________________
ભાંતિખંડન દૃષ્ટાંત
૬૫ ચીકણા માટીના ઘડા ઉપર પવનના પ્રસંગથી રજરેણુ આવીને લાગે છે તેમ મિથ્યાદૃષ્ટિને કર્મવર્ગણા આવીને લાગે છે.
જેમ કોઈ મૂંગા પુરુષના મુખમાં સાકર-ગોળ-ખાંડ નાખી દીધી હોય અને તેને જે મીઠાશનો અનુભવ થાય તે પેલો મૂંગો કહી શકતો નથી. તે જ પ્રમાણે કોઈ જીવને ગુરુઉપદેશથી પોતાનો પોતાને પોતામાં પોતામય સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનાનુભવ થયો પરંતુ તે કહી શકતો નથી. પ્રશ્ન - ગુરુ સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનાનુભવ કેવી રીતે આપતા હશે? ઉત્તર - ગુરુની તો ગુરુ જ જાણે! તોપણ કંઈક કહું છું જેમ કોઈ ચંદ્રદર્શનના ઈચ્છકે ગુરુને જિજ્ઞાસાથી પૂછ્યું કે ચંદ્ર ક્યાં છે?” ત્યારે ગુરુએ કહ્યું કે “એ ચંદ્રમા મારી આંગળીની ઉપર છે' ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારથી ગુરુ સ્વસ્વરૂપ સમ્યજ્ઞાનાનુભવ આપે છે.
જેમ કોઈ પુરુષની સ્ત્રીએ પોતાના ભરથારને કહ્યું કે ‘તમે આ બાળકને રમાડો, ગોદમાં લ્યો તો હું ઘરકામ કરું', ત્યારે તે પુરુષ પોતાના પુત્રને પોતાની ગોદમાં લઈ રમાડવા લાગ્યો. તે જ સમયે બાળક રડવા લાગ્યો એટલે પિતા પેલા બાળકની સ્થિરતા-સુખ માટે કહે છે કે હે પુત્ર! રૂદન ન કર! આપણી માતા અંદર બેઠી છે.' અહીં વિચારવું જોઈએ કે માતા તો તે બાળકની છે, પુરુષની નથી, પુરુષની તો એ
સ્ત્રી છે; અને સ્ત્રીને માતા કહેવી એ વ્યવહારવિરુદ્ધ છે તોપણ બાળકની સ્થિરતા-શાંતિ માટે તે પુરુષ વ્યવહારવિરુદ્ધ વચન પણ બોલે છે. તે જ પ્રમાણે શિષ્યમંડળનાં સુખસ્થિરતા માટે ગુરુ કોઈવાર સ્વાતુ અપભ્રંશ વચન બોલે છે પણ ગુરુનો હેતુ ઉત્તમ છે.
જેમ અગ્નિમાં કપૂર-ચંદનાદિક નાખવામાં આવે તેને
