________________
સભ્યજ્ઞાનદીપિકા
કામ-કર્મ-કાર્ય કરે છે તેના સમ્યજ્ઞાનરૂપી ધનને કદી પણ નુકસાન થવાનું નથી.
૬૦
જેમ લૌકિકમાં આમ કહેવાનું પ્રસિદ્ધ છે કે જુઓ ભાઈ! માર્ગમાં કંટકાદિક વિઘ્ન ઘણાં છે માટે તેનાથી બચીને જવું. એ જ પ્રમાણે કોઈ જીવ સદ્ગુરુના ઉપદેશ-વચન દ્વારા પોતાના પોતામાં પોતામય સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવને તન, મન, ધન, વચનથી તથા તન, મન, ધન, વચનનાં જેટલાં કોઈ શુભાશુભ વ્યવહારક્રિયા-કર્મ છે, તેનાથી (પોતાને) બચાવીને-બચીને, પછી ત્રણસો તેંતાલીસ ઘનરાજુ પ્રમાણ આ લોકમાં ભ્રમણ કરે તોપણ સ્વભાવ સભ્યજ્ઞાન છે તે સંસારમાં ફસાવાનું નથી.
જેમ ઘંટીના પથ્થર ઉપર માખી બેઠી છે; તે ઘંટીનો પાટ (પથ્થર) જેમ ચારે તરફ ગોળ ફરે છે તેમ તેના ઉપર બેઠેલી માખી પણ ફરે છે; તે જ પ્રમાણે સ્વભાવથી અચળ સભ્યજ્ઞાનમયી પરમાત્મા સંસાર-ચક્ર ઉપર ફરે છે તોપણ તે અચળનો અચળ જ છે.
જેમ સમુદ્ર સ્વભાવમાં તો જેવો છે તેવો છે, તોપણ વ્યવહારનયથી સમુદ્રનો કિનારો હદપ્રમાણ છે માટે સમુદ્ર બંધાયલો છે; વળી, સમુદ્રને કોઈએ બાંધ્યો નથી માટે એ જ સમુદ્ર મુક્ત છે.. એ જ પ્રમાણે સ્વયં સિદ્ધ પરમાત્મા વ્યવહારનયથી બદ્ધ-મુક્તરૂપ છે, પણ સ્વભાવ સમ્યગ્નાનમાંસ્વાનુભવદૃષ્ટિમાં જોઈએ તો બદ્ર-મુક્ત તો દૂર રહો પરંતુ બદ્ધ-મુક્તની કલ્પનાનો અંશ પણ તેને સંભવતો નથી.
જેમ સૂર્યની અંદર અંધકાર નથી, તેમ આ જગત-સંસાર (રૂપ અંધકાર) સ્વાનુભવ સમ્યજ્ઞાનમયી સૂર્યની અંદર નથી. જેમ સૂર્ય અને અંધકારની એકતા, તન્મયતા નથી; તે
