________________
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા પ્રિય લાગે છે.
જેમ કુકર્દમરાજા સ્વવર્ગને તજી પરવર્ગથી મિશ્રિત બની મરણાદિક દુઃખને પ્રાપ્ત થયો; તે જ પ્રમાણે કોઈ સ્વસ્વભાવ સમ્યજ્ઞાનને છોડી પરસ્વભાવ-પરવર્ગથી પોતાને તન્મયવતું સમજે છે, માને છે તે જન્મ-મરણાદિ સંસારનાં દુઃખ ભોગવે છે.
જેમ મહીમંડળ ઉપર નદીનો પ્રવાહ એક છે પણ તેમાં અનેક પ્રકારથી નીરનાં ઝરણો (વહી રહ્યાં છે); જ્યાં પથ્થરનું જોર છે ત્યાં ધારનો મરોડ થાય છે અને જ્યાં કાંકરાની ખીણ છે ત્યાં ફીણનું ઝરણ થાય છે; જ્યાં પવનની ઝકોર છે ત્યાં ચંચલ તરંગો ઊઠે છે તથા જ્યાં ભૂમિનું નીચાણ છે ત્યાં પાણીની મ્મરો પડે છે; એ જ પ્રમાણે એક સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનમયી આત્મા છે તથા અનંત રસમય પુદ્ગલ છે, એ બન્નેનો પુષ્પ-સુગંધવત્ તથા ઘટ-આકાશવત્ સંયોગ થતાં વિભાવની ભરપૂરતા છે.
સ્વસમ્યજ્ઞાનાનુભવ થયા પછી પણ થોડા કાળ સુધી પૂર્વકર્મપ્રયોગથી સમ્યગ્દષ્ટિ સંસારમાં ભ્રમણ કરે છે. કેવી રીતે? જેમ કુંભારનું ચક્ર દંડ અને કુંભાર આદિના પ્રસંગથી પરિભ્રમણ કરે છે પરંતુ દંડ અને કુંભાર આદિનો પ્રસંગ ભિન્ન થયા પછી પણ થોડા કાળ સુધી તે ચક્ર પરિભ્રમણ કરે છે તેમ.
જેમ પર જે તન, મન, ધન, વચનાદિક છે તેને અને તેનાં શુભાશુભ વ્યવહાર-ક્રિયા-કર્મફલને જાણે તે જ પ્રમાણે એથી પલટાઈને પોતાને આ રીતે જાણે કે આ તન, મન, ધન, વચનાદિકને તથા એ તન, મન, ધન, વચનાદિકનાં જેટલાં કોઈ શુભાશુભ વ્યવહાર-ક્રિયા-કર્મલ છે તેને મારા
