________________
૭૨
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા પુત્રોત્પત્તિનો કોઈ પ્રકારથી પણ સાક્ષાત્ અનુભવ થતો નથી. તે જ પ્રમાણે વજ મિથ્યાદષ્ટિને સ્વસમ્યજ્ઞાનોત્પત્તિનું પૂર્વાપર સર્વ વિવરણ શ્રવણ કરાવો તો પણ તેને સ્વસમ્યજ્ઞાનોત્પત્તિનો સાક્ષાત્ અનુભવ થતો નથી.
જેમ કોઈનું નાક ખંડિત છે તેને કોઈ દર્પણ બતાવે તો તે ખંડિત નાકવાળો માણસ પોતાના દિલમાં આવો વિચાર કરે છે કે મારું નાક કપાયું છે તેથી આ મને દર્પણ બતાવે છે. તે જ પ્રમાણે મિથ્યાદષ્ટિને સ્વસમ્યજ્ઞાન દર્પણ બતાવવું વૃથા છે.
જેમ કોઈ વંધ્યા સ્ત્રીને પુરુષનો સંયોગ થવા છતાં પણ પુત્રફળના લાભનો અનુભવ થતો નથી; તે જ પ્રમાણે મિથ્યાષ્ટિને દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર અને પુરુષોનો સત્સંગ થવા છતાં પણ સ્વસમ્યજ્ઞાનરૂપ ફળના લાભનો અનુભવ થતો નથી.
જેમ હંસ દૂધ-પાણીને મળેલાં હોવા છતાં પણ ભિન ભિન્ન સમજે છે; તેમ સ્વસમ્યજ્ઞાની આ લોકાલોકને તથા પોતાના પોતામાં પોતામય સ્વસમ્યજ્ઞાનને ભિન્ન ભિન્ન સમજે છે.
જેમ સ્વપ્નાવસ્થામાં ઘર-કુટુંબ, બેટા-બેટી, સ્ત્રી, માતા-પિતા, ધન-ધાન્યાદિક (સર્વ) દેખાય છે, તેને જાગ્રત સમયમાં જોઈએ તો તે નથી દેખાતાં અર્થાત્ સ્વપ્નાવસ્થાનાં માતા-પિતા, સ્ત્રી-પુત્રાદિક સર્વ મરી જાય છે તેનાં દુઃખ, હર્ષ, શોક જાગ્રત અવસ્થામાં નથી થતાં; તે જ પ્રમાણે જાગ્રત અવસ્થા વખતનાં માતા-પિતા, સ્ત્રી-પુત્રાદિક છે તે સ્વપ્નામાં નથી દેખાતાં અર્થાત્ જાગ્રત અવસ્થા વખતનાં માતા-પિતાસ્ત્રી-પુત્રાદિક સર્વ મરી જાય છે, તેનાં દુઃખ, શોક, હર્ષ સ્વપ્નાવસ્થામાં નથી થતાં.
સદા કાળ જે દેખે - જાણે છે, તેની સન્મુખ જ આ
