________________
૧૩૬
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા
કહેવામાં આવે છે. ૧૨.
સ્થાપનાનયથી એ જ આત્માને પુદ્ગલના આલંબન દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવે છે, જેમ મૂર્તિક પદાર્થનું સ્થાપન કરવામાં આવે છે. ૧૩.
દ્રવ્યનયથી એ જ આત્મા અતીત-અનાગત પર્યાયરૂપે કહેવામાં આવે છે, જેમ કે શ્રેણિકરાજા તીર્થંકર મહારાજ છે. ૧૪.
- ભાવનયથી એ જ આત્મા, જે ભાવરૂપ પરિણમે છે, તે ભાવથી તન્મય થઈ જાય છે. જેમ પુરુષ સમાન-વિપરીત સંભોગમાં - પ્રવર્તતી સ્ત્રી તે પર્યાયરૂપ થાય છે, એ પ્રમાણે, આત્મા (પણ) વર્તમાન પર્યાયરૂપ થાય છે. ૧૫.
સામાન્યનયથી એ જ આત્મા પોતાના સમસ્ત પર્યાયોમાં વ્યાપ્યો છે, જેમ હારનું સૂતર સર્વ મોતીઓમાં વ્યાપ્યું છે. ૧૬.
વિશેષનયથી એ જ આત્મા એક પર્યાય દ્વારા કહેવામાં આવે છે, જેમ એ જ હારમાંનું એક મોતી બધા હારમાં અવ્યાપી છે. ૧૭.
નિત્યનયથી એ જ આત્મા ધુવસ્વરૂપ છે, જેમ નટ જો કે અનેક સ્વાંગ ધારે છે તોપણ એ જ નટ એક છે, એ પ્રમાણે નિત્ય છે. ૧૮.
અનિત્યનયથી એ જ આત્મા અવસ્થાતર વડે અનવસ્થિત છે, જેમ એ જ નટ રામ-રાવણાદિના સ્વાંગ દ્વારા અન્યનો અન્ય થઈ જાય છે. ૧૯.
સર્વગતનયથી તે જ આત્મા સકલપદાર્થવર્તી છે, જેમ ખુલ્લી આંખ ઘટ-પટાદિ સમસ્ત પદાર્થોમાં પ્રવર્તે છે. ૨૦.
અસર્વગતનયથી તે જ આત્મા પોતાને વિષે જ પ્રવર્તે છે, જેમ બંધ કરેલાં નેત્ર પોતાનામાં જ મોજૂદ છે. ૨૧.
