________________
ભ્રાંતિમંડળ દષ્ટાંત
" (દોહરો) સ્વસ્વરૂપ સમભાવમાં, નહિ ભરમનો અંશ; ધર્મદાસ શુલ્લક કહે, સુણ ચેતન નિરવંશ.
દૃષ્ટાંત છે તે દૃઢતા માટે છે. સ્વભાવ સમ્યજ્ઞાન દૃષ્ટિરહિત જીવ છે તે તો પોતાને અને ભમ-ભાંતિ, સંકલ્પવિકલ્પને એક જ તન્મયવતું સમજે છે, માને છે, કહે છે. વળી, કોઈ જીવ ગુરુ-ઉપદેશ પામીને સ્વભાવ સમ્યજ્ઞાન દૃષ્ટિ થયા પછી વિભાતિ-ભ્રમમાં દુઃખી થઈને આમ સમજે છે, માને છે, કહે છે કે તન, મન, ધન, વચનથી તથા તન, મન, ધન, વચનનાં જેટલાં શુભાશુભ વ્યવહાર-ક્રિયા-કર્મ છે તેનાથી અતત્સ્વરૂપ ભિન કોઈ જ્ઞાનમયી પરબહ્મ પરમાત્મા સદાકાળ જાગતી જ્યોતિ નથી. તેના સમાધાન અર્થે દૃષ્ટાંત -
જેમ કોઈ ગુરુએ શિષ્યને કહ્યું કે હે શિષ્ય! આ એક લૂણનો કાંકરો આ જળથી ભરેલા તાંસળામાં (કે) તપેલામાં નાંખ. ત્યારે શિષ્ય ગુરુઆજ્ઞાનુસાર તે લૂણના કાંકરાને તે જળભરેલા તાંસળા (કે) તપેલામાં નાખ્યો અને એક તરફ એકાંતમાં મૂક્યો. પછી બીજા દિવસે ગુરુએ શિષ્યને કહ્યું કે હે શિષ્ય! ગઈ કાલે જળભરેલા તાંસળા (કે) તપેલામાં તે જે લૂણનો કાંકરો નાખ્યો હતો તે લાવ. ત્યારે ગુરુઆજ્ઞાનુસાર શિષ્ય શીવ્રતાપૂર્વક જઈને તે જળથી ભરેલા તપેલામાં કે તાંસળામાં હસ્તસ્પર્શ દ્વારા ખોળવા, જોવા લાગ્યો. ઘણા વખત સુધી તેણે તે તાંસળા (કે) તપેલામાં તે જળને મંથન કર્યું તોપણ તેને લૂણના અનુભવનો ભાસ ન થયો અર્થાતુ લૂણ ન દીઠું. ત્યારે શિષ્ય કહ્યું કે હે ગુરુજી! જળમાં લૂણ નથી. ગુરુ
