________________
ભાંતિખંડન દૃષ્ટાંત
- ૬૧ જ પ્રમાણે જ્ઞાનમથી પરમાત્મા અને જગત, સંસારની એકતા, તન્મયતા નથી.
જેમ બકરાની મંડળીમાં જન્મસમયથી જ ભમથી પરવશપણે સિહ રહે છે તથા બીજો સિહ જંગલમાં સ્વાધીન રહે છે, એ બને સિંહોનાં જાતિ, લક્ષણ, સ્વરૂપ અને નામાદિક એક જ છે પરંતુ પરસ્પરની અભેદતામાં નિશ્ચયે ભેદ છે. તે જ પ્રમાણે નિગોદથી માંડીને મોક્ષ સુધી વા સમ્યજ્ઞાન સ્વભાવ સુધી જીવરાશિ નામ, જાતિ, લક્ષણાદિક સહિત એક જ છે પરંતુ પરસ્પર અભેદસ્વરૂપમાં ભેદ છે. આ ભેદબુદ્ધિ તથા અભેદબુદ્ધિની કલ્પનાનું વિઘ્ન-દુઃખ શ્રીસદ્ગુરુનાં ચરણોનું શરણ થવાથી (લેવાથી) મટશે. - જેમ એક મોટા, પહોળા, લાંબા, ઘણા વિસ્તીર્ણ પરિમાણના સ્વચ્છ દર્પણમાં અનેક પ્રકારની અનેક ચલ-અચલ રંગબેરંગી વસ્તુઓ દેખાય છે; તે જ પ્રમાણે સ્વચ્છ જ્ઞાનમયી દર્પણમાં આ અનેક વિચિત્રતામય જગત-સંસાર દેખાય છે.
જેમ સૂર્યના પ્રકાશમાં કોઈ પાપ કરે છે, કોઈ પુણ્ય કરે છે, કોઈ મરે છે, કોઈ જન્મે છે ઇત્યાદિનાં શુભ-અશુભ, પાપ- . પુણ્ય, જન્મ-મરણાદિક સૂર્યને લાગતાં નથી, સૂર્યથી એ જન્મમરણ, પાપ-પુણ્ય તન્મયી થતાં નથી; તે જ પ્રમાણે સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવસૂર્યના પ્રકાશમાં પાપ-પુણ્ય, જન્મ-મરણ, કર્માદિક જે શુભાશુભ થાય છે તેનાં ફળ અને મૂલાદિક છે તે સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવસૂર્યને પહોંચતાં નથી, લાગતાં નથી, તન્મય થતાં નથી.
જેમ સૂર્યને સૂર્ય દેખવાની ઇચ્છા સંભવતી નથી, તે જ પ્રમાણે જ્ઞાનમયી પરમાત્માને જ્ઞાનમયી પરમાત્મા દેખવાની ઇચ્છા સંભવતી નથી.
