________________
ભ્રાંતિખંડન દષ્ટાંત
૯૫
પુરુષ, નપુંસક નથી તથા મનુષ્યાદિકના અને સ્ત્રી, પુરુષ, નપુંસકના જેટલાં કોઈ શુભાશુભ વ્યવહાર-ક્રિયા-કર્મલ છે તે પણ તું નથી. તું તો એક નિર્મળ, નિર્દોષ, નિરાબાધ, શુદ્ધ, પરમ પવિત્ર જ્ઞાન છે. જેમ કાચની હાંડીમાં દીપક છે તેનો પ્રકાશ એ કાચની હાંડીની અંદર તથા બહાર બન્ને તરફ છે, તે જ પ્રમાણે સ્વસમ્યગ્નાન દીપિકાનો પ્રકાશ લોકાલોકની અંદર તથા બહાર બન્ને તરફ એક જ પ્રકારનો છે.
જેમ સોનાની છરીથી પણ કલેજું ફાટી જાય છે તથા લોખંડની છરીથી પણ કલેજું ફાટી જાય છે, તે જ પ્રમાણે જ્ઞાનમય જીવનું પાપથી પણ ભલું થતું નથી તથા પુણ્યથી પણ ભલું થતું નથી.
પ્રશ્ન
પાપ-પુણ્ય કરવાં કે ન કરવાં?
ઉત્તર જે પાપ અને પુણ્યની સાથે અગ્નિ-ઉષ્ણતાત્ એક તન્મય બનીને પાપ અને પુણ્ય કરે છે તે મૂર્ખ મિથ્યાદષ્ટિ છે. તથા જેમ સૂર્યથી અંધકાર ભિન્ન છે તે જ પ્રમાણે જે કોઈ પાપ અને પુણ્યથી ભિન્ન થઈને પછી પૂર્વકર્મપ્રયોગવશાત્ પાપ-પુણ્ય કરે છે તે જ્ઞાની, સમ્યજ્ઞાનદૃષ્ટિ છે.
-
1
જેમ વૈશાખ-જેઠ માસમાં મધ્યાહ્નકાળમાં સૂર્યના પ્રકાશમાં મરુભૂમિમાં મૃગ-મરીચિકાનું જળ દેખાય છે; તે જ પ્રમાણે સ્વસ્વરૂપ સ્વાનુભવગમ્ય સભ્યજ્ઞાનમયી સૂર્યના પ્રકાશમાં આ લોકાલોક (મૃગ-મરીચિકાના જળ જેવું) જ્ઞાનને દેખાય છે.
અભેદમાં અનેક ભેદ અભેદથી તન્મયી છે. જેમ વૃક્ષ અભેદરૂપ છે, તેનાથી તન્મયી અનેક ભેદ—મૂળ, શાખા, લઘુશાખા, ફળ, પત્ર છે, વળી, એ ફળમાં અનેક ફ્ળ છે, એ અનેક ફળમાં અનેક વૃક્ષ છે, એ એક-એક વૃક્ષમાં અનેક નાની-મોટી શાખા આદિ અનંત ભેદ છે; તે જ પ્રમાણે
