________________
સમ્યજ્ઞાનદીપિકા આવે, જાય તોપણ તું તને કેવલ જ્ઞાનમય સૂર્ય જ સમજ, માન! જો તું તને કેવલ જ્ઞાનમયી સૂર્ય નહીં સમજે, નહીં માને તો તને તારો જ ઘાત કરવાનું પાપ લાગશે. અને એવું પ્રસિદ્ધ વચન છે કે આપઘાતી મહાપાપી'. પ્રશ્ન - હા! હા! હા! હું કેવલ જ્ઞાનમયી સૂર્ય તો નિશ્ચય છું, અને હું તન, મન, ધન, વચનાદિકથી એવો જ ભિન્ન છું કે જેવો અંધારાથી સૂર્ય ભિન્ન છે, તો હવે હું મને કેવલ જ્ઞાનમયી સૂર્ય શા વડે સમજું, માનું તે કહો. ઉત્તર - ન સાંભળતો જ સાંભળ! શ્રી આત્મખ્યાતિ ગ્રંથમાં શ્રી કુંદકુંદાચાર્યે ગ્રંથના પ્રથમ આરંભમાં જ કહ્યું છે કે - જીવાર, અજીવાર, આસવાર, સંવરકાર, નિર્જરદ્વાર, બંધદ્વાર, મોક્ષદ્વાર, પાપઢાર, પુણ્યદ્વાર, સર્વવિશુદ્ધિવાર, કર્તાત્કાર અને કર્મઢાર–આ બાર દ્વારા તું તને નિશ્ચયથી સમજ; તથા હું, તું, આ અને તે એ ચાર દ્વારા દ્વારરૂપ થઈને તું તને નિશ્ચય સમજ; વા તન, મન, વચન, ધનાદિ દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; વા પુદ્ગલ તો આકાર (રૂપી) છે તથા ધર્મ, અધર્મ, આકાશ, કાળ છે તે નિરાકાર (અરૂપી) છે માટે આકાર-નિરાકાર દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; તથા “નહીં અને છે' એ બે દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; તથા નિશ્ચયવ્યવહાર દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; વા નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય, ભાવ એ ચાર દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; વા જન્મ-મરણ, સુખદુઃખ, શુભ-અશુભ એ વિચારો દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; તથા સંકલ્પ-વિકલ્પ, ભાવ-અભાવ દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; વેદ, પુરાણ, શાસ્ત્ર, સૂત્ર, સિદ્ધાંત દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; તથા દ્રવ્યકર્મ, ભાવકર્મ, નોકર્મ દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ; અને પૂર્વોક્ત સમજથી વિશેષ સમજ; ગુરુના વચન દ્વારા તું તને નિશ્ચય સમજ.
