________________
૪૦
સભ્યજ્ઞાનદીપિકા
તું બંધને, બંધાયેલાને તથા બંધાવાના દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવ આદિને સહજ જ જાણે, દેખે છે. જેમ સૂર્યનો પ્રકાશ સર્વ પૃથ્વી ઉપર સહજપણે જ છે, તેમ કે જ્ઞાન! તું બંધાયેલા બંધને સહજપણે જ જાણે છે. વ્યવહારનયવશ તું બંધાયું છે; પણ તે વ્યવહાર એવો છે કે જેમ ધૃતકુંભ, ઉખલી, સડક ચાલે છે, રસ્તો લુંટાય છે તથા અગ્નિ બળે છે આ પાંચ દૃષ્ટાંત દ્વારા સર્વ વ્યવહારને સમજ. નિશ્ચય વ્યવહારથી સર્વથા પ્રકારે ભિન્ન છે. તે જ પરમાત્મા, સિદ્ધપરમેષ્ઠી, જ્ઞાનઘન છે. જેમ સૂર્યની અંદર અંધકાર નથી; તે જ પ્રમાણે સમ્યજ્ઞાન સ્વભાવમાં શુભાશુભ આયુષ્ય નથી. મનુષ્યાયું, દેવાયુ, તિર્યંચાયુ અને નરકાયુ એ ચાર આયુ છે તેને કેવલ જ્ઞાન જાણે છે પણ અચલ અખંડ આયુ પંચમઆયુ છે. બીજું એ સમજો કે જેમ કોઈ પગમાં લોખંડની બેડીથી બંધાયો છે તે પણ દુઃખી છે તથા કોઈ પગમાં સોનાની બેડીથી બંધાયો છે તે પણ દુ:ખી છે; તે જ પ્રમાણે દાન, પૂજા, વ્રત, શીલ, જપ, તપાદિ શુભભાવ, શુભક્રિયા, શુભકર્માદિ શુભ બંધ છે તે પણ સોનાની બેડીની માફક દુઃખનું જ કારણ છે તથા પાપ, અપરાધ, કામ, કુશીલાદિ અશુભભાવ, અશુભક્રિયા, અશુભકર્માદિ અશુભ બંધ છે તે પણ લોખંડની બેડીવત્ દુઃખનું જ કારણ છે. આ શુભાશુભથી સર્વથા પ્રકારે ભિન્ન થવું એ નિશ્ચય છે. પણ સદ્ગુરુના ઉપદેશ વિના પ્રાપ્તની પ્રાપ્તિ થતી નથી.
-
-
પ્રશ્ન
ઉત્તર દહીંમાંથી ઘી કાઢી લીધા પછી તે દહીંમાં મળતું નથી. એમ જ અહીં સમજવું.
ઇતિ આયુ કર્મ વિવરણ સમાપ્ત.
શું પ્રાપ્તની અપ્રાપ્તિ સંભવિત છે?
-
-
