________________
વસ્તુસ્વભાવ વિવરણ અનેક, વૈત-અદ્વૈત આદિથી સર્વથા પ્રકારે ભિન્ન એક સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવવતુ ચલાચલરહિત છે. વિશેષ સ્વાનુભવ આગળ ચિત્ર દ્વારા લેવો તથા સાધારણ અહીં પણ લેવો. સર્વ વસ્તુ પોતપોતાના સ્વભાવમાં મગ્ન છે. કોઈ પણ વસ્તુ પોતાના સ્વભાવગુણને ઉલ્લઘંન કરીને તથા પરસ્વભાવગુણને ઉલ્લંઘન કરીને પરસ્વભાવગુણને ગ્રહણ કરતી નથી. જો વસ્તુ પોતાના ગુણસ્વભાવને છોડી દે તો વસ્તુનો જ અભાવ થઈ જાય અને વસ્તુનો અભાવ થતાં આત્મા-પરમાત્મા તથા સંસાર-મોક્ષાદિનો પણ અભાવ થઈ જશે. સંસાર-મોક્ષાદિનો અભાવ થતાં શૂન્ય દોષ આવશે. માટે જેટલી કોઈ વસ્તુ છે તે બધી વસ્તુ પોતપોતાના સ્વભાવમાં જેવી છે તેવી જ છે. એ જ પ્રમાણે સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી વસ્તુ પણ સ્વભાવમાં જેવી છે તેવી જ છે, છે તે જ છે. - સ્વભાવમાં તર્કનો અભાવ છે તોપણ અનાદિકાલથી સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી વસ્તુથી સર્વથા પ્રકારે ભિન્ન એક અજ્ઞાનમય વસ્તુ છે. તેમાં કહેવાનો, વિચાર - ચિંત્વન, સંકલ્પ-વિકલ્પ આદિ ઘણા ગુણો છે. તે જ જડમયી અજ્ઞાનવસ્તુ અનેક પ્રકારથી સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવવસ્તુને માને છે, કહે છે, પણ તે સમ્યજ્ઞાનસ્વભાવમાં સંભવતા નથી માટે મિથ્યા છે. જેવી માને છે, કહે છે તેવી તે વસ્તુ છે નહીં, કારણ કે વસ્તુ પોતાના સ્વભાવમાં જેવી છે તેવી છે (સોહેલીë) તેવી જ શોભે છે. તથા જે જડ અજ્ઞાનમયી વસ્તુ છે તે સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવવસ્તુને આ પ્રમાણે માને છે, કહે છે, તે જ કહીએ છીએ, તે સ્વસ્વરૂપી સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમયી સ્વભાવવતુ તો આપોઆપ પોતાના જ
