________________
૧૧૫
ભ્રાંતિખંડને દૃષ્ટાંત છે તે જળ છોડીને દૂધ ગ્રહણ કરે છે, એ જ પ્રમાણે ક્ષીરનીરવત્ મળેલાં આ સંસાર અને સ્વસમ્યજ્ઞાન છે તેમાંથી સ્વસમ્યગ્દષ્ટિહંસ અજ્ઞાનમય સંસારને છોડી સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સમ્યજ્ઞાનમય સ્વભાવને ગ્રહણ કરે છે.
જેમ હાથીના માથામાં માંસ અને મોતી બને મળેલાં છે, તેમાં કાગપક્ષી છે તે તો મોતીને છોડી માંસ ગ્રહણ કરે છે તથા હંસપક્ષી છે તે માંસને છોડી મોતી ગ્રહણ કરે છે, એ જ પ્રમાણે મિથ્યાદૃષ્ટિ તો સ્વસમ્યક્ જ્ઞાનગુણ છોડી અજ્ઞાનને ગ્રહણ કરે છે તથા સ્વસમ્યગ્દષ્ટિ અજ્ઞાન અવગુણ છોડી સ્વસમ્યજ્ઞાનગુણને ગ્રહણ કરે છે.
જેમ પરવસ્તુની સાથે તન્મય થઈને જે પરવસ્તુને ગ્રહણ કરે છે તે નિશ્ચયથી તસ્કર - ચોર છે અને તે જ્યાં ત્યાં શંકા સહિત ભમતો ફરે છે પણ જે પોતાના જ પોતામય ધનને ગ્રહણ કરે છે તે નિશ્ચયથી સાચો શાહુકારે છે અને તે
જ્યાં ત્યાં શંકારહિત - બેફિકર ફરતો રહે છે; તેમ મિથ્યાષ્ટિ છે તે તો તસ્કર - ચોરની માફક શંકા સહિત ચારગતિ - ચોરાશી લાખ યોનિરૂપ સંસારમાં ભમતો ફરે છે, તથા સ્વસમ્યગ્દષ્ટિ છે તે, જેમ કુંભારના ચક્ર ઉપર અચળ બેઠેલી માખી પરિભ્રમણ કરે છે તેવી જ રીતે સત્ય શાહુકાર જેવા સ્વસમ્યગ્દષ્ટિ છે તે ચાર ગતિ, ચોરાશી લાખ યોનિરૂપ સંસારમાં નિઃશંક-બેફિકર ભ્રમણ કરે છે.
- જેમ દસ જણા નદી પાર ઊતર્યા, તેમાંથી દરેક જણ બીજાઓની ગણતરી કરી નવ ગણે અને પોતાને ભૂલી “એક જણ નથી' એમ રોવે છે (જુઓ ચિત્ર); તેમ અજ્ઞાનીજનો પરને ગણે, જાણે પણ પોતાને ભૂલી રહ્યા છે ત્યાં સુધી દુઃખી જ છે.
જેમ એક પુરુષ નદીના તટ પર ઊભો રહી તીવ્ર
