________________
દર્શનાવરણીય કર્મ વિવરણ
(સોરઠા) જ્ઞાનભાનુ જિનરાજ, સર્વ જગત કે ઉપરે, ધર્મદાસ કહે સાર, સો હી સુખકો કાજ હૈ.
જેમ ગઢમાં જઈને દેખવાની શક્તિ તો એક પુરુષમાં છે પરંતુ દ્વારપાલ અંદર જવા દેતો નથી, તે જ પ્રમાણે જેમ સૂર્યમાં પ્રકાશ છે તેમ જીવમાં દેખવા, જાણવાનો ગુણ સ્વભાવથી જ છે, પરંતુ દર્શનાવરણીય જાતિનું દ્વારપાલ જેવું એક કર્મ છે તે દેખવા દેતું નથી. (જુઓ ચિત્ર)
અહીં આવો અનુભવ લેવો કે - દ્વારપાલ તેને દેખવા માટે જવા દેતો નથી અને કહે છે કે ગઢની અંદર શું જોવા જાઓ છો? ઉત્તર - જેમાં દેખવા, જાણવાનો ગુણ છે તેને જ જોવા માટે હું અંદર જાઉં છું. ત્યારે દ્વારપાલ તેને રોકે છે અને કહે છે કે અંદર નહીં જાઓ. જેવો તારામાં દેખવા, જાણવાનો ગુણ છે તેવો જ તેનામાં છે. સૂર્ય સૂર્યને દેખવાનો ઉદ્યોગ-ઈચ્છા કરે છે તે વ્યર્થ છે. જેમ એક અગ્નિ રાખની અંદર દબાયેલો છે તથા બીજો અગ્નિ પ્રગટ છે, તે જ પ્રમાણે તારામાં અને તું જેને અંદર દેખવા જાય છે તેનામાં અંતર સમજવું. રાખની અપેક્ષાવતુ ભેદ સમજવો, બાકી સ્વસ્વરૂપમાં અભેદ છે. જેવો અંદર ગઢમાં છે તેવો જ તું છે. પ્રશ્ન - જેવો અંદર ગઢમાં છે તેવો જ હું કેવી રીતે છું?
હવે લારપાલ દષ્ટાંત દ્વારા ઉત્તર આપે છે - સાંભળ! તું આ કાર ભવનમાં તારા સ્વમુખથી ઊંચા સ્વરથી કહે કે ‘તું હી'. ત્યારે દ્વારપાલના કહેવા પ્રમાણે એ જ પ્રમાણે ઊંચા
