________________
૧૦૪
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા - અષ્ટકર્મરૂપી કાષ્ઠને સળગાવવાની ક્રિયામાં સમર્થ થાય.
જેમ સૂર્યને મેઘપટલથી આચ્છાદિત થવાથી પ્રભારહિત કહીએ છીએ પરંતુ તે સૂર્ય પોતાના સ્વભાવથી તો તે પ્રભાથી ત્રણ કાળમાં ભિન્ન થતો નથી; તે જ પ્રમાણે સ્વસમ્યક કેવળ જ્ઞાનમય સૂર્ય કર્મ-ભ્રમ વા દ્રવ્યકર્મ, ભાવકર્મ તથા નોકર્મસ્વરૂપ વાદળપટલથી આચ્છાદિત થતાં તેને જ્ઞાનપ્રભારહિત કહીએ છીએ પરંતુ તે સ્વસમ્યફ કેવળ જ્ઞાનમય સૂર્ય પોતે પોતામાં પોતામય પોતાના ગુણસ્વભાવ જ્ઞાનપ્રકાશથી ત્રણ કાળમાં કોઈ પ્રકારથી પણ ભિન્ન થતો નથી.
જેમ પાકતી-સિઝાતી હાંડીમાંથી એક ચોખાનો દાણો જોઈને જો “આ સીઝી ગયો' એવો નિશ્ચય આવ્યો તો બધાય ચોખાના દાણાનો નિશ્ચયાનુભવ થઈ જાય છે કે બધાય દાણા સીઝી ગયા. એ જ પ્રમાણે અનંત ગુણમય સ્વસમ્યકજ્ઞાન પરમાત્માના એક પણ ગુણનો કોઈને ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા અચળ અનુભવ થયો તો નિશ્ચય સમજવું કે પરમાત્માના જેટલા ગુણ છે તે સર્વ ગુણોનો તેને અચળ અનુભવ થઈ ચૂક્યો છે.
જેમ ઘટની પહેલાં કુંભાર છે, તેમ તન, મન, ધન, વચન અને તન, મન, ધન, વચનનાં શુભાશુભ વ્યવહારક્રિયા-કર્મની પહેલાં આદિનાથ સ્વસમ્યજ્ઞાનમયી પરમાત્મા છે.
જેમ કુંભાર, ઘટ-ચક્રાદિકથી તન્મય થઈને ઘટકર્મને કરતો નથી, તેમ જ સ્વસમ્યજ્ઞાનમયી પરમાત્મા છે તે તન, મન, ધૂન, વચનાદિકથી તન્મય થઈને શુભાશુભ વ્યવહારક્રિયા-કર્મ કરતો નથી.
નય દ્રવ્યાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક એવા બે પ્રકારે છે. જેમ સુવર્ણ સુવર્ણપણા વડે નથી ઊપજતું કે નથી વિણસતું,
