Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org vi. saM. 2001 puta suratastha zrIjinadattasUri prAcIna pustakoddhAra phaNDa prathAMka: - 48 namaH zrIpravacanapraNetRbhyaH / uzvara navAGgIvRttikAra - abhayadevasUripaTTAlaMkAra - zrImajinavallabhasUrIzvara ziSyAvataMsaka - zrImadyogIMdracUDAmaNiyugapradhAna - zrIjinadattasUrIzvara viracitam / zrI gaNadhara sArddha zatakam / paMDitapravara zrIpadmamaMdiragaNiviracita-saMkSiptaTIkAsamalaMkRtam / yaMgamayugapradhAna - bhaTTAraka - zrIjinakRpAcaMdrasUrIzvarANAM ziSyaratna upAdhyAyapadAlaMkRta sukhasAgaramunivaropadezena baitulavA - stavyena zrImAn- kasturacaMdaDAgA-zreSThivaryyasya dharmapatnI zrImatisaubhAgyavati lakSmIbAInAmnyA pradattena dravyasAhAyyena jb| lapurasthita svargIya yatizrI moticaMdaphaMDa vyavasthApaka-zrIyutacAMdamala botharA vihitadravya sAhAyyena ca mudrayitvA prakAzitam / prakAzakaH -- zrIjinadattasUrijJAnabhaMDAra kAryavAhaka surata / prata 250 bheTa. For Private and Personal Use Only i. san 1944 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % % zA. gulAbacaMda lallubhAI zrImahodaya presa-bhAvanagara % % % ja SARASWARORAKAR % E prAptisthAnazrIjinadattasUrijJAnabhaMDAra The0 gopIpurA sItalavADi, mu. surata. (gujarAta) OSAX For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 00000000000 bhUmi kaa| Procesraeos sAhitya kyA hai ? ___mAnava jIvana meM sAhitya kA sthAna atyanta ucca evaM mahatvapUrNa hai / yaha Aja kisI bhI sAhityasevI koM zAyada hI batalAne kI AvazyakatA hai| sAhitya hI rASTra kA prANa hai / sAhitya hI samasta rASTra ko eka sUtra meM baddha kara saktA hai tathA usameM utsAha kA saMcAra kara sakatA hai| sAhitya hI bhAvI santAna kA mahAn patha pradarzaka hai| sAtha hI sAtha bhAvI pIDhI ke mAnavoM kI nasoM meM sudhA kA saMcAra kara sakatA hai tathA apane pUrvajoM kI gaurava-mayI smRti ko sadaiva tAjA banAye rakhatA hai, jo kisI bhI samAja kI unnati meM mahAna sahAyaka hotA hai| bhUtakAla ko vartamAnakAla meM pariNita karane ko pUrva nirmita sAhitya hI protsAhita kara sakatA hai / jisa deza va dharma kA sAhitya jitanA nirdoSa, vivekapUrNa aura prauDha hogA ve rASTra tathA dharma utane hI nItivAn samartha vicAravAn va unnata hoNge| mahArAja bhartRhari kI nimna paMkti sAhitya kI mahattA samajane ko kAphI hai saMgItasAhityakalAvihIna sAkSAt pazu pucchaviSANahInaH / hindI ke suprasiddha kavi pUrNajI ne kyA hI acchA kahA hai| %A4% AC%* 45CALCCASHASANCHAR For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara 4% sAI shtkm| at% A aMdhakAra hai vahAM jahAM Aditya nahIM hai, vaha hai murdA deza jahAM sAhitya nahI hai| jahAM nahIM sAhitya vahAM Adarza kahAM hai, jahAM nahIM Adarza vahAM utkarSa kahAM hai / saMskRti aura dharma kI rakSA eka mAtra usa deza ke sAhitya para nirbhara hai| jaina sAhitya sAhitya eka aisI cIja hai jisakA sAMpradAyika vibhAjana kaThina sA pratIta hotA hai, tathApi usake nirmAtA aura dharmabheda ke kAraNa vibhAjana kI anivAryatA svayaM siddha ho jAtI hai| ___bhAratIya sAhitya kSetra meM jaina sAhitya kA sthAna atyanta ucca hai aura vaha vastutaH hai bhI ThIka / kyoMki racayitAoM ne sAhitya kA eka bhI viSaya achUtA na chor3A / sAhitya, vyAkaraNa, koSa, kAvya, alaMkAra, nATaka, campU, darzana, itihAsa, vijJAna, zilpa, pazuvijJAna, Ayurveda, jyotiSa va kahAnI Adi viSayoM para aneka vidvattApUrNa, prabhAvotpAdaka, AlocanAtmaka grantha jaina sAhitya meM vidyamAna haiN| bhAratIya bhASA vijJAna kI apekSA se bhI jaina sAhitya kA adhyayana AvazyakIya hI nahIM pratyuta anivArya hai| prAkRta apabhraMza, rAjasthAnI, gujarAtI, kanAr3I, hindI, tAmIla, telagU, marAThI Adi Adi prAntIya lokabhASAoM meM bhI jainasAhitya pracUramAtrA meM upalabdha hotA hai jinameM tatkAlika, sAmAjika, dhArmika va rAjanaitika tathA sAMskRtika citra khIMcA gayA hai / anya dharmavAloMne prAntIya lokabhASA para utanA dhyAna nahIM diyA hai, kyoMki ve to vidvabhogya bhASA meM hI sAhitya racanA meM vyastha the / loka For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhASA meM racanA karane meM apanA apamAna samajhate the / phala yaha huA ki prAntIya sAhitya unase sarvathA achUtA rahA / vastutaH kisI bhI siddhAntAdi ke pracAra ke liye jitanI prAntIya bhASA upayukta ho sakatI hai utanI vidvabhogya bhASA nahIM / prAntIyabhASA meM pracArita siddhAnta hI sarvagrAhI ho sakate haiM jaisA ki zramaNa bhagavAn mahAvIrane kiyA thA / jaina sAhityapraNetAoM ne svasAhitya - nirmANa meM hI vyasta na raheM; para anya matAvalambiyoM ke sAhitya para bhI apanI vidvattA pUrNa gaMbhIra AlocanAtmaka kRtio nirmANa kara use lokabhogya karane kA AdaraNIya prayatna kiyA hai jo unakI udAratA kA paricAyaka hai / kaI grantha aise jaTila aura kaThina haiM jinakI vRttiyeM, yadi jainAcAryoMne nirmANa na kI hotIM to zAyada hI Aja koI samajha pAtA / jaise ki kAdambarI vRtti Adi / jaina sAhitya abhI bahuta kucha aprakAzita avasthA meM par3A huA hai jisakA prakAzana bhAratIyasaMskRti kI surakSA ke liye atyanta vAnchanIya hai, isase bhAratIya gaurava meM mahAna vRddhi hogI, atyalpa prakAzita jaina sAhitya para se vidvajjana isa abhiprAya para pahuMce hai ki bhAratIya meM se yadi jaina saMskRta apabhraMza prAkRtAdi bhASA kA sAhitya alaga kara diyA jAya to na jANe bhAratIya sAhitya kI kyA gati hogI ? yoropIya bhAratIyAdi vidvAn purAtana hastalikhita pustakazodha viSayaka riporTasa meM jaina sAhitya para mugdha hai itanA hI nahIM paraMtu jaina sAhitya ke kisI eka viSaya para mahAn nibaMdha likha yUropIya vizvavidyAlayoM se Di Litt. P. H. D. Adi vidvattA sUcaka upAdhi prApta kI hai jinameM se ye pramukha hai, DaoN oTo sTAina, P. H. D. pro. helamArutha P. H. D. glAjenappa Adi / bhAratIya sAhitya kI bahuta aisI ulajhaneM hai jo binA jaina sAhitya adhyayana ke kadApi nahIM sulajhAyI jA sakatI jaise For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara zatakam / %A4 ki " vedAGga jyotiS " atyanta kaThina prAcIna va saMketamaya grantha hai, jise etadviSayaka vidvAna DaoN thIbo, mahAmahopAdhyAya sudhAkara dvivedI, zaM. vA. dIkSita, lokamAnya tilakAdi vidvAnoM ne ise samajhane ke liye zata prayatna kiye para sarva viphala !|-aMta meM yaha jaTila samasyA mahAmahopAdhyAya DaoN Ara, zAmazAstrIne jaina sAhitya-sUryaprajJapti, jyotipkaraMDaka kAlalokaprakAza se sulajhA kara grantha ko sarvathA sarala banA DAlA / sAtha hI sAtha yaha siddha kara diyA ki jainAgama sAhitya mAtra dhArmika dRSTiyoM se hI mahatva kA nahIM hai parantu tAtkAlika dArzanika aitihAsika evaM vyavahArika Adi aneka apekSAoM se mahatvapUrNa hai, kheda mAtra itanA hI hai ki vaijJAnika dRSTi se abhI yathocita adhyayana nahIM huA / saubhAgya kI bAta hai ki zikSitoM kA dhyAna isa ora AkRSTa ho rahA hai| prastuta grantha: jaina sAhitya meM caritAnuvAda kA sthAna Avazyaka samajhA gayA hai, anya bhAratIya sAhitya meM isa viSaya para atyalpa dhyAna diyA gayA hai / uparokta caritAnuvAda mAtra pUjanIya evaM anukaraNIya hI nahIM pratyuta sUkSmatA se varNita hai| isa zreNi meM paramopakArI pUjya tIrthaMkara bhagavAna ke gaNadharodvArA racita sUtroM ke viSayIbhUta sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAoM evaM AcAryoM tathA jaina zAsana ko suzobhita karanevAle-prabhAvanAkAraka-rAjAmahArAjA maMtrI Adi ke jIvanacaritra suvistRta prabhAvotpAdaka zailI meM gadya padyAtmaka rUpeNa upalabdha hote aise jIvanacaritroM se bhAratIya itihAsa para nUtana prakAza par3atA hai / itihAsa kI ulajhane dUra karate haiN| prakRta grantha jo Apake karakamaloM meM virAjita hai--vaha bhI stutyAtmaka caritAnuvAda kI hI zreNi meM AtA hai, yadyapi prastuta grantha meM kucha AcAryoM ko chor3akara zeSa AcAryoM kA smaraNa mAtra hI kiyA gayA hai, tathApi yaha grantha apane DhaMga kA sarva prathama prayala % 95 // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hai| yaha preraNA AcArya zrIjinadattasUrijIko kaise, kahAM se milI isakA ullekha kahIM vRtti meM nahIM hai, paraMtu hama anumAna lagAte haiN| ki saMbhavataH caityavAsI zIlAMkAcAryavinarmita "mahApuruSacaritra" se hI prApta huI hogI, kyoMki usameM sabake caritra hai taba pUjya AcAryavarya ne prathama tIrthaMkara RSamadeva se bhagavAna mahAvIra [ Adi tIrthaMkaro kA nAma nirdeza na kara Adi zabda se sabakA grahaNa kiyA gayA hai ] aura yahAM se jinavallabhasUrijI taka ke pUjya gaNadhara AcArya muniyoM kA atyanta saMkSipta rUpa se ullekha kara sabakA smaraNa kiyA gayA hai / yadyapi uparokta grantha meM kAlakAcArya, siddhasena divAkara, pAdaliptasUri, mAnadevasUri, mAnatuMgasUri Adi kaI mahAprabhAvika vidvAna AcAryoM kA ullekha nahIM aisA kyoM kiyA gayA hogA ? kahanA kaThina hai tathApi yaha laghu graMtha aitihAsika dRSTi se mahatva kA hai 150 prAkRta gAthAoM meM ati saMkSipta rUpa se jaina itihAsa saMkalita haiM jo jinadattasUrijI ke itihAsaprema kA paricAyaka hai| jaina muniyo ko itihAsa bar3A prema rahA hai, etadviSayaka sAhitya bhI aneka granthoM meM upalabdha hotA hai jinameM to kaI grantha se mahatvapUrNa jo bhAratIya sAhitya grantha apanA sthAna svataMtra rakhate haiM, jo AryAvarta ke purAtana gaurava para mahatvapUrNa prakAza DAlate haiM, prakRta grantha meM yadi pratyeka AcArya kA kramAnusAra rUpavAna sAra paricaya diyA hotA to grantha kI aitihAsika mahattA aura bhI bar3ha jAtI, nAmakaraNaH- prakRta grantha kA nAma " gaNadhara sArddhazataka " mUla granthakAra kA diyA huA hai yA anya kisI kA ? yaha eka prazna hai / saMpUrNa graMthAvalokana anaMtara kahIM para bhI nAma nirdezAtmaka ullekha nahIM milatA, paraMtu nAmArtha para dhyAna dene se jarura mAlUma hotA hai ki gaNadharazabda kI vyutpatti "gaNaM dhArayatIti gaNadharaH " isa prakAra hai| gacchanAyaka mAlika, adhipati, AcArya Adi gaNadhara ke paryAya For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shirikissagarsur Gyarmandie sAI gaNadhara- &AvAcI zabda haiM aura prastutaH grantha meM inhIM kA stutyAtmaka varNana 150 prAkRta gAthAoM meM kiyA gayA hai ataH nAma susaMgata pratIta hotA hai| isakI vRttiyoM meM nAmanirdeza sApha taura se pAyA jAtA hai| zatakam / / uddeshH||4|| yaha to eka sarvamAnya niyama hai ki vizva kA koI bhI kArya binA kisI uddeza se ho hI nahIM sktaa| prazna upasthita hotA haiM ki prastuta granthanirmANa kArya meM racayitA kA kaunasA uddezya thA ! hameM to vidita hotA hai ki pUrvajoM-gaNadharoM aura apane paramopakArI AcArya munigaNa ke stutirUpa se smaraNa kara unake prati apanA kRtajJatAbhAva pradarzita karane aura pUrva mahApuruSoM kI akSaya kIrtilatA kA tAtkAlika samAja kA jJAna karAne unako pramudita karane ke hetu se hI prakRta grantha nirmANa kiyA gayA hai| atirikta aura koI hetu hone kI saMbhAvanA nahIM pratIta hotI hai| bhASA: ukta grantha kI bhASA zuddha prAkRta hai| bhASA kA sauMdarya tathA pravAha atyanta suMdara bahAyA gayA hai| bhASA vaividhyatA se vidita hotA hai ki, granthAkAra kA isa para vizeSa prabhutva thaa| mAdhuryatA prAkRtabhASA kA pramukha guNa hai, phira samartha upayoktA milane se svarNa meM sugaMdhI A gii| upayoktA ke gurujI bhI prAkRtabhASA ke sarvazreSTha kavi the, yaha laghu grantha para 4 TIkAeM Ajataka upalabdha huI haiM jo grantha kI upayogitA aura mahattA ko pradarzita karatI haiN| CASRAMORE5%BCCEOCOCK %3D For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir REC- bRhadvRttiH yaha vRtti upalabdha-vRttiyoM meM sabase prAcIna aura bar3I hai / zlokasaMkhyA 12000 hajAra hai| AcAryavaryA-zrIjinapatisUrijI ke | vidvAn pratibhAsaMpanna ziSya zrIsumatigaNine vi. saM. 1295 meM ise staMbhatIrtha se prAraMbha kara kramazaH prAmAnugrAma vicaraNa karate karate maMDUpa durga-mAMDavagaDha meM samApta kI, prathamAdarza zrIjinezvarasUrijI ke ziSya kanakacaMdane likhA, yaha atyanta vRtti vihAra meM hI nirmANa huI kA hai vaha bhI aisI avasthA meM jabaki eka hI sthAna para sarva prakAra kA sAhitya anupalabdha thA / yaha inakI bahumukhIpratibhA kA hI suphala hai, varnA itanA utkRSTa kAvyAlaMkAra yukta grantha nirmANa honA asaMbhava thA / uparokta vRtti meM 150 gAthAoM kA atyanta sundara rIti se vistRta vivecana kiyA gayA hai / kahIM kahIM TIkAkAra zrIsumatigaNine nUtana jJAtavyanirdiSTa kiye hai jo viSaya ko samajhane meM sahAyatA karate haiM, yadyapi vRtti girvANa girA meM gumphita hai tathApi prasaMgAnusAra usameM saMskRta prAkRta apabhraMza bhASAoM ke 1 prArabdhA zrIstaMbhatIrthe velAkUle kule zriyAm maMNDapada, vibudhaiH kharge ceyarthitA // 6 // prathamAdarza likhitA, vRttiriyaM zrIjinezvaragurUNAm // asmadguru gurU paTTapratiSThitAnA, prabhAvatAm ziSyeNa parokate, tapasicavarodhaDena // 7 // kAyotsarge'tandreNa, sAdhunA kanakacandreNa // 8 // RECAR 646456k zaranidhidinakare (1295) saMkhye, vikramavase gurau dvitIyAyAm rAdhe pUrNAbhUtA vRttiriyaM nandatAtsucirama // gaNadharasArddhazatakavRhadvRtiprazasti / For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir gaNadhara sArddha zatakam / 964451 aneka padya uddhRta kiye haiM jo tatkAlIna bhASA kA adhyayana prastuta karate haiN| bahuta se prabhAvakoM ke jIvana vivecana prAkRta padyoM meM kiyA gayA hai, jaise ki koI niyukti hI ho, bhASA kA pravAha isa bhAMti pravAhita huA hai ki, mAno eka hI baiThaka meM likhA gayA ho, kahIM para bhI chinnabhinnatA ke darzana nahIM hote, anuprAsa to isakI pradhAna saMpatti hai, alaMkAroM kA bAhulya hai, etadviSayapratipAdanArtha aneka sAhityika vidvAnoM ke-jaise ki rudraTa, mammaTa, amarasiMhAdi-mUla abhimaMtavya saMgrahIta kiye haiM, vyAkaraNAcAryo ke bhI abhimata nirdiSTa hai, isameM "zabdaratnapradIpa" nAmaka kozagrantha ke aneka udAharaNa diye haiM, yaha koza Aja saMbhavataH anupalabdha hai, yadi isa vRtti ko saMskRta gadya kA eka utkRSTa namUnA kaheM to koI atizayokti na hogI, isake vAkya kAdaMbarI aura gadya ciMtAmaNi kA smRti karAte haiM, itanA hote husa bhI aitihAsika dRSTi se bhI isakA mahatva kama nahIM, gUjarAta ke itihAsa kI sAdhanasAmagrI isameM vistRta rUpeNa upalabdha hotI hai, aNahilapurapattana kA varNana isameM khUba vistRta aura manoraMjanAtmaka DhaMga se diyA hai, nATaka ke 10 lakSaNoM se tulanA kara kavine apanI vidvattA kA suparicaya diyA hai / pratyeka vyakti ko aneka viSayoM para likhanA sahaja hai yA eka hI vidvAna aneka viSayoM para likhanA sahaja hai yA eka hI vidvAna aneka viSayoM para likha saktA hai yA AtmavicAra pradarzita kara saktA hai, para eka hI viSaya vistRta vivecanAtmaka dRSTi se likhanA atyanta kaThIna kArya hai, aise kaThInatama kArya meM zrIsumatigaNine advitIya saphalatA prApta kI hai, yaha unake adhyavasAya ke atirikta aura kyA ho sakatA hai, inakI yaha vRtti eka bhASya ko suzobhita kare aisI mananAtmaka TIkA hai, jahAM para jisa viSaya para ullekha AyA vahIM para praNetAne usa viSaya ko aneka zAstrIya pramANoM se bar3I hI yogyatA va akATya yuktiyoM se samArthata kiyA hai, kahI 2 jainAgamoM cUrNiyoM ke %AAAACHECE KEECH For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 19OHAGARAM mUla avataraNa kahIM sAhitya ke, vyAkaraNa ke, vyorA ke aneka dharmAvalaMbIyoM ke ullekha uddhRta kara bahumukhI pratibhA kA paricaya karAyA hai, saMkSiptameM kahA jAya to viSaya atyalpahI kyoM na ho para yadi yogya samAlocaka va vivecaka vicAra karane baiThe to kitane suMdara va AkarSaka DhaMgase vicAra kara sakatA hai isakA udAharaNa prastuta vRtti hai isa mahatvapUrNa vRtti ke prakAzanArtha mere pUjya guruvaryya zrI 1008 zrI zrI zrI upAdhyAya munisukhasAgarajI ma. prayatnazIla hai purAtana 8-10 hastalikhita pratiyoM parase presa kApI taiyAra karA lI gaI hai| laghuvRtti prastuta vRtti uparokta vRtti kA hI ati saMkSiptarUpa mAtra hai, isameM racayitA ne apanI ora se kucha nUtana jJAtavya para prakAza nahIM DAlA / vRtti nirmAtA zrIjinezvarasUrijI [zrIjanapatiAryasUri ziSya ] ke ziSya haiM, aura inhoMne ja prabuddha samRddhi gaNinnI kI abhyarthanA se hI prastuta saMkSipta rUpa nirmita kiyA, paMDita padmakIrtigaNine isakA saMzodhana kiyaa| smaraNa rakhanA cAhiye zrIjinapatisUrijI svayaM aura unakA sArA samudAya vidvattA ke liye sAre bhAratavarSa meM prasiddha thA, sUrijI pRthvIrAja cauhANa kI sabhAmeM zAstrArtha meM vijayI huve sUraprabhane, staMbhatIrtha meM vAdi digambara yamadaMDa ko parAjita kiyA, saMkSipta kahA jAya to Apake aise bahuta 1 itizrI yugapravaragama zrIjinadattasUri viracitasya gaNadharasArddhazatakasya prakaraNasya paMDita sumatigaNikRta vivaraNAnusArataH saMkSipta rUcisatvAnugrahAya zrIjinezvarasUriziSyeNa vAcakasarvarAjagaNinA prabuddhasamRddhigaNinyayaMthanayA saMkSepeNa vivaraNamidaM kRtaM paMDitapanakIrtigaNinA zodhita prabuddha samRddhi gaNinyabhyarthanayA / " sarvarAjIyavRtti " prazasti / C%%ACRECIRCROCOCCC For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir gaNadhara sArddha shtkm| // 6 // &aa alpa ziSya hoMge jinake racita grantha upalabdha na hote hoN| gaNadharasAIzatakAntargata prakaraNa / ___uparokta vRtti khAsa kara isI liye nirmANa kI gaI hoMgI ki saMkSiptarUpa meM kharataragacchIya muniyoM ko apane pUrvajoM kA jJAna ho kyoMki saba muni itane vidvAna na hote the jo vRhadvRtti kA adhyayana kara sake, isameM AcArya varddhamAnasUrijI se AcArya zrIjinadattasUrijI taka kA vivaraNa uddhRta kiyA hai, vaha bhI ati saMkSipta rUpa se, isa vRtti ke saMkSipta rUpa pradAyaka munizrI caritrasiMha the jo usa samaya ke uttama zreNi ke granthakAra the| Apake nimna grantha upalabdha hai jo ApakI pratibhA ke paricAyaka haiN| catuHzaraNa prakIrNakA, sandhi gA. 69 (saMvata 1639 jaisalamera ) samyaktvavicArastavamAlA0 [1633 jharjharapura ] kAtaMtraviprabhAvacUrNi [saM. 1635 dhavalakapura ] muni mAlika [1636 riNI meM ] rUpakamAlAvRtti, zAzvata caitya sta0 gA. 20 kharataragaccha gurvAvali gA. 20 AlyA bahUtvastava. Adi Adi / uparokta prakaraNa hamArI [jinadatta sUri ] granthamAlAse pUrvaprakAzita ho cukA hai| | prastuta vRtti isa vRtti kA ullekha anyatra kahIM para dRSTigocara nahIM hotA, ataH yaha sarvaprathama zrIjinadattasUri pustakoddhAra phaMDadvArA sAhityavilAsI bhAI bahinoM ke karakamaloM ke samarpita karane kA mujhe jo saubhAgya prApta huA hai vaha mere liye atIva AnaMda kA viSaya hai| isake praNetA zrIsAgaracaMdasUri-devatilakopAdhyAya ke ziSya munizrI padmamaMdira haiM, inhoMne vi. saM. 1676 pauSa zuklA 7 C For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ko isa mahattvapUrNa vRtti kA nirmANa kiyA. jaisA ki aMtima prazasti se sUcita hotA hai| uparokta vRtti yadyapi vRhadvRti kA rUpAntara mAtra hai, tathApi isameM maulikatA kA AnaMdAnubhava hotA haiM / praNetA ne prasaMgAnusAra apanI prAsAdikatA kA paricaya baDI hI utta rIti se diyA hai, itane 12000 hajAra grantha ko ati saMkSipta kara [ 2369 zloka meM ] pravAha ko tathAvidhi surakSita rakhanA koI sAdhAraNa kArya nahIM, para eka mahAna kaThina aura adhyavasAyI vidvAna hI pUrNakara sakatA hai / harSa kI bAta hai ki munijI sAgara ko gAgara meM bharane ke kaThIna kArya meM saphala hue| hamane isa vRti kA adhyayana kiyA, taba vidita huA ki sacamuca meM praNetA kI pratibhA advitIya thI / itihAsa viSayaka prastuta TIkA meM bahusaMkhyaka aise ullekha haiM. jo jaina itihAsa meM baDA mahattva rakhate hai, aura kaI aise kavi haiM. jinake subhASitoM kA saMgraha kiyA gayA haiM paraMtu unakI granthAdi sAhityika sampatti adyAvadhi anupalabdha hai, mAlUma hotA hai kAla kI gati meM vilIna ho gayI hoNgii| pR0 67 meM " mokSarAja " nAmaka kavi kA eka padya uddhRta kiyA gayA hai, para jAMca par3atAla karane para vidita huA ki isa kavi kA ullekha anya kahIM para nahIM huA / inake janma-kArya, adhyayana, sAhitya - pragati Adi aitihAsika bAteM jAnane ke sAdhana nahIM, kAvyAbhyAsI premiyoM se nivedana kareMgeM ki ve isa viSaya para khojakara nUtana prakAza DAleM, hama bhI isa viSaya meM prayatnazIla haiN| sarvadeva gaNi-jo mUla granthakAra ke pAThaka the--ke viSaya meM prastuta vRtti meM kahA gayA hai ki, " ApakA stUpa staMbhatIrtha nikaTavarti " zAkhIya grAma" meM avasthita hai, jise midhyAdRSTi bhI bar3e Adara se pUjate haiM. abhI vidyamAna hai " (pR. 38 ) isase vidita hotA hai ki sarvadeva gaNi kA svargavAsa vahAM para huA hogA / parantu vaha stUpa varttamAna meM vahAM para hai yA nahIM ? yadi haiM. to kisa avasthA meM ? aura vaha nagara abhI kisa hAlata meM hai 2 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir II gaNadhara sArddha zatakam / // 7 // ROCE%ARCH vidita nahIM, para nikaTavarti bhAiyoM ko cAhiye ki ve isa viSaya para khoja kara prakAza meM laaveN| jaina sAhitya meM pratiSThA viSayaka vidhAnAtmaka kaI grantha pAye jAte haiM, para prastutaH vRti meM 1 navIna pratiSThAkalpa kA ullekha AyA hai. jisake racayitA Arya samudrAcArya haiN| (pR. 56) prastutaH pustaka ke pR. 58 meM jo netrAMjana vidhAna ullikhita hai. use kaI anubhavI cikitsakoMne mahatvapUrNa netra | guNakAraka batalAyA hai| vRtti nirmAtA: zrI padmamaMdira zrI devatilaka upAdhyAya ke ziSya the, jaisA ki aMtima ullekha se vidita hotA hai| upAdhyAyajI ne 8 varSa kI vaya meM saM. 1541 meM dIkSA aMgIkAra kI, ataH inakA janma 1533 meM huA hogaa| jainAdi siddhAntoM kA adhyayana kara vi. saM. 1562 meM ve upAdhyAya pada se vibhUSita hue| inake dvArA racita koI grantha hamAre dekhane meM nahIM AyA / mAtra inakI likhita 2 prazastiye bAbU pUrNacaMdajI nAhara ke lekha saMgraha meM [jaina lekha saMgraha bhA. 3 pR0 35-40] upalabdha hotI hai. jo jina mANikyacaMdasUri ke rAjyameM likhI gaI thiiN| ApakA dehAvasAna vi. saM. 1603 mArgazIrSa zuklA 5 ko jaisalamera meM anazana ArAdhanApUrvaka huA, agmidAha ke sthAna para stUpa banavAkara Apake caraNakamaloM kI sthApanA huii| ApakA ziSya parivAra vidvAna thaa| zrI padmamaMdira kA janmAdi aitihAsika paricaya anupalabdha hai "pravacanasAroddhAra bAlAvabodha ( saM. 1651 ) aura zrI devatilaka upAdhyAya ke gIta aura prastuta vRtti ye hI ApakI kRtiye abhI taka upalabdha huI hai, jo AcArya ACCRACROCOCK // 7 // For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 4%256 HAMROCCASIC bhI jinacaMdramurijI ke samaya meM nirmANa huI haiN| prastutaH prakAzana: prastutaH vRtti Ajataka aMdhakAra meM thI. kisIko patA nahIM thA ki. yaha zrI padmamaMdira ne bhI gaNadharasArdhazataka para vRtti likhI hai. para hamAre parama pUjya gurudeva zrI 1008 muni upAdhyAya sukhasAgarajI mahArAja vRddhRti kI hastalikhita purAtana pratiyoM kI khoja meM the, cAroM ora se aneka purAtana pratiyeM prApta kI, aura suMdara presa kApI banAI, isI presakApikA se anya hastalikhita pratiyoM dvArA saMzodhana kiyA, jisameM jaipura jJAnabhaMDAra se prApta isa laghuvRtti se avalokana ke pUrva vRhadvRtti, samajhI gayI thI, para dekhane se vaha sarvathA nUtana kRti mAlUma huI, ise dekhane se mAlUma huA ki yaha saMbhavataH granthapraNetA ke samaya meM hI likhi gaI hai. kyoM ki, sthAna sthAna para nUtana vAkya, kahIM kahIM to kaI paMktiye nUtana ullikhita hai, kyA hI acchA hotA yadi isameM 2 lekhanakAla bhI nirdiSTa hotA, prati lekhanazailI ko dekhate hue yaha 17 vIM zatAbdI kI avazya honI cAhiye / granthAntargata mahApuruSoM kA aitihAsika paricaya: hama Upara likha cuke haiM ki prastutaH grantha yadyapi dhArmikavRtti poSaNArtha likhA gayA hai, tathApi isameM aitihAsika tattva kAphI rUpa se upalabdha hotA hai, jisake paricaya karAne kA lobha saMvaraNa nahIM kiyA jA sakatA / AzA hai ki purAtattvAnveSI bhAi bahanoM ko pathapradarzaka siddha hogaa| sarvaprathama mUla granthakAra mahArAjA yugAdidevAdi 24 tIrthaMkaroM kA zraddhApUrvaka smaraNa kara atyanta I bhakti ke sAtha namaskAra karate hai, puMDarIka gaNadhara kA bhI ullekha hai| For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara sArda shtkm| OMECRECA bhramaNabhagavAna mahAvIra: mAnavasaMsAra kA zAyada hI koI aisA purAtatvajJa hogA jise paropakArI bhagavAna mahAvIrasvAmI ke paricaya dene kI AvazyakatA ho / vizva kA koI dArzanika aisA na hogA jo bhagavAna ke divya siddhAntoM se anabhijJa ho / ApakA upadeza mAnava mAtra ke liye thA, Apa ke amUlya siddhAnta vizva ko mAnavatA kA pATha par3hAte hai, hamArA vizvAsa hai ki yadi zramaNa bhagavAna mahAvIra ke samasta upadezAmRtoM kA pUrNa rupase pracAra kiyA jAya to, jaina dharma saMsAra-vizva dharma ho sakatA hai, kyoMki isa meM vaijJAnikatA bharI huI hai| bhagavAn kathita bAteM Aja hamako sAkSAta dekhane ko milatI hai| saMkSipta meM kaheMge ki-saMsAra ke | hI samasta vaijJAnikoM ne aisI koI nUtana khoja nahIM kI jo prabhu mahAvIra ke kathanoM meM na ho, arthAt Aja ke vijJAna ne mAtra itanA hI kArya kiyA hai ki pUrva likhita saMzodhita bAtoM ko kriyAtmaka rUpa diyaa| prabhu mahAvIra aitihAsika vyakti the| ApakA janma IsvIsana pUrva 599 caitra zukla trayodazI ko kSatriyakuMDa grAma nivAsI mahArAjA siddhArtha kI suzIlA dharmapatnI trizalAdevI kI ratnakukSI se huA thaa| vaha yuga bhArata ke liye suvarNa kA thaa| Apake janma se brAhmaNa samAja dvArA jo yajJAdi kriyAoM meM mUka pazu jo sahasroM kI saMkhyA meM mauta ke ghATa utAre jAte the, unhe abhayadAna milA, samasta saMsArane anirvacanIya AnaMda kA anubhava kiyaa| Apane tIsa varSa ke bAda mArgazIrSa kRSNA dazamI ko rAjavaibhavoM kA sarvathA parityAga kara dIkSA lI, aba Apa nimrantha hue, tadanaMtara Apane anekoM aise 2 mahAna bhISaNa upasarga sahe, jinheM zravaNakara vajra kA hRdaya bhI pAnI hue vinA na rahegA / kramazaH tapazcaryA kara 1 45 5 - 4 For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | kevaLajJAna prApta kara sarva 72 varSa kA Ayu pUrNa kara isvIsan pUrva 526 kArtika kRSNA amAvasyA ko apApApurI-pAvApurI meM mokSa gye| Apa jaina dharma ke pravartaka nahIM pratyuta pracAraka the| kaI loga pravartaka mAnate hai| paM. javAharalAla naheru jaise vicAraka bhI isI bhrAMti meM haiN| gautamAdi gaNadharaH bhagavAna mahAvIra ke ekAdaza gaNadharoM meM gautamasvAmI sabase bar3e the, sarvAnusAra ye bhI brAhmaNa kula meM utpanna hue the| i. sa. pUrva 526 meM kevalajJAna utpanna huA aura i. sa. 514 meM vaimAragiri parvata para mokSa gaye / sudharmAsvAmI: pAMcaso vipra putroM ke pAThaka the| bhagavAna ke pAsa inhoMne 500 ziSyoM-chAtroM sahita 50 varSa kI avasthA meM dIkSA grahaNa kI aura i. sa. pUrva 506 meM vaimAragiri parvata para mokSa gye| jambUsvAmIH ApakA janma rAjagrahI nagarI meM RSamadatta brAhmaNa kI dharmapatnI dhAriNI devI kI ratnakukSI se huA, Apane paMcazata caura 8 3. hindustana meM buddha aura mahAvIra hue / mahAbIra ne Ajakala kA pracalita jaina dharma calAyA, inakA asalI nAma varddhamAna thA / vizva itihAsa kI jhalaka pR0 58 4 kalpasUtra-kalpalattA vRtti meM inheM vaNika batAyA gayA hai. punaH jambU kumAroM vaNik jAtitvAt mahAlobho yato muktinagera pravizya......pR0 218 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara sArddha shtkm|| Ak%COM kanyAeM, unake mAtApitA Adi ke sAtha 16 varSa kI laghu avasthA meM sudharmAsvAmI ke pArzva dIkSA aMgIkAra kI / isvI pUrva 462 meM Apa mokSa gye| paJcamakAla ke Apa aMtima mokSagAmI hai| Apa ke nirvANa bAda ye daza vastueM viccheda huI-manaHparyavajJAna, paramAvadhijJAna pulAkalabdhi, AhAraka zarIra, kSapakazreNi, jinakalpi mArga, parihAravizuddhi caritra, sUkSmasaMparAya caritra, yathAkhyAta caritra, ye tIna saMyama, kevalajJAna, mokSagamana / bRhadvRtti meM inakA jIvana atyanta vistRta rUpa se manoraMjanAtmaka DhaMga se diyA huA hai| prabhavasvAmI: ve kAtyAyana gotrIya rAjA jayasena ke vahAM janmeM the| pitAne rAjya laghu baMdhu ko de diyA, yaha vyavahAra Apa para gajaba kA asara kara gyaa| Apane tatkAla rAjya kA tyAga kara videza paribhramaNArtha nikala gaye, aura 499 cauroM ke svAmI hue, uparokta jambUkumAra ke vahAM para Apa corI karane gaye the, para aMtataH Apa kA dila jaMbUkumAra ne curA liyA, aura khuda ke sAtha dIkSA aMgIkAra karavAI / kramazaH gaNAdhipati hue| Apa 86 varSakA sampUrNa Ayu pAlakara i0 sa0 pU0 451 varSe svarga gaye, Apane upayoga diyA ki saMgha meM aisA kauna pratibhAsaMpanna vyakti hai, jise maiM Atmapada para adhiSThita karu ! aMtataH vidita huA ki zayyaMbhava bhaTTa ko hI uttaradAyitva pUrNa padapradAna kiyA jAya, ve bhaTTajI usa samaya yajJa karA rahe the, vahAM para jaina muniyoM ko bhejakara pratibodha de muni dIkSA aMgIkAra krvaaii| SACARSACROCES For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zayyambhavasUriH Apa ke mAtA pitA ke nAma aprApya hai / Apa yajurvedIya; vakSasa, gotrIya the, jaba Apane dIkSA aMgIkAra kI thI, taba ApakI addhoginI garbhavatI thii| kramazaH putra utpanna huA, manaka nAma diyA / manaka ne janmate hI sunA ki mere pitAne zvetAMbara dIkSA grahaNa 18 kI hai| kramazaH manaka ne bhI Akara dIkSA grahaNa kI, paraMtu AcAryazrIne apanA pitA putra kA saMbaMdha kisI se jJApita na kiyA, I kyoMki aisA karane se anya muni inase sevA na leNge| binA sevA vaiyAvRtya kiye bhavasamudra se nistAra kaise hogA ! yaha laghu ziSya kA alpAyu jAna kara gurujIne inake liye siddhAnta se munyocita dharma pratipAdanAtmaka viSaya uddhRta kara "dazavakAlika" sUtra kI racanA kara putra ko pddh'aayaa| chaha mAsa ke bAda bALaka svarga gayA, tadanaMtara sUrijI ukta nUtana sUtra punaH siddhAnta meM sammilita PI karane lage, para zrI saMgha ke rokane para zAmila na kiyaa| zayyaMbhava sUrijI sarva 62 varSa kA Ayu pAla i0 pUrva 428 meM svarga gaye / yazobhadra suuriHhai| inakA vistRta paricaya alabhya hai| uparokta ullekhoM meM Apane dekhA eka AcArya ke pada para eka hI AcArya Ate the, para inake bAda eka pada para do AcArya adhiSThita pAye gye| kaI sthAna meM dono ko bhinna 2 gina saMkhyA meM vRddhi kI haiN| Apa sarva 8| 86 varSa kA Ayu pAla 378 i0 pUrva svargavAsI hue| hai|saMbhUtivijaya aura bhadrabAhusUri: saMbhUtivijayasUrijI kA paricaya aprApya hai / Apa 90 varSa kI avasthA meM 370 i0 pU0 meM svargavAsI hue / CACANCHAARCARTOONtos For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNaghara sAI zatakam / // 10 // www.kobatirth.org bhadrabAhusvAmI kA sthAna jaina itihAsa meM atyanta pUjyanIya va mahocca mAnA jAtA haiM, bhAratIya rAjanaitika itihAsa meM bhI ye anupekSaNIya nahI / Apa kA samparka candragupta maurya se batalAyA jAtA hai, jisa para Age vicAra kiyA jAyagA / ApakA janma pratiSThAnapura (paiThaNa) brAhmaNa jAti prAcIna gotra meM huA thaa| kahA jAtA hai ki inakA barAhamihira nAmaka kaniSTha baMdhu bhI thA, ina donoM ne uparokta yazobhadrasUrijI ke pAsa dIkSA aMgIkAra kI thii| laghu baMdhu kA svAbhAva atyugra thA / ataH AcArya pada unako na de kara bhadrabAhusvAmI ko pradAna kiyA, isase unakA krodha yahAM taka bar3hA ki usane jaina dharma kA tyAga kara rAjyAzraya liyA, kramazaH mRtyu pAkara jaina saMgha para vividha upadrava karane lagA, jinakI upazAMti ke liye bhadrabAhusvAmI ne upasargahara stotra kI racanA kara zrAvakoM ko diyA, jisake paThana mAtra se upadrava zAMta ho gayA / Apane adhyAtmavidyA meM ( prANAyAma meM ) mahAn unnati kI thI, tadartha Apane naipAla deza ko upayukta cunA thaa| vahAM para jaba dhyAna meM mana the taba bhI Apane apanA amUlya samaya dekara guru baMdhu ziSya zrI sthUlibhadrAdi 500 muniyoM ko vAMcanA dI thii| Apa 14 pUrva ke jJAtA zrutakevalI the, caMdragupta maurya samrATane bhadrabAhu ke pAsa jainamuni dIkSA aMgIkAra karane ke viSaya meM kucha ullekha diga0 jaina sAhitya meM dRSTigocara hote hai| ina meM kitanI satyatA hai nimna pramANoM se spaSTa ho jAyagA isa meM koI zaka nahIM ki caMdragupta jaina dharmAnuyAyI thA, paraMtu isane jaina dIkSA aMgIkAra kara zravaNabelgulA meM anazana svargavAsa prApta kiyA, yaha prazna atyanta vicAraNIya hai, digaM0 prantho meM aitadviSayaka visaMvAda pAyA jAtA hai / bhadrabAhu ko AcAryapada isvI0 pUrva 394-95 taka mAnA AtA hai, jaba maurya samrAT candragupta kA zAsanakAla isvI For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 10 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir 4% FEARSANERICA pUrva 322-298 taka kA nizcita kiyA gayA hai| ina donoM ke madhya meM 67 varSa kA mehadaMtara haiM, isI se siddha ho jAtA hai ki dIkSA viSaya kapolakalpita hai, digaMbara sAhitya svayaM isakI puSTi karatA hai| caturdaza pUrvadhara sthavira Arya bhadrabAhusvAmi kA dehAvasAna i0 pUrva 356 meM huaa| isa meM koI sandeha nahIM ki bhadrabAhu svAmI udbhavaTa tattvavettA the, unake dvArA vinirmita sAhitya jaina sAhitya ko mahAn gorava pradAna karatA hai / jainAgama sAhitya ko paramAlaMkRta karanevAlI niyuktiyeM dekha vidvajjana AnaMda ke sAgara meM hilore mArane lagate haiN| Apa hI eka aise mahAn jainAcArya hai jinheM zve. di. dono sampradAyavAle baDe Adara ke sAtha mAnate haiM, saMpradAya dvaya dvArA kucha herapherake sAtha nirmita Apa kA jIvana bhI upalabdha hotA hai| aba yahAM para prazna yaha upasthita hotA hai ki, bhadrabAhu nAmaka jaina samAja meM kitane AcArya hue ! kyoM ki purAtana jaina sAhitya meM to do hone ke ullekha kahI para bhI dRSTigocara nahIM hue| pUrvakAlIna granthakAra bhI paMcama zrutakevalI bhadrabAhusvAmI ko eka vyakti mAnakara namaskAra karate hai, paraMtu itihAsa meM aise aneka ullekha dRSTigocara ho cuke hai, jinakA sUkSma dRSTi se adhyayana karane se vidita hotA hai ki, eka hI nAma ke do AcArya jaina dharma meM hue haiN| eka to uparokta caturdaza pUrvadhara aura dUsare niyuktikAra jo varAhamihira ke baMdhu the / yadi prathama bhadrabAhu niyukti ke racayitA hote to kalikAlasarvajJa hemacaMdasUri unakA ullekha apane 5 sthAnAbhAva se yahAM para vistRta vivecana na kara jijJAsu pAThakoM ko nivedana kareMge ki zrI jaina satyaprakAza kA 37-38 kramAMka dekheM pR0 55-6, 11.-16. 946464 For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie sArddha gaNadhara- grantho meM baDe Adara ke sAtha karate, para ve isa viSaya meM mauna haiN| varAhamihira bhadrabAhusvAmI ke baMdhu the, jaisA ki uparokta lekhoM se suspaSTa hai, yahI hameM isa aura saMketa karatA hai ki zatakam / dvitIya bhadrabAhu nAmaka koI vyakti jaina samAja meM huI hai, jinhone niyuktayeM racI, para ve kiMnake ziSya the, kahanA asaMbhava hai| ___ muni zrI caturavijayajI aura muni zrI puNyavijayajIne apane nibaMdho meM aneka zAstrIya pramANoM dvArA aisI akATya yuktiye // 11 // II dI hai, jinase sApha sApha vidita ho jAtA hai ki, paJcama zrutakevalI aura niyuktikAra bhadrabAhusvAmI do prathak pRthak AcArya bhinna 2 samaya meM hue haiN| saMghatilaka sUrijI samyaktvasaptatikA zrI jinaprabhakRta upasaggahara stotravRtti, prabaMdhaciMtAmaNi Adi zvetAMbarIya mAnya grantha bhadrabAhusvAmI ko prakhara jyotiSI varAhamihira ke baMdhu ginAte haiN| varAha mihira ke cAra grantha Aja taka upalabdha hue hai jo apane DhaMga ke baDe uttama hai jo isa prakAra hai: bRhat saMhitA (1864-62 Bibiothica Indica meM pro0 kana ne prasiddha kI hI bhASAMtara Journal of Asiatic Society meM prakaTa huA hai) 6. AtmAnaMda janma zatAbdI smAraka grantha gu0 vi0 pR. 20-26. 7. mahAvIra jaina vidyAlaya rajata mahotsava grantha pR0 185-201 8. tattha ya. caudasa vijA ThANa pArago chayammamma pavaIe bhaio bhadrabAhunAma mAiNo hutyA tassa ya parama pimma sarasirahamiharo varAhamiharo sadoyaro SAHASRKARIGARABAR OMOMOMCC For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org haurA zAstra ( jisakA anuvAda madrAsa ke. sI. Ayarane 1885 meM kiyA ) laghujAtaka ( jisake kucha bhAga kA anuvAda pro0 vevara aura DaoN. yAkobI ne 1872 meM kiyA hai / paMJca siddhAntikA banArasavAle mahAmahopAdhyAya zrI sudhAkara dvivedI tathA thIvo ne ise 1889 meM prakaTa kiyA hai aura bahuta se hisse kA anuvAda bhI kiyA hai| varAhamihira kA janma zaka 412 (vi. 559 ) aura mRtyu samaya 509 ( vi0 saM0 644 ) meM mAnA jAtA haiN| bhadrabAhu svAmI ko bhI jyotiSa kA ucca jJAna thA / Apa ke dvArA racita nimna grantha haiM- AcArAMga niryukti, sUtrakRtAMga ni0, dazavaikAlika ni0, uttarAdhyayana ni0, Avazyaka ni0, sUryaprajJapti, RSibhASita niryukti, oghaniyukti saMsakta ni0 mUla grantha ye hai bRhatkalpa vyavahAra, dazA, madrasahitA, gRhazAMti stoka, dvAdazabhAva janma madIpa, basudeva hindI inake uparokta samagra grantho meM janmadIkSAdi koI aitihAsika ullekha nahIM / 9 saptAzvivedasaMkhyaM zaka kAla mayAsya caitrazuklAdau, ardhAstimite mAnau, yavanapure saumyadivasAdye, 10 vartamAna meM paryuSaNa parva meM jo kalpasUtra vAcana hotA hai vaha prastutaH sUtra kA AThavAM adhyayana batalAyA jAtA hai| 11 prakAzita saMhitA se ve bhinna hai / 12 vaMdAmi bhadrabAhu jeNaya akara, sidha bahukaddA kaliye kasabA lakkhaM caritraM vasadevarAyassa For Private and Personal Use Only "zAMtinAtha caritraM" maMgalAcAra* Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara N sAI zatakam / // 12 // sthUlIbhadra: pATalIputra paTanA ke brAhmaNa jAtIya gautamagotrIya zakaDAla usa samaya naMda rAjA ke pradhAna maMtrI the / sthUlIbhadrane 12 varSa kozA vezyA ke gharaM vyatIta kiye the| pitAjI rAjyakArya dekhate the. para kisI kAraNa se pitA kI mRtyu ho jAne se inheM rAjya kAryabhAra lene ko protsAhita kiyA, para Apako rAjya ke SaDyaMtra se kataI prema na thA, ataH Apake laghu baMdhu pitRsthAna para niyukta kiye aura apane muni dIkSA aMgIkAra kii| pUrva paricitA kozA ke vahAM citrazAlA meM caturmAsa rhe| vezyA pUrva vigata bAtoM kI smRti dilAkara aneka aise hAvabhAva dikhAne lagI jisase ve pUrvavata hokara raI, para vaha mahAn AtmA ko una kAmottejaka vaibhavoM kA leza RI mAtra bhI asara nahIM huA / pratyutaH usI ko prabodha dekara jaina dharmAnuyAyinI bnaaii| Apake astitva samaya meM vizvavikhyAta kauTilya arthazAstra nirmAtA cANakya ne navanaMda kA nAza kara maurya sAmrAjya prasthApita kara caMdragupta kA rAjyabhiSeka kiyA / i0 pU0 311 meM sthUlIbhadra kA svargavAsa huA / Arya mahAgiri, Arya suhastiH prathama kA paricaya atyalpa Upalabdha haiN| Apa jina kalpa kI tulanA karate the| i0 pUrva 281 meM Apa svargAsIna hue, Arya suhastikA atyanta alpa vRtAMta upalabdha hai, bAlyAvasthA meM Apa 1 jaina zramaNikA dvArA pAlita rakSita the / Apane mahArAjA saMmprati maurya ko pratibodha dekara jaina dharmAnuyAyI kiyA, aura jaina dharma ke pracArArtha aneka prayatna kiye / bhArata se bAhara bhI | pacAra kiyA / yUnAna meM Aja bhI eka aisI jAti hai. jo apane ko samaniyA zramaNiyA kahatI haiN| unakA AcaraNa bilkula jaina AGAREKAR %3D For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmAnusAra hai| ye loga abhakSya bhakSaNa apeya pAna kadApi kisI avasthA meM nahIM karate / ho sakatA hai sampati dvArA pracArita jaina dharmake ve hI jaina avazeSa hoM, isa viSaya para hama vistRta adhyayana kara rahe haiM / isvI pUrva 235 meM suhastisUri kA svargavAsa huaa| Apa hI apane bRhatguru bandhu ke samaya meM gacchAdhipati the| isa samaya bahuta sI aitihAsika ghaTanAeM ghaTI. jinakA saMbaMdha jaina MI dharma se hai para unheM vyakta karane kA yaha sthAna nhiiN| Arya samudra maMgu sudharmAH naMdI gurvAvalI se vidita hotA hai ki Arya maMgu Arya samudra ke ziSya the| inakA ullekha vividha tIrthakalpa meM milatA haiN"| ina tInoM kA vistRita paricaya anyatra anupalabdha hai| bRhat vRttikAra ne "etesAM trayANAmapi caritraM viziSTaM vApi na dRSTa" sApha likhA hai| bhadraguptaH inake vistRita paricaya ke liye bRhadRvRttikAra mauna hai, Apane bajrasvAmI ko 11 aMga kI vAcanA ujjayinI meM dI thii| "saMbhavataH i0 sa07 meM inakA dehAnta huaa| 13. tau hi yakSArthayA bAlyAdapi mAtreva pAlitI, ityAryopapadI jAtI, mahAgirisuistinau // parva 10, lo0 37 / 14. ittha ajja maMgu subhasAgarapArago ihirasamAyagArabehiM jaksavattamuvAgamma, jIhApasAraNeNa sAhUNaM appamAyakaraNathaM paDibohamakAsI / vi0 tI0 ka0 pR. 19 / 15. tato vanasvAmInA dazapurAt ujjayinyAM gatvA gurvAjajayA zrIbhadraguptAcAryasamIpe dazapUrvANi adhitAni // kalpasUtrakalpalatA pR0 226 / AAAAAAAAAAX For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNaghara sAI zatakam / // 13 // www.kobatirth.org vajrasvAmI: - inakA vRttAMta vRhadvRtti evaM pariziSTa parva meM atyanta vistRta rUpeNopalabdha hotA / Apa vaizya jAtIya dhanagiripatnI sunaMdA ke putra the / Apane jagannAthapurI ke bauddha rAjA ko pratibodhita kara jaina bnaayaa| rAjA kA nAma jJAta nhiiN| Apa kaI vidyAoM ke dhAraka prabhAvaka AcArya, tathA daza pUrvadhara the| ApakI jIvana ghaTanA se vidita hotA hai ki usa samaya caityavAsiyoM kA prAbalya thA / i0 sa0 58 meM Apako dehotsarga huA / ArtharakSitaH ye mAlavadezIya dazapura - mandasaura ke nivAsI the| Apa jAti se vipra, dharma se jaina the| Apane pATalIputrakA adhyayana kiyA thA / uparokta bhadraguptAcArya pAsa Apane jaina sAhitya ke cAra anuyoga prathak prathak kiye / umAsvAti vAcaka: ye AryamahAgiri ke ziSya balissaha ke ziSya the / ise di0 umAsvAmI kahate haiN"| jaina sAhitya meM inakA sthAna atyanta - - paTanA meM 14 vidhAoM 16. ajJAni 6 catvAro vedA 4, mImAMsA - 11 nyAyavistaraH 72 purANaM 13 dharmazAstra 14 ca vidyA etacaturdazaH // 1 // 17. AryamahAgirestu ziSyau bahulabalishau yamalabhrAtarau tatra balissahasya ziSyaH svAtiH tatvArthAdayo pranyAstu tatkRtA evaM sambhAvyante dharmasAgarIya paTTAvalI / 18. yaha nAma upayukta nahI mAlUma hotA: inake mAtApitA kA nAma umA, svAti, kramazaH thaa| ataH inhoMne mAtApitAkI smRtirUpa meM bhI yadi nAma rakhA ho to bhI umAsvAti hI adhikaH yuktisaMgata mAlUma hotA hai jaise ki bappabhaTTIsUri / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmikA / // 13 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pavitra va ucca hai / Apa hI eka aise jaina muni hai ki sAhityika racanA meM saphalatApUrvaka / jaina darzana kA nicor3a Apane tasvArtha sUtra ke daza adhyAyoM meM kiyA / inakI yaha kRti zvetAMbara digaMbara ubhaya sampradAyavAle bahUta Adara ke hemacaMdrasUri Apako saMgrahakAra mAnate hai" / saMskRta bhASA kA sarvaprathama upayoga kiyA, vaha bhI bhara diyA haiN| ye grantha pATalIputra-paTanA meM nirmANa sAtha mAnate haiM. aura adhyayana karate hai / AcArya prazamarati prakaraNa, zrAvaka prajJapti, pUjA prakaraNa, pratiSThAkalpa ( prakRta vRti pR0 56 ) Adi grantha Apa ke vinirmita hai, jo jaina sAhitya ko gaurava pradAna karate hai / kahA jAtA hai Apane paMJcazata prakaraNAtmaka granthoM kI racanA kI thI" / ApakA vistRta paricaya suprasiddha vidvAn zrIsukhalAlajI ne nUtana prakAzita hindI tattvArtha sUtra meM diyA hai jo atyanta upayogI aura manana yogya haiN| haribhadrasUri : aisA kauna bhAratIya sAhityAnveSI hogA jo AcAryavaryya zrImAna haribhadrasUri jaise advitIya pratibhAsaMpanna jainAcArya ke puNya nAma se anibhijJa ho / vizva kA aisA kauna philAsaphara hogA jise AcAryazrI ke darzanazAstroM kA jJAna na ho, Apa sAhitya ke 19. upomAsvAtiM saMgrahItAraH / siddhama 2-2-39 / 20. umAsvAti vAcakazca kaumiSaNaNigotraH paJcazata=saMskRta = prakaraNa prasiddhastatraiva tatvArthAdhigaM sabhApya vyaracayat caturazItivAdazAlAzca tatraiva viduSAM paritoSAya paryeNaMsiSuH / vividha tIrthakalpa pR0 69 / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10-%
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara bhuumikaa| sArddha shtkm| // 14 // pratyeka aMga ke dhuraMdhara vidvAna hI na the para ke sAtha hI sAtha uttama koTi ke anya racayitA bhI the| Apa ko apanI asAdhAraNa vidvattA para paripUrNa vizvAsa thA, ataH niyama kara liyA thA ki jo mujhe parAjita karegA usI kA maiM ziSyatva svIkRta kruNgaa| eka prAkRta bhASA kI gAthA kA artha Apa ko na Ane se jainAcArya jinadattasUrijI yA zrI jinameMTasUrijI ke pAsa jaina dIkSA aMgIkAra kii| Apa ke astitva samaya meM vidvAn logoM meM mataikya nahI hai, kaI inheM vi0 chaThavIM yA sAtavIM sadI aura kaI 9 vIM sadI meM hone kA | mAnate haiM, tattvaM tu kevalI gamyaM / saMsAra ke itihAsa meM Apa kA nAma svarNAkSaroM se likhA jAnA cAhiye / jarmana vidvAna DaoN. yAkobI Apa ke anthoM para mugdha the| yahAM hama eka bAta para vizeSa rUpa se jora dekara kaheMge ki ukta AcAryazrI ne apanI bahUsaMkhyaka kRtiye 21-22. haribhadrasUrijI ke guru kauna the ! yaha bhI eka prazna hai| kucha samaya pUrva vidvajana jinabhaTarijI ko gurU mAnate the, para aba pramANa mile haiM ki jo jinadattasUrijI ko inake guru mAnane ko protsAhita karate haiN| ve pramANa isa prakAra haiM-AcArya svayaM likhate haiM-" samAptA ceya lA ziSyahitA nAmAvazyakaTIkA sitAmbarAcArya jinabhaTanigadAnusAriNA vidyAdharakulatilakAcArya jinadattaziSyasya dharmato yAkinI mahattarA sUnoralpamatarAcArya haribhadrasya" yai prazasti jinadattasUri guru pradarzita karatI hai / Apa hI ne anya TIkAyeM likhe hai // __ AcArya jinabhaTasya hi susAdhujanasevitasya ziSya, jinavacana bhAvitamatairvRta vatastatprasAdena kiMcit pakSepa saMskAradvAreNaiva kRtA sphuTA AcArya haribhadreNa TIkA prajJAyanAzrayA // isase jinabhaTari guru mAlUma hote hai / saMbhava hai dIkSApradAyaka jinadattasUri guru hoM ora jinabhaTasUri unake hI AjJAkArI ho / nizcitatayA rAya | dene ke sAdhana nahIM hai| *OM%AA // 14 // AE For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandie %95 % saMskRta bhASA meM gumphita kI hai, kAraNa ki usa samaya isI bhASA kA prAbalya thaa| ThIka usI prakAra Aja kala hindI-jo bhArata kI rASTrabhASA hone jA rahI haiM-kA prAbalya hai, ataH jitanA pracAra isa bhASAdvArA ho sakegA, utanA anya koI bhASA dvArA honA asaMbhava nahI to kaThina avazya hai / mere bahusaMkhyaka jainetara paricita jainasAhityAnurAgI vidvAna haiM, para hindI bhASA meM jaina sAhitya anuvAdita na hone se ve aise mahatva ke lAbha se sadA ke liye vaMcita se raha jAte hai / kahane kA matalaba yahI ki jaina sAhitya kA pracAra hindI dvArA honA caahiye| AcArya zIlAMka: Apa bhI svasamaya ke udbhaTa vidvAn aura vRttikAra the| dvAdazAGgapara pUrva Apane vRtiye nirmANa karane kA kahA jAtA hai / vi0 sa0 925 meM Apane 10000 sahastra zloka pramANa meM prAkRta bhASA meM mahApuruSa caritra kI racanA kI, jisa meM 54 mahApuruSoM kA jIvana hai, jo hemacandrasUri ke trizaSThizalAkApuruSacaritra kA mULAdhAra hai / ye AcArya kona the? kinake ziSya the| ye jAnane ke sAdhana nhii| gaNadharasArdhazataka vRhadvRtti se vidita hotA hai ki, ve saMbhavataH caityavAsI the| ataH granthakArane namaskAra na karate hue smaraNa mAtra hI kiyA hai, jaisA ki bRhadavRtti se sUcita hortI hai| 23. nanveSa zIlAMkazcaityavAsItyasmAbhiH zrutam / eSa sadvRtti vidhAnena loke pratiSThApAtra jJAnAdhikatvena prabhAvakaca " nANAhimao barataraM hINovi | hu pabayaNaM prabhAvito" ityApta vacanaprAmaNyA detasyAdi prazaMsAmAtramucitamave vaMdanaMtu nocitam" / gaNa00 vRtti / lA gaNa bR0 vRtti jaba nirmANa huI thI kartA aura inake guru jinapatisUri caityavAsiyoM ke saMDana ke vyasta the| saMbhava hai isI manovRtti kA prabhAva prakRta vRtti para bhI par3A ho / KROACCACAREACCESC For Private and Personal use only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara bhuumikaa| sArddha shtkm| // 15 // % A devAcArya:____ isake viSaya meM adhika jAnane ke sAdhanoM kA sarvathA abhAva hai / sumatigaNijI svayaM mauna hai, nemIcaMdrasUri kA bhI vistRta paricaya aprApya hai| udyotanasUriH inakA aitahAsika paricaya anupalabdha hai, mAtra itanA hI jJAta hai ki. Apa kA vihArakSetra pUrva deza thA, sammedazikharajI kI 5 vAra yAtrA kI thI, vahAM Apane AbU kA mahatva sunA aura yAtrArtha isa ora prasthAna kara kramazaH arbudagiri padhAre, zubha muhUrta dekhakara tatsamIpavarti DhelI grAma meM 8 mahAnubhAvoM ko AcAryapada se vibhUSita kiye, kahIM para isa ke viparIta ullekha milatA hai ki 84 ziSyoM 25. yugAGka nanda pramite 994 gate'zabde, zrIvikramArkotsaha saMghalokaiH, pUrvAvanito viharan dharAyAmu;-dyotanaH sUrirathArbudAdyaH // 18 // Agatya TelIpurasItasaMstha, padya samAsanna vRhadbaTAghaH, zUbhe muhUrte svapadeza'STamUri, natiSThi pastauvakulodayAya // 19 // paTTAvalIsamuccaya pR. 27 / 26. atha udyotanasUrikhayazIti (83) ziSyaparivRtI mAlavakadezAt saMdhena sArdha zatrujaye gatvA RSabhajinezvara-mabhivaMdya pazcAt valamAno rAtrau siddhavaDasyAdho bhAgesthitaH tatra madhyarAtrisamaye AkAze zakaTamadhye bRhaspati pravezaM vilokya evamuktavAn " sAmpratamIdazI velA vartate yato yasya mastake hastaH kriyate sa prasiddhamAn bhavati" adhaitat zrutvA trayazItyA'pi ziSyaruktam "svAmin ! vayaM bhavatA ziSyA smaH yUyamasmAkaM vidyAguravaH tato asmaduparikRpAM vidhAya hastaH kriyAtAm" tato "gurubhiruktam vAsacUrNamAnIyatAm / tadA taiH ziSyaiH kAracchagaNAdicUrNa kRtvA gurubhya AnIya dattaM | gurubhirapi taccUrNa mantrayitvA trayazitaH ziSyANAM mastake nikSiptam tataH prabhAte gurubhiH svasya alpAyurjJAtvA tatraiva anazanaM kRtvA svargaH gatiH prAptA...eva caturazIti-gacchAH saMjAtA / kharataragaccha paTTAvalI saMgraha pR. 20 / 5 % 8 // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir C AAOMOMOMOM ko AcArya padase caurAzI gacchoM kI sthApanA kI, yaha ullekha yukti saMgata pratIta hotA hai / udyotanasUri kA apara nAma dAkSiNyAGkasUri batalAyA jA rahA hai jo " kuvalayamALA kathA" ke racayitA the, yaha kathA prAkRta bhASA kA ratna hai| racanA campU se milatI julatI hai, racanA se ucca va kAvya camatkRti sApha mAlUma hotI hai, tatkAlika prAntIya lokabhASA kA adhyayana isa ke vinA apUrNa rhegaa| racanAkAla saM. 834 (za. 699) hai / inakA 1 saMvat 937 kA lekha bhI pAyA jAtA hai| zrI varddhamAnasUriH udyotanasUrijI ke pramukha ziSya the| Apa pUrva kUrcapurI 84 caityagRha ke adhipati the, para zAstroMkA vAstavika jJAna hone se caityavAsa kA sarvathA tyAgakara suvihita mArga aMgIkAra kara vicaraNa karane lge| Apane arbudAcala parvatopari kaThina tapazcaryAkara sUrimaMtra kI zuddhi kI, aura vahAM para jaina maMdira banavAne ko gUrjarezvara bhImadeva caulukya ke ( vi0 saM. 1178-1980) daMDanAyaka prAgavATa vimalamaMtrI 27. sagakAle yo loNe, varisANa saehiMsattahi gaehi, ega diNeNUNehiM raiyA abaraNDa velAe / .28. (1) // OM // navasu zateSvandAnAM saptatUM (tri)zadadhikazvatIteSu zrIvacchalAMgalIbhyAM jyeSTharyAbhyAM / (2) parama bhaktyA // nAbheya jinasyaiSA pratimA-'SADArddhamAsa niSpannAzrIma(3) toraNa kalitA mokSArtha karitA tAbhyo // jyeSThAya padaM prApto dvAvapi / (1) jinadharma vacchalau khyAtI udyotanasUrestau ziSyau zrIvacchalabaladaivau // (5) saM0 937 ASADhAr3heM // Jain inscription P. II P. 164 %%ERRAKESCRICK For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNaghara sArddha shtkm| // 16 // www.kobatirth.org ko protsAhita kiyA / kramazaH vimalavasahI" nAmaka vRhattara jaina maMdira nirmANa huA, jo bhAratIya kalA kA eka utkRSTa namUnA hai / isI maMdira meM 1088 meM AcArya varddhamAnasUrijIne pratiSThA kI, aisA aneka purAtana aitihAsika paTTAvalIoM se sUcita hotA hai, yadyapi isa viSaya ke logoM ne matabheda khar3A kara rakhA hai, para vaha niHsAra hai| jisa viSaya ko purAtana aitihAsika pramANa siddha kara rahe haiM, usameM zaMkA karanA kadAgraha nahIM to aura kyA ho sakatA hai ? 1088 taka sUrijI kI vidyamAnatA meM zaMkA kI jA rahI hai, paraMtu vAcako ko nimna vRtAnta se vidita ho jAyagA ki, taba sUrijI vidyamAna the / dUrlabha ke samaya meM caityavAsIoM ke zAstrArtha meM Apa bhI the, Apa kA svargavAsa AbU meM hI huaa| varddhamAnasUrijI jaise utkRSTa kRyApAtra the, vaise hI ucca koTiM ke vidvAna granthakAra mI the / Apane vikrama saMvat 1055 meM haribhadrasUri viracita, " upadezapada para vRtti" nirmANa kI, aura " upamiti bhavaprapaJca nAma samuccaya " upadeza bhASA bRhadvRtti" Apa hI kI zubha kRtiyeM haiN| Apa kA pratimAlekha saM. 1045 kA kaTigrAma upalabdha hotA hai / " 29. dakSiNa bhAratIya kanADI bhASA ke zilAlekhoM aura granthoM meM basadi yA vasati zabda kA pracAra vizeSa rUpa se dRSTigocara hotA hai| vasati zabda saMskRta tatsama (vastI) kA tadbhavarUpa mAtra hai, vasatI zabda bhI vasati kA hI yotaka hai| khAsakara yaha zabda jaina maMdiroM ke liye prayukta dekhA gayA hai, aisA i0 sa0 1550 bommarasa viracita caturAsya nighaNTu " se phalita hotA hai| vasahi zabda kA purAtana ullekha i0 sa0 1181 ke zravaNabelagolA ke zilAlekha meM milatA hai, prAkRtabhASA ke koSoM meM vasa yA vasadi zabda pAye jAte haiM / Ex " 30. " tato varddhamAnasUriH siddhAsavidhinA zrIarbudazikharatIrthe devatvaM gataH jinapAlopAdhyAya racita gurvAvalI " purAtana kharatara gaccha paTTAvalI " " 31. pITarsana riporTa vaoN. 3. P. 4. prabhAvaka caritrAdi " aneka pranthoM se inakA 1088 meM rahanA siddha haiM / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmikA / // 16 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AcArya jinezvarasUri ora buddhisAgarari: jaina sAhitya ke racayitA aura prabhAvaka AcAryoM meM ina donoM bandhu AcAryoM kA sthAna atyanta ucca va mahatvapUrNa hai / yaha ApahI kA paramopakAra hai ki-jaina munigaNa Aja vasati meM dikhAi de rahe hai / pUrvakAla meM to jaina muniyoM ko anya kI bhAMti araNyavAsa karanA paDatA thA, kyoM ki nagaroM meM caityavAsIyoM kA prAbalya thA, isa kA artha pAThaka yaha na kareM ki bahuta purAtana samaya se hI caityaivAsa calA A rahA thA. para bIca meM inakA prabhAva jaina samAja para adhika ho gayA thA / baDhate baDhate yahAM taka bar3hA thA ki, kaI nagaroM meM to jaina suvihita muniyoM ko nivAsArtha sthAna taka milanA asaMbhava sA ho gayA, jisa samaya kA hAla pAThakoM ke sammukha upasthita kiyA jA rahA hai, vaha samaya gujarAta ke liye atyanta cintanIya thA, kyoM ki usakI rAjadhAnI bhArataprasiddha 32. caityavAsotpatti kI nizcita tithi batalAne ke sAdhana nahIM hai, paraMtu vajrasvAmIjI ke samaya meM isakA astitva pAyA jAtA hai / pAdalipta sUrijI ke samaya meM bhI kucha AbhAsa milatA hai| dharmasAgara apanI paTTAvalI meM isakA utpatti kAla sUcita karate hai, para itaH pUrva isa kI prasiddhi sArvatrika ho cukI thii| AcArya mahArAja zrIharibhadrasUrijIne isa para aneka bhISaNa zAbdika prahAra " saMbodha prakaraNa " meM kiye hai, jo isakA mahAn pracAra sUcaka hai / tadanaMtara AcArya zrI jinezvarasUrijIne inheM durlabharAja kI sabhA samakSa zAstrArtha kara parAjita kara "kharatara viruda" liyaa| inake bAda AcArya zrI jinavallabhasUri, zrI jinadattasUri, zrI jinapatisUri Adi kharatara gacchIya vidvAnoMne hI ina logoM ke sAmane mahAn AMdolana calAyA, bar3I bar3I sabhAoM meM jAkara zAstrArtha kiye aura inakI mAnyatAoM ke viruddha aneka grantha nirmANa kiye, jo Aja taka usa samaya kI, viSama samasyA ke paricAyaka hai| Aja kA yatisamAja caityavAsIyoM kA avazeSa mAtra hai / hama yahAM isa viSaya para adhika na likha kara pAThakoM se nivedana kareMge ki ve "jaina sAhitya aura itihAsa" pU. 347 - nAmaka grantha dekhe / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir gnndhrsaarddhshtkm| // 17 // aNahilapura pATana caityavAsIyoM se atyanta prabhAvita thI, yahAM taka ki ve suvihita jaina muniyoM ko Thaharane sthAna taka na dete the, dbhuumikaa| aura na kisI se dilavAte the| denevAloM ko bhI bahuta kaSTa dekara khAlI karavAne ke SaDayaMtra race jAte the| aisI vikaTa paristhiti unake samasta vicAroM kA AmUla parivartana karanA bar3A kaThina thA, ve to apane se viruddha koI bAta sunanA hI na cAhate the| unake Age na dalila na vakIla na koI apIla hI thI; kyoM ki rAjavarga kA unheM pUrNa AzvAsana prApta thaa| varddhamAnamUrijI mAlave meM vicarate the| Apa ke jinezvara aura buddhisAgarasUri atyanta pratibhAsaMpanna vidvAna ziSya the| Apane | gujarAta meM vicaraNa karane kI AjJA mAMgI, isa para AcArya zrI varddhamAnasUrijIne tatkAlika gujarAta prAntakI viSamatA inake Age khii| isa para donoM vidvAn AcArya aura varddhamAnasUri Adi munivarya pRthvI para vicaraNa karate karate bhavya jIvoM ko pratibodha dete hue gujarAta kI rAjadhAnI aNahilapura pATana padhAre, para vahAM suvihita muniyoM ko Thaharane ko sthAna kahAM?, AcArya zrI jinezvarasUri svayaM sthAna nirIkSaNArtha nagara meM bhramaNa karane lge| phirate hue rAjapurohita ke vahAM phuNce| vahAM Apane apanI vidvattApUrNa prauDha pratibhA se use raMjita kara prabhAvita kiyA / sUrijI-pUrva brAhmaNa hone se-vedavidyAvizArada to the hI, purohitAdi vidvAnoMne aneka praur3ha viSayoM ke prazna kiye, para sUrijIne sabhI ke praznoM ke uttara baDI sAvadhAnI va vidvattA se diye / purohita komala zabdoM meM bolAhe pUjya ! Apa ko veda paDhane kA adhikAra hai kyA ? zUdroM ko vedAdhyayana nahIM karanA cAhiye, (strI zUdro nA'dhIyatAm ) sUrijIne CONOCOCCAUSAMACHAR 33. praznottaroM ke jAnane ke liye gaNa. sA. vRvRtti kA nirIkSaNa Avazyaka hai / // 17 // BAI For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AE+%A4 %AE%E5 %AE%ES &aa kahA hama brAhmaNa haiM, aura cAra vedoM kA adhyayana kiyA haiN| isa se purohita kI prIti aura bhI dRDha ho gai / I jaba caityavAsIyoM ko vidita huA ki, suvihita muni apanI rAjadhAnI meM Aye hai, aura Thahare haiM bhI rAjapurohita ke vahAM ! / taba unake dvArA ina muniyoM ko yahAM se atizIghra prasthAna karavAne ke prayatna soce jAne lge| yahAM taka naubata A gaI ki, caityavAsIyoM ne spaSTa zabdoM meM kaha diyA " Apa zIghra nagara kA parityAga kara bAhara cale jAiye kyoM ki caityabAhya zvetAMbaro ko hai yahAM sthAna nahI hai, paraMtu muniyoMne kucha pratyuttara na diyA / purohitane hI unheM zAnti se samajhA vApisa lauTA diye, taba caityavAsIgaNa mahArAja durlabharAja caulukya (rAjyakAla vi0 saM0 1066-78) ke pAsa jA kara apanA sArvabhaumika itihAsa upasthita kiyA / bAta yaha thI ki aNahilapura pATana ke prasthApaka mahArAja banarAja cAvar3e kA bAlyakAla meM pAlanapoSaNa caityavAsI zIlaguNasUri aura devacandrasUrine kiyA thaa| rAjyAbhiSeka bhI unhIM ne kiyA thA, isa ke pratyupakAra ke samaya meM aura sampradAya virodha ke bhaya se pATana meM mAtra caityavAsI muni hIM raha sakate haiM, jaina zvetAMbara muni nahIM, aisA lekha vanarAja ne ina logoM ko likha diyA thA, yahI mahArAjA dUrlabha ke sAmane peza kiyA, aura una logoM ne upadeza diyA ki pUrvapuruSoM kA kathana Apa ko mAnya rakhanA caahiye| 34. tapasA tApaso zeyo, brahmacarya braahmnn| pApAni pariharaMva, paribAjo'bhidhIyate gaNa0 bRhadvRti // 35. Ucuzca te jhaTityeva, gamyatAM nagarAd bahiH / asminna labhyate sthAtuM, caityabAhyasitAMbaraiH // 64 // 36. caityagaccha yativAta, sammato vasatAnmuniH, / nagare munibhitri vastavya tadasammataiH // 6 // prabhAvaka caritra pR. 163 / SADSOCTOMORRORRECR For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir gaNadhara bhuumikaa| sArddha shtkm| mahArAjA dUrlabha bahuta ciMtA meM par3e kyA karanA cAhiye !, nyAya bhI aisA honA cAhiye kisI ko bhI anyAya na ho / bahuta vicAra karane ke bAda rAjA ne nizcita kiyA ki, sivAya zAstrArtha ke koI aisA tarikA nahIM hai jisase donoM saMtuSTa ho skeN| ataH zAstrArtha kA dina nizcita kiyA gayA, dono pakSoM ke liye zAstrArtha kA upayukta sthAna " paJcAsarA pArzvanAtha " cunA gayA, aura adhyakSa kA bhAra caulukyavaMzIya mahArAja durlabha ne svayaM grahaNa kiyaa| zAstrArtha ke dina caityavAsIyoM kI ora se sUrauMcArya prabhRti vidvAna Aye aura suvihita muniyoM kI ora se varddhamAnasUrijI apane dono vidvAna ziSyoM sahita sabhAmeM pdhaare| mahArAjA durlabha mI apanI vidvat pariSad yukta padhAra kara adhyakSAsana grahaNa kiyaa| zAstrArtha kA mukhya viSaya thA jaina muniyoM kA AcAra kaisA honA cAhiye ? (isa ke aMtargata kaI prazna hue) zrI jinezvarasUrijI ne pratipAdana kiyA ki, hamAre liye to pUrva gaNadhara pradarzita mArga hI sarvottama mArga hai, etadviSaya nirNayArtha rAja jJAnabhaMDAra se munimArgapradarzaka dazavaikAlika sUtra maMgavA kara siddha kara diyA ki, vartamAna meM jaisA caityavAsiyoM kA AcaraNa hai, vaha vAstavika rItyA jaina muniyoM ke AcAra se atyanta patita hai / rAjAne suna kahA tame kharA ko-Apa sacce hai aisA kaha kara mahArAjA durlabha ne caityavAsiyoM para vijaya prApta kara vasati mArga siddha karane para zrI jinezvaramUrijI ko kharatara viruda arpita kiyA unakI saMtati kharatara gaccha ke nAma se 37. surAcArya bhI kama vidvAna na the / Apane vidvattA ke bala para bhoja kI sabhA ko parAjita kiyA thA / zabda aura pramANa zAstra ke Apa advitIya vidvAna the / vi0 saM0 1090 meM Apane RSabhadeva neminAtha do tIrthakaroM ke camatkArika dvisaMdhAna kAvya apadyagadyAtmaka nirmANa kiyA / // 18 // For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir %CROCHAC%AC% prasiddha huI / prabhAvaka caritra meM zAstrArtha viSayaka ullekha ko na dekha kara, kaI sampradAyavAdIoM ne phaisalA de diyA ki jinezvararijI aura caityavAsiyoM kA sabhA meM zAstrArtha huA hI nahIM, pratyuta mahArAjA durlabha ne hI unake guNoM para mugdha ho kara nivAsa kI AjJA de dI, yaha kathana sarvathA prAnta hai, kyoM ki sumatigaNi ne bRhavRtti meM sApha sApha zAstrArtha kA vivaraNAtmaka ullekha kara diyA hai| 10 janA aaii| vaha hai bhI saM0 1295 kA, aura prabhAvaka caritra saM. 1339 kA banA huA hai| yadyapi bahu saMkhyaka aitihAsika vidvAna jaise ki AcArya ma, zrI sAgarAnaMdasUrijI, muni phailyANavijayajI, Adi koM kA 11 mantavya hai ki caudahavIM zatAbdi ke pUrva kharatara zabda kA ullekha zilAlekha aura granthoM meM dekhane meM nahIM AtA, unake kathana meM jarA bhI satyatA nahIM hai / itane baDe bhArI vidvAna ho kara binA khoja kiye hI, kisI bhI viSaya para aMtima nirNaya denA koI buddhimAnI kA kAma nahIM hai, kharatara zabda bArahavIM zatAbdI ke katipaya granthoM meM upalabdha hotA hai para gacchavyAmoha se na dikhatA ho to hama kucha nahIM kaha skte| kharatara zabda purAtana sAhitya meM bahuta jagaha para vyavahRta pAyA gayA hai, jiname se kucha kA ullekha pAThakoM ke sammukha upasthita karane kA lobha saMvaraNa nahIM kara skte| 41 bAlucaranA kRtrima lekhane bAda karatAM koI pratimAjI AdinA lekhamA 1204 pahelA to zuM ! paNa 14 mI sImA kharatara virudanI bAta hoya to lakhavI. siddhacaka 04, aM 21, pR. 489 42 " usI TaukA meM (gaNadharasArddhazataka) sumatigaNine zrI jinadattari kA bhI savistAra caritra diyA hai para kahI bhI " kharatara gaccha" athavA "kharatara" zabda kA sUcana nahIM milatA / ina bAtoM se hamane jo kucha socA aura samajhA usakA sAra yahI hai ki caudahavI sadI ke pahile ke zilAlekhoM aura pranthoM meM "gaccha" zabda ke pUrva meM "kharatara" zabda kA prayoga nahIM huaa|" zrI janasatyaprakAza va. 50, aM..,pR. 268 FACHECCALCAGACHAR For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandie * maNadhara sArddha shtkm| // 19 // * * ** zrI jinezvarasUrijI ke paTTadhara zrI jinacaMdasUri ziSya prasannacaMdrasUri ziSya sumativAcaka ke ziSya muni guNacaMdra ne apane vibhuumikaa| saM. 1139 nirmita prAkRta mahAvIra caritra meM, nimnokta ullekha kiyA hai jisake kharayara-kharatara-zabda spaSTa rUpa se kiyA hai| cohitthogya sirisUra jiNesaro paiddhmo| gurusArAo dhavalAo kharayara sAhU saMtaha jAyA / AcArya devabhadrasUrijI ne bhI apane pArzvanAtha caritra meM (racanA kAla saM. 1168) kharatara zabda kA ullekha kiyA hai| Ayariya jiNesara buddhisAgara kharayarA gAyA bi. saM. 1170 likhita yalha kavi viracita gurvAvalI meM nimnollekha spaSTa hai: devamUri pahu nemicandu bahu guNihi pasiddhau / ujjoyaNuM taha baddhamANu kharatara vara lu|| uparokta prabaTTAvalI meM kharatara zabda zrI varddhamAnasUrijI ke prasaMga meM AyA hai, isa se koI khAsa bAta meM aMtara nahIM paDatA, kyoMki zAstrArtha meM ve bhI the| AcArya bhagavAna zrImAn mahArAjazrI jinadattasUrijI ne bhI apanI kRtti meM kharatara zabda kA ullekha kiyA hai| "tumhaha ihuyahu cAhilI dasiu, hiyai bahuttu kharau vImaMsiu" isa para baDaudA sarakAra ke mAnya paMDita lAlacaMdabhAIne apanA * noTa likhakara vidvAnoM kA dhyAna isa ora AkRSTa kiyA hai| uparokta udAharaNa mUla granthoM ke hai, para TIkAoM bhI kharatara biruda prApti ke sApha ullekha milate haiM, jo aitihAsika dRSTi se baDe mahatva ke haiM, logoM kA khyAla rahA hai ki gaNadharasArddhazataka kI vRhadvRti meM kharatara 43 pITarsana riporTa 3, 1884-86 pR. 3.5 / 44 jaisalamera jJAnabhaMDAra tADapatrIya pranyAMka 296 / 45 apabhraMza kAvyatrayI G.0.S. No.XXXVII pR. 110 / 46 apabhraMza kAvyatrayI GOSNo.XXXVII pR. 76 __47 " uparyukAmeva gAthAyAM " bahuttu kharaU" padaM prayujya grantha katro nijAbhimatasya vidhipathasya " kharatara " iti gaccha saMjJA dhvanitA vitaLate vidhi pathasyaiva tasya kAlakrameNa pracalitA " kharatara gaccha " " ityAbhidhA'dyAvadhi vidyate " kharatara gaccha" " ityAbhidhA'yAvadhi vidyate" ukta pustakasya bhUmikA pR. 116 // 19 // RASAINABCASHASAAS * * * For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org biruda kA koI ullekha nahIM hai, paraMtu abhI hamane isa prati kA pUrNa rupa se adhyayana kiyA, taba vidita huA ki, isa kRti meM kharatara zabda do bAra AyA hai, eka granthAdi bhAga meM aura dUsarA biruda vAcI, ye ullekha isa prakAra hai- "tatra pravacanaprabhAvanApAsAdottuMgazikharakharatara maruttaraMgaraMga cAru cAmIkarohada daMDanirdhau pUtaprabalakalakalAvidrANaraNatkiGkiNI kANa paTa paTAyamAna dhavaladhvajapaTAyamAnaH " / birudavAcIH-" ki bahunetthaM vAdaM kRtvA vipakSAnnirvitya rAjAmAtyazreSThisArthavAhaprabhRtipurapradhAnapuruSaiH saha bhaTTa ghaTTeSu vasatimArga | prakAzana yazaH patAkAya mAna kAvyabandhAn dUrjanajanakarNazUlAn sAToyaM paThatsusatsu pratiSThAvasatau prApta kharataravirudA bhagavantaH zrIji - nezvarasUrayaH evaM gUrjaratrA deze zrIjinezvarasUriNA prathamaM cakre vakta mUrddhasu pAdamAropya vasati sthApaneti " " vRhat vRtti " uparokta sabhI kharatara biruda prApti viSayaka purAtana uddharaNa diye hue hai, aura bhI aneka aise mahatvapUrNa ullekha prApta hote haiM, jo isa para nUtana prakAza DAlate haiM, ina ullekhoM ko dekhakara pAThaka vicAreMge kiM caudahavIM zatI pUrva koI ullekha nahIM milatA jisake gaccha ke pUrva kharatara zabda ho" kathana kahAM taka yuktisaMgata hai ?, isakI puSTi meM aura bhI pramANa diye jA sakate haiM / kharatara biruda prApti se zrIjinezvarasUrijI kI yazaHpatAkA sAre dezameM phaharAne lagI, Ajataka koI aisA vidvAn nahIM huA jisane caityavAsiyoM ke sAmane zAstrArtha kara apanA mata pratipAdana kara unheM parAsta kiye hoM, kyoM ki ve loga bhI kama vidvAna na the, para cAritrika sampatti se ve sarvathA vimukha the| jinezvarasUrijIne haribhadrajIke- aSTaka para vRtti - ( vi0 saM0 1080) paJcaliMgI prakaraNa - vIra caritra-nirvANa lIlAvaMtI kathA(saM0 1095)-kathA koza - ( AzApallI saM0 2082 - 95 bIca ) - pramANalakSaNa savRtti-paT sthAnaka Adi aneka grantha nirmANa kara bahumukhI pratibhA kA paricaya diyA hai, ApakA muni samAja para jo upakAra hai use hama kadApi nahIM bhUla skte| ApakA ziSyaparivAra For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhuumikaa| gnndhrsaarddhshtkm| // 20 // SORREARCH vistRta aura vidvAn thA, jinacaMdrasUri, abhayadevasUri, zrIdhanezvarasUri, haribhadrasUri, prasannacaMdrasUri, dharmadevopAdhyAya, sahadeva gaNi Adi, inameM se kaI to uttama zreNike grantha racayitA the| surasuMdarI kahA dhanezvarasUri racita uttama koTi kI kathA hai, jo bombe yunivarsiTI meM par3hAI jAtI hai, prastutaH grantha, isa grantha ke racayitA jinabhadraracita sUcita karate haiN| buddhisAgarasUrijI bhI kama vidvAn na the| Apane vi0 saM01080 meM svAbhidhAna buddhisAgara aparanAma pazcagranthI vyAkaraNa gadya padyAtmaka 1000 zloka meM nirmANa kiyA, Apa hI jainoM ke Adya vyAkaraNakAra mAne jAte haiM, vRhadvRti se mAlUma hotA hai ki jinezvarasUrijI kA avasAna pATana meM hI huA thA / jinabhadraH-inakA paricaya mAtra itanA hI prApta hai ki ve jinezvarasUrike ziSya the| zrI abhayadevasUri:-ApakA janma dhArAnagarI meM vi0 saM01072 meM huA thaa| bhArata meM usa samaya zikSA aura kalA kI apekSA se dhArA kA sthAna bahUta UMcA thA, Apane alpa vaya meM dIkSA grahaNa kara sarva zAstroM ke adhyayana meM uttIrNa ho kara 16 varSa kI alpa vaya meM AcArya pada prApta kiyA thA / kisI kAraNa Apako kuSTa roga ho gayA, nivAraNArtha staMbhana pArzvanAtha kI pratimA vi01119 meM prakaTa kara use dUra kiyA, navAMga para nUtana vRttiyeM nirmANa kii| prabhAvaka caritrakAra kA sUcana hai ki zIlAMkAcAryane pUrva vRttiye nirmANa kI thIM, para abhayadevasUrijI svayaM apanI TIkA meM isakA virodha karate haiN| Apane bahuta TIkAeM pATana meM raha kara banAI thIM, aura caityavAsI droNAcAryane saMzodhanAdi kArya meM pUrNa sahAyatA pradAna kI thii| samavAyAMga vRtti (1120 / sthAnAMga (1120), upAsakadazA, antakRddazA, anuttaropapAtika, praznavyAkaraNa, vipAka sUtroM para vidvattApUrNa vRttiye nirmANa kara jainAgamAbhyAsa sukara kiyA, SaT sthAnaka para bhASya, hAribhadrIya pazcAzaka para vRtti, ArAdhanA kulaka, mahAvIra stotra, jayatihUaNa stotra, nava tattva, bhASyAdi Apake utkRSTa vidvattA RECAKACCORMER For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sUcaka grantha hai / ApakA svargavAsa vi0 saM0 1135-37 meM gujarAta kapaDavaMja nagara meM huaa| Aja bhI vahAM Apake caraNa virAjamAna haiM / azokacaMdra, dharmadeva, harisiMha, sarvadeva ina sabhI kA paricaya zrI jinadattasUrijI ke prasaMga meM svayaM A jAtA haiM / devabhadrAcAryaH - ApakA janma kisa jJAti meM ? kaba ? kahAM huA ? Adi aitihAsika paricaya sarvathA anupalabdha hai, mAtra itanA hI vidita hai ki, Apa zrI sumativAcaka ke ziSya the, aura AcArya pada pUrva kA nAma guNacaMdra thA, (mahAvIracaritra meM yahI nAma AtA hai) Apa bArahavIM sadI ke vidvAn AcArya the, ApakI dArzanika pratibhA Apake granthoM se spaSTa jhalakatI hai, Apane kaI granthoM kI racanA kI, tathA anya vinirmita granthoM kA saMzodhana kiyA, ApakI sAhityika sampatti isa prakAra hai, mahAvIracaritra. pArzvanAthacaritra, kathAratna koza, pramANaprakAza, anantanAtha stotra, staMbhanaka pArzvanAtha stotra, vItarAga stavaH / prAkRta bhASA para ApakA apUrva prabhutva thA, ApakI kavitA meM rasamAdhuryatA hai, jo anyatra zAyada hI mile, dhArAvAhitA to ApakA pramukha guNa hai, Apa na mAtra uccazreNike sAhityakAra hI the para sAtha hI kuzala gaccha saJcAlaka bhI the| yahAM para prazna upasthita yaha hotA hai ki ve kisa gacchake the ? yadyapi unhoM ne Atma granthoM meM spaSTa rUpeNa kisI gaccha ke hone ke ullekha nahIM kiye, para paraMparA ko dekhane se spaSTa ho jAtA hai ki Apa kharataragaccha ke the, azokacaMdrasUri, jinavallabhasUri, zrI jinadattasUrijI ko Apane hI AcArya pada se suzobhita kiye the, aisA kharataragaccha paTTAvalI aura gaNa0 bRhat vRtti se jAnA jaataa| yahAM para smaraNa rakhanA cAhiye ki anya kisI gaccha ke AcAryoM se inakA sambaMdha nahI milatA / jaisalamera sthita pArzvanAtha caritra meM " kharayara " zabdollekha hone kA sunA jAtA hai, paraMtu munizrI puNyavijayajI kathAratna koza kI prastAvanA ( pR09) meM likhate haiM ki yaha zabda bAdameM kisIne sammilita kiyA hai, jisakA kAraNa Apane For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir gaNadhara- saarddhshtkm| // 21 // GRESCk CAMERACK gaccha vyAmoha batalAyA hai| hama yahAM para AdaraNIya munijI se itanA hI kahanA ucita samajhate haiM ki, uparokta zabda Apane svayaM dekhe bhuumikaa| yA kisI ke kathana se Apane likhA hai| yadi satya meM zabda parivartita kiyA hotA to munijI ko pUre patra kA phoTU denA thA jisakI lipi para se bhI anumAna lagAyA jA sakatA ki mUlakI lipimeM aura prakSipta zabda kI lipi kitanA parivartana hai| hama nahIM samajha sakate ki aisA kyoM kiyA hogA, devabhadrasUri kisI aura gaccha ke hote taba to aisA karanA bhI ThIka thA, para ve to kharatara gaccha ke hI the, jaisA ki uparokta varNana se spaSTa hai| yahAM kharayara zabda joDane kI bAta hI upasthita nahIM hotii| munijI aura bhI Age sUcita karate haiM ki "jaisalameramAM evI ghaNI prAcIna pratiyoM che, jemAMnI prazasti ane puSpikAonA pAThone gaccha vyAmohane AdhIna thaI bagADIne te te ThekANe " kharatara" zabda lakhI nAMkhavAmAM Avyo che, je ghaNuMja anucita kArya che" hama yahAM mAnyavara munijI se yahI kaheMge ki ve jina granthoM meM zabda parivartita kiye gaye haiN| unakI sacitra pratikRti upasthita kareM yA sUci peza kareM, hama Apake bahUta AbhArI hoNge| devabhadrasUrijI ke samaya meM lekhana kArya meM kASThakA bhI prayoga hotA thA, Apa ke " pArzvanAtha mahAvIra caritrAdi" grantha kASTha para khudavA kara zrI jinadattasUrijI ko arpita kiye the / purAtana bhAratIya sAhitya meM aise bahuta se ullekha milate hai, jina se vidita hotA hai ki, prAcIna samaya lekhana kArya meM kASTha kA prayoga hotA thA, "lalita vistara" (a010 pR.181-85 iMglIza AvRtti) "kaTAhaka" jAtaka isake pramANa svarUpa hai, svayaM gautama buddhane akSarAraMbha karate samaya caMdana ke kASThakA upayoga kiyA thA, 10 mI zatAbdI meM gujarAta prAnta meM bhI kASThako vizeSa uccatva prApta thA, somanAtha kA suprasiddha maMdira pUrva kASTha kA hI banA thA, para paramArhat kumArapAlane jIrNoddhAra kara pASANa kA banavAyA, jaisalamera meM 2 kASThapaTTikAeM aisI hai jina para jinavallabhasUri aura jinadattasUrijI ke suMdara IP // 21 // For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Sh Kailassagarsuri Gyanmandie COCCASCORRORESAR citra bane hue hai aura bhI kaI kASTha paTTikAeM prApta hai jinakA aitihAsika mahattva hai| bramha dezameM Aja bhI isakA vizeSa pracAra pAyA jAtA hai| boDaliyana pustaka saMgraha meM bahusaMkhyaka grantha kASTha para suMdara likhita va citrita hai| mere saMgraha meM bhI kucha kASThacitritAvasthA meM hai, bahUta jaina maMdiro meM bhI kASTha para suMdara zilpa ke dRzya dekhane ko milate hai, ina sabhI udAharaNoM se niSkarSa yahI nikalatA hai ki purAtana bhAratIya lekhana evaM zilpAdi kArya meM kASThakA prayoga bhI baDI saphalatA ke sAtha karate the, para jaina grantha kASTha para khudavAne kA yaha prathama hI ullekha hamAre dRSTigocara huaa| amarAvatI (barAra) meM 1 kharatara gacchIya upAzraya meM vi0 saM0 1921 kA 1 kASThotkIrNa lekha milA hai, citra hamAre saMgraha meM hai / vi0 dekheM "bhArata meM lekhana evaM zilpakalA meM kASThakA upayoga" nAmaka nibaMdha / zrI jinavallabhasUriH-12 vIM sadI ke vidvAn kriyApAtra jainAcAryoM meM ApakA sthAna atyucca hai| usa samaya ApahI ne jaina dharma ko khatare se bacAyA / Apa sarIke pakke satyAgrahI usa samaya na hote to Aja bhI caityavAsa usI rUpa meM dikhatA jaisA pUrva thaa| Apane unake sAmane bhayaMkara AMdolana calAyA thA, aura satya ke hI bala para ApakI vijaya huI, etadviSayaka Apane ekAdhika khaMDanAtmaka grantha nirmita kiye| Apa AsikA durga nivAsI karcapurIya jinezvarIcArya ke zikSaNAlaya meM par3hate the / janaka nahIM the, jananI akiMcana thIM, 500 damma de kara inheM dIkSita kiye / ApakI medhA atyanta sUkSma thIM / ekadA Apane pustaka meM par3hA muniyoM ko 42 doSa rahita AhAra karanA 48. AcArya sAgarAnaMdasUrijIne ye jinezvarAcArya aura vasati mArga prakAzaka jinezvarasUri ko eka hI mAnakara yaha prazna kiyA hai "saM0 113034 meM abhayadevasUrijI mahArAja svargavAsI hue...(aura)...1168 meM jinavAlabha kUrcapurIya jinezvara ko apane guru batAte haiM yaha vicAraNIya hai" jinezvarasari calyavAsI the jinake maTha meM pUrva inhoMne adhyayana kiyA thA, isa avasthA ke guru ko apekSA se unakA likhA hai / barddhamAna ke pATa para to zrI jinezvarasUrijI the hI, bAta bilkula sApha hai, na jAne sAgarajI mahArAja ko kyoM kara zaMkA ho gii| ALGAOSAMACASSESARK For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddhazatakam / // 22 // www.kobatirth.org cAhiye, isI samaya Apa jaina siddhAnta vAcanA grahaNArtha abhayadevasUrijIke pAsa pATana Aye, bar3e premase vAMcanA dii| Apa bhI paryApta prabhAvita hue, aura caityavAsa viSatulya bhASita hone lagA / Apane abhayadevasUri ke pAsa vidhimArga aMgIkAra kiyA, dIkSA lI, Apako jainAdi SaT darzanoM kA jJAna thA hI para jyotiSa meM bhI ApakI vizeSa pragati thii| aisA Apake eka jyotiSajJa ke sAtha vivAda se vidita hotA hai| Apane cittor3a meM caMDikA devI ko pratibodha diyA, vahAM vidhi caitya kI sthApanA kara apanA saMghapaTTaka mahAvIra caityAlaya meM khudavAyA / yahAM Apako caityavAsIyoM ne atyanta kaSTa diyA / 580 laThaitoM mArane ke liye Aye the. para jahAM satya kA sUrya camakatA hai vahAM para mithyAvAdI - ullU kahAM Thahara sakate haiM ? / Apane apanI samasyA pUrti ke balase dhArAdhIza naravarmma ko prasanna kara cittaur3a ke jina maMdira ke liye do lakSa maMDapIkA dAna dilavAIM / vAgar3a deza meM 10000 manuSyoM ko jainI banAye, Apane maroTa meM upadezamAlA kI 1 gAthA para cha mAsa vivecana kiyA para phira bhI pUrNa na huA, isIse prakAMDa vidvattA aura mahocca vAgmitA kA sUcana hotA hai| nAgora meM ApakA vizeSa prabhAva thaa| ApakA bhakta zrAvaka padmAnaMda bhI vidvAn granthakAra thA, saM0 1167 kArtika vadi 12 ko ApakA dehAvasAna cittaur3a meM hI huA / AcAryavarya jaise kriyApAtra the, vaise hI uttama vidvAn the| sUkSmArtha vicArasAra - paDzIti- karmagrantha-saMghapaTTaka- pauSadhavidhi prakaraNa-dharmazikSA-dvAdaza kulaka- praznottarazataka - pratikramaNa sAmAcArI- aSTasaptatikA zRMgArazataka-svapnASTaka vicAra-dharmazikSA- piMDa vizuddhi prakaraNa bhinna 2 prakAra ke citra kAvyAdi stotra nirmANa kara Apane apanI prakAMDa vidvattA jJApita kI hai| ApakI racanAe~ bar3I mRdu karNamadhura hai, saMskRta 49. prastutaH kRti atyanta mahattvapUrNa hai, aneka vidvAno ne isa para kaI vRttiyeM nirmANa kara ise gauravAnvita kiyA, sarvaprAya bnaayaa| vikramakI satrahavIM zatAbdi meM zubhavijaya saMgrahIta " praznottararatnAkara " pR. 4 meM somavijayagaNine zaMkA uThAI hai ki " piNDavizuddhinirmAtA jinavallabhagaNikharatara the yA anya ? uttara diyA gayA ye kharatara gacchake saMbhAvita nahIM hote, " yaha uttara kitanA asatyatA se paripUrNa hai aura denevAle bhI mRSAvAda ke For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhUmikA / // 22 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % %A5 RECORRECACC -156154543+%E ki sAhitya meM pratyukta chaMdoM meM Apane pAkRta bhASA ke uttama padyoM kI racanA kI hai| Apa jaise utkRSTa prAkRta kavi atyalpa hue haiN| Apake grantha itane gahana viSaya ke hai. jina para malayagiri aura jinapatisUri jaise praur3ha vidvAnoM ne vRttiye nirmANa kara, sarala banAyeM haiN| prastutaH grantha meM ApakA varNana atyanta mahattvapUrNa uktiyoM alaMkAroM se kiyA gayA hai aura Apa the bhI usa varNana ke sarvathA yogya / / / mUla granthakAra paricaya:-AcArya zrI jinadattasUrijI kA janma vi0 saM0 1132 gurjara prAntAntargata dhandhakA nagara meM maMtrI zrI bAcchiga kI dharmapatnI vAhaDadeva kI ratnakukSI se huA thaa| bAlyakAla meM inake lakSaNa bar3e UMce the, zrI jinezvarasUri ziSya dharmadevopAdhyAya kI AjJAnuvartinI sAdhvIyeM cAturmAsa rhiiN| inake lakSaNa pUjya upAdhyAyajI ko sUcita kiye, upAdhyAyajI ne kramazaH padhAra mAtApitA ko samajhAkara saM01142 meM inheM dIkSita kara somacaMda nAma rakhA aura apane bar3e baMdhu sarvadeva gaNi ko paripAlanArtha, MI adhyayanArtha arpita kiyaa| Apane atyanta bAlyAvasthA meM nyAya, kAvya, sAhitya, darzana, alaMkAra, jyotiSa svapara mata kA pUrNa adhyayana kara harisiMhAcArya pAsa jainAgama siddhAnta kI vAcanA grahaNa kI, Apane prasannatA se inako maMtra pustikA arpita kii| devabhadrAcArya Apa para bahuta prasanna rahA karate the, unhoMne apane pArzvanAtha caritra mahAvIra caritrAdi 1 kASThotkIrNa kathA grantha arpaNa kiye, ye abhI tyAgI, phira bhI asatyatA kA pratipAdana kyoM kiyA gayA? maiM nahIM kaha sakatA isameM kyA rahasya hai ! purAtana aura Adhunika granthakAra eka svarase kahate hai ki jinavallabhagaNi kharataragacchIya hI the, usa samaya dUsare gaNi hone kA ullekha kahIM purAtanAdi sAhitya meM dekhaneko nahIM milA, phira bhI satkhatA meM vyartha zaMkA karanA koI buddhimAnI kA kAma nahIM hai / samakAlina eka hI nAma ke do mahApuruSa hue ho taba to ThIka thA, yahAM para zaMkAkAra kI sAMpradAyika manovRti vyakta hotI hai, uttara dAtA bhI sApha sApha nirNayAtmaka jabAba na de kara aura praznako saMdigdha banAte hai ve to svayaM saMdigdha mAlUma hote hai, unase uttara kI AzA hI kyA ki jA sakatI hai, yaha zaMkAkAra dharmasAgarIya sampradAya ke prabhAvase prabhAvita ho to koI vismayakI bAta nahIM / baDaudAke paMDita lAlacaMdabhAI ne isa viSaya nimna noTa likha udAratAkA paricaya diyA hai / "kitvetat sudIrghadRSTyA ciMtatena na samIcInaM prtibhaati"| ORDCASH For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhuumikaa| sArddha gaNadhara-padA kahAM hai patA nahIM, inakA ullekha bhI kahIM nahIM milatA sivAya vRhadavRtti ke| upara Apa dekha cuke haiM ki jinavallabhasUrijI ke svargavAsa se jaina saMghako bhArI kSati pahuMcI, unake pada ko suzobhita kara sake aura unakI kSatikA anubhava na ho, aise yogya puruSa kI pratIkSA shtkm|| kI jAne lgii| devabhadrAcArya ko Apa isa uttaradAyitva pUrNa pada yogya mAlUma hue aura vi0 saM01168 vaizAkha vadi 6 ko cittaur3a nagarI meM vidhi caitya mahAvIrasvAmI ke maMdira meM zrI saMgha ke sammukha Apako AcArya pada se vibhUSita kara jinadattasUri nAma bodhita kiye| // 23 // Apane ajayameru-ajamera ke arNorAja ko tribhuvanagiri ke kumArapAlAdi 4 rAjAoM ko pratibodha diyA aura ukta nagaroM meM ekAdhika pratiSThAeM krvaaii| bAgar3a deza meM Apane vyAghrapurIya caityavAsI jayadevAcArya ko pratibodha de suvihita mArga aMgIkAra kraayaa| jinarakSita, zIlabhadra, sthiracaMdAdi Apake ziSya evaM zrImatI jinamatipUrNa zrI pramukha ziSyAeM thIM, inako bhI Apane vAcanAcArya mahattarAdi padoM se vibhUSita kiye / Apa bar3e camatkArI yugapuruSa the, 64 yoginI bAvana vIrAdi deva devIyeM AjJA meM the / yaha sarva Apake utkRSTa caritra kA hI suprabhAva thA / Aja bhI ApakA bhakta zAyada hI kaSTa meM ho| Apane apane jIvana meM sabase bar3A atyanta prazaMsanIya yaha kArya kiyA ki 1300000 eka lakSa tIsa sahastra rAjapUtoM ko jaina dharmAnuyAyI banA jaina dharma va osavAla jAti meM abhUtapUrva vRddhi kii| jaina samAja meM Aja taka koI AcArya aise nahIM hue jinane eka sAtha itanI mahAna vRddhi kI ho| kahA jAtA hai ki ratnaprabhasUrijIne vIra nirvANa 70 meM osiyA meM osavAla jAti kI sthApanA kI, para isakI puSTi ke liye aitihAsika granthastha yA zilAlekha eka bhIpramANa nahIM hai, mAtra kinvadantyAtmaka paTTAvalIyoM ke AdhArapara hI muni zrI jJAnasuMdarajIne isaghaTanA ko itanA bhArI mahatva dekhA hai jaise kI koI bar3I aitihAsika ghaTanA ho, yadyapi Ajataka kaI loga isI bAta ko satya mAnate A rahe the, paraMtu aneka dRSTiyoM se vicArane se isakI +SECSACACASSAGAR SARKARSA OCTOR // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4% A A satyatA meM bhArI saMdeha ho jAtA hai / bAbU pUrNacaMdajI nAhAra jaise purAtatvAnveSI isase sahamata nahIM, (dekheM prabaMdhAvalI pR0 133) AcArya zrIjinadattasUrijIne ausavAla samAja para sarvaprathama jo upakAra kiyA use kauna svAbhimAnI osavAla jaina bhUla sakatA hai| AcArya mahArAja AgAmI saMtAna ke liye apanI mahAn sAhityika sampatti chor3a gaye haiM, jo isa prakAra hai / gaNadharasAI zataka-Apake karakamaloM meM virAjita hai, saMdehadolAvalI-yoginIstotra-gaNadharasaptati-utsUtrapadoddhATana kulaka-sarvAdhiSThAI stotra caityavaMdana kulaka-avasthAkulaka-gurupArataMtrya-vighnavinAzI stotra-viMzIkA-zrutastaba-adhyAtma gItAni-vIra stuti-ajitazAMti | stotra-pArzvanAtha maMtragarbhita stotra-cakrezvarI stotra-upadeza dharma rasAyana-kAlasvarUpa carcarI-pada sthApanA vidhi-Adi Adi saMskRta, prAkRta, apabhraMzAdi bhASA meM aneka grantharatna nirmANa kara bhAratIya sAhitya meM stutya vRddhi kI hai| apabhraMza-jo kisI samaya bhArata kI rAjabhASA thI isa-bhASA para ApakA bahUta prabhutva thA / vidvAn loga ApakI sAhityaka sampatti para mugdha haiM, ApakI varNana va grantharacanA zailI ucca koTi kI vidvattA paricAyaka thii| saMvat 1162 meM vIracaMdrasUri ziSya devasUrine prAkRta gAthA meM jIvAnuzAsana svopajJAtmaka nirmANa kiyA aura zrI jinadattasUrijIne saMzodhana kara nirdoSa kiyA, isameM AcAryavayaM kA " saptagRha-nivAsI " vizeSaNa AkarSaka aura sarvathA sArthaka hai, isIse Apake vistRta parivAra kA patA lagatA hai| (pI0 pa, 22) Apake bahuta se grantha aprakAzita dazA meM paDe hai, yadi samaya anukUla rahA to Apake samasta granthoM kA samIkSAtmaka paricaya pAThakoM ke karakamaloM meM samarpita kiyA jaaygaa| ___uparokta vivacana meM bhagavAn mahAvIra se lagA kara AcArya zrIjinadattarijI taka ke prasiddha 2 mahApuruSoM kA saMkSipta aitihasika paricaya A jAtA hai, jisase vidita hotA hai ki jaina dharma kI rakSA meM una AcAryoMne mahAn sahAyatA kI, lokopakArArtha aneka viSayaka sAhitya %A5 For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir gaNadhara bhuumikaa| sArddha shtkm| // 24 // nirmANa kara bhAratIyoM ko gauravAnvita kiyA, unakA jIvana hameM nUtana sphUrti pradAna karatA hai, aura Atmakartavya kI ora hamArA dhyAna AkarSita karatA hai, aisA kauna svAbhimAnI bhAratIya hogA jo unake upakAroM ko yAda kara unake prati apanI kRtajJatA prakAzita na kregaa| yahAM para hama isa bAta para jora deMgeM ki bhagavAna ke bAda zAsana unnAyakoM meM tyAgI hI the, aura Aja kA samaya bhI tyAgIyoM kA hI hai. tyAgIyoM ke pada ko tyAgI hI suzobhita kara sakate hai| AbhAra:-yahAM para hama sarva prathama paMDitavarya upAdhyAya munirAja zrImaNisAgarajI mahArAja-(aba AcArya)kA atyanta AbhAra mAnate haiM, ki jinakI udAra kRpAse prastutaH laghuvRtti kI prApti huii| hama AzA karatA haiM ki bhaviSya meM bhI Apa sAhityika sahAyatA dvArA hameM upakRta kareMge, upara batalAyA jA cukA hai ki, prastuta vRtti kI 1 hI prati0 upalabdha huI thIM, ataH usI para se saMzodhita hokara prakAza meM A rahI hai| isake saMzodhana kArya meM mere pUjanIya guruvarya 1008 zrIzrIzrI upAdhyAya munizrI sukhasAgarajI mahArAjane bahUta parizrama kiyA hai / kahanA cAhiye unhIM ke prayatna se yaha grantha prakaTa ho rahA hai, isake ke saMzodhana samaya kaI zaMkAyeM upasthita huI, para una sabhI ko bRhadvRtti ke sahAre ThIka karane kA prayAsa kiyA gayA hai, tathApi chadmasthAvasthA meM isameM koI prakAra kI skhalanA raha gaI ho topAThakagaNa use sudhAra kara pddh'eN| dravya sahAyaka:-baitula nivAsI zrImAn kasturacaMdajI DAgAkI dharmapatnI | a0 sau0 zrAvikA lakSmIbAI evaM jabalapuranivAsI svargastha yati zrI motIlAlajI phaMDa ke vyavasthApaka zrImAn cAMdamalajI budhamalajI botharA ne ukta phaMDa meM se prastutaH prakAzana ke liye jo sahAyatA kI hai ve tadartha dhanyavAda ke pAtra hai| kSamAyAcanA:-sarva prathama hama una grantha racayitA aura prakAzakoM ko dhanyavAda denA apanA parama kartavya samajhate haiM jina se hamane prastutaH bhUmikA likhane meM bahuta sahAyatA lI hai| uparokta bhUmikAmeM koI prakAra kI yadi skhalanA raha gaI hoM to pAThaka sUcita kareMge aisI AzA hai| mahAsamuMda C. P. tA. 22-7-44. -muni kAMtisAgara CIRCARROCARSA P // 24 // For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // zrInavAGgIvRttikArAbhayadevasUriziSyamahAkavizrImajjinavallabhasUriziSyazrImajinadattasUriviracitam / gaNadharasArddhazatakam / %A4 % AAAAAAE zrIpadmamandiragaNikRtalaghuvRttisamalaGkatam / |nmH pravacanapraNetRbhyaH / zrIjinadattamUri ribhavya-navya-navyatara-zraddhAlutAvitAnatAnavocchedadakSanirvipakSavivekavimalajalAsekaprakhyaM gaNadharasArddhazatAbhikhyaM prakaraNaM cikIrSurAdita evaM samastapratyUhavyUhApohAya ziSTasamayaparipAlanAya cAbhimatagurudevatAnamaskAra4A rUpamatyarthapradAtRtvAvyabhicArabhAvamaGgalamabhidheyAdi ca zrotajanapravRttihetave pratipAdayantrimA gAthAmAha guNamaNirohaNagiriNo, risahajiNidassa paDhamamuNivaiNo / siriusahaseNagaNahAriNo'Nahe paNivayAmi pae // 1 // vyAkhyA-zrIriSamasenagaNadhAriNaH padAni praNipatAmIti smbndhH| tatra gaNo-gacchastaM dhArayati durvahapaJcamahAvratAkhI %ACCASE For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra maNagharasA zatakam | // 1 // www.kobatirth.org parvatotuGgazRGgAlluThantamavasthApayati = maryAdayA varttayatIti yAvat tacchIlo gaNadhArI / sahenena = svAminA varttate iti seno, riSabheNa = yugAdidevena kRtvA senaH = sanAtho riSabhasenaH, sa cAsau gaNadhArI tasya pAdAn = caraNAn, guroH pUjyatvAd bahuvacanaM, praNipatAmi-praNamAmi prazabdaH prakarSArthadyotakastena prakarSeNa trikaraNavizuddhyA, na tUpahAsasAdhvasollAsAdipUrvam, yata upahAsaparo'pi namaskAraH saMbhavati yathA " namasyaM tatsakhiprema, ghaNTArasitasodaram / kramakrazimaniHsAra, - mArambhaguruDambaram // 1 // " iti / kIdRzAn pAdAn ? ityAha- anaghAn - niSpApAn nirdUSaNAn sakala nirmalazatapatra- chatracAmara - makara- dvIpa-sAmudrAdisallakSaNopalakSitAnityarthaH kIdRkSasya zrIriSabhasenagaNadhAriNaH ? prathamamunipateH kasya sambandhinaH prathamamunipateH 1, tatrAha - riSabhajinendrasya, riSabho vRSabhastadaGkayogAnmAtustadAdisvamacaturdazakadarzanAdvA riSabhanAmA saptamakulakarAGgajaH / jinA:rAgadveSa kaSAyendriyaparISahopasargASTaprakAra karmmajetRtvAt te ca sAmAnyakevalino'pi bhaveyuH = taddvyavacchedAyai = tatsvAmyasaMsUcanAya ca indragrahaNaM, tatazca riSabhazvAsau jinendrazceti karmmadhArayaH, tasya riSabhajinendrasya / punaH kiMviziSTasya zrIriSabhasenagaNadhAriNaH ? guNamaNirohaNagireH=guNyante=abhyasyante svIkriyanta aihikAmuSmika sukhajighRkSubhirmumukSubhiriti guNA:= jJAna-darzana- cAritrANi, etatgrahaNe ca zeSANAM gaNadhara guNapatriMzikAnava koktAnAmapi parigrahotra jJeyaH, guNA eva maNaya: = parvatodbhavAni ratnAni guNamaNayasteSAM rohaNAgiriH- ratnabhUdharastasya guNamaNirohaNagireH / yadivA - audArya - gAmbhIrya - sthairyadhairya - saujanyazAlinya-kaulInyAdi - kSamA mArdavA''rjava - mukti tapaH- saMyama - satya - zaucA-''kiJcanya-brahmacaryAdayo guNA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI RSabhasenA paranAma puNDarIka gaNadharaH // // 1 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4515 steSAM ratnAcalA, ayamarthaH-yathA rohaNagiri nAprakAradAriyApahAra-duHkhanyakkAra-daurbhAgyatiraskAra-vipatsambhAravaimukhyakAra-zvAsakAzaprakAzAGgahAsajvarabhagandarA'zo'tIsArAdi-rogAtaGkaniHzaGkapracArapradAra-pramukhasukhasandohaprarohadguNanidhAnapradhAnAnaNumaNInAmAkaraH, tathA jJAnadarzanacAritravrataSadkAdi SaTtriMzikAnavaka-deza-kula-jAtirUpa-cAturyaudArya-dhairyAdi kSamA-mArdavAdyakhilavimalaguNakalApasya bhagavAn zrIRSabhasenagaNadharaH prAdurbhAvasthAnamiti / ___atha 'guNamaNirohaNagireH 'prathamamunipateH' iti-vizeSaNadvayaM kathaM zrInAbhikulakarakulakamalamArtaNDamaNDalasya praNamrakamramradIyastaravistarollAsavilAsasphAratArahAraprakaTamukuTakuNDalAdyakhaNDAlaGkAramaNDitAkhaNDalasya bhUribhUritaranavyanavyatarabhavyabhavyatarajanamanazvAruvacazcAturIrociSNucandrikAcoracakoratArAdhipasya bhagavataH zrIprathamajinAdhipasya na saMgacchate ?, satyam , atyantapavitrAmRtakarakaranikaramitracitracittacamatkRtikRdvicitrAnantaguNaratnaratnAkarasya, azyAmAzyAmatarapravarapracurauSadhimantrAdimAhAtmyatAratamyAzvAzutaragrasanagrasananiSNAtAtuccha mUrchanmohAviralagaralalaharIsamudrAvasappiNIkAlakalAkalitA samaparIkSadIkSajJAnadivAkarasya bhagavataH kiM nAma na saMgacchate, kintu bhagavacchiSyasya tAdRgvizeSaNaviziSTatve bhagavataH samastaprakRSTAntaparamakASThaniSThatvaM pratiSThitaM syAt / tathA ca tAtkAlikakAlikAkalaGkavikalavimalasudhAkarakaumudIdhavalabahalapicchilasudhAdhavalitadhavalagRhAt pRthulAzithilamaNikhaNDamaNDitoNDadaNDikAbhirAmakAmakAminIrAmarUparamyA grAmyakAmyA kalpavikalpAbharaNakalpanA'psarAyamANA tandrAyamANAniSpuNyajanadurlabhavallabhAnta zobhitabhAgIrathItIrataraGgabhaGgurabhaGgIvibhrAjadacchAcchapaTTAMzukapracchAdanapaTAcchAditapuSpaprakarasurabhitasukhasparzasukhAsanAsInaM bhUribhAsvararatnamaNDitAkhaNDitarukmakuNDalakAntilaharI OM545CALC For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie gaNadharasAIzatakam / narInRtyamAnamaNyAdarzamaNDalakalpakapolapInaM puraH pravAdyamAnAmandAnandakandalitatauryikatUryavaryabhRribherImAGkArasphAradhIragambhIranAdasaMmardodbodhavadhirIkRtadigcakravAlaM nirmAlinyasvAjanyasaujanyaraGgaranitAntaraGgasaGgacaGgasvAtmabahiraGgabahujanasamUhapari- RSabhasenAvAravizAlaM bahuvidhAlaptiliptavaNThIkRtakalakaNThakaNThAkuNThakaNThakandalIgholanAprakArasArasAraGgInavanavabhaGgIgItapragItAropitatu-18| paranAmamburuvarUpyasarUpAgresaragAyanaM nitAntAbhrAntAzrAntopayuktakarpUrayuktatAmbUlarAgaraktAdharauSThapallavapradattavidrumadUradezAntarapalAyanaM puNDarIkakaJcanakAJcanagauravarNavarNyamabhyarNe bahiniryAntaM nirvayaM kazcitkaJcana tanmAnavaM papraccha-bho svacchabuddhe ! vidhehi niSkautukaM gnndhrH|| mAmakaM manaH, kathaya ka eSa nishshesspurussshimshekhrH| sa prAha-ayamamukasyAtmajaH / tato'sau cintayati-aho! dhanyo'sau yasyedRzaM putraratnamajani, nUnaM sa eva zlAghAsaMbhAracArimANamazcatItyevaM putrAdapi janako'tiprakRSTatvamaznute / evamatrApi vineyavineyasyaitadvizeSaNadvayaviziSTatve pratipAdite sati bhagavato'tizayena prakarSaH khyApito bhavati, ato riSabhasenagaNabhRta evaitadvizeSaNadvayaM vidhIyamAnayuktisImantinIsImantakaratnAbharaNabhUSakatvatulAmAkalayati / athaitadvizeSaNadvayaM DamarukamaNinyAyenobhayorapi saMbadhyate, yathA-kIdRzasya riSabhajinendrasya ? prathamamunipateH AdyamuninAyakasya, tathA kIdRzasya riSabhasenagaNadhAriNaH 1 guNamaNirohaNagireH, bhagavadAdyamunipatezceti, etacca prAk pradarzitameva / yadi vA rohaNagireriti riSabhajinendrasya vizeSaNa vidheyaM, prathamamunipateriti riSabhasenagaNadhAriNa iti / aparastvAha-nanu bho! saMvignapUrvamunisaMvidhAnakapratipAdanarUpaM RSimaNDalastavamastyeva tataH kimanena piSTapeSaNakalpenApareNa gaNadharasArddhazatakAbhidhAnaprakaraNakaraNena?, tadasat , abhiprAyAparijJAnAt , tatra hi sAmAnyenaiva pUrvarSicaritotkIrtanamAtramAvizvake, atra tu anena bhagavatA prakaraNakAreNa prAyeNa || // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharastutipUrvakaM zrIyugapravarAgamagaNadharastavanaM navyAnAM bhavyAnAM zuddhazraddhAbhivRddhaye samRddhaye samastazAntisiddhaye ca vyadhAyIti sarva samaJjasam / atra cAbhimatadevatAnamaskAro nAstIti nAzaGkanIyaH, zrIriSamasenagaNadharasyaivAdhunA siddhasvarUpatayA gurorapISTadevatAtvena vivAdAspadatvAbhAvAt , tanamaskArakaraNasya bhAvamaGgalatvamavyAhatameva / abhidheyaM cAtra gaNadharayugapradhAnastavanadvAreNa tatstutilakSaNaM sAkSAdevAbhihitam , abhidheyasya ca prayojanAvinAbhAvAtprayojanAkSepo niSprayojanArthapratipAdane satAM sacahAni prasaGgAt , yataH " mukhamastIti vaktavya-mityasambaddhabhASiNaH / jaDAH santastu vaiyarthe, vAGmudrAmudritA iva // 1 // " prayojanaM ca dvividhaM bhavati-anantaraM parasparaM ca, dvidhApi dvaidhaM kartRzrota medAta, kartustAvadantaraprayojanametatprakaraNArthazrotRNAM bhavyAnAM navanavazraddhAkaraNaM, zrotuzcAnantaraprayojanaM prakaraNArthaparijJAnaM, paramparaM tu dvayorapi niHzreyasAvAptiH / tathA gaNadharayugapradhAnanAmastavanotkIrtanena saMsUcita evAsya prakaraNasyopAyopeyalakSaNaH sambandhastathAhi-idaM prakaraNa vivakSitagaNadharayugapradhAnanAmataccaritAdhigaM upAyaH, gaNadharanAmacaritAdhigamazcopeyamiti / ayaM ca prakaraNaH zrotagataH upAyopeyasambandhaH, kartRzrotagatastu bhavyazraddhAbhivarddhanamupAyaH, paramapadAvAptistUpeyamityupAyopeyalakSaNaH, sambandho boddhavyaH / atha kathameSa RSabhasenaH samabhRt ? iti taccaritraM likhyate samutpannakevalajJAnasya zrIRSabhasya pAdamUle zrIRSabhaseno bharata-tanayo dIkSAmupAdAya gaNabhRnnAmakarmodayAvAptagaNadharapado'nyadA bhagavatA samAdiSTaH SAGAR For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maNadharasAIzatakam / yA zrI RSabhasenA prnaam|punnddriikgnndhrH|| %A4%95 "puMDaria vaccasu tuma, surachavisayammi niyygnnshio| mahimahilAmAlatilao, asthi girI tattha settuNo||1|| tammi samArUDhANa, duJjayaghaNaghAikammamukkANaM / hohI khittaNubhAvA, kevalanANuppayA tumha // 2 // iti nizamya-viasiamuhapuMDario puMDario kamalapattavaranayaNo / bharahesarassa taNao, guNanilao bhuvaNasupasiddho // 3 // paMcadhaNUsiyadeho, payanayaleho sgcchpriyrio| puMDariagaNahariMdo, settuNjaabhimuhmucclio||4|| gAmAgarapurapaTTaNa-maMDabadoNamuhamaMDiaM vasuhaM / viharato puMDario, settuMjamahAgiri patto // 5 // sa cedRk-"kattha ya rukkhsilaayl-nisnnklkNtthkinnroggiio| katthai tavaNijAmala-silAhI saMchannadisiyako // 6 // kattha ya rayaNIyarakiraNa,-niyarasaMvaliyasiyasarIrehiM / rayaNIe caMdakatehi, payaDiyAgAlavarisAlo // 7 // dittadivAyarakaraniyaratAvajaliehiM sUrakaMtehiM / kattha ya jattiyahiyayammi jnniydaavaanlaasNko||8|| punnAganAgacaMpaya-kappUrAgurulavaMgaramaNIo / kaMkolakelisattali,-aMbayajaMbIrasaMchanno // 9 // varanAgavalli-puSphali,-phaNasadumadakkhamaMDavAinno / sArasirikhaMDamaMDiya,-kaDao pavahaMtanainivaho // 10 // devAsurakinnarajakkhasiddhehiM sevio niccaM / girikaMdarajhANaTThiya,-vijAharamuNigaNasaNAho // 11 // aTheva joyaNAI, samRsio pavaraosahisamiddho / dasajoyaNavisthiNNo, sihare patteyapannAsaM // 12 // eyAriso girivaro, dihro puMDariapamuhasamaNehiM / harisabharaviasiacchA, ArUDhA tevi taM selaM // 13 // 1-prakaTitA'kAlavRSTiH / // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aha bhaNai puMDarIo, sAhugaNaM jaaygruasNvego| eso so vimalagirI, jo Nega guNakAraNaM bhaNio // 14 // mukkhapahasAmieNa, sasurAsuranaranamaMsaNijjaNaM | dhammadhuradhavaladhammeNa paramapuriseNa usaheNa // 15 // evaM ca usahaseNo, kAUNaM vivihapANisuvayAraM / viharia bhUmIvalae, saMjutto sAhusaMgheNa // 16 // cittassa puNNimAe, mAsakkhamaNeNa kevalannANaM / uppannaM sabesi, paDhamayaraM puMDarIyassa // 17 // niTThaviaTThakammA, pasavajarAmaraNabaMdhaNavimukkA / sittuMjayammi sele, pattA sabvevi paramapayaM // 18 // guNagaruo gaNahArI, paDhamo risahesarassa puNddrio| tA tappaDimAsahiaM, bharaheNa kArAviraM bhavaNaM / / 19 // tammajjhe jagaguruNo, jugAititthaMkarassa varapaDimA / jIvaMtasAmiNIyA, kArAvizrA bharahanAheNa // 20 // kAUNa paramapUaM bharaho risahesarassa bhattIe / bhattibharapulaiyaMgo, patto sAvAsabhavaNammi / / 21 // // iti lezataH puNDarIkacaritam / / atra ca RSabhasenagaNabhRnnamaskArasyopalakSaNAt , zeSANAmapi vyazItirgaNAdhIzAnAM praNAmo'ntarvRtyA pratipAdito mantavyaH // 1 // AdyAItprathamagaNadharanamaskAramAviSkRtyedAnIM zeSatIrthakRdazeSagaNadhAriNaH stuvannAhaajiAijiNiMdANaM, jaNiANaMdANa pnnypaanniinnN|thunnimo'diinnmnnoh, gaNahArINaM guNagaNohaM // 2 // vyAkhyA-ahaM gaNadhAriNAM guNagaNaughaM stavai-nuvAmi / kIdRzo'ham ? adInam avihvalaM samastasukhasandohaprarohaka For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ta ajitanAthAtpArzvanAthaparyantA gnndhraaH|| gaNadharasA-Ta dbhaktivizeSasaMzleSataralitatvAnidainyaM satvasAraM manA=Antaro bhAvo yasyAsau adInamanAH / ajitAdijinendrANAM janitAnaIzatakam / ndAnAM praNataprANinAm / Aha-nanu ajitaH AdiryeSAM te ajitAdayo jinendrAH, ityatrAdizabdasyAnekArthatvAttathAhi ___sAmIpye ca vyavasthAyAM, prakAre'vayave tathA / AdizabdaM tu medhAvI, caturvartheSu lakSayet // 1 // iti / // 4 // | tadiha kasminnarthe pravarttamAnasya grahaNam ?, ucyate-(1) na tAvatsAmIpyArthasya grahaNaM, tadbrahaNe hi yathA 'grAmAdau ghoSaH' ityatropalakSaNIbhUtatvAdrAmasya grAmasamIpo dezaH parigRhyate, evamatrApi sAmIpyArthAdizabdopAdAne ajitasvAmisamIpavarttinAM jinendrANAM sambandhinAM gaNadharANAM guNagaNaughaM stavImItyayamarthaH syAt , na caiSa ghaTate, na caikasya tIrthakRtaH sannidhAvaparasya vidyamAnatvena siddhAnte pratipAdanAt / tathA cAzcaryadazakamadhye "kaNhasya avarakaMkA" ityanena kRSNasya dvIpAntaragamane dUrAduttamapuruSadvitayapatAkAdarzana-zaGkhazabdazravaNamAtrasyApi mahAzcaryarUpatvaM pratipAdyate / AstAM tAvat-sAmIpyaM / (2) vyavasthArtho'pi naiva, vyabhicArAt , ajitasvAmyAdayo hi jinAH kramasiddhA eva kiM tatra vyavasthayA? / (3) prakArArtho'pi na yuktisImantinIsImantakamANikyamAlikAkalpatvamupakalpayati, tathAhi-prakAraH sAdRzyaM, taccAjitasaMbhavAdInAM parasparaM cyavanavimAnanagarIjanakAyekaviMzatisthAnAdisthAnasadRzyaM vibhrANAnAM kathaM nAma saMbhavet ?, yaccaikasAdRzyamahatAmupagIyate taccatustriMzadatizaya-paJcatriMzadvacanAtizayazaktyAdyapekSamavagantavyam / (4) avayavArthe tu Adizabde gRhyamANe nAsti vivAdaH, ajita evAdiravayavo yeSAM jinendrANAmiti / nanu atra pakSe mahAn visaMvAdaH, nahi jinAnAmajitAdayo'vayavA bhavitumarhanti, | avayavA hi pANipAdAdaya eva saMgacchante , satyaM, 'jinAnA'mityantavRttyA bhagavataH sUtrakArasya trayoviMzatikAbhipretA, | 4-0%ACHAROGRAM // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandie CREATEGOSAROCHAR tasyAzca ratnamAlAyA iva ratnAnyajitAdayo'vayavA bhavantyeva tatkova visaMvAdaH 1 alamatiprasaGgena / athavA Adizabdo vyavasthAoM yathA-"brAhmaNAdayo varNAH brAhmaNa-kSatriya-vaizya-zUdrarUpeNa vyavasthitAH" iti, evamatrApi-ajitAdayo vIraparyantAH krameNa labdhavyavasthAstIrthakRtasteSAmajitAdijinendrANAm / kIdRzAnAm ? 'jaNiANaMdANa paNayapANINaM' | praNataprANinAM namrabhavyalokAnAM janitaH utpAditaH AnandA-pramodo yaiste janitAnandAsteSAm / yadi vA-'jaNiANa'ti || janirjanma taM dyanti khaNDayantIti janidAsteSAM janidAnAm / tathA 'dANapaNayapANINa'ti, dAne vitaraNe praNayaH prItI raso yayostau dAnapraNayau tAdRkSau pANI-hastau yeSAM te dAnapraNayapANayasteSAm / yadi hi dAnarasikakarA=stIrthakarA na bhaveyustadA kathamatyantadIkSAbhimukhA api varSa yAvadavatiSTheyuH ? sakalalokasya ca dAnamapi dadyuH, iti / anena vizeSaNadvayena dvayaM pratipAditaM bhavati, tathAhi-'janidAnA' ityanena sakalakarmanirmUlanakSamakSemakArinityAnandajJAnazaktinidhAnamokSasaukhyaprApakatvam , 'dAnapraNayapANInAM'-ityanena caihikasamagrasAtasampatpradatvamarhatAmAveditam / etena 'anantaguNaratnaratnAkarANAM tIrthakarANAM kimarthametadvizeSaNadvayam' etadapi nocaM nirastam / atha 'thuNimo' ityasya kriyApadasya pazcAnirdezaprAptAvapi yatpUrva-| bhaNanaM tatstutistavanasya mahAphalapradarzanArtham / 'stavai' iti vartamAnakAlabhaNanAdbhaviSyatkAlakathane mAbhRtpramAdasya kSaNamapyavakAza itybhipraayH| nanu stavanaM padavAkyaiH sadguNotkIrtanarUpaM, tataH stavai' ityabhidhAnasya stavanavacanApratipAdanAdAkAza[kRzam ] kuzezayakRtazekharavandhyAtanayasAmyameva sameti !, maivam , stavanaM hi bhAvataH zlAghanarUpaM, zlAghA ca mAnasikI vAcikI kAyikI ceti vidhA, sA ca traivApi bhagavataH sUtrakArasya varIvarttate, tathAhi-prathamato manovyApArasaMbhavAnmAnasikI tAvatsphuTai *4054-%ARSHA N For Private and Personal use only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gnndhrsaadeshtkm| yA gAvAcyamacchimAodhazadavAdaH / AGARCASEAXCoter vAvagamyate, manaHpreraNApUrvakatvAdvAcaH kAyaceSTayorvAcikI-kAyikyAvapi avagantavyaH / dInaM ca tanmanazca dInamanaH, taddhantIti dInamanohastam iti vyutpacyA [gaNadhAriNo] gaNadhAriguNagaNaughasya vA vizeSaNam / nanu 'gaNaudha'-zabdayoramara-deva gautamAdayo yoriva paryAyazabdatvAtkathamubhayopAdAnam , na vAcyametat , arthabhedasyopalabdhestathAhi-gaNaH-saGghaH, oghaHpravAhastatazcaguNAnAmaudAryadhairyAdInAM gaNaH samUhastasyaudhaH-pravAho'navacchinnasantAna iti yAvat , taM guNagaNaugham / athavA-" ogho gaNadharAmA vRnde'mbhasA raye" iti (amara0 nAnA0) vacanAdastu vRndArtha opazandastathApyekaikasya gaNabhRto guNagaNavivakSayA bahutvAdguNagaNAnAmodhaH samUhastam / yadivA-'guruguNohaM' iti pAThastadA na visaMvAdaH / iti gAthArthaH // 2 // atha sAmAnyataH satyAmapi namaskRtau zrIvartamAnatIrthAdhipatergaNadhAriNo vizeSato gAthAtrayeNa namaskAramAha-- sirivaddhamANa varanANacaraNadaMsaNamaNINa jlnihinno| tihuaNapahuNo paDihaNiasattuNo sattamo sIso // 3 // hai| saMkhAIe vi bhave, sAhito jo smttsuanaannii| chaumattheNa na najai, eso na hu kevalI hoi // 4 // taM tiria-maNuya-dANava, deviMdanamaMsiyaM mhaasttN| sirinANasirinihANaM, goyamagaNahAriNaM vNde||5|| vyAkhyA--taM gautamagaNadhAriNaM vande iti sambandhaH / yaH kIdRzaH ? sattamaH atizobhanaH ziSyaH vineyH| kasya ? ityAha-zrIvarddhamAnasya varajJAnacaraNadarzanamaNInAM jalanidheriti, tatra zriyopalakSito barddhamAnaH, varddhate sphAyate maNiratna rc // 5 // +%EOCHDA %AGO For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie suvarNAdikaM garbhasthite yasmin siddhArthabhavane, iti vyutpattyA yathArthAbhidhAnastasya varddhamAnasya, SaSThIlopaH prAkRtatvAt / kiM viziSTasya ? barANi sarvottamAni yAni jJAnacaraNadarzanAni tAnyeva maNayo-ratnAni teSAM jalanidheH samudrasya, yathA samudraH puSpakAdicaturdazAnA lokaprasiddhAnAM, tathA'nyeSAM vajendra-nIla-marakatAdInAM ratnAnAM bhavatyutpattisthAnam , evaM varddhamAno'pi jJAnAdiprabhavaH, tato'nyatra sakalajJAnAdyasadbhAvAt / atra ca jJAnAnantaraM darzanasya kramAtpAThe prApte pazcAtpATho gAthAbhanabhayAt / punaH kimbhUtasya ? tribhuvanaprabhoH trilokInAyakasya / punaH kiM viziSTasya ? pratihatazatro samUlakApaGkaSitakarmavairiNaH / vizeSaNatritayamadhyAdAdyavizeSaNena jJAnAdiratnaiH samudrasArUpyeNa svayamaniSThitaratnAkaratvena sevakalokaratnavitaraNena ca svArthaparArthasampattI darzite bhavataH / kazcitsvaparArthanirato'pi nIcataramAtrasyAdhipatinaM bhavati, magavatastu na tAgurUpatvamiti dvitIya vizeSaNamAha-'tribhuvanaprabhoH' iti, anena ca janArAdhyatvamAha / evaMvidho'pi ko'pi nihatAntarazatrurna bhavati tatrAha-' pratihatazatroH,' etena ca tRtIyavizeSaNena muktikAntAzleSayogyatvamAha / evaM | sarvotkRSTasya guroH ziSyabhAve zrIgautamasya vizeSanamaskArArhatAmAcaSTe / nanu yadi 'ghRtaM surabhi ' tadA gomayasya kimAyAtam ?, yadi guru nAdipavitraguNapAtraM tatazca kimetAvatA stabdhatvAdidoSaduSTasya ziSyasyArAdhyatA syAt / tadyopo'pi tAdRzastadA kathaGkAraM namaskAraM na svIkuryAt , ? maivaM, nahi kevalAlokAlokitasamastavastujAtAH bhagavantaH ayogyAya dIkSA | dadati tasmAcaddhastapAdIkSitatvAdavazyaM namaskRtya evAyamiti / kiJca-kathameSa namaskaraNIyaH syAd yaH samastazrutapAragazchannasthasya svAtmani kevalinastulAmavasthApayati ? ityAha- saMkhAIevi bhave' ityAdi, saGkhyAtItAnapi-gaNanAtikrAntA For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadharasAIzatakam / // 6 // CRICALCITICSASAROKAROGRoot napi bhavAn janmAni sAdhayan pratipAdayan yaH samastazrutajJAnI-sakalazrutasAgarapAragato dvAdazAGgasraSTetyarthaH, chabasthena zrIsudharmamatijJAnAdyantarvartinA na jJAyatena lakSyate yaduta epa kevalI na bhavati, 'huH' pUraNe, ayamarthaH-evaM nAma yo bhagavAn | gnndhrH|| praznasamanantarameva tvaritatvaritaM zrutajJAnabalena tatkSaNAdupalabhyAsaGkhyAtAn bhavAn kathayati, yena chadmasthaiH kevalajJAnavAnevAvagamyate, na chamastha iti / taM 'tiryagmanuja-dAnava-devendranamaskRta 'miti sugamam / mahAsattvaM mahAvIrya, zrIjJAnazrInidhAnam / nanu pUrva samastazrutapAragatvapratipAdanenaiva zrIjJAnazrInidhAnatvamityavasitaM tasmAtpunaruktadoSo'yam ?, satyam , asti paunaruktyaM na tu doSaH, tasya zAstrAntare bhUyaH sadbhUtaguNotkIrtane adUSaNatvena pratipAdanAt , tathA coktam "sajjhAyajjhANatavo, osahesu uvaesathuipayANesu / saMtaguNakittaNesuM, na huMti puNaruttadosA u // 1 // " athavA-'samastazrutajJAnI'-ti vizeSaNaM bhagavatacchaasthAvasthasya, 'zrIjJAnazrInidhAna 'miti vizeSaNaM kevalajJAnAvasthasyeti na paunaruktyam / tamevambhUtaM gautamagaNadhAriNaM vande namAmIti saMkSepeNa gaathaatryaarthH| atha yathAyaM zrIvarddhamAnasvAminaH ziSyatvaM pratipannastaccaritaM zeSagaNadharadazakamadhyavartitvena prasiddhatvAnna likhitam | // 3 // 4 // 5 // ____ atha jambUkhAmyAvazeSagaNadharasantAnasyAdikAraNatvena zrIsudharmasvAmigaNadharaM namaskurvan gAthAyugalamAhajiNavaddhamANamuNivai,-samappiAsesatitthabharadharaNahiNa]paDihayapaDivakkheNaM,jayammidhavalAiyaMjeNA 4 For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hai taM tihuaNapaNayapayA-raviMdamuddAmakAmakarisarahaM / aNahaM suhammasAmi, paMcamaThANaTThiaM vaMde // 7 // | ___vyAkhyA-taM sudharmasvAminaM vande namaskaromIti sambandhaH / yena kim ?, dhavalAyitam , dhavalo-vRSabhastadvadAcaritam / | ka?, jinena rAgAdidoSadveSijaitreNa varddhamAnAmidhAnena munipatinA=caturdazasahasravAcaMyamadAnadurlalitadakSiNahastena samarpito | nyastaH azeSaH samasto yo'sau tIrthasya saGghasya pravacanasya ca bharo-bhAraH ziraHskandhAdivahanayogyaH padArtha iti yAvat , tasya dhAraNa maryAdayA vyavasthApana samyagavicyutyA hRdayena bahanaM ca-jinavarddhamAnamunipatisamarpitAzeSatIrthabharadharaNaM, tatra / ayamabhiprAyaH-kila zrIvarddhamAnasvAminA satsu zrIgautamAdigaNabhRtsu yogyeSvapi AyurdAghIyastvAdivizeSayogyatAmAkalayya paJcamasthAnavartisudharmasvAmini samagrasaGghapravacanabhAraH samAropitaH, tatra cAropitapravacanasaGghamAgbhAre dhavaladhaureyAyitaM sudharmasvAminA / taM tribhuvanapraNatapadAravinda viSTapatrayanatakramakamalam / punaH kIdRkSam ? uddAmA ucchRGalo yaH kAma eva%3D madana eva madonmattatvAtkarI hastI tatra saramaH aSTApadastam / tribhuvanapraNatapadAravindatve heturidaM vizeSaNam , atazca hetuhetumadbhAvenedaM vizeSaNadvayam-yastribhuvanapraNatapadAravindaH sa ca uddAmakAmakarisarabha eva syAditi / atha 'kAmakarisarabham' | ityatra satyapi haryakSe sarabhopAdAnaM tat kadApi karyapi hariM pAtayati paraM na sarabhamiti tadgrahaNam / punaH kiMvidham ?, na vidyate argha-pApaM yasya tam-anagham / atra ca pApocchedaH puNyocchedasyopalakSaNaM tatazcobhayakSaye 'anagha 'mityanena puNyApuNyakSayAnmuktiriti [ghotitam ] / atrApi hetuhetumadbhAvo'nusaraNIya:-yata eva uddAmakAmakarisaramamata evAna, sakalaklezabhUruhamUlatvAdrAgasya, tatazca tannirmUlane sulabhaiva niklezalezapadAvAptirataH anagha-mokSapadaprAptamityarthaH / punaH For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mnndhrsaaiishtkm| zrIjambUsvAmicaritam / / // 7 // KARANASANCHAR kathambhUtam ? paJcamasthAnasthitam , paJcamasthAne indrabhUtyAdeH sthitaM vyavasthitam / athavA anaghatvAdeva pazcamasthAnaM pazcama| gatistatra sthitaM muktiprAptamiti / etaccaritamapi gaNadharacaritre jJeyaM, vizeSastvayam-" parinivvuA gaNaharA, jIvaMte nAyae nava jaNA u / iMdabhUI suhammo ya, rAyagihe nivvue vIre // 1 // " iti gAthAdvayArthaH // 6 // 7 // adhunA sudharmasvAmipaTTodayAcalacUlAvalambiravibimbapratibimba zrIjambUvAminaM(gaNadharaM) namaskurvan gAthAtritayamAhatAruNNe vihaNo trltaar-addhcchipicchriihiNmnno|mnnyN pimuNiapavayaNa-sabbhAvaM bhAmiaM jassA maNaparamohippamuhANi, paramapurapasthieNa jeNa samaM / samaikaMtANi samaggabhavva-jaNajaNiasukkhANi // 9 // 6] taM jaMbunAmanAmaM, suhammagaNahAriNo guNasamiddhaM / sIsaM susIsanilayaM, gaNaharapayapAlayaM vaMde // 10 // ___ vyAkhyA-jambUnAmeti nAma yasya sa jambUnAmanAmA, taM vande praNipatAmIti sambandhaH / yasya bhagavatastAruNye'pi3 | yauvane'pi AstAmanyAvasthAyAmityapi zabdArthaH, no naiva tarale yauvanodbhedavazollasitamanmathAbhilASAccaTule tArake-kanInike yayoste taralatArake, te ca te arddhaM ca avikasite ca / evaMvidhe ye akSiNI-locane tAbhyAM prekSante-vilokante ityevaMzIlAstaralatArakArdAkSiprekSiNyastAbhistaralatArakArdAkSiprekSiNIbhirvadhUbhiriti gamyate mano hRdayaM manAgapi ISadapi tilatuSatri| bhAgamAtramapi AstAM samastamityapi zabdArthaH, bhrAmitaM kSobhitaM cAlitamityarthaH, kimiti ? yato muNitapravacanasadbhAva | For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84545CANCEC jJAtasiddhAntatattvam / ayamabhiprAya:--yena puNyAtmanA "vibhUsA itthisaMsaggI, paNIyaM rasabhoyaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 1 // aMgapaJcaMgasaMThANaM, cArullavia pehiaN| itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaNaM // 2 // " ityAdisiddhAnta(dazavaikAlikasUtra)vacanAnAM rahasyaM samyag jJAtaM bhavati pariNamitaM ca, nAsau bhavAnandibhiH syAdibhiH kathazcidapi vazcayate, ato muNitapravacanasadbhAvamiti hetugarbha vizeSaNamavagantavyam / tathA yena samasAI samatikrAntAni gatAni, kAni ? manaHparamAvadhipramukhANi, tatra padaikadeze padasamudAyopacArAt 'maNa' ityukte manaHparyAyajJAnaM gRhyate, tatra manaHparyAyajJAnamarddhatRtIyadvIpasamudrAntarvartisaJjimanogatadravyAlambanam / 'paramohi ' tti paramAvadhi:-paramaH utkRSTaH sa cAsau avadhizceti paramAvadhiH, yatrAntarmuhUrttAnantaraM kevalajJAnamutpadyate, manaHparamAvadhI pramukheAdau yeSAM pulAkalabdhyAhArakalandhi-kSapakazreNipramukhANAmuttamavastUnAM tAni manaHparamAvadhipramukhANi, tathA coktamAgame "maNa 1 paramohi 2 pulAe 3, AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMyamatia 8 kevala 9 sijjhaNA 10 ya jaMbummi vucchinnA // 1 // " atha pulAkaH, etadarthAnuvAdinI gAtheyam"dhannamasAraM bhannai, pulAyasadeNa teNa jassa samaM / caraNaM so hu pulAo, *laddhIsevAhi so ya duhA // 1 // " tatra labdhipulAko yathA* labdhyAsevanAbhyAm / SCIENCESCHECRECRUARGARCANADA %A5 25 For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA rddhazatakam / // 8 // www.kobatirth.org 44 saMghAiyANa kaje, cunijA cakkavaTTimavi jIe / tIe laddhIe juo, 'laddhipulAo ' muNeyavo // 1 // " ( AsevanApulAko yathA - ) " AsevaNApulAo, paMcaviho nANadaMsaNacarite / liMgammi ahAsuhume, ya hoi AsevaNAnirao || 2 || " iti / etalabdhizca / athAhArakam - Ahiyate - caturdazapUrvavidA tIrthakara sphItidarzanAdika - tathAvidhaprayojanotpattau satyAM vizilabdhivazAnnirvartyate ityAhArakaM, yaduktam " titthayara riddhisaMdaMsaNatthamatthAvagamaNaheuM vA / saMsayavuccheatthaM, gamaNaM jiNapAyamUlammi // 1 // " kSapaka zreNyupazamazreNI prasiddhe / ' kappe' ti jinakalpaH / tathA 'saMyamatia' tti saMyamatrikaM =parihAravizuddhisUkSmasaMparAya - yathAkhyAtalakSaNam, etatsvarUpaM zAstrAntarAdavagantavyam / 'kevala' ti kevalam = ekaM matyAdijJAnarahitatvAt, zuddhaM vA kevalaM tadAvaraNamalakalaGkApagamAt, sakalaM vA kevalaM tatprathamatayaiva zeSatadAvaraNavigamataH saMpUrNotpatteH, asAdhAraNaM cA kevalam ananyasadRzatvAt, anantaM vA kevalaM jJeyAnantatvAt yathAvasthitAzeSabhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvAvabhAsi jJAnam / tathA 'sijjhaNa' tti siddhiH sakalakarmmakSayeNa paramapadAvAptiH / tatazcAdizabdAvaruddhAnyetAni sthAnAni / yena kIdRzena 1 ityAha- 'paramapurapatthieNaM' - ti paramapuramatra prastAvAtsiddhipuraM tatra prasthitena = pracalitena / kIdRzAni manaHparamAvadhipramu khANi 1 samagrabhavyajanajanitasaukhyAni - samagrabhavyajanAnAM niHzeSAsanna siddhikabhavikalokAnAM janitam = utpAditaM saukhyaM - zarmabhAvo yaistAni tathA / kIdRzaM jambUnAmAnam 1 ityAha- ziSyaM vineyaM kasya 1 sudharmagaNadhAriNaH = zrI sudharmAbhidhAna For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjambUsvAmica ritaM labdhi viccheda vicAraH // // 8 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | gaNabhRtaH / kIdRgvidhaM ziSyam ? ityAha-guNasamRddham-guNaiH anuvartakatva-vinItatva-bahukSamatva-nityagurukulavAsitva-gurujanAmocitva-suzIlatva-prajJApanIyatva--zraddhAparatva-madhurabhASitva-nibhRtasvabhAvatva-vikathAmuktatva-guruguNAnurAgitva-kriyAparatvaprabhRtibhiH samRddhaM-sphItaM RddhimantamityarthaH / ayamabhiprAyaH-santo hi sudhImatva-kSamitva-vinayatva-jitendriyatvavivekitva-kRtajJatva-salajjatva-sadayatva-saumyatva-paropakRtikarmaThatvA-ntaravairivAraparAjayaparatva-kukarmabhIrutva-parAvarNavAdamUkatva-parapIDAparihAratvA- kSudratvA-'zaThatva-dAkSiNyamahodadhitva-saralasvabhAvatva-dhairyatva-sthairyatva-gAmbhIryatvau-dAryatvaguruzuzrUSAlAmpaThya-satatasAdhunaikaTyA-motkarSatyAgitva-paraparAbhavavaimukhya-para idarzanasaumukhya-dRDhasauhRdatva-satyabhASitvAdrohakatva-madhyasthatva-guNAnurAgitva-sudIrghadarzitva-vizeSajJatva-bhAvalakSitva-vidyAvyasanitva-svayoSidratatva-lokApavAdasabhayatvA-'satsaGgaviratatva-dhArmimakalokasubandhubuddhitva-hAsyabhASitvA-'nuttAnatva-zucizIlatva-sarvakAryAnutsukatva-santopasAratvanyAyasundaratva-pUrvasatpuruSAnusAripravRttimatva-pramukhaguNAnAmeva samRddhiM spRhayanti, na tvamAtya-daNDanAyaka-yuvarAjamahArAja-sArvabhauma-cakravarti-baladeva-vAsudeva-devendrAdi-hastyazva-ratha-pradAtilakSaNalakSakoTisaMkhyAprottuGgacaturaGgasainyavijitasurAGganArUpasarUpasahasrapramANAntaHpura-pura-pattana-nigama-grAma-nagarAkarakheDakarbaTamaDambadroNamukhAdyadhiSThAnadvAtriMzanmukuTabaddharAjasahasrAdhipatya-dhana-dhAnya-dvipada-catuSpada-maNi-ratna-rajata-suvarNAdipracuradravyasambhArasamRddhim , tathA coktam " ikke lahuasahAvA, guNehi lahiuM mahaMti dhaNariddhiM / anne vizuddhacariA, vihavehiM guNe hiM] vi maggaMti // 1 // " tatazcAnuvartakatvAdiguNakalApamuktAkalApAlaGkRtagAtralatikA eva vineyAH sarvatra zlAghAM labhante / ye tu na pUrvodita For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharasA Izatakam / // 9 // guNakadambakasaMvRttAGgAH kiM tarhi ? stabdhAH svagurucchidraprekSiNo gurvavarNavAdagrAhakAH svecchAvihArAhArakAriNazcapalacittA zrIjambUvakroktivAkyaracanAcAturIdhurINA,hetuyuktikvacitazikSollApamAtre'pi krodhAdhmAtacetovRttayo'pRSTottaradAyinaH solluNThabhASiNo svAmI gurorakizcitkAriNaH, kiMbahunA-prAguktAnuktaguNajAtavaiparItyabhAjo daurgatyAyazaHkIrtyAdikamaznuvate kushissyaaH| tadetasya zrIprabhava| punarbhagavato jambUnAmanAmno viditasArasiddhAntarahasyasya saMvignaziromaNezvaramazarIriNaH samastaziSyaguNasamRddhau kiM vaktavya- svaamiic|| mastIti / punaH kIdRzam ? suziSyANAM zobhana vineyAnAM nilayam=Azrayam AdhAraM jalAnAmiva samudram / pAThAntare ('susIsatilayaM' ti ) suziSyANAM tilaka-puNamiva / punaH kiM vidham ? gaNadharapadasyagaNabhRtpadavyAH pAlaka-rakSakamiti gaathaatrysyaarthH|| 8 // 9 // 10 // atha prabhavasvAminaM namaskurvannAhasaMpattavaraviveyaM, vysthigihijNbunaamvynnaao| pAliajugapavarapayaM, pabhavAyariaMsayA vaMde // 11 // vyAkhyA-prabhavAcArya sadA vande zirasA namaskaromi / kIdRzam ? saMprApto labdho baro-viziSTataro viveko heyAnAMprANAtipAtA-nRtabhASaNA-dattagrahaNa-maithuna-paradroha-parastrIgamana-mAtApitRsvAmiguruvazcana-viSA-hi-vRzcika-kaNTaka-vairidAvAnalasiMha-vyAghra-kumitra-kukalatrAdInAM, strI-gandha-mAlya-maNi-ratna-bhUSaNa-rAjya-sAmrAjya-prAjyA-jyAndhaH-pAna| snAna-zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzAkhyaviSayopabhogAdInAM ca saMsArakAraNAnAm , upAdeyAnAM ca-kSamA-mArda-vArjava-muktitapA-saMyama-satya-zaucA-kizcanya-brahmacarya-guruvacanArAdhanAdInAM parijJAnaM yena sa taM saMprAptavaravivekam / kuta evaM vidham ? IN For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityAha-vratArthigRhijambUnAmavacanAt , vratArthI prAtaHkSaNa eva dIkSAM jighRkSuryo jambUnAmA tasya prabodhakaM yadvacanaMbAkyaM tasmAt / punaH kiM viziSTam ? pAlitaM yugapravarasya jambunAmnaH svaguroH padaM yena sa tathA tamiti gAthArthaH / / 11 // "AttaM pazcAzadabdena, sudharmasvAminA vratam / triMzadabdImathAkAri, zuzrUSAcAramarhataH // 1 // mokSaM gate mahAvIre, sudhA gaNabhRdvaraH / chadmastho dvAdazAbdAni, tasthau tIrtha pravartayan // 2 // tatazca dvAnava(92)tyabdI,-prAnte saMprAptakevalaH / aSTAbdI vijahAroA, bhavyasattvAn prabodhayan // 3 // prApte nirvANasamaye, pUrNavarSazatAyuSA / sudharmasvAminA'sthApi, jambUsvAmI gaNAdhipaH // 4 // tapyamAnastapastIvra, jambUkhAmyapi kevalam / AsAdya sadayo bhavya-bhavikAn pratyabUbudhat // 5 // zrIvIramokSagamanAdapi hAyanAni, catvAri SaSThimapi ca vyatigamya jmbuuH| . kAtyAyanaM prabhavamAtmapade nivezya, karmakSayeNa padamavyayamAsasAda // 6 // " etatkathAnakaSoDazakAnusmaraNArtha ceme gAthe "karisaga 1 hathikaDevara 2, vAnara 3 iMgAladAhaga 4 siyAle 5 / vijAhare 6 ya dhamae 7, silAjaU 8 doya therIo 9 // 1 // Ase 10 gAmauDasue 11, vaDavA 12 taha ceva muddhasauNe 13 ya / timi a mittA 14 mAhaNasuA 15 ya laliaMgae 16 carame // 2 // " For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandie gaNadharasA iishtkm| // 10 // navanavaikaNayakoDI, caiUNaM taha ya aTTha ramaNIo / gahiUNa saMjamaM jaMbu-sAmiNA sAhi kajaM // 3 // hai shriishyyNbh|| iti saMkSepatazcaritam // vaacaaryH|| atha kramAyAtaM zrIzayyambhavAcArya namasyannAhakaTTamaho! parameyaM, tattaM na muNijaittisoUNaM / sijaMbhavaM bhavAo, virattacittaM namasAmi // 12 // vyAkhyA-'aho' iti pareSAM sambodhanam , kaSTaM duHkhaM-para-prakRSTam etat , yatkim ? ityAha-tattvaM paramArtho 'na muNijai' tina jJAyate, iti vacanaM zrutvA AkarNya bhavAd viraktacittaM vairAgyaparavazamAnasaM zrIzayyambhavAcArya namasyAmi= namaskaromIti gAthArthaH // 12 // etaccaritamevam ekadA hi zrIprabhavasvAminA pazcimarAtrau svAdhyAyazramasupte sAdhuvarge yoganidrAsthena cintitam-madanu ko bhavitA gaNadharaH, iti vicintya svagaNe saGgha copayoge datte tAdRzamapazyan paradarzane dattopayogo rAjagRhe vatsakulodbhavaM yajantaM dvijaM zayyambhavaM pravacanadhurAdhavaladhaureyaM dRSTvA tatrAyAto bhagavAn , AdiSTau sunI-yAtaM yuvAM yajJapATake, aditsAvAdibhirdvijAdibhiH prasthApyamAnAbhyAM yuvAbhyAM vAcyamIdRzam-"aho ! kaSTamaho ! kaSTaM tavaM vijJAyate nhi"| punarevam / ityAdiSTau praviSTau munI || bhikSAgrahaNakAle yajJapATake / tatra zramaNadveSibhirbhikSAmaditsubhirbhaTTaca :-'are ! zvetapaTau ! kutrAtra praviSTau, nirgacchataM na ko'pi dAsyati yuvayorbhikSAm ' iti visRSTau svagurUpadiSTamacatuH-" aho ! kaSTaM tattvaM-na jJAyate " / iti tadvaco dvArasthena zayya CALCASTARAASARONGS // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mbhavenAkarNya cintitam -'aho ! amI upazamapradhAnA mahAtmAno na mRSAvAdinaH, tatve saMdegdhi me manaH' iti vicintyAgatyopAdhyAyaH pRSTaH / so'pi 'vedAstattvam' ityukte zayyambhavo'bhyadhAt-pratArayasi dakSiNAlomena, vItarAgA munayo na vadanti vitathaM, na gurustvaM yathAvasthitamAkhyAhi tactvaM no cecchetsyAmi te ziraH " na hatyA duSTanigrahe " iti bhaNazca karSAsiM kozAt / upAdhyAyospi dadhyau - mimArayiSureSa mAM tattvakathanasamayaH, yataH - " kathyaM yathAtathaM tavaM ziracchede hi nAnyathA / " iti vicintyAcakSAvupAdhyAyaH - ' amuSya yUpasyAdhaH pratimA'rhatastatprabhAvAnnirvighnaM yajJakarmma ' iti zrutvA, davA ca svarNabhAjanAdi yajJasyopakaraNAnyupAdhyAyAya, svayaM tu maharSI gaveSayan tatpadaireva gataH prabhavasvAmipAdAnte, vanditvA kti- brUta mokSakAraNam / gurubhirapi sAdhudharmma zrAvitaH pravrAjitazca krameNa guruzuzrUSAM kurvANi jAtazcaturdazapUrvI / atha - " zrutajJAnAdinA tulyaM, rUpAntaramivAtmanA / prabhavastaM pade nyasya, paralokamasAdhayat // 1 // " atha yadA zayyambhava dIkSAmagrahIttadA lokastadbhAryAmapRcchat kiM tavodare garbhasaMbhAvanA'sti ?, sA'vadat manAgiti / krameNa sute prasUte prAkRtabhASayA 'maNaya' iti bhaNanAt 'maNaka' iti nAmAbhUt / sa cAnyadA mAtaramavidhavAveSeNa pazyan papraccha - ' kka me pitA ?, ' mAtroktam- ' tvayyudarasthe zvetAmbaro'bhUt mayaiva tvaM pAlita iyanti varSANi ' iti vaco nizamya pitRdarzanotkaH svamAtaraM vaJcayitvA nirgato gehAt / tadA ca zayyambhavAcAryazvampAyAM viharati sma / maNako'pi puNyAkRSTa iva tatrAyayau, kAyacintAdinA sUriH purIparisare vrajan bAlaM dadarza, so'pi sUriM saMmukhAyAtam / bAla papraccha sUri :kastvaM kasya putraH kuto'trAyAtaH 1 tenApi kathitam - rAjagRhAt sUnuH zayyambhavasya pitRgaveSaNArthaM purAtpuraM bambhramImi, For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA dazatakam / // 11 // www.kobatirth.org yadi pUjyapAdAH jAnate tadA kathayantu kva so'stIti, 'yadi kathaJcinijapitaraM pazyAmi tadA tatsamIpe pravrajAmI' ti bhaNite sUrirAha - ' AyuSman ! tava pitA matsuhRt, zarIreNApyabhinnaH tvaM pravraja mamAntike na ko'pi bhedaH pitRpitRvyayoH ' iti bhaNitvA dIkSitaH / tata upayoge SaNmAsAyuSaM vijJAya - aho ! alpAyurayaM kathaM zrutadharo bhaviSyati ? " apazcimo dazapUrvI, zrutasAraM samuddharet / caturdazapUrvadharaH punaH kenApi hetunA // 1 // " maNakapratibodhakAraNe'sminnupasthite taduddharAmyahamapi, iti vicintya siddhAntasAramuddhRtya - " kRtaM vikAlavelAyAM, dazAdhyayana garbhitam / 'dazavaikAlika 'miti, nAmnA zAstraM babhUva tat // 1 // " maNakaH pAThitaH, SaNmAsAnte sUrikAritArAdhanAdiko divaM gataH / tasmin svarga gate sUrimajasramazrupAta kurvANaM vIkSya yazobhadrapramukha ziSyavRndena parihRtAnnapAnenaikAntapiNDitena atyantaduHkhitena svagururvijJapto yathA " tumhArisA vi varapahu !, mohapisAeNa jai chaliaMti / tA dhIra dhIra ! bhaNa dhIra dhIrimA kattha saMbhUyA 1 // 1 // " tataH sUristajanmamaraNAvadhisambandhamuvAca ziSyebhyo moharAjamAhAtmyaM ca, yathA "kRcchrAdrahmendra bhUterajani parigataH sthUlabhadro vikAraM, muJcatyazrUNyajasraM maNakamRtividhau pazya zayyambhavo'pi / SaNmAsAn skandhadeze zabamavahadasau hanta ! rAmo'pi yasmA, -ditthaM yazcittabhUto bhavati bhuvi namo moharAjAya tasmai // 1 // " ziSyairuktaM yadi pUjyapAdA asmAkamajJApayiSyan - ' maNako'smAkaM tanUjaH ' tadA vayaM bhavadiva tatparyupAsanAmakariSyAmahi / sUribhiruktaM-jJAtAsmatputrasambandhA yUyaM maNakAnnopAstiM kArayiSyata, sa kathaM vinopAsti nistAritaH syAditi / athAlpAyuSaH kRte kRtaM dazavaikAlikasUtraM saMvRNomIti bhaNamANaH sUri zrIyazobhadrAdibhiH sasaGghairvijJaptaH-' ataH paramalpamedhaso For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIzayyaMbhavAcAryaH munimanakatha // // 11 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bhaviSyanti te'pi kRtArthA maNakavad bhavantu bhavatprasAdataH ' ityuparodhena na saMvatre / samaye zrIyazobhadraM svapade nivezya samAdhinA svargamagAt / zrIzayyambhavAcAryANAM varSANyaSTAviMzati 28 gRhasthaparyAyaH, ekAdaza 11 varSANi vrataparyAyaH, trayoviMzati 23 varSANi yugapradhAnapadavI, dvApaSTi 62 varSANi mAsatrayaM dinatrayaM ca sarvAyuH / // iti zrIzayyambhavAcAryANAM lezatazcaritam // atha zrIyazobhadracArya zrIsaMbhUti][ta]vijayasUriM caikagAthayA'nusarannAha - saMjaNiapaNayabhaddaM, jasabhaddaM muNigaNAhivaM saguNaM / saMbhUyaM suhasaMbhUibhAyaNaM sUrimaNusarimo // 13 // vyAkhyA - yazobhadra nAmAnaM gaNAdhipaM = sAdhusamUhanAyakamaham anusarAmi= AzrayAmi / yadivA anusmarAmi = dhyAyAmi / kIDazam ? saMjanitapraNatabhadraM= vihitapraprANikalyANam / tathA saguNaM jJAnAdiguNopetam / na kevalaM zrIyazobhadrasUriM kintu sambhUtyAcAryamapyanusarAmi vA / tamapi kIdRzam ? sukhasaMbhUtibhAjanaM sukhAni = zAtAni teSAM saMbhUtiH =saMbhava utpattiriti yAvat tasya bhAjanaM = sthAnam Azraya iti yAvat sukhasaMbhUtibhAjanam / ayamabhiprAyaH - sAdhUnAM rAgadveSAbhinivezaklezalezairduHkhahetubhiraspRSTacetasAM yatsukhaM tatkutaH krodherSyAviSAdamAyAlobhAdyabhibhUtAnAM zakrAdInAmapIti, taduktam " naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamiva sAdho - lakavyApArarahitasya // 1 // nirjitamadamadanAnAM vAkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnA- mitra mokSaH suvihitAnAm // 2 // " For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA rddhazatakam / // 12 // www.kobatirth.org tatastasya bhagavato jJAnAmRtasAgarasya sukhasaMbhUtibhAjanatve kimasti vAcyamiti gAthArthaH // 13 // zrIyazabhadrAcAryANAM gRhasthaparyAyo 22 dvAviMzativarSANi, vrataparyAyazcaturdaza 14 varSANi, yugapradhAnapadaM 50 paJcAzad varSANi sarvAyuSkaM 86 SaDazItivarSANi mAsa 4 divasa 4 catuSkaM ca / tathA zrIyazobhadrAcAryaiH svarjagmubhiH svapade nivezitau caturdazapUrvadharau zrIbhadrabAhu - zrIsaMbhUtivijayAcAryoM, tatra saMbhUyamitivijayamarddhagAthayA'nusmRtya zrIbhadrabAhusvAmicaturdazapUrvadharaM svacetogocarIkurvannAhasugurutaraNIi jiNasamayasiMdhuNo pAragAmiNo sammaM / siribhadabAhuguruNo, hiae nAmakkhare dharimo // vyAkhyA - zobhano jJAnadarzanacAritrAlaGkRtaH, sa cAsau guruva-dharmAcAryaH, sa cAtra bhagavAn AryasaMbhUtavijayaH sa eva taraNI = nauryAnapAtramityarthastayA hetubhUtayA jinasamayasindhoH = arhatpravacanArNavasya pAragAminaH = pAradRzvanaH sAGgacaturdazapUrva dhAriNa ityarthaH, samyak = niSkauTilyaM zuddhabhAvenetyarthaH zrIbhadrabAhugurorhRdaye = citte nAmAkSarANi= abhidhAnavarNAn dhArayAmi= AropayAmi avicyutyA smarAmIti yAvaditi gAthArthaH // 14 // atra saMbhUtavijayAcAryANAM dvicatvAriMza 42 dvarSANi gRhasthaparyAyaH, catvAriMza 40 dvarSANi vrataparyAyaH, aSTau varSANi 8 yugapradhAnapadaM, sarvAyurnavati 90 varSANi mAsa 5 dina pa paJcakaM ca // _der zrI bhadrabAhu svAminaH paJcacatvAriMza 45 dvarSANi gRhasthaparyAyaH, saptadaza 17 varSANi vrataparyAyaH, caturdaza 14 varSANi mAsasatakaM dinasaptakaM ca / etayoH satIrthyatvAdekatra sarvAyurmaNanamiti || For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIyazobhadrAcAryaH zrIbhadra bAhu:zrIsaMbhUti vijayazva // // 12 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandie AHARAS434 athAryasaMbhRtavijayadIkSitaM zrIbhadrabAhudattapUrvavAcanaM zrIsthUlabhadraM gAthApacakena stuvannamaskurvazvAhaso kahaM na thUlabhaddo,lahai salAhaM muNINa mjjhmi|liilaai jeNa haNio, saraheNa va mynnmyraao|| kAmapaIvasihAe, kosAe bahusiNehabhariyAe / ghaNadaDajaNapayaMgAe, jIe vi jo jhAmio ney|16|| jeNa raviNeva vihie iha,jaNagihe sappahaM paiyaasNtii|syyN sakajjalaggA,pahayapahA sA saNiddhA vi||17|| jeNAsu sAviA sAviA,kayA crnnkrnnshiennN|spresiN hiakae sukayajogao jo tamapacchimaM cauddasa-puvINaM caraNanANasirisaraNaM / sirithUlabhaddasamaNaM, vaMde haM mattagayagamaNaM // 19 // ____etAsAM vyAkhyA-sA prasiddhaH kumudakumudabAndhavahimahArazaradabhrasvakIrtisudhAdhavalitabrahmANDamaNDapaH kathaM kena prakAreNa sthUlabhadraH-zakaTAlavipulakulanabhastalamaNDanAkhaNDacaNDagabhastiH zrImadAryasaMbhRtAcAryavaryaziSyottaMsaH zrIbhadrabAhusvAmimuktAphalasvacchagacchadhurAdharaNadhavaladhaureyo na labhate=na prApnoti zlAghAM-varNanIyatAM prazaMsAmityarthaH, munInAM sAdhUnAM madhye=3 antare ?, api tu labhata evetyarthaH / yena lIlayA helayA avagaNanayA hataH parAsutAM prApitaH zarameNeva aSTApadatiryagvizeSeNeva madana eva-kandarpa eva mRgarAjA pazcAnanaH / tathA zrIsthUlabhadrazramaNamahaM vande iti sambandhaH / kIdRzam ? mattaga1 'pahAsaMtI' iti pAThAntaram / 45 For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadharasAdezatakam / zrIsthUla bhadracaritram // jagamanaM madakalakalabhacakramaNam / yo naiva dhyAmitaH tadaGgarUpadarzana-sparzanacintana-tadguNotkIrtana-sakAmabhASaNa-kelIkara- NAdinA naiva dhyAmalIkRtaH naiva kaluSita ityarthaH / kayA ? kozayA kozAbhidhAnavezyayA / kIdRkSayA ? kAma eva pradIpo dIpakastasya zikheva zikhA-jvAlA tayA / atrApi kIdRzyA? bahusnehabhRtayA, tatra dIpazikhApakSe snehastailaM tatazca pracuratailapUritayA, kozApakSe ca snehazcetasi dRDhAnurAgavandhastataH pracurapremaparipUrNayA / vezyA hi prAyazo niHsnehA bhavanti arthAnurAgitvAttAsAM puruSeSu kRtrimasnehakAritvAt , taduktam" atthassa kAraNaTThA, muhAI cuMbati vaMkavirasAI / apAvi jANa peso, kaha tANa pio paro hujA // 1 // coppaDapaDayaM masimaMDiaMpi rAmiti atthaluddhAo / sakkhaM ciya saMpattaM, muhAi viNDaM pi necchaMti // 2 // " paraM tayA na tAdRzyA / punaH kIdRzyA ? 'ghaNadaDDajaNapayaMgAe 'tti dagdhA=pluSTAH ( bhaikSitAH) dhanAH prabhUtA janA eva-lokA eva pataGgAH zalabhA yayA sA tayA, tathAvidhayApi yayA yo naiva dhyAmita iti / 'daDDe' tyanantaraM 'ghaNe' ti pAThaprasaktAvapi gAthAbhaGgabhayAtprAkRte caadusstttvaatpuurvnipaatH|16| tathA yena raviNeva-bhAskareNeva vihitAH kRtA iha-jagati janA eva gRhaM tatra janagRhe lokabhavane 'sappahaM' ti svaprabhAM-nijamAhAtmyaM rUpalAvaNyayauvanasaubhAgyAditejaH prakAzayantI-prakaTayantI, 'pahAsaMtI' iti pAThe tu prabhAsayantI-uddIpayantI / yadi vA janAnAM lokAnAM gRhaM janagRhaM tatra 'a'sya luptasya pAThAt 'asappahaM' ti asatpathaM vezyAmadyamAMsAdyAsevanalakSaNasanmArgAtikramam / evaM nAma sA kozA 1 'uSitAH' iti bhArca dagdhArthakatvAt / P // 13 // For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpayauvanAdiguNazAlinI, yena tat vyAmUDho jano gRhagataH-* yadi kozAsaGgamaH kathaJcidekadApi syAttadA khajIvitasAphalyaM manyAmahe, dhanyAste ya etasyAH kaTAkSalakSIbhUtAH, ye cAnayA sAI hasanti ramante ca ' ityAdi cintayan sadA'vatiSTeti, satpathAtikramazcAyam / dIpazikhApakSe svaprabhA-khadIptim / satataM sarvadA khakArye=surabhilakSapAkatailAbhyaGgodvarttanavilepananAnAbhaktikarNATa-lATA-ndhra-draviDa-Takka-kAzmIra-jAlandhara-sapAdalakSa-mAlavya-gUrjaratrAdinAnAdezIyavasanavicchittiparidhAnahArArddhahArakaTakakuNDalAdiratnAbharaNabhUSAkaraNa-nAnAprakArasusvAdutiktazAlanakopayojanabhojanaprAntatAmbUlAsvAdana| nAnAlapti-bhaGgIpravaragItakalAcitravarNakavicitrakalAbhyasana-bakula-vicikila-mAlatI-zatapatrikAdimAlAzIrSakaNThAropaNagandhagrahaNa-narmacastarI vistAraNa--zRGgArarasotkaTanATikAkAvyadohakazravaNa--paThana--suratavyApArA-darzamaNDalamukhAvalokanakezakalApasamAracana-nakhasaMskAraNa-kezadhUpana-svarNacakkalakamasUrakAdyupavezana-gaNDopadhAnagallamasarikopazobhitasukhapalyakA. rohaNa-paracittopalakSaNa-pararaJjana-paradravyApaharaNAdilakSaNe lagnA-dattAvadhAnA kevalaM tdekcittetyrthH| dIpazikhApakSe ca 'sakanjalagga' ti sakajalaM agram-uparitanabhAgo yasyAH sA tathA / kIdRzI kRtA? ityAha-prahataprabhA nirmathitarUpayauvanasaundaryAdidarpamAhAtmyA sA sukozArUpadIpazikhA snigdhApi atyantasnehalApi, dIpazikhApakSe ca arUkSA / 'bahusiNehabhariyAe ' iti pUrvagAthoditapadenaiva snigdhatve pratipAdite yadatra punaH 'snigdhApi'-ityabhidhAnaM tat , priyAdisnehasya prativandhakAraNatvaprakhyApanArtha, tathA coktam " bhajAsiNehanatthAe nathiyA sayaNarajjupaDibaddhA / kammajugasamakatA, bhavArahaDhe bhamaMti jiA // 1 // " For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharasA. ddhazatakam / | bhadra // 14 // ... (5) 10) (1 ) AAAAAAAA paraM bhagavAn snehapAzaina baddhaH, kintu sA prahataprabhaiva kRteti / tathA yena-Azu-zIghra 'sAviA' zrAvitA dharma-18|zrIsthUlamiti gamyate zrAvikA kRtA / kIdRzena ? caraNakaraNasahitena-caraNaM ca karaNaM ca caraNakaraNe tAbhyAM sahitena=samanvitena, tatra caraNaM saptatibhedaM tadyathA 4 caritram / / " vaya-samaNadhamma-saMjama,-veyAvaccaM ca baMbha-guttIo / nANAiti taba-kohaniggahAI caraNameyaM // 1 // " krameNa pazca-daza-saptadaza-daza-nava-trika-dvAdaza-caturbhedaiH saptatisaMkhyam / karaNamapi" piMDavisohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdianiroho / paDilehaNa guttIo, abhiggahA ceva karaNaM tu // 1 // " idamapi catuH-pazca-dvAdaza-dvAdaza-pazca-paJcaviMzati-tri-caturbhiH prakAraiH saptatibhedam / svaparayo AtmetarayohitakRte-guNAya svargApavargArthamityarthaH / tasyAmekasyAM pratiyodhitAyAM samastacaturdazarajvAtmake loke'mArighoSaNAkaraNAtsvargApavargayorAtmasAtkRtatve Atmano hitaM saMpadyate / yadA tu rathikArAdeH parasya sA pratibodhamAdhAsyati tadA parahitatvaM saMpatsyate / evaM tasyA api svprhittvmvseymitybhipraayH| sukRtayogataH puropacitapuNyasaMparkAt yogyatAm ucitatvaM dRSTvA-vijJAyetyarthaH / 17 / 18 / taM zrIsthUlabhadrazramaNaM vande stavImIti sambandhaH / 'apacchimaM' ti na vidyate pazcimo yasmAditi apazcimaH / keSAm ? caturdazapUrviNAm-utpAdapUrvAdi-caturdazapUrvANi sUtrato'rthatazca kaNThAgre vidyante / yeSAM te caturdazapUrviNasteSAm / caraNajJAnazrIzaraNam-iha zrIzabdasya pratyekAbhisambandhAccaraNazrInizrIzca, tatrAdyA-locavi-17 // 14 // -69C%-43006 For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhAnAnupAnahatva-dharAzayana-praharadvayarajanIsvApa-zItoSNasahana-SaSThASThamAdibAhyatapo'nuSThAnAlpopakaraNadharaNa-piNDavizodhananAnAdravyAdyabhigrahakaraNa-vikRtisaMtyAgaikasikthAdipAraNaka-mAsakalpavihAra-kAyotsargavidhAnakaSAyaparihArAdikA saMyamazrIH, aparA caturdazapUrvAdhyayanA-dhyApana-samyaktattvAlocanA-saMkhyeyabhavakathanAneka manyajanabodhanapramukhA jJAnalakSmIH,tayozca caraNajJAnazriyo zaraNaM gRham / mattagajagamanaMmmadonmattadvipagatimiti gAthApazcakArthaH / / 15-19 / / zrIsthUlabhadrasya yugapravarasya gRhasthaparyAyastriMzadvarSANi0 30, vrataparyAyazcaturviMzativarSANi 24, yugapradhAnatvaM paJcacatvAriMzadvatsarANi 45, sarvAyurnavanavati 99 varSANi pazca 5 mAsAH paJca 5 dinAni ceti / athAryamahAgiryAryasuhastinau zrIsthUlabhadraziSyo vizeSaNavizeSyadvAreNAnusaran gAthAdvayamAhavihiA anigRhaviria-sattiNA sattameNa sNtulnnaa| jeNajamahAgiriNA, samaikaMte vijinnkppe|| tassa kaNiTuM laTuM, ajasuhatthi suhatthijaNapaNayaM / avahatthiasaMsAraM, sAraM sUriM smnnusrimo||21|| ____ vyAkhyA-AryasuhastinaM gaNadharaM samanusarAmaH samyag ekAgracittatayA'nugacchAmaH, samyaganugamanaM cArAdhyasyaiva vidhIyate na tvanArAdhyasya tata ArAdhayAma iti saMTaGkaH / kIdRzam ? sukhArthijanapraNataM zAtaiSilokapraNipatitam , athavA zobhanA:= bhadrajAtIyA hastino-gajA yeSAM te suhastinaH, te ca rAjAnaH sampratirAjapramukhAH, janAvarAjavargapaurajanapadAdyA lokAstaiH praNatam / yadi vA zubhaM zreyaH puNyaM dharmamiti yAvat, tad arthayante ye te zubhArthino bhavyAH sukhArthino vA, tallakSaNo For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA Izatakam // 15 // www.kobatirth.org janaH = lokastena praNatam / apahastito = galahastitaH saMsAro=bhavo yena taM tathA / pratyAsannamuktigamanatvAttAdRzaM sAram = utkRSTaM sUrim=AcAryam / punaH kIdRzam ? kaniSThaM=laghIyAMsaM gurubhrAtaramiti gamyate / kasya ? ityAha- tasya / tasya kasya ? ityAha yena vihitA = cakre saMtulanA=samyaksvazaktikalanA / kva 1 ityAha- jinakalpe= "maNaparamohipamuhANi "ityAdipUrvagAthAvyAkhyAtakizcitsvarUpe / kiMviziSTe ? samatikrAnte'pi = atIte'pi zrIjambUsvAmini vyavacchinne'pi / anigUhite = anapate vIryazaktI yena tena tathA, tatra vIryam = AntaraM mAnasikaM balaM, zaktiH = zArIraM balaM yathotsAhenetyarthaH / kena ? ityAha- AryamahAgiriNA = AryamahAgirinAnA''cAryeNeti gAthAyugArthaH / / 20 / / 21 / / AryamahAgirinAnAmAcAryANAM triMzadvarSANi 30 gRhasthaparyAyaH, catvAriMzadvarSANi 40 vrataparyAyaH, triMzadvarSANi 30 yaugaprAdhAnyam, sarvAyurvarSazataM 100 mAsa 5 dinapaJcakaM 5 ceti // tathA AryasuhastisUrINAM triMzadvarSANi 30 gRhasthaparyAyaH, caturviMzativarSANi 24 vrataparyAyaH, pacatvAriMzad varSANi 46 yugapradhAnapadaM varSazataM 100 mAsapaGkaM 6 dinapaGkaM 6 ca sarvAyuriti // ebhyo'nantara zAstrAntare zrutAvatArAdau zatavarSAyurguNasundarAcAryAdaSTottarazatavarSAyuSkaskandilAcAryAdayo'nye'pi yugapravarA yadyapi pratipAditAstathApi teSAM tathAprasiddherabhAvAdatra tatra bhagavadbhiste nopanyastA iti saMbhAvyate / athArthasamudrAcAryAryamaGgusUryAryasudharmAcAryAn ekayaiva gAthayA namaskurvannAha - For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI Arya mahAgiri suhastidRSTAntaH // // 15 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ajasamudaM jaNayaM, sirIi vaMde samuddagaMbhIraM / taha ajjamaMgusUriM, ajasudhammaM ca [ suM] dhammarayaM // 22 vyAkhyA - aham AryasamudrAcAryaM vande =namaskaromi / kIdRzam ? zriyo = jJAnAdilakSmyA janakam = utpAdakam / zeSavizeSaNaparihAreNa sAbhiprAyametadvizeSaNaM yataH samudraH zriyo = lakSmyAkhyasutAyAH janaka:- pitA bhavatIti dhvanyo'rthaH / punaH kimbhUtam 1 samudravad gambhIram=alabdhamadhyaM, tathA ca gAmbhIrya lakSaNam " yasya prabhAvAdAkArAH, krodhaharSabhayAdayaH / bahiHsthA nopalabhyante, tadgAmbhIryamudAhRtam // 1 // " tathA AryamariM ca= punarAryasudharmma ' vande / kiM viziSTam ?' sudhammarayaM ' zobhanadhamma~ = kSAntyAdidazaprakAre vRSe rataM= saspRham / etadvizeSaNametayordvayorapi [su ]dharmmaratatvAtsaMgatameveti gAthArthaH // 22 // eSAM trayANAM caritaM kApi viziSTaM na dRSTam / AryasudharmAcAryANAmaSTAdaza 18 varSANi gRhasthaparyAyaH, catuzcatvAriMzadvarSANi 44 vrataparyAyaH, catuzcatvAriMzadvarSANi 44 yugapravarapadaM sarvAyuH paTuttaraM zataM 106 mAsapaJcakaM 5 dinapaJcakaM 5 ceti // atha bhadraguptagaNanAyakamabhivAdayannAha - maNa-vayaNa kAyaguttaM taM vaMde bhaddaguttagaNanAhaM / jai jimai jaI jammaMDalIe to marai tehiM samaM // 23 // 1 sughammarayaM iti TIkAyAM likhitatvAt / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrImadraguptAcAryaH zrIvajasvAmI c|| % pata gaNadharasA- vyAkhyA-manasA cittena vacanenabAcA kAyena vapuSA ca guptaM nibhRtaMtrAtaM triguptiguptamityarthaH, taM vande abhivAdayAmi dezatakam / bhadraguptagaNanAthaM-bhadraguptAbhidhAnagaNadharam / yasya maNDalI yanmaNDalI tasyAM yanmaNDalyAM, kila sapta maNDalyo bhavanti sUtrAdikAH paramatra prastAvAnmaNDalI bhojanamaNDalI gRhyate, yadi jemati-bhukte yatiH-sAdhustataH tadAnIM mriyate-vipadyate taireva bhadraguptAcAryaiH sama-sA miti saubhAgyasundaroktiH / etaccaritaM vairasvAmicaritapratibaddhamavaseyam / | asyaikaviMzati 21 varSANi gRhasthaparyAyaH, paJcacatvAriMzadvarSANi 45 dIkSAparyAyaH, ekonacatvAriMzadvarSANi 39 yughai| pradhAnapadaM, pazcottarazataM 105 pazca mAsAH 5 pazca dinAni 5 sarvAyuH pramANamiti gAthArthaH // 23 / / idAnIM kizciccaritamutkIrtanapUrva zrIvajrasvAmigaNadharaM namasyan gAthAcaturdazakaM prAhachammAsieNa sukayANubhAvao jaayjaaisrnnennN| pariNAmao'NavajA, pavajA jeNa paDivannA // 24 // | tuMbavaNasannivese, jAeNaM naMdaNeNa naMdAe / dhaNagiriNo taNaeNaM, tihuaNapahupaNayacaraNeNaM // 25 // ikkArasaMgapADho, kao daDhaM jeNa saahunniihiNto| tassajjhAyajjhayaNujjaeNa vayasA chavariseNaM // 26 // siriajjasIhagiriNA, guruNA vihio gunnaannuraagennN| lahuo vi jo gurukao, nANadANAo'sesasAhaNaM // 27 // ACHEOM AREKACHAR // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SARAKASAMANARRANA ujjeNIe gahiavao lahU gujjhagehiM vrisNte| jo 'sujai' tti nimaMtia, parikkhio pattatatvijjo // uddhariyA jeNa payANusAriNA gayaNagAmiNI vijaa| sumahApainnapuvAo sabahA pasamarasieNa // 29 // dukkAlammi duvAlasa-vArisie siiymaannsNghmmi| vijAbaleNa mANia-mannaM jennnn'khittaao|30| surraaycaavvibbhm-bhmuhaadhnnumukknynnbaannaae|kaamggismiirnnvihiaptthnnaavynnghddnnaae // 31 8| laTuMgapaiTThAe, siTThisuyAe visiTThaciTThAe / guNagaNasavaNAo jassa daMsaNukaMThiamaNAe // 32 // | niajaNayadinnadhaNakaNayarayaNarAsIi jona knnaae| tucchamavi namucchio jubbaNevi dhnniaNgunnddddhaae| jalaNagihAo mAhesarIe kusumANi jennmaannittaa| tivanniANa mANo malio saMdhunnaI vihiaa|| dUrosAriavairo, vairo nAmeNa jassa bhusiiso| sIso jAo jAo, jayammi jaayaannusaarigunno|| kuMkuNa-visae sopArayammi suguruvesojenn| kahiasubhikkhamavigdhaM, vihio saMgho gunnmhgyo| tamahaM dasaputvadharaM, dhammadhurAdharaNasesasamavirisirivairasAmisUriM, vaMde thirayAi merugiri // 37 // vyAkhyA-tamahaM zrIvairasvAmimUri vande-namasyAmIti sambandhaH / kIdRzam ? dazapUrvadharaM, dharmadhurAdharaNazeSasamavIrya For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie gaNadharasAdezatakam / dharmasya hi AdhAraH pravacanam , ataH pravacanamahAmAradhAraNabhujaGgarAjaparAkramam / punaH kimbhUtam ? sthiratayA akSobhyatvena zrIvajramerugiri-sumerumahIdharamiti / vizeSaNatrayam / etena cAsAdhAraNajJAnAdiguNatrayAlaGkatatvaM tasya bhagavato vyanakti-'tathAhi daza- svAmiguNapUrvadhara'-mityanena yugAntavartizrutadharazikhAmaNitvaM, 'dharmadhurAdharaNazeSasamavIryam', ityanena traivarNikavarNavaktravaivarNyanirvarNanotka-16 stutiH|| rNasakarNAbhyarNavarasuzraddhAparAyaNazrAddhanikaravilokyamAnamukhapaGkajamAlokya zrIdevatAvitIrNa-tatkAlavidIrNa-satparNa-suvarNapaGkajasaugandhyAvandhyabandhuramadhurarasasaMpUrNabahuparNazatapatrikA-bakula-vicikila-mAlatI-navamAlikA-mallikAdisArapuSpasaMbhArapUritavyomatalAgacchad dUrAdAkarNyamAnajRmbhakasuravAdyamAnAtodyagandharvagItanAdavadhirIkRtadikcakraratnacakratvi[vig]maNDalAracitAkhaNDalacApacakrapratimAnatridazayAnAdhirohaNapUrvakazrIjinazAsanaprabhAvanAkaraNenAtyantasamyagdarzananairmalyamabhihitam bhavati / tathA 'sthiratayA merugirim' ityanena ca triparIkSApravRttabhImAjJayA pradIyamAnapuSpaphalAmAnarasAsvAdapUraghRtapUraprastAvaprastutazaizavAvasthA'saMbhAvyadravyakSetrAdyupayogayogatazcAritricakracakravarttitvamuktam / taM vande // 37 // yena pANmAsikena-mAsapaTUjAtena suku-* tAnubhAvatojAtajAtismaraNena samudbhUtapUrvabhavAnubhUtAvabodhena pariNAmataH bhAvato nizcayata iti yAvat , anavadyA-niSpApA pravrajyA dIkSA pratipannA aGgIkRtA // 24 // kIdRzena yena ? tumbavanasaMniveze-tumbavanAkhyapattane jAtena nandanena-aGgajena nandAyAH sunandAyAH 'bhImo bhImasenaH' iti nyAyAt , dhanagireribhyaputrasya tanayena-putreNa tribhuvanaprabhupraNatacaraNena-loke ye nAyakAstainamaskRtakramakamalena // 25 // tathA ekAdazAGgapAThaH-AcArAGgapATha: AcArAGgAyekAdazAGgAnAM pAThaH- // 17 // // 161 For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie adhyayanaM kRto-vihitaH karNAhatakena dRDhaM nizcalaM varSasahasreNApyavismRteH yena bhagavatA sAdhvIbhyaH saMyatIbhyaH sakAzAt / kIdRzena satA ? ' tassajjhAyajjhayaNuJjaeNaM' ti, tAsAm AryikANAM svAdhyAyazca nizIthinyAdau guNanaM ca, adhyayanaM capAThazca, tatsvAdhyAyAdhyayane, tayorudyatena-sAvadhAnena / tathA vayasA-avasthayA SaDvArSikeNa-varSaSaTapramANena / 'vayasA chavariseNaM' iti vadato'sya prakaraNakarturayamAmnAyAbhiprAyo lakSyate-yaduta SaDvArSika upAzrayAnirgataH, anyatra tUpadezamAlAvRtyAdau | " aduvariso ajjiyAparissayAo nikAlio" iti dRzyate, ityatra tacaM bahuzrutA vidantIti / tathA zrIAryasiMhagiriNA= ArAdyAtaH pApebhya ityAyaH, sa cAsau siMhagirizca tena, guruNA-dharmAcAryeNa vihitaH kRto guNAnurAgeNa vinayapravRttitvaprAjJatva-vApATavatva-surUpatva subhagatvAdiguNabahumAninA laghurapi alpavayA api yo guruH vAcanAcAryoM jJAnadAnataH zrutavitaraNAt zeSasAdhUnAm-AtmavyatiriktamunInAm / / 27 / / tathA ujjayinyAM nagaryAM gRhItavrataH-upAttadIkSo laghuH bAlo guhyakApUrvabhavavayasyAmaraiH varSatijalaM muzcati dhArAdhare iti gamyate, yaH suyatiriti-susAdhurayamiti vitaLa nimantrya-'bhagavan ! prasAdaM kRtvA'smadAhAragrahaNena nistArayAsmAn ityAmantrya parIkSitaH-puSpaphalAhArapratiSedhe 'susAdhuraya 'miti nizcitastataH prAptatadvidyaH-labdhajRmbhakAmaravitIrNavaikriyalabdhividyaH / / 28 / / tathA uddhRtA-itastato vikSiptA satI saMghaTitA yena bhagavatA, kIdRzena satA ? padAnusAriNA-padAnusArilabdhimatA, kA uddhRtA ? gaganagAminI-AkAzagAminI vidyA-devatAdhiSThitA varNapaddhatiH, kasmA? dityAha-' sumahApainnapuvAo' tti pUrvAt-nAnAvidhAtizayopetagranthAt kIdRzI vidyA ? 1' kahatakena '-kAna se suna kara abhyAsa karane se / For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharasAIzatakam / // 18 // sumahA-suzobhanaM mahaH-tejaH-atizayaprabhAvo yasyAH sA sumahA, 'painna' tti prakIrNAvarNavyatikrameNa nikSiptA / | zrIvajaupadezamAlA''vazyakavRtyAdau " mahAparinajjhayaNAo AgAsagAmiNI vijA uddhriaa|" ityuktam , hemAcArapyevame- svAmiguNavoktam-" mahAparitrAdhyayanAdAcArAGgAntarasthitAt / vidyodaH bhagavatA saMghasyopacikIrSuNA // 1 // " iti, paramatra yat |8| stutiH|| " pUrvAt " ityuktaM tat , atizayanidhAnaM pUrvANyeva tatastebhya eva mahAparijJAdhyayane sA pRSThato'gratazca varNAn vidhAya pUrvAcAryairvikSiptA / tatazca dazapUrvANi bhagavataivAdhItAni, padAnumArilabdhyA agretanapUrvagateba soddhRtA, yA ca yatra vartate sA tasmAduddhRtA, ityabhiprAyeNa, iti vayaM manyAmahe, anyAbhiprAyaM tu zrutadharA jAnate / kIdRzena bhagavatA ? sarvathA prazamarasikena=sarvaprakAreNopazamarasAsvAdalampaTena / yadi hi prazamarasiko na syAttadA kathamAdito janmakAlasamanantarameva bhAvataH pravrajyAmaGgIcakAreti // 29 // tathA-duSkAle durbhikSe dvAdazavArSike dvAdazavarSapramANe sIdati tathAvidhazarIrAdhArapiNDAbhAvena kRzAGgIbhavati 'saptamIlopaHprAkRtatvAt ' saGgha zramaNasamRhe 'sIdatsaGgha' iti, samastaM vA, vidyAyA balaM-zaktirvidyAbalaM tena AnItam upaDhaukitam , anna-piNDasamAhAro yena anyakSetrAt-davattidezAntarAt // 30 // tathA-yo na mUrchito na lobhaM gataH na mohitastucchamapi=manAgamapi yauvane'pi-udagratAruNye'pi sati / kayA? ityAha-zreSThisutayA sArthavAhaputryA, kIdRzyA ? surarAjaH zakrastasya cApaH kodaNDastena vibhramaH sAdRzyaM yayoste surarAjacApavibhrame, tAdRzI ye dhruvau% netropari vakraromarAjIracanAvizeSau, te eva dhanuH zarAsanaM tena surarAjacApavibhramabhradhanuSA mukte nayane eva bANau yayA sA tathA tayA / punaH kIdRkSayA ? ' kAmaggisamIraNavihiapatthaNAvayaNaghaDaNAe' atra vihitazabdasya pUrvanipAte prApte madhye M For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | nipAtaH prAkRtatvAt tato vihitA-kRtA kAmAne: madanavaharuddIpanatvena samIraNarUpA-bAyusamAnA prArthanAvacanAnAm' he nijarUpanirjitakandarparUpa ! saubhAgyanidhe ! lAvaNyasamudra ! saundaryanidhAna ! prasIda pariNaya mAM, tvadekajIvitA tvadekazaraNA'ham' ityAdirUpAbhyarthanAvAkyAnAM ghaTanA=racanA yasyA sA tathA tayA / yadi vA-kAmAgnisamIraNarUpA vihitA tAdRkasnehasyocitA'nurUpA prArthanAvacanaghaTanA yasyA sA tathA tayA / / 31 / / tathA laSTA-manoharA aGgapratiSThA=zirolalATapaTTanetroHsthalapayodharabhujAyugalahastanakhorujaGghAnitambasthalAdyavayavasaMsthAnaM yasyAH sA tathA tyaa| viziSTA-utkRSTA ceSTA lIlAlokitajalpitasmitagatabhrUnartitAmUyitaklAntotkampitasItkRtapramuditazliSTAdivyApAro yasyAH sA tathA tayA / puna: kathambhUtayA ? yasya guNagaNazravaNAt-rUpalAvaNyasaubhAgyAdicaritoktasvAGgotthitadharmasamUhAkarNanAddarzanotkaNThitam avalokanotsukaM mano-hRdayaM yasyAH sA tathA tayA darzanotkaNThitamanasA // 32 // tathA nijajanakena svapitrA dattA-vitIrNA dhanakanakarAzi: svarNaratnAdipuJjo yasyAH sA tathA tayA, kanyayA kumAryA, kiMbahunA dhaNi atyartha guNADhyayA-sakalaguNasamRddhyA // 33 // tathA jvalanagRhAta hutAzanabhavanAt mAhezvaryAM nagaryAM kusumAni-puSpANi 'jeNamANittA' yena makAro'lAkSaNikaH, AnIya-upaDhaukya 'tivanniyANa' traivarNikANAM zAkyAnAM mAno-do malito mardito dalitaH, saGghonnatiH=1 zAsanaprabhAvanA vihitA-cakre // 34 // tathA yasya ca bhagavato vairaSeNo nAmnA ziSyaH antevAsI jAtA=samutpede ! kIdRzaH? dUrotsAritavairaH viprakRSTAprasAritavirodhA, bahuziSyA prabhUtanAgilacandrodehikAdivineyaH 'jAo' jAto-gItArthaH jagati-loke jAtAnusAriguNaH-jAto gItArthastasya cedaM svarUpam SCRECRORSCSC-C404 For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA Izatakam / // 19 // www.kobatirth.org " gIyaM bhannai suttaM, attho puNa hoi tassa vakkhANaM / gIyarasa ya atthassa ya, saMjogA hoi gIyattho // 1 // " tatazca jAtaM = gItArtham anusaranti = anugacchantItyevaMzIlA jAtAnusAriNastAdRzA guNA yasya sa tathA / ayamabhiprAyaHkazcidgItArtho bhavati paraM tadanusAriguNo na bhavati, tathA ca zrUyate siddhAnte aGgAramardako nAma dravyAcAryoM gItArtho na cAsau gItArthAnusAricarita iti / / 35 / / tathA kuGkaNaviSaye kuGkaNAkhye deze sopArake pattane sugurUpadezataH zrIvairasvAminijadharmAcAryavAkyAt yena vajrasenakSullakena kathayitvA = nigadya subhikSam = annaprAcuryaM [' avigdhaM ' avighnam | ] vihitaH= kRtaH saGgho = jJAnadarzanacAritraratnatraya pavitrita sAdhu sAdhvIzrAvaka zrAvikArUpoM guNaiH- mUlottaralakSaNairmahAgha- mahAmUlyo durlabha ityarthaH // 36 // yasya ca ziSyeNa vajrasenenaivaM cakre tamahaM zrIvasvAminaM vande / iti gAthA caturdazaka saMkSepArthaH // 24-37 // " paMcasu sasu varisANamaigaesuM jiNiMdakAlAo / bairo sohagganihI, sunaMdagame samutpanno // 1 // aMgovaMgAI ahijiUNa vijApabhAvago jaao| sizviharasAmisUrI, jugapavaro bhArahe vAse || 2 || " atra carite varSatritayamasya gRhasthaparyAya uktaH, zAstrAntare'STau 8 varSANi gRhasthaparyAyaH, catuzcatvAriMzadvarSANi 44 dIkSA paryAyaH, SaTtriMzadvarSANi 36 yugapradhAnapadam, aSTAzItivarSANi 88 mAsasaptakaM 7 dinasaptakaM 7 ca sarvAyuH // atha tatpaTTodayAcalacUlAkhaNDamaNDa nacaNDarariMma zrI AryarakSitAcAryaM kiJcicaritotkIrttanapUrvakamabhiSTuvan gAthA dazakamAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shriivjrsvaaminH| // 19 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra +6 eb www.kobatirth.org niajaNaNivayaNakaraNammi ujjuo diTTivAyapaDhaNatthaM / tosaliputtaMtagao, DhaDDarasaDDANumaggeNa // 38 // saDDANusArao vihiasayalamuNivaMdaNo ya jo guruNA / akayANuvaMdaNo sAvagassa jo evamiha bhaNio // 39 // ko dhammagurU tumhANamittha ya teNAvi viNayapaNaeNaM / guruNo nidasio so, DhaDDarasaDDo viaDDeNa // 40 // akagurunihaveNaM, sUrisayAsamma jiNamayaM souM / parivajjia sAvajjaM pavvajjagiriM samArUDho // 41 // sIhattA nikkhaMto, sIhattAe ya vihario jo u / sAhianavapuvasuo, saMpattamahaMtasUripao // 42 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6% %
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gnnghrsaaiishtkm| shriiaaryrkssitaacaaryH|| // 20 // REAS suravarapahupuDheNaM, mahAvidehammi titthanAheNa / kahio nigoyabhUyANaM bhAsao bhArahe jo u // 43 // jassa sayAse sakko, mAhaNarUveNa pucchae evaM / bhayavaM ? phuDamannesia, maha kittiamAuaM kahasu // 44 // 'sakko bhavaM ' ti bhaNio, muNiuM jeNAuappamANeNaM / puDheNa nigoyANaM vi vannaNA jeNa niddiTThA // 45 // harisabharanibbhareNaM, hariNA jo saMthuo mahAsatto / jeNa sapayammi sUrI vi ThAvio guNisu bahumANA // 46 // rakkhiacarittarayaNaM, payaDiajiNapavayaNaM pasaMtamaNaM / taM vaMdAmi ajarakkhia-malakkhiraM taM khamAsamaNaM // 47 // ROCROSAG ARL // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Si Kailasagarsuri Gyarmandie AsAM vyAkhyA-tam AryarakSitakSamAzramaNam-AryarakSitAbhidhAnakSAntitapodhanamahaM vandAmIti sNttkH| yattadornityAbhisambandhAttaM vande yaH, kim ? ityAha-yo nijajananyAH svamAturvacanakaraNe 'kiM tvaM dRSTivAdamadhItyAgato yenAhaM santuSyAmi ?' | ityuktyopadiSTadRSTivAdAdezavidhAne udyataH sodyamaH sAdaraH saprayatna iti yAvat , dRSTivAdapaThanArtha-dvAdazAGgAdhyayanArtha tosaliputrAkhyAnAmAcAryANAmante-samIpe gataH-prAptaH / kathaM gataH ? ' DhaDDurasaDDhANumaggeNa ' DhaDDarazrAddhAnumArgeNa DhaDarAbhidhAnazrAvakAnuvarmanA // 38 // zrAddhAnusArato DhaDDarazrAvakasyAnukaraNena vihitam anuSThitaM sakalamunInAM samastasAdhUnAM. vandanaM pazcAGgapraNipatanaM yena sa tathA / 'caH' samuccaye, yo guruNA-tosaliputrAcAryeNa akRtAnuvandanA=avihitapazcAdvandanaH zrAvakasya zramaNopAsakasya ya evam ittham iha-jagati bhaNitaH-pratipAditaH // 39 // yadbhaNitastadAha-ko dharmaguruH-dharmAcAryoM yuSmAkaM-bhavatAm atrabhArate kSetre ? bhUyasAmAcAryANAM sambhavAt , iti pRSTe 'teNAvi viNayapaNaeNaM' ti, atra 'teNAvi ' iti pATho'zuddha iva lakSyate, 'taM vandAmI' tyagratastacchabdArthasAGgatyAttadeti tadanantaraM bhUyo'pi bahuzo yacchandanirdezAcca tataH 'jeNAvi ' iti nyAyyaH pAThaH / yena ca ' api' zabdasya 'cA'thatvAt , vinayena-ahaGkAraparihAreNa praNato namrastena guroH=tosaliputrasya nidarzitaH-nitarAmaGgulIbhrUsajjJAdinA cakSurviSayIkRtaH saH pUrvanirdiSTaH, | ko'sau ? DhaGgurazrAddho vidagdhena-vicakSaNena // 40 // ata eva kIdRzena ? akRtagurunihvavena avihitasvadharmAcAryApalApena, yato yasya yasmAddhAbhyupagamastasya sa eva guruH, tathA coktam " jo jeNa suddhadhamma-miThAvio saMjaeNa gihiNA vA / so ceva tassa jAyai, dhammagurU dhammadANAo // 1 // " For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasAzatakam / // 21 // www.kobatirth.org ' akagurunihvaveNaM' etatpadaM pUrvagAthAyAM saMbadhyate / tathA 'sUrimayAsammi jiNamayaM souM parivajia sAvajaM padmajagiriM samArUDho' atra pUrvato'grato vA samAkRSya 'yaH' iti yojyate, yaH pravrajyAgiriM pravrajyaiva = arhaddIkSaiva giri:- zailastam / ayamabhiprAyaH = yathA durbalagAtrairniH savairdRSTivikalaiH paGgubhiH pAdabhaGgabhIrubhiH puruSaimleMcchAditrAsAkrAntairapi na durgaparvatazirasyadhyAroDhuM zakyate, tathA anirjitendriyairviziSTamanaH praNidhAnavarjitaiH samyagdarzanadurApAstaiH kautukanATakAdinirIkSaNAkSiptacittaiH prANibhirjanmajarAmaraNarogazoka dAridrayAdiduH khacakrAvaSTabdhairapi na svarNAkharvvaparvata duIhapazca mahAvratamahAbhAraH samyagvoDhuM pAryata iti / samArUDhaH=adhyAsitaH paritaH = nAmastyena trividhatrividhenetyarthaH, varjitaM tyaktaM sAvadya= sapApaM yajanayAjanavedAdhyayanAdhyApanA- prAsukajalasnAna = vIvAha karaNakAraNakSetra karSaNa - nakSatratithisUcana-mRSA bhASaNA'dattAdAna maithunasevanaparigrahavidhAna - rAtribhojanAdyanuSThAnaM yatra pravrajyAgrahaNe tatparivarjitasAvadyam evaM yathA bhavati / yadi vA parivarjya - parityajya, kiM tat karmmatApanaM 1 sAvadyamityarthaH sarvasAvadyayogaparivarjanarUpatvAtpravrajyAyAH / kiM kRtvA pravrajyAgiriM samArUDhaH ? tatrAha - zrutvA = AkarNya, kam 1, jinamataM =jinAgamaM kva ? sUrisakAze = prastAvAttosaliputrAcAryasannidhau / ayamAzayaH - jinA - gamazravaNamantareNa na viziSTajJAnasadbhAvaH tadabhAve ca na bhavavratatiparazusamAna zubhadhyAnasamullAsaH, tadabhAve ca vyarthameva pravrajyAgrahaNaM, yaduktam " mAnuSyaM viphalaM vadanti hRdayaM vyarthaM vRthA zrotrayo- rnimrmANaM guNadoSabhedakalanA teSAM na sambhAvinI / durvAraM narakAndhakUpapatanaM muktiM budhA durlabhAM, sArvajJaH samayo dayArasamayo yeSAM na karNAtithiH // 1 // " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only zrI AryarakSitA cAryaH // // 21 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadgurumukhAjinAgamazravaNe ca pravrajyAzikharizikharArohaH sutarAmasammoha iti // 41 // tathA-'sIhattA nikkhaMto sIhattA eva vihario jo u' tti, atra tuzabdasya cArthatvAt-yacca siMhatayA niSkrAntaH siMhatayA ca vihRta iti, ayamabhiprAya:-kila pravrajyAyAM vihAre catvAro bhaGgAH siddhAnte'bhihitAstadyathA "sIhattAe nikkhaMto sIhattAe viharai 1, sIhattAe nikkhato siyAlattAe viharai 2, siyAlattAe nikkhaMto sIhattAe biharai 3, siyAlattAe nikkhato siyAlattAe vihrh|" tatra ye kecana mahAsatvAH svarasata evAvirbhUtavairAgyA niSkapAyA jitendriyA dussahakSutpipAsAdidvAviMzatiparISahopasavargavisahanA dInavRttitvavitIrNavistIrNavakSaHsthalAH svacchatvasaumyatvAdiguNagaNAlaGkRtazarIrAH santaH kSAntyAdibhedadazakAsevanarUpAM bhAgavatIM dIkSAmabhyupetya viziSTaviziSTataracAritrabhAvanollAsavazIkRtacetasaH svajIvitaparyantaM yAvattA nirvAhaya-16 nti te tIrthakaccakrabhRnmahApuruSagaNadharapramukhAH prathamabhaGgake draSTavyAH 1 / ye ca pUrva 'kimanenAnekAnarthanivandhanena durgatipAtahetunA rAjyena ?, nirviSNo'smyetasmAcAturgatikaduHkhapracurAt saMsArAd , bahuvidhAsamaJjasakulagRhAn dhigviSayAn' ityAdarAddIkSAM pratipadya pazcAtpramAdavazAtprAdurbhavadviSayAbhilASotkalikAka KARECRC4-4 4-10 For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gnndhrsaashtkm| // 22 // dAgrahagrastabuddhayastA bhagavaddIkSAM vijahati utsUtrAcaraNena kalaGkayanti, te ca kaNDarIkajamAliprabhRtayo dvitIyabhaGgakAnupAtino zrIAryanizcayanIyAH / rakSitAye ca keciddhAtrAdisnehamohAddIkSA pratipatya bhAvanirmokSAbhAvAtsvavacanapratibaddhatvAdinA bhAvato dIkSAparAGmukhA api ||cAryaH / / dIkSAmAtiSThante, te jambUsvAmipUrvabhavAntarajIvabhavadevacandrAvataMsakulanabhastalagabhastimAlivizAMpatiguNa-candranarendra-sAdhu khalikArazravaNodbhaviSNuprabalatarAmarSavazadutazikSArthasamAyAtasAgaracandramunIndra-balAtkArAropitacAritrabhArapazcAjAtazuddhacaraNapariNAmaputraparAjayapratijJAtatacchiSyabhAvakSullakamukhArNavasamucchaladatucchanirvikalpavikalpajalpaloladahalakallolamAlAsaMkSubdha. vAdilabdhavarNacilAtIputrajIvapUrvabhavAntarayajJadevAbhidhadvijAdayaH pazcAdutpannazuddhacAritrAstRtIyabhaGgake nirUpaNIyAH 3 / ye ca kecana bubhukSAkSAmakukSayo dramakA mahaudarikA nirddhanAH kopanAH zaThA niSkRpAH, kiMbahunA dyUtavezyA-caurya-pAradArya-paravaJcanAdyanarthazAAkhizAkhApravarddhanakulyAsekatulyAH kevalaM bhakSaNArthamupAdadate dIkSAM, pazcAdapi tathaiva ceSTante te pApA agRhItanAmadheyA asaMkhyeyAzcaturthabhaGgakaguptau nikSepaNIyAH 4, iti / ____ tadeSa bhagavAn samastaguNaratnaratnAkaraH prathamabhaGgakasaudhAvatasaMkazikhare ratnakalazavatsamArohamahatItyuktaM bhagavatA prakaraNakAreNa-'siMhatayA niSkrAntaH siMhatvena vihRta' iti / / ___ duSTASTakarmakarighaTAkuTTAkazauryavRttiyuktatvAtsiMha iva siMhastasya bhAvaH siMhatA tayA niSkrAntA prabajitaH, siMhatayA 1 'kuTTAka' chedana / // 22 // MISCALSCREE NAGAR For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir copasargaparISaharAgadveSAdizvApadAdhRSyatayA ca vihRtaH sarvatra mahImaNDale, agaJjitamallaH paribhrAnta ityarthaH / 'ttA' iti dvirbhAvaH prAkRtatvAt / yadi vA niSkrAntaH, kasmAt ? siMhatvAddhetoriti vyAkhyeyam / sAdhikAni nava pUrvANi zrutaM yasya sa tathA / saMprAptaM-labdhaM mahad-yugapradhAnatvena gurutaraM sUripadam-AcAryapadaM yena sa tthoktH|| 42 // tathA suravaraprabhuNAzakreNa pRSTenaanuyuktena mahAvidehe kSetre tIrthanAthena-sImandharasvAminA kathito bhaNito nigodAbhidhAnAM bhUtAnAM-jIvAnAM bhASaka:upadeSTA bhArate kSetre 'jo u' ti 'tu' zabda evakArArthaH, ya eva nAnyastAhaga nigodajIvAnAM svruupprtipaadkH|| 43 // tathA yasya ca sakAze-samIpe zakraH indro brAhmaNarUpeNa-viprAkAreNa pRcchati-anuyute evaM vakSyamANaprakAreNa, tamevAha'bhayavaM' ityAdi, bhagavan ! samagraizvaryarUpayazaH-zrIdharmaprayatnapravaNapAtra! sphuTa-prakaTaM nizcitam anviSyanirUpya mama kiyanmAtraM-kiM parimANam AyuH jIvitaM ? kathaya-Adezaya // 44 // tathA 'zako bhavAn '=indrastvam iti bhaNita:= ukto muNitvA=jJAtvA AyuSaH pramANena-sAgaropamadvitayarUpeNa pRSTena nigodAnAmapi varNanA-svarUpasuzliSTapratipAdanaM yena nirdiSTA pratipAditA // 45 // tathA harSabharanirbhareNa-pramodaprakaraparipUritena hariNA-" yamAnilendracandrArka,-viSNusiMhAMzuvAjiSu / zukAhikapimekeSu, harirnA kapile triSu // 1 // " ityabhidhAnakozo ( amara0 nAnArtha0 175) tAnekArthatve. 'pi prastAvAdiha-indreNa yaH saMstutaH-praNuto mhaasttvo-mhaaviiryH| yena ca svapade 'sUrI vi'tti mUriH-durbalikApuSpa 1......hari,-divAkarasamIrayoH // 476 // yamavAsavasiMhAMzu, zazAGkakapivAjighu / piGgavaNe haridvaNe, bhekopendrazukAhiSu // 477 // lokAntare ca... ............... // iti hemAnekArthasaGgrahaH / For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir gnndhrsaadeshtkm| zrIArya| rkssitaacaaryH|| // 23 // HEARCACANBCN XI mitraH, apizabdazcArthastasya vyavahitasambandhaH sa ca yojita eva, nijapaTTe sthApitaH-adhyAropitaH pramANIkRta iti yAvat , kutaH 1 guNiSu bahumAnAt-jJAnAdiguNapAtreSu cittAnurAgadAAt / mahAtmanAM hi guNA eva gauravasthAnaM na cezvaraputrasvajanamitrAdayo guNavikalA api, uktazca" guNA gauravamAyAnti, na mahatyo'pi sampadaH / pUrNenduH kiM tathA vanyo,-niSkalako yathA kRshH||1||" // 46 // kIdRzamAryarakSitam ? rakSitacaritraratna-samyakpratipAlitacAritramaNiM, prakaTitajinapravacana-prabhAvitabhagavacchAsanaM, prazAntamanasam-upazAntacetovyApAram , alakSitam-alabdhamadhyaM jaladhigambhIramityarthaH, vande AryarakSitamiti gAthAdazakArthaH // 38-47 // paMcasayA culasIyA (584 ), taiyA siddhiM gayassa vIrassa / abbaddhi[vi]ANa diTThI dasapuranayare samuppannA // 1 // " zeSanihvavapaTUsvarUpamAvazyakavRtteravaseyamiti // atra zrIAryarakSitAcAryANAM dvAviMzativarSANi 22 gRhasthaparyAya:, catvAriMzadvarSANi 40 vrataparyAya:, trayodaza varNANi 13 yaugaprAdhAnyaM, paJcasaptativarSANi 75 mAsasaptakaM 7 dinasaptakaM 7 ca sarvAyuriti // atha kAMzcidbhagavato yugapravarAgamAn sAmAnyadhvaninaiva smRtimAnIyA''tmanaH zaraNIkurvan gAthAyugalamAha tayaNu jugapavaraguNiNo, jAyA jAyANa je siromaNiNo / sannANa-caraNaguNarayaNajalahiNo pattasuyanihiNo // 48 // // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paravAivAravAraNa, - viyAriNo je miyAriNo guruNo / te sugahianAmANo, saraNaM maha huMtu jaipahuNo // 49 // vyAkhyA--tadanu=tatpazcAd yugapravarA : = yugapradhAnAste ca te guNinazca - kSAntyAdiguNayuktAzca yugapravaraguNino ye jAtAHabhUvan te mama zaraNaM trANaM bhavantu saMpadyantAmiti sambandhaH / tatra yugapravarasvarUpamanenaiva bhagavatA prakaraNakAreNa pratipAditaM, tadyathA " nANadaMsaNasaMjutto, khittakAlANusArao / cArite vaTTamANo jo, suddhadhammassa desao pAsatthAIbhayaM jassa, mANase natthi saGghaddA / saGghavijAe tattannU, khamAiguNasaMgao aNusoyacANaM, paDisoeNaM tu baTTae jo u| gaDDaripavAhapaDie, tiviha tiviheNa vaje sava hu karaNijaM, karija siddhaMtaheujuttIhiM / jaM na vi rujjhai sijjhai, pAeNa viNAtri saMdehaM khAigasammaddiTThI, jugappahANAgamaM ca duSpasahaM / dasaveyAliakahagaM, jiNaM va pujati atiasavaI evaM nianikAle, jugappahANo jiNu va daTThavo / sumiNe vi nANusoyaM, mannaha paDisoyagAmI ya Agama AvaraNAsammaeNa maggeNa saMparaM ca phuDaM / jo nei sayA na ya rAgadosamohANa vasavattI 1 saMparaM kaSAyam / For Private and Personal Use Only // 1 // / / 2 / / tathA // 3 // // 4 // // 5 // // 6 // || 6 || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 19666 * 96*36-% *%% %%%%
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA rddhazatakam / // 24 // www.kobatirth.org // 10 // // 11 // kiMbahunA - / / 12 / / saguNagurupArataMta, samuhaMto vihiM parUveI / visayaM viyANamANo, sammANai guNajuaM saMgha guNigurujaNappaNIyaM, pakarhito neya vaha paresiM / jaNaNIjaNagAINaM, sayAvi saddhammavajANaM phuDapAgaDaM parUvara, jiNagaNaharabhAsiaM tu sadahaha / dahai kusAmaggitaruM, taruNovi guNehi buDDo va somo mahurAlAbI, bhayamuko saGghahAvi nikalaMko / nicaM parovayArI, pavayaNaparibuDDikArI ya purao jassa nanassa, jao hua vivAiNo / bhave jugappahANo so, savasukkhakaro guru vArasaMgANi saMgho ya, vRttaM pavayaNaM phuDaM / pAsAyamiva khaMbho va, taM dharei sayAvi so tadANA yavato, saMgho bhannar3a samguNo / viappeNa viNA sammaM, pAvae paramaM parya eteSAM cArAdhyapAdapadmAnAM zrIyugapradhAnAcAryANAM zrIsudharmasvAminamAramya zrIduSpramabhAcAryaM yAvanmahAnizIthasiddhAnte ekasmin samaye eko bhavati yugapatiryugapravaraH etAvatpramANAzca atra bhaviSyantItyabhihitamasti, yathA-- " itthaM cAyariANaM, paNapanna huMti koDilakkhA ya / koDisahasse koDI, sae ya taha itie caiva eesiM majjhAo, ege nivaDa guNagaNAine / savyuttamabhaMgeNaM, titthayarassANusa risagurU duppasaho jA sAhU, hohiMti jugappahANa AyariA / aJjasuhammappabhiI, caMurahiA dunni a sAhassA so ceva goyamAdi-pavayaNasUritthaNo ya sesAI / taM taha ArAhijA, jaha titthayare cauddI 1 " caurahiA " ityatra " causahiA " iti pAThena bhAvyam, caturadhikasahasradvayayugapradhAnAnAM prasiddhatvAt na tu 'caturahitAnA 'miti / For Private and Personal Use Only 112 11 118 11 / / 13 / / // 14 // " // 1 // // 2 // // 3 // || 8 || " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIyugapra dhAnAcArya namaskAraH tatsvarU pazca // // 24 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kIdRzA jAtAH ? ityAha-jAtAnAM - gItArthAnAM ziromaNayo=mukuTakalpAH / tathA 'sajJAnacaraNaguNaratnajaladhayaH 'tatra jJAyate yena vastujAtaM tajjJAnam - avabodhaH caryate= Asevyata iti caraNaM = cAritraM, dvitayamapyanekaprakAram, tathA yajjJAnaM tat zraddhAnaM vinA na bhavati prakAza iva timisrAbhAvamantareNa, tathA cAritramapi samyaktvaM vinA na syAt dedIpyamAnamahAranamivodyotamantareNa tatazca santi zobhanAni ca tAni jJAnacaraNAni ca tAnyeva guNAH sajjJAnacaraNaguNAsta eva ratnAni - mANikyAni teSAM jaladhayaH = samudrAstadutpattisthAnatvAt sajjJAnacaraNaguNaratnajaladhayaH / tathA prAptazrutanidhayaH = labdhAGgopAGgarUpasaMvegamahAmANikyAkIrNa paripUrNAgamasevadhayaH (48) punaH kimbhUtAH ? paravAdinAm - akSapAda - kaNAda-sAMkhya-saugatajaiminIya - bArhaspatyAnAM vAraH = samUhaH sa eva vAraNo hastI tasya vidAraNaM - karaTataTasphATanaM tatra ye mRgArayaH paJcAnanAH guravaH=sUrayaH zrIdurbalikApuSpamitrA''ryanandyA''rya nAgahasti- revataka- skandila himavan- nAgodyotanamUri- govinda - bhUtidinaprabhRtayo yugapradhAnAvalIproktAcAryAH, te sugRhItanAmAna iti, suSThu zobhanaM bhUta-preta-pizAca - zAkinI - yoginI - cakraparacakrajvarApasmArA-kasmikAtaGkazaGkAkSudropadravasamasta vighnApahArisakalakalyANakAri pavitraM gRhItam - uccAritaM sat nAma= abhidhAnaM yeSAM te tathA, mama zaraNaM bhavantu jagatprabhavaH - tribhuvananAyakA iti gAthAdvayArthaH // 48 // 49 // atha saMvegasAraprazamaratyAdinAnAprakAraprakaraNakaraNaparamopakAritvAt zrIumAsvAtivAcakasya caraNau namasyan gAthA - yugmamAha pasamaraipamuhapayaraNa, - , - paMcasayA sakkayA kayA jehiM / puvvagayavAyagANaM tesimumAsAinAmANaM // 50 // 5 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SSA zrIumAvA. | tivAcakacaritram // gaNadharasA paDihayapaDivakkhANaM, payaDIkayapaNayapANisukkhANaM / dezatakam / paNamAmi pAyapaumaM, vihiNA viNaeNa nicchaumaM // 51 // // 25 // vyAkhyA-teSAmumAsvAtinAmnAM pAdapadma=caraNakamalaM praNamAmi namasyAmIti sambandhaH / kathaM ? vidhinA=paJcAGgapraNi pAtAdirUpeNa, vinayena-vacanadehaprahatayA, nizchadma-nirmAya bhaavsaarmityrthH| yaiH kim ? ityAha-prazamaratiH pramukham= Adyo yeSAM tAni prazamaratipramukhANi tAni ca prakaraNAni ca prazamaratipramukhaprakaraNAni teSAM paJcazatAH (pumAnavyastri) prazamaratipramukhaprakaraNapaJcazatAH, pramukhazabdAttavArthazrAvakajJaptyAcabarodhaH, kRtAH vidadhire, kIdRzAH ? sNskRtaaH-giirvaa4aannvaanniivircitaaH| teSAM kIdRzAnAm ? pUrvagatavAcakAnAm utpAdAdipUrvAntargatavastupAThakAnAm / punaH kiM vidhAnAm ? pratihatapratipakSANAM-pratIpa: syAdvAdAviparIto vAdinopanyastaH, pakSamAdhyadharmaviziSTo dharmI pratikUlapratijJetyarthaH, pratihataH parAbhUtaH pratipakSo yaiste tathoktAstAdRzAnAm / etAvatA pratipakSapratikSepaNapUrvaka-svapakSapratisthApanena vAdalabdhisaMpannatayA yaH prabhAvakaH sa yugapravaro bhavatItyAviSkRtaM, taduktam___ "pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijAsiddho ya kaI, advaiva pabhAvagA bhaNiyA // 1 // adruhaM guNamajjhe, ikkeNa guNeNa saMghapaccakkhaM / titthunnatiM kuNaMto, jugapavaro so ihaM neo // 2 // 1 avarodhaH-antarbhAvaH // maans // 25 // For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jiNasAsaNassa kabje, pabhAvaNaM kuNai loyamajjhammi / caraNakaraNehiM jutto, samayannU so jugappavaro // 3 // " tathA prakaTIkRtapraNataprANisaukhyAnAM vividhadezanayA prAdurbhAvitAsambhAvitatridivazivasAtAnAmiti parArthasampAdanena 12 4] paramopakAritvoktiriti, teSAM pAdapadmaM jAtyaikatvena vivakSitaM praNamAmIti gAthAdvayArthaH // 50 // 51 // svapANDityADambaradUradaratarottrAsitabhUrisUri zrIharibhadramUriM tadavadAtacaritotkIrcanapUrvakaM praNaman gAthASTakamAhajAiNimahayariAvayaNasavaNao pttprmniveo| bhavakArAgArAo, sAhaMkArAu niihrio||52|| sugurusamIvovagao, taduttasuttovaesao jo u| paDivannasatvaviraI, tattaruI tattha vihiaraI // 53 // 18 gurupArataMtao pattagaNipao muNiajiNamao smm| mayarahio saparahiaM, kAumaNo payaraNe kunni|| caudasasayapayaraNago,niruddhadoso sayA hyposo| haribhaddo hariatamo, hari va jAo jugppvro|| uiyaMmi mihiri bhaI, sudiTThiNo hoi mggdsnno| taha haribhadAyarie, bhadAyariammi udymie|| jaM pai kei samanAmabholiyA bho'liyAI jNpti| ciivAsi dikkhio sikkhioya gIyANa taM na myN|| hayakusamayabhaDajiNabhaDasIso sesu va dhariatitthadharo / jugvrjinndttphuttsuttttttthrynnsiro|| taM saMkoiakusamayakosiakulamamalamuttamaM vNde| paNayajaNadinnabhaI, haribhaddapahuM pahAsaMtaM // 59 // For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA zatakam | // 26 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA--yAkinImahattarAvacanazravaNataH prAptaparama nirvedaH = saMjAtasujAtabhavavairAgyaH bhavakArAgArAt = saMsAracArakagRhAt svAhaGkArAt = nijAvalepAt nirgataH niHsRtaH, yataH - " je jattiA ya heU, bhavassa te caiva tattiA mukkhe | gaNaNAIyA loyA, duhavi puNA bhaye tullA || 1 || " // 52 // tathA suguroH = jina bhaTasya samIpe upagataH = prAptaH, taduktasUtropadezataH = jinabhaTokta siddhAnta nirdiSTaviziSTadharmmavAkyAkarNanAt, yazca 'tuH' pUraNArtha: pratipannA - aGgIkRtA sarvaviratiryena sa tathA / taveSu = sUtrokteSu ruciH = zraddhAnaM yasya sa tasvaruciH / tatraiva=bhagavadvacane vihitA ratiH - atyantAsaktiryena sa tatra vihitaratiH / / 53 / / tathA gurupAratantryAt = gurupAravazyAt, yadi vA gurupAratantryeNa= guruparamparayA prAptaM labdhaM gaNipadam = AcAryapadaM yena sa tathA / muNitaM jJAtaM jinamatam = arhacchAsanaM yena samuNitajinamataH / samyak = yAthAtathyena 'mayarahio' madarahitaH = ahaGkArapramuktaH svaparayorhitaM karttumanAH - Atma tadvyatiriktopakArakaraNAvahitacittaH san prakaraNAni zAstrANi karoti vidhatte, tatkAlApekSayA varttamAnanirdezaH // 54 // tathA caturdazazatasaGkhyAnAM paJcavastuko -padezapada-paJcAzakA-STaka-poDazaka-viMzikA - lokatanvanirNaya-dharmmabindu - yogabindu - yogahaSTisamuccaya-darzanasaptatikA-nAnAcitrakagRhanmithyAtvamathanapazJcasUtraka-saMskRtAtmAnuzAsana- saMskRtacaityavandanabhASyA - nekAntajayapatAkA-'nekAntavAdapravezaka-paralokasiddhi-dharmalAbhasiddhi - zAstravArttAsamuccayAdiprakaraNAnAm, tathA AvazyakavRtti-dazavaikAlikabRhadvRtti-laghuvRtyo- ghaniryuktivRtti - piNDaniryuktivRtti - jIvAbhigamavRtti-prajJApanopAGgavRtti - caityavandanavRtya-nuyogadvAravRtti - nandivRtti-saMgrahaNIvRtti - kSetra samAsavRtti zAstravArttAsamuccayavRtya - IcchI cUDAmaNi samarAdityacaritakathA - kozAdi For Private and Personal Use Only zrIharibhadrasUri caritram // // 26 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zAstrANAM gAvo vANyastAbhirniruddhA: = avaSTabdhA niSiddhA doSAH = rAga-krodha-mada- mAtsarya - mAyA-nidrA-zoka-prANivadhA lIkavacana - paradravyApahAravarAGganAsaGga-parigrahAgraha - dyUtakrIDA - madyapAna- pizitabhakSaNa- vezyA- pApaddhiM prasaktiprabhRtayo yena sa caturdazazataprakaraNagoniruddhadoSaH / sUryapakSe gAvaH- kiraNAH doSA = rAtriH / sadA-sarvadA, hataH = apAstaH pradveSaH = krodhAhaGkArabhAvo yena sa hatadveSaH / sUryapakSe ca prakRSTA dopAcauryapAradArikatvAdayaH / haribhadraH haribhadrAbhidhAnAcAryaH, hRtatamAH = nirastAjJAnaH / sUryapakSe tamaH=tamisram | haririva=sUrya iva jAtaH babhUva yugapravaraH = yuga pradhAnaH // 55 // tathA udite= udgate mihire = savitari bhadraM kalyANaM sudRSTe := nirmalacakSuSaH mArgadarzanAt=adhyanirIkSaNAt bhavati, ayamabhiprAyaH- sUryodaye mArge cauracaraTAhikaNTakAdayaH sutarAM prakaTIbhavanti tataH zaktau tatparAjayena dUrataH palAyanena vA prANinAM kuzalaM saMpanIpadyate / tathA evaM haribhadrAcArye bhadrAcarite=kuzalAnuSThAne udayam = abhyudayam aunnatyam ite - prApte zrIharibhadrAcArye vijayamAne samyagdRSTinA=madhyalokena zuddhabodhavidhimArgAvaloke sati hRSIka caura-matsara-caraTa - durvacanakaNTakAnAM rAgadvepasiMhavyAghramahAmohabhillAdhipatInAM cakSudrANAmupadravakAriNAM svAtmavIryeNa sarveSAM parAjayaM vidhAyAcintyacintAmaNipratimacAritrAvAptisadbhAva vazIkRtasvargalakSmyAdikatayA paramAbhyudayazrIH prApteti garbhArthaH || 56 || tathA yaM= bhagavantaM zrIharibhadrAcAryaM prati, yaM, uddizya kecidAcAryAH samanAmnA = ' haribhadra' iti sadRzAbhidhAnena 'bholiyA' iti bhrAnti nItAH ' bho' iti pratipAdya ' bhavyAmantraNam ' alIkAni = asatyAni jalpanti = bhASante kIdRzAni 1 ityAha-" aho ! ayaM zrIharibhadrAcAryaH caityavAsibhiH = jina bhavanAnta 1" svargeSu pazu-yAgvajra dig-netra ghRNi-bhU-jale lakSadRSTayA striyAM puMsi gauH " ( ityamara koSanAnArthavargaH 0 25 ) For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28*%%%%%% *
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobalrmorg Acharya ShiKasiassagarsunityammande AKAR gaNadharasAIzatakam / // 27 // zrIharibhadra sUricaritam / / rvezmAvasthAthibhirdIkSita: pravAjitaH zikSitazca-siddhAntAdizAstramadhyApitaH, tathA kriyAkalApAbhyAsaM ca kAritaH 'ca' zabdAdAcAryapade sthApitaH" iti, paraM gItAnAM gItArthAnAM tat-tasya caityavAsinatagrahaNAdikaM na mataM na sammatam / gItArthA hi taM samagrasaMvignAgresara vijJAtasamastasiddhAntatacca suvihitacakracakravarttinaM manyamAnAH kathamiva tadvacaH zraddadhIran iti // 57 // | kusamayA: zaiva-pazupati-zAkyAdisiddhAntAsta eva bhaTA:-yodhAH kusamayabhaTAH hatAH nirdalitAH kusamayabhaTA yena sa hatakusamayabhaTaH, sa cAsau jinabhaTazca, tasya ziSyo-vineyo hatakusamayabhaTajinabhaTaziSyaH, zeSa iva-zeSarAja iva / kIdRzaH sa bhagavAn haribhadrAcAryaH? kIdRzazca zeSarAjaH? iti dvayorvizeSaNasya sAmyamAha-dhRtaM=dhAritaM samyagvyavasthayA sthApitaM tItha= / saGghaH pravacanaM ca tatastIrthameva dharA-dharaNiryena sa dhRtatIrthadharaH / yugavareNa yugapradhAnena jinadattaprabhuNA uktAH pratipAditA ye sUtratatvArthAH siddhAntarahasyAbhidheyAsta eva ratnAni tAni zirasi murddhani samyakpratipacyA yasya sa yugavarajinadattaprabhUktasUtratavArtharatnazirA iti / / 58 // evaMvidho yastamahaM haribhadraprabhu vande namaskaromIti sNttngkaaH| kIdRzam ? 'pahAsaMta' prabhAsamAna dedIpyamAnaM zazadharakaranikara-harahAsa-haMsAvadAta-sarvataH-prasRtvarayazaHkIrtiprakhyAtatayA zobhamAnamityarthaH / atha ca pratIyamAnatayA prakRSTabhAsvantaM grahakallolajaladapaTalAvRttirAhityena jAjvalyamAnamANDamaNDalam / ubhayoH sAdhAraNa vizepaNacatuSTayamAha-'saMkoiyakusamayakosiakulaM'ti-saMkocitaM vihArakakSAdigirigaharAntaH pravezitaM kutsitaH atyantAlIkatvena ninditaH samayaH siddhAnto veSAM te kusamayA: zAkyaulUkyasAGkhacAdayasta eva kauzikA:-dhUkAH kusamayakauzikAsteSAM kulaM 1 "kulaM saMghaH kulaM gotraM, zarIraM kulamucyate / " iti zabdaratnapradIpaH // // 27 // For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hai| saGko yena taM saMkocitakusamayakauzikakulam / tathA na vidyate malaM-pApaM yasya tam amalam , sUryapakSe amalaM niSkalaGkam / tathA uttama-tatkAlavartisamastamUritilakakalpatvena zreSTham , sUryapakSe ca ut-utkrAntam apasRtaM tamaH andhakAraM yasmin tam uttamam / tathA praNatajanAnAM prahalokAnAM dattaM vitINa bhadraM kalyANaM yena taM praNatajanadattabhadram , sUryapakSepi praNatajanadattabhadram , 'Arogya bhAskarAdicche'-diti lokApekSametaditi gAthASTakArthaH // 52-59 // atha zIlAGkamUri prshNsnnaahaayaarviyaarnnvynn-cNdimaa[yaa]dliasylsNtaavo| sIlaMko hariNaMku va sahai kumuyaM viyaasNto|| ___ vyAkhyA-AcArasya AcArAGgasya vicAraNa-vivaraNaM tasya vacanAni-zabdAsta eva candrikA kaumudI tayA dalitaH cUrNitaH sakalasantApA-pAyajvalanajvAlA'vikalakavalanaM yena sa AcAravicAraNavacanacandrikAdalitasakalasantApaH zIlAko hariNAGka iva-mRgalAJchana ina ko-pRthivyAHsahRdayagItArthasAdhvAdijanasya mudam-AcArAGgasamyagvivaraNatadantargatasaMsAravairAgyahetunAnAsubhASitAmRta-karNAbharaNAbhyAM pramodaM vikAzayan-vistArayan zobhate-rAjate / nanveSa zIlAGkazcaityavAsItyAkarNitametat , yadyevaM tarhi asmin yugapravaragaNadharastavanarUpe prakaraNe'sya procchaladatucchacchavicchaTAbhArabhAsuravizAlApratnaratnamAlAntarAla iva kAcazakalasya, vizuddhobhayapakSa-saccaraNacaGgamaNadakSa-pakSikulotsazrIrAjahaMsAMtara iva vA zuklatvamAtrasadRkSapakSasya bakoTasya prakSepaH kathaM sacetasAM cetasi cArimANamazcati ?, satyam , epa sadvRttividhAnena loke pratiSThApAtraM jJAnAdhikatvena pravacanaprabhAvakazca tata:-"nANAhio varataraM hINovi hu pavayaNaM pabhAvito" ityApta - - ba For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharasAdezatakam / // 28 // | kAcArya| dRssttaantH|| bhavyAbhavyalakSaNaM ca / vacanaprAmANyAdetasyApi prazaMsAmAtramucitameva vandanaM tu nocitam , ata eva 'sIlaMko' iti sAmAnyanAmamAtroccAraNapUrvakaM 'sahaI' etAvanmAtramevoktaM prakaraNakAreNa na tu vande, ityAdIti gAthArthaH / / 60 / / atha zrIharibhadrAcAryAnantarAn gaNadhAriNaH praNipatannAhatayaNaMtara duttrbhv,-smuhmjNtbhvsttaannN| poyANa va sUrINaM, jugapavarANaM paNivayAmi // 61 // vyAkhyA-'tayaNaMtaratti, anusvAralopaH prAkRtatvAta , tadanantaraM haribhadrAcAryAdanantaraM dustara:-tarItumazakyo yo bhava- samudraH-haribhadrAcAryAdanantaraM dustara:-tarItumazakyo yo bhavasamudraH saMsArasAgarastatra majantazca bruDantazca te bhavyasavAzca te dustarabhavasamudramajadbhavyasavAH / bhavyAnAM cedaM svarUpaM tatprasaGgAdabhavyAnAM ca "bhavA jiNehiM bhaNiyA, je khalu iha muttigamaNajoggA u / te puNa aNAipariNAmabhAvao huMti vinneyA // 1 // vivarIyA u abhavA, na kayAi bhavannavassa je pAraM / gacchisu jaMti a tahA, aNAipariNAmao ceva // 2 // " teSAM sambandhinaH potAniva-yAnapAtrANIva 'ba' zabdasyopamAnArthatvAt , sUrIn AcAryAn , kIdRzAn ? yugapravarAn= yugapradhAnAn praNipatAmIti kriyAsambandhaH kRta eveti sarvatra dvitIyArthe SaSThI prAkRtatvAditi gAthArthaH / / 61 / / ___ atha kasko'sau yugapravaraH ? iti tannAmanirdezaM vidadhAna AhagayarAga(do)sadevo, devAyario ya nemicNdguruu| ujjoyaNasUrI guru,-guNohagurupArataMtagao // 62 // CA4 C For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandie 26LOCACANOCEACROCACIDIOS vyAkhyA-atha rAgadveSopalakSaNapremaroSayorupAdAne etayorupAdAnakAraNaM moho'pi parasparaviruddhazAstraprarUpaNakutsitAcaraNAdutsUtrAdigrahaNavyaGgayaM gRhItameva, taM vinA tayorasambhavAt , tatra ca rAga-rUyAdyabhiSvaGgalakSaNaH, roSazca-vipakSatatpakSanirghAta nAdiraudrAdhyavasAyataH khaDga-cakra-trizUla-kodaNDAdipraharaNaparigrahAnumeyaH, tato gatau sarvathA kSINau rAgadveSau samohau | yasya sa gatarAgaroSastAdRzo devo yasya sa gatarAgaroSadevaH, tathA coktam "rAgo'GganAsaMgamanAnumeyo, dveSo dvissddaarnnhetigmyH| mohaH kuvRttAgamahetusAdhyo, naitat trayaM yasya sa devadevaH // 1 // " sarAgadveSasya ca devatvaM vivekinAmupahAsAspadIbhRtameva, tathA ca dhArAdhipatizrIbhojadevamahArAja-svakAritezvaraprAsAdaghaTitakRzAGgayaSTibhRGgiriTisaMghaTitakarapuTAnagarativyAvarNanapreritapaJcazatapramANaprAmANikalabdhavarNazikhAmaNi-svamanISAvizeSaparIkSitazvetAmbarasadgurukramakamalopAsanA'pAstitasamastAsaddarzana-samyagdarzanacintAmaNi-zrIdhanapAlapaNDitarAjasyopahAsoktidvayaM yathA"digvAsA yadi tatkimasya dhanuSA ? sAstrasya kiM bhasmanA ?, bhasmAthAsya kimaGganA ?, yadi ca sA kAma paridveSTi kim / ityanyonyaviruddhaceSTitamidaM pazyannijasvAmino, bhRGgI sAndrazirAvanaddhaparuSaM dhatte'sthizeSaM vpuH||1|| se eSa bhuvanatraya prathitasaMyamaH zaGkaro, bibharti vapuSA'dhunA virahakAtaraH kAminIm / anena kila nirjitA vayamiti priyAyAH kara, kareNa paritADayan jayati jAtahAsaH smaraH // 2 // " 1 'sa eSaH' idaM pRthvIchandaH talakSaNam-" jasau jasayalA vasugrahapatizca pRthvIguruH" itivRttaratnA0 varNaH // 91 // For Private and Personal use only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36-24 zrInemicaMdodyotanavardhamAnasUrINAM caritram // gaNadharasA yadi vA-gatau rAgaroSau yasya sa gatarAgaroSaH, sa cAso devazca devarUpatvAt "sAhU ya davvadevo" iti vacanAd dravyaIzatakam / hai| devaH, evaMvidho devAcAryaH, cA=samuccaye sa codyotanasUrizabdAdagre draSTavyaH, tathA nemicandraguruH, tathA udyotanasUrizca / kI- bhadRzaH ? guruH=mahAn guNaugho-jJAnadarzanakSAntyAdiguNasamudAyo yatra tAdRze gurupAratantrye AcAryasaMpradAye gataH sthitaH // 29 // gurvAmnAye gataH, rataH Asakta iti vA pATha iti gAthArthaH / / 62 // tathAsirivaddhamANasUrI, pvimaannaairittgunnnilo|cii(y)vaasmNsgymvgiimttu vasahIi jo vsio|| ___vyAkhyA-zrIvarddhamAnasUriH, kIdRkSaH pravarddhamAnAtiriktaguNanilayaH-prakarSeNaidhamAnasaMvinatva-zAstraniSNatva-parahRdayA. varjakatva-jitendriyatva-niSkaSAyatva-niraticAracAritrakriyAkAritva-prabhRtyatizayitaguNAvAsaH caityavAsaM jinabhavananivAsam asaGgata niyuktikam avagamya-avetya vakSyamANayukteH vasatau-paragRhe ya uSitaH sthita ityarthaH // 63 // atha samastasuvihitahitaguNAvAsavasativAsoddhAradhurAmAradhAraNadhavaladhaureyAn zrIjinezvararipuGgavAMzcaraNArAdhanapUrvakaM zarakaNIkurvannavadAtaguNotkIrtanapUrvakaM gAthAtrayodazakamAha tesiM payapaumasevA,-rasio bhamaro va sbbhmrhio| sasamaya-parasamayapayatthasasthavitthAraNasamattho // 64 // hai // 29 // For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - -06 aNahillavADae nADae va dNsiasupttsNdohe| paurapae bahukavidRsae ya sannAyagANugae saDDiadullaharAe, sarasaiaMkovasohie suhae / majjhe rAyasaiM pavisiUNa loyAgamANumayaM nAmAyariehi samaM, karia viyAraM viyArarahiehiM / vasaihiM nivAso sAhUNa ThAvio ThAvio appA parihariagurukamAgaya,-varavattAe vi gujrttaae| buddhisAgarasUriH-vasahi vihAro (nivAso) jehiM, kuDIkao gujrttaae| tijayagayajIvabaMdhU , jabbaMdhU buddhisAgaro suurii| kayavAyaraNo vi na jo, vivAyaraNakArao jAo jinabhadraH-suguNajanajaNiyabhaddo, jiNabhaddo jvinneygnnpddhmo| ROHITWIKEscacaoapnNSISE // 67 // // 68 // CREASON // 69 // For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasA rddhazatakam // 30 // www.kobatirth.org saparesiM hi surasuMdarIkahA jeNa parikahiyA jinacandraH - kumuyaM viyAsamANo, vihaDAviakumaacakkavAyagaNo / udayamio jassIso, jayammi caMdu va jiNacaMdo saMvegaraMgasAlA, visAlasAlovamA kayA jeNa / rAgAiveribhaya bhI bhavajaNa rakkhaNanimittaM abhayadevaH- kayasivasuhatthisevo, - 'bhayadevo'vagayasamayapakkhevo / jassIso vihinavaMgavittijaladhoyajalalevo jeNa navagavivaraNaM, vihiaM vihiNA samaM sivasirIe / kAuM navagavivaraNa, -mujjhia bhavajuvaisaMjogaM jinezvarasUriH- jehiM bahusIsehiM sivapurapahapatthiANa bhavvANaM / saralo saraNI samagaM, kahio te jeNa jaMti tayaM For Private and Personal Use Only 11 061 11 70 // 11 13 11 // 72 // // 73 // 11 98 11 // 75 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinezvarasUri stutiH // // 30 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NACSCER guNakaNamavi parikahiu~, na sakaI sa kaI vi jesiM phuDaM / tesiM jiNesarasUrINa caraNasaraNaM pavajjAmi // 76 // vyAkhyA-teSAM jinezvarasUrINAM caraNAn zaraNaMtrANaM, caraNAH zaraNaM caraNazaraNamiti vA prapadye aGgIkaromIti sambandhaH / yaH kIdRzaH 1 teSAM zrIvarddhamAnAcAryANAM padA eva-kramA eva padmAH kamalAni padapadmAsteSAM sevA paryupAstiH padapadmasevA tasyAM rasiko gADhAsaktaH, kiMvat ? ityAha-bhramaravat madhukaravat / 'sababhamarahio' tti sarveSu=vyAkaraNa-tarka-nATakA-laGkAra-cchandaH-kAvya-jyotiSa-veda-purANAdizAstreSu bhramo bhrAntiH saMzayaH sarvabhramastena rahitaH tyaktaH,ata eva svasamayAH= AtmasiddhAntAH-dazavaikAlikAvazyakaughaniyuktipiNDaniyuktyuttarAdhyayanadazAkalpavyavahArAcArAdyaGgaikAdazakakAlikazrutaupapA. tikarAjapraznIyAdyakAlikazrutasaMgrahaNIkSetrasamAsazatakasaptatikAkarmaprakRtyAdayaH,parasamayA:-bauddhasAMkhyAdisiddhAntAsteSAM padArthasArthAH, tatra padAni-vibhaktyantAni teSAmarthAH bAcyAH padArthAsteSAM sArthAH samUhAsteSAM vistAraNaM savistaraprakAzanaM tatra samarthaH zaktaH svasamayaparasamayapadArthasArthavistAraNasamarthaH / asyAM gAthAyAmekavacanAntattvaM vizeSaNeSu guNAdhikabahuvacanayogyatAprAptAvapi sAmAnyApekSayA'vagantavyamiti ! // 64 // tathA yairityagretanagAthAyAM vartamAnaM 'DamarukamaNi' nyAyena ' aNahillavADae' ityasyAmapi gAthAyAM saMvadhyate-yaiH zrIjinezvarAcAryaiH aNahilpATake aNahillapATakAbhidhAne pattane madhyerAjasamaMrAjasabhAyA madhye 'pare madhye'gre'ntaH SaSThyA vA' ityavyayIbhAvasamAsaH (haima0 3-1-30), pravizya= For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sAI zatakam / // 31 // www.kobatirth.org sthitvA lokazcAgamazca tayoranumataM = sammataM yatra, evaM yathA bhavati kRtvA nAmAcAryaiH saha vicAraM dharmmavAdam yaiH kIdRzaiH 1 ityAha-' vicArarahiehiM ' vicArarahitairiti virodhaH, atha ca vikArarahitaiH = nirvikArairityarthaH / vasatau nivAsaH = avasthAnaM sAdhUnAM sthApitaH pratiSThitaH, sthApitaH = sthirIkRtaH AtmA / vasativyavasthApanaM cANahilapATake'kAri / kIdRze tasmin / ityAha- nATaka iva dazarUpaka iva nATakAkhye / kIdRze aNahilapATake ? kIdRze ca nATake ? ityubhayorapi zliSTaM vizepaNa saptakamAha - ' daMsiasupattasaMdohe' iti, supAtrANAM = gauravarNa lambakarNa - vizAlabhAla- vizAlAntarvakSaHsthala- vizAlakapolasthala- padmadalAkSa- lAkSArasAkta suzliSTapAda - madhuranAda - gandharvakalAvicakSaNa- pratidinapravarttitadeva gRhAdikSaNanAyakanAyikA lakSaNAnAM sandohaH - samUhaH supAtrasandohaH, darzitaH = cakSurgocaratAM prApitaH supAtrasandoho yena tasmin darzitasupAtrasandohe | yadi vA-maGgalaghaTaghaTikA maNikakaravakasthAlIpramukhANAM rAjamAnarAjatasauvarNavarNADhya ratnADhyagRha bhUpaNa vizAlasthAlakacco zuktipramukhANAM cApaNasthApitAnAM supAtrANAM sadbhAjanAnAM sandoha :=kUTo yatra tasmin / nATakapakSe ca rAmalakSmaNasItA - hanumat bAli - sugrIva - laGkezvara - vibhISaNAdInAM supAtrANAM sandohaH, sa darzito yatra tAdRze / 'supattasaMdehe ' iti pAThe tu patanapakSe yadA tAmbUlarasaraJjitoSThAH sadanuSThAnaniSThAdaviSThAH suraGganAraGgakAdhiSThitacaraNAzcaraNAcAracArimAtikrAntotsUtrakriyopadezaniratAH ratAsaktipravRttA vANijyakalAntaradraviNa vitaraNa saMyatyAdikalatrIkaraNApatyotpAdana parasparapANigrahaNakAraNAdinAnAprakArAzravAsamaJjasaceSTAvidhAtAraH kecid gurukarmANo darIdRzyante tatra tato bhavati vivekavatAM bhavabhIrUNAM bhavyAtmanAM manasyayaM saMzayaH - yaduta kimasti kApi satpAtraM na vA 1 ityata uktaM darzitasupAtra sandehe iti / nATakapakSe ca For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI |jinezvara4 sUrINAm // *6*66% %%% // 31 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OMARCH rAmAdisupAtrANAM saM samyaka samutpannasAmAjikapratIti(kta)dehA:-zarIrANi 1 / tathA 'paurapae 'ti, pracurANiprabhRtAni pratigRhadvArakUpikAsahasraliGgAdimahAtaDAgavApyAdisadbhAvena payAMsi a-12 mbhAMsi yatra tasmin pracurapayasIti aNahilapATakapakSe / nATakapakSe ca-pracurANi-vistIrNAni pralambAni padAni yatra 2 / 'bahukavidUsageya'tti, kavayaH kAvyakartAraH, dRSyANi-devAGgavastrANi bahUni-prAjyAni kaviSyakANi yatra tasmin , yadi vA saptamIlopAt-bahukaviSyageye, geyaMgItamiti pattanapakSe / nATakapakSe ca-bahukavidUSake bahaba eva bahukA: abhUtA viSakAH sahAsyavacanabhASiNo yatra tathAvidhe / viSakalakSaNaM rudraTAlaGkAre yathA " bhaktaH saMvRtamatro,-narmaNi nipuNaH zuciH paTurvAgmI / citrajJaH pratibhAvAn , tasya bhavennarmasacivastu // 1 // trividhaH sa pIThamardaH, prathamo'tha viTo vidUSakastadanu / nAyakaguNayukto'tha ca, tadanucaraH pIThamardotra // 2 // viTa ekAdazavidyo, vidUSakaH krIDanIyakaprAyaH / nijaguNayuktomarSo,-hAsakarAkAraveSavacAH / ityAdi nATakazAstrapratIte, tatazca bahukavidUSake nATake 3 / tathA 'sannAyagANugae ' ti sannAyakAnugate-pattanapakSe sannAyakaiH zobhanaprabhubhirziSTamaNDalagRhagrAmAdisvAmibhiranugate saMbaddhe / nATakapakSe ca-caturddhA nAyaka uktaH, tathA ca tallakSaNazAstre yathA " netA vinIto madhura,-styAgI dakSaH priyaMvadaH / raktalokaH zucirvAggmI, rUDhavaMzaH sthiro yuvA // 1 // *" dUSyaM vAsasi tadgRhe / dUSaNIye ca" iti haimAnekArtha saMgrahaH (354 / 375) MARCROSACROCOCISCLOCALCHAR For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / // 32 // www.kobatirth.org buddhaghutsAhasmRtiprajJA, - kalAmAnasamanvitaH / zUro dRDhava tejasvI, zAstracakSuzca dhArmikaH medaizcaturddhA lalitaM - zAntodAtto- dUtairaiyam / nizcinto dhIralalitaH, kalAsaktaH sukhI mRduH sAmAnyaguNayuktazca, dhIrazAnto dvijAdikaH / mahAsacco'tigambhIraH, kSamAvAnavikatthanaH sthiro nigUDhAhaGkAro dhIrodAtto dRDhavrataH / darpamAtsaryabhUyiSTho, mAyAchadmaparAyaNaH dhIroddhatastvahaGkArI, calavaNDo vikatthanaH / sa dakSiNaH zaTho dhRSTaH, pUrvAM pratyanyayA hRtaH dakSiNo'syAM sahRdayo, gUDhavipriyakRcchaThaH / vyaktAGgavaikRto dhRSTo'nukUlastvekanAyikaH evaMrUpacaturvidhanAyakAnugate nATake 4 / // 2 // // 3 // // 4 // 114 11 // 6 // For Private and Personal Use Only || 9 || " tathA 'saDDiadulaharAe 'ti, RddhyA = caturaGgacamUrucinicayaviracitacakravAla vizAlasAratAravajendranIla - marakata karketanapadmarAga - muktAphala- zazikAnta-sUryakAntAdi - ratnamaNibhANDAgArazAli - tandula- godhUma - mudgAdisaddhAnyakoSThAgAra nirjitaratirUpapratirUpapracurAntaHpura sArddhapoDazavarNika suvarNarajatAdimahAvibhUtyA varttata iti sarddhikastAdRzo durlabharAjo mahIpatiryatra tasmin sarddhikadurlabharAje, iti pattanapakSe / nATakapakSe ca-satI - zobhanA utkRSTA dhI-rbuddhiryeSAM te saddhiyasta eva saddhIkAH, svArthe 'ka' pratyayaH, teSAM saddhIkAnAM durlabho= duSprApo rAgaH = cetaso'nubandho yatra tasmin saddhIkadurlabharAge, dhasya DhatvaM prAkRtatvAt / kila ye kecana saMsAraviSamakAntAraparibhramaNa nirviNNAH samastApAyavinirmuktamuktisaukhyAbhilASukA niraticAracAritra zrIsamupagUDhavigrahAH pratihatakugrahAstavavicAracAturIdhurINAsta eva tattvavRcyA sumataya ityucyante, taduktam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinezvara sUri stutiH, nATaka pAtra lakSaNAdi // // 32 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SAIRAcribe "buddheH phalaM tatvavicAraNaM ca, dehasya sAraM vratadhAraNaM ca, arthasya sAraM tu supAtradAna, vAcaH phalaM prItikaraM narANAm // 1 // " tatasteSAM sundaradhiSaNAnAM cetasyetadeva sadaiva nirarti jAgarti yathA"kAntetyutpalalocaneti vipulazroNIbharetyunato-nmIlatpInapayodhareti sumukhAmbhojeti subhrariti / dRSTvA mAdyati modate'bhiramate prastauti vidvAnapi, pratyakSAzuciputrikA striyamaho! mohasya duzceSTitam // 1 // yallajanIyamatigopyamadarzanIya, bIbhatsamulvaNamalAvilapUtigandhi / tad yAcate'Ggamiha kAmikRmistadevaM, kiM vA dunoti na manobhava vAmatA sA // 2 // zukrazoNitasambhUtaM, navacchidraM malolvaNam / asthizRGkhalikAmAtra, hatayoSiccharIrakam // 3 // dhanyAste vandanIyAste, taistrailokyaM pavitritam / yaireSa bhuvanaklezI, kAmamallo nipAtitaH sukhI duHkhI raGko nRpatiratha niHsvo dhanapatiH, prabhurdAsaH zatruH priyasuhRdabuddhivizadadhIH / bhramatyabhyAvRtyA catasRSu gatiSvevamasumAn , hahA ! saMsAre'sminnaTa iva mahAmohanihataH ityAdimohanATakaM paribhAvayatAM satAM sudhiyAM kutUhalAdgItanRtyabahulAparAsamaJjasaceSTanATakanirIkSaNe pramAdacarite kathakAraM nAma manAgapi manaH prAdurvobhavIti 5 / tathA 'sarasaiaMkovasohie'tti sarasvatI nAmnI nimnagA tasyA aGka: utsaGgastenopazobhite-virAjite / yadi vA-sara- | 1' arthasya sAraM kila pAtradAnaM ' iti pAThAntaram / For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gnndhrsaarddhshtkm| RONACSCRACCRECCA svatyAH gIrdevatAyAH aGka:-cihaM vyAkaraNasAhityatarkAdizAstraparijJAnaM yeSu te sarasvatyakAH, te cAsAdhAraNavizeSaNasAma AnnAnAzAstrakAraH zrImadabhayadevamUriprakhyAH sUrayastairvibhUSite / athavA svarAH SaDjAdayaH smRtayo-munipraNItAH, tadyo- jinezvaragAttadvida ucyante, aGkAnadhIyante 'aNi' aGkAH, tataH svarAzca smRtayazcAGkAzca svarasmRtyaGkAH, tairupazobhite bhinna pradezava- sUriziSyaliMgAndharvikasmRtyuccArakAGkAvalIpAThakAdhiSThite ityarthaH / yadi vA-svara-zabdastena ca yaza upalakSyate tatpradhAnAH satyA guNagarmitapativratAH striyastAsAm aGka: " ako, bhUpArUpakalakSmasu citrAjau, nATakAcaMze, sthAne kroDe'ntikAgasoH" iti haimA stavanA // nekArthavacanAt (2-17 ) antikaM, tenopazobhite, iti pattanapakSe / nATakapakSe kila catasro vRttayaH, (kai )kauzikIsAtvatyA-rabhaTI-bhAratIlakSaNAH, yathA" tavyApArAtmikA vRtti,-zcaturdA tatra (kai )kauzikI / gItanRtyavilAsAthai,- duzRGgAraceSTitaiH // 1 // sAtvatI- vizokA sAtvatI satvazauryatyAgadayAjavaiH / ArabhaTI punaH- mAyendrajAlasaMgrAmakrodhoddhAntAdiceSTitaiH / // 2 // zRGgAre kaizikI vIre, sAtvatyArabhaTI punaH / rase raudre ca bIbhatse, vRttiH sarvatra bhAratI ityAdisvarUpaM nATakalakSaNAdavaseyam / atra sarasvatIzabdena bhAratI bRtirupalakSyate, tasyA aGko nAnAprakArArthasaMvidhAnarasAzrayaH tatazca sarasvatI ca azca tAbhyAmupazobhite ityarthaH 6 / tathA 'suhae 'tti zobhanAH kAmbojavAlhIkapArasIkAdayaH zuktirandhradevamaNirocamAnAdiprazastasamastalakSaNopetA uccaiH-12 1 // 33 // COCCASSOCTer For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zravAnukAriNo hayA:-turagA yatra tasmin suhaye / yadi vA subhage hRdayapriye sakalaphalapuSpabhakSyavastratIkSNanAgarakhaNDanAgavallIdalasopArakapUgaphalAdinAnAprakAramanoharavasturatnAkaratvena viSayiNAM mugdhabuddhInAM locanasAphalyakAridarzane iti, tatvavRttyA punaH samastasaukhyanidhAnanirvANadAnadurlalitAnAM parameSThinAmeva varNyamAnaM subhagatvaM zreSThamiti / nATakapakSe ca mugdhAnAM sukhade-sAtAvahe iti vizeSaNasaptakArthaH 7 / amumevArtha punaH savizepamAha-vasahivihAro' ityAdi / vasatyA caityagRhavAsanirAkaraNena paragRhasthityA saha vihAra:= samayabhASayA bhavyalokopakArAdidhiyA grAmanagarAdau vicaraNaM vasativihAraH, sa yairbhagavadbhiH sphuTIkRtaH siddhAnta zAstrAntaH | parisphurannapi laghukarmaNAM prANinAM puraH prkttiikRtH| kasyAm ? gUrjarAtrAyAM saptatisahasrapramANamaNDalamadhye / kiM viziSTA| yAm ? parihatagurukramAgatavaravA yAmapi, parihatA zravaNamAtreNApi avagaNitA gurukramAgatA-gurupAramparyasamAyAtA varasavArtA viziSTazuddhadharmavArtA yayA sA tathA tasyAm , apiH sambhAvane-nAsti kimapyatrAsambhAvyaM ghaTata evaityarthaH, paraM tAha8 zyAmapi pratIyamAnArthapakSe punaH guru:-pitA "gurumahatyAGgirase, pitrAdau dharmadezake / " ityanekArthavacanAt (haimA02-417), tasya guroH kramA-gurUkramaH "kramaH kalpAMhizaktiSu paripATyAm" iti (haimAnekArthasaha0 2-326 ) vacanAt kalpa: AcAraH svakanyakAM varAGgIkAraNalakSaNastena gurukrameNAgatA AyAtA gurukramAgatA, sA cAsau varavArtA ca, varo= RI tasya vArtA kathA varavArtA, parihRtA-tyaktA gurukramAgatavaravArtA yasyAM tannivAsilokeneti gamyate, tatsthalokopa cArAtmaiva vA vyapadizyate tataH parihatA gurukramAgatavaravArtA yayA sA tathA tasyAmiti samAsaH, ata eva 'gujaratAe'tti RRC-NCCCCCCROCOM For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasArddha zatakam / // 34 // www.kobatirth.org gujo = naTaviTAdistadraktA - AsaktA tasyAM gujaraktAyAM svapatiM parityajya kRtAnyagRhapravezAyAmityarthaH / atra pakSe apirni - ndAyAm, " api sambhAvanAzaGkA garhaNAsu samuccaye / prazne yuktapadArtheSu, kAmacArikriyAsu ca // 1 // " iti ( hai mAnekA0 avyayAdhikAre 1801 ) vacanAt / ziSTalokA api nindantaH paThanti yathA " satyaM nAsti zucirnAsti, nAsti nArI pativratA / tatra gUrjarake deze, eka mAtA bahupitA / / 1 / / jarAjarjaramapyaGga, vibhratyo gUrjarastriyaH / dRDhakaJcukasandAnAH, mohayanti mahImapi // 2 // " ityAdi / tathA ' tijayagaya 0 ' tti trijagadgatajIvabandhuH = triviSTapaniviSTaprANibAndhavaH / yeSAM prabhrUNAM bandhuryaddhandhu: = sahodaro buddhisAgarAbhidhAnaH, sUriH = AcAryaH, kRtavAdaraNo'pi = vihitavAda kalaho'pi na yo vivAdaraNakArako jAtaH - saMpanna iti vi rodhaH / atha ca kRtastranAmAnurUpavyAkaraNo'pi vivAdaraNakArako na jAta iti virodhaparihArArthaH / tathA saguNajanAnAM prakRtisaumyA krUrAzaThasadAkSiNyavinI tadayAparamadhyasthaguNAnurAgipramukhalokAnAM janitabhadraH = darzanamAtreNa dezanAmRtataraGgiNIpaya:pUraplAvitazravaNapuTataTAGkuritaM vivekakandalIkandalatayA vA prollAsitakalyANaH jinabhadranAmA sUriH yeSAM vineyagaNasya = a|ntevAsivRndasya madhye prathamaH- mukhyaH svaparayoH = AtmetarayorhitA=anukUlA surasundarIkathA yena parikathitA = paritaH = sAmastyena Adita eva nirmAyopadiSTA bhavyalokAyetyarthaH / tathA yeSAM ziSyo vineyo yacchiSyo jagati bhuvane udayam unnatiM, candrapakSe udayaM = parvatam itaH = prAptaH kiMvat ? candra ivetyupamAnam / kiM nAmadheya : 1 ityAha- jinacandrasUrinAmA sugRhItanAma 1 'udayaH parvatonnatyoH " iti haimAnekArthavacanAt zro03-1081 / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinezvara sUriH zrIbuddhi sAgarAdi sUrayaH // // 34 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dheyaH / ubhayorapi sAmyamAha-koH pRthivyA mut-harSaH kumudaM vikAzayan vistArayan , iti sUripakSe, candrapakSe punaH kumudaM= kairavaM vikAzayan-saMkucitaM sat prasArayan / punaH kIdRzaH vighaTito-vizleSito vyabhicAra-visaMvAdam asatyapakSatAmiti yAvat , prApitaH kumatAnyeva kaNabhakSA-'kSapAda-zAkya-sAMkhyAdikudarzanAnyeva cakravAkA:-kokAsteSAM gaNa: saMghAtaH kumatacakravAkagaNaH, vighaTitaH kumatacakravAkagaNo yena sa vighaTitakumatacakravAkagaNaH, ityubhayapakSe'pi / yadi vA-vighaTito viyojitaH kumatacakrasya kudarzanasamUhasya vAdagaNo jalpasamUho yena sa vighaTitakumatacakravAdagaNaH, iti sUripakSe / candrapakSe cavighaTitaH koH pRthivIlokasya matA-ramyAkAradhAritvena iSTA ye cakravAkAsteSAM gaNo yena sa vighaTitakumatacakravAkagaNa iti / tathA tasyaivAsAdhAraNaguNastutiM kurvannAha-saMvegaraGgazAlA yathArthAbhidhAnA mahatI kathA, kIdRzI tyAha-vizAlazAlopamA-vizAla vistIrNaH sa cAsau zAlazca prAkAro vizAlazAlastenopamA mAdRzyaM yasyAH sA vizAlazAlopamA kRtA vihitA yena zrIjinacandrasUriNA / kimartha ?mityAha-rAgAdivairibhayabhItabhavyajanarakSaNanimittam-rAgAdayo rAgadveSapramAdAviratimithyAtvAjJAnamada(na)duSTamanovAkkAyAdayaste ca te vairiNazca-zatravo rAgAdivairiNastebhyo bhayaM-sAdhvasaM tena bhItAHjastA rAgAdivairibhayabhItAH, te ca te bhavyajanAzca muktigAmijantavazca te tathA, teSAM rakSaNaMtrANaM tat-tasmai nimittaM tanimi-| ttam / yathA vizAlazAlamadhyasthAH paracakracauracaraTapaTalakRtakaSTAbhAvena dhanakanakaratnasamRddhAH prasiddhA janA nirAbAdhAH pramodamanubhavanti, evaM yAM bhRNvanto bhavyA nirantaraM saMvegaraGgazAlamadhyapAtino rAgadveSapramAdAdivairibhirna kSaNamapi parAbhUyanta ityabhiprAyaH // 72 // tathA kRtazivasukhArthisevaH vihitamuktisAtAbhilASiparyupAstiH, abhayadevanAmA zrIyugapravaragaNadharaH, kI-13 For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharasArddhazatakam / sUri: 4% // 35 // % %A5 dRzaH ? ' avagayasamayapayakhevo' ti, sUcanamAtratvAtsUtrasyAtra kSepazabdena nikSepo gRhyate, tataH-avagato-vijJAtaH samayapadAnA-siddhAntazabdAnAM kSeponikSepo nAmAdivinyAso yena sa avagatasamayapadakSepaH, nAnAvidhavizuddhasiddhAntAmRtapAnarasiko hi bhagavAniti bhAvaH tathA ca siddhAnte___" nAma ThavaNA davie, khitte kAle bhave ya bhAve ya / eso khalu ohissA, nikkhevo hoi sattaviho // 1 // " ityavadhipadasya saptadhA nikSepo bhaNitaH / athavA saha madena-darpaNa vartanta iti samadA sAhaGkArAH, padAni= di abhayadevazabdavAkyAni, teSAM kSepaHpreraNam uccAraNamiti yAvat , samadAnAM dappodbhurakandharANAM vAdinAM padakSepaH padavAkyoccAraNaM sUrizca // samadapadakSepaH, tataH apakRtaH taccApratipAdakatvalakSaNapratijJAhAnipratijJAntarapratijJAvirodhAdyabhidhAnadvAviMzatinigrahasthAnaprodbhAvanena bAdhito nirucarIkRto niSiddha iti yAvat samadapadakSepo yena sa apakRtasamadapadakSepaH-nirantaravisRtvaroddharataragIrvANavANIkapANIprahAradAritadappiSThadurUDhadurvAdivRnda ityarthaH / apagato dUrIbhUtaH samayapadAnAM siddhAntavAkyAnAM 'kSepo-nindA laGghanaM vA atikramaNa yasmAtsa apagatasamayapadakSepa iti vaa| yadi vA-samayaH siddhAntaH 1 sAdhyA 1"padaM sthAne vibhaktyante, zabde vAkye'vastunoH // 2-241 // trANe pAde pAdacihe vyavasAyApadezayoH / " (2-242) iti haimAnekArthasaMgrahaH // 2 " ......kSepo, garne lakhananindayoH / / 2-305 // vilambe-raNa-helAsu," ( 2-306) iti haimAnekArthasaGgrahaH / 3 " samayaH-zapathe bhASA -saMpadoH kAla-saMvidoH // 3-1109 // siddhAntA-cAra-saGketa-niyamA-basareSu c| kiyAkAre ca nirdeshe.".......||3-1110||" #J iti haimAnekArthasaGgrahaH / // 35 // % % For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cAraH 2 saGketaH 3 avasaro 4 niyamo 5 vA, padaM sthAnaM saMyamakSetrAsaMyamakSetrarUpaM kSepazca = samayocito vilambaH, tataH avagatAH=jJAtAH samayapadakSepA yena sa avagatasamayapadakSepa ityarthaH / yacchiSyaH ' vihiyanavagavittijaladhoyajalalevo ' tti, atra ' jalalevo ' ityatra DalayorekatvAt ' jaDa ' iti jJeyam, tatrApi ' dravyAnayane bhAvAnayana - miti nyAyAjjADyamiti draSTavyaM tataH - vihitA = racitA svayamiti gamyate vizeSeNa muktyarthinAM siddhAntazaraNAnAM zuddhAtmanAmekAntenaiva hitA - pathyA muktimArgadarzana dIpikA kalpatvena vA vihitA navasaMkhyAnAM sthAnAGgAdInAmaGgAnAM vRttiH = vivaraNaM navAGgavRttiH, vihitA cAsau navAGgavRttizva saiva jalaM = salilaM vihitanavAGgavRttijalaM, tena dhautaH =prakSAlito jADayalepaH =ajJAnapaGkapuTo yena sa vihitanavAGgavRttijaladhautajalalepaH / etacca na vAgdevatAprasAdollasitavAgvilAsAnAM navAGgIvivaraNakaraNa matyadbhutatamaM nissImazemuSIsamullAsavilAsavAsabhavanatvAdvipazcitAM taduktam " udanvacchinnA bhUH sa ca nidhirapAM yojanazataM sadA pAnthaH pUSA gaganaparimANaM kalayati / iti prAyo bhAvAH sphuradavadhimudrA mukulitAH satAM prajJonmeSaH punarayamasImA vijayate // 1 // " iti / athAnantaravizeSaNArthameva bhaGgayantareNa spaSTayati yena navAGgavivaraNaM vihitaM vidhinA - gurupadezAnusArAdinA sama= saha zivazriyA = siddhilakSmyA karttuM vidhAtuM navam = ananubhUtapUrvaM nUtanaM gavi pRthivyAM varaNamiva, iva zabdAdhyAhAraH kAryaH " sopaskArANi vAkyAnI " tyukteH, varaNakaM ca- avidhavayuvatImadhuramaGgaloccArakumArikA mukhakamalaghusRNamaNDanAlaGkAradAnAdipUrvakaH pariNayanasatyaGkAradAnaprakAraH prasiddha eva / kiM kRtvA ? ujjhitvA = tyaktvA bhavayuvatIsaMyogaM - bhavaH - saMsAraH sa For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara R zrI sAI zatakam / | jinezvara| sUri shissynaamaavli| // 36 // CACARE eva yuvatI tasyAH saMyoga saMgharSa, vartamAne bhave janmani vA yuvatIsaMyoga-nArIparibhogam , aGgIkRtaM nirupacaritacAritrazrI| samupagUDhatvAdbhagavata iti / tathA yairbahuziSyaiH-prabhUtavineyaiH zivapurapathaprasthitAnAM nirvANanagaramArga prati pracalitAnAM bhavyAnAM mokSArthiprANinAM saralA akuTilA saraNiH paddhatirmArga ityarthaH, kathitA-uktA, puMstvamatra prAkRtatvAt , te bhavyA yena mArgeNa yAnti gacchanti taka zivapuraM pUrvanirdiSTam / / 75 // tathA guNakaNamapi guNalezamapi parikathayituMvarNayituM na zaknoti satkavirapi-mahAvicakSaNo'pi yeSAmArAdhyapadAmbhojAnAM sphuTaM prakaTametat , teSAM jinezvarasUrINAM caraNazaraNaM prapadye, iti gAthAtrayodazakArthaH // 6476 / / __iha zrIjinezvarasUrINAM ziSyAdiparivAranAmamAtra kiJcillikhyate-' dRSTAnto vyAsArthinA vRttervseyH'| zrIjinezvarasUribhirvihAraM kurvadbhirjinacandrA-bhayadeva-dhanezvara-haribhadra-prasannacandra-dharmadeva-sahadeva-sumati-prabhRtayo | | bahavaH ziSyAzcakrire / pazcAjinacandrAbhayadevI guNapAtraM vijJAya sUripade nivezitau, krameNa yugapravarau jAtau / anyau dvau sUrI dhanezvaro jinabhadranAmA, tRtIyo hribhdraacaaryH| tathA dharmadeva-sumati-vimala-nAmAnatraya upAdhyAyAH kRtaaH| zrIdharma| devopAdhyAyasahadevagaNI dvAvapi bhrAtarau, zrIdharmadevopAdhyAyena harisiMha-sarvadevagaNibhrAtarau somacandrapaNDitaH ziSyA vihitAH / sahadevagaNinA azokacandraH ziSyaH kRtaH, sa cAtIvavallabha AsIt , sa ca zrIjinacandramariNA vizeSeNa pAThayitvA mUripadaM nivezitaH tena ca svapade harisiMhAcAryoM vihitH| anyau dvau sUrI prasannacandra-devabhadrAbhidheyau / devabhadraH sumatyupAdhyAyaziSyaH / prasannacandrAcAryaprabhRtayazcatvAro'bhayadevamariNA pAThitAstarkAdizAstrANi, ata evoktaM zrIcitrakUTa For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org satka (TIya) prazastau zrIjinavallabhasUribhiH, yathA - " satarka nyAya ca carcita caturagiraH zrIprasannendusariH, sUriH zrIvarddhamAno yatipatiharibhadro munirdevabhadraH / ityAdyAH sarvavidyArNava kalazabhuvaH saMcariSNUrukIrttiH stambhAyante'dhunA'pi zrutacaraNaramArAjino yasya ziSyAH // 1 // " zrIjinezvarasUraya AzApalyAM vihRtAH, tatra ca vyAkhyAne vicakSaNA upavizanti tato vidagdhamanaH kumudacandrikA sahodarI saMnivairAgyavarddhinI lIlAvatyabhidhAnA kathA vidadhe / tathA DiMDiyANakagrAmaprAptaiH pUjyaiH vyAkhyAnAya caityavAsyAcAryANAM pArzvAdyAcitaH pustakaH, taiH kaluSitahRdayairna dattaH, pazcimapraharadvaye viracyate prabhAte vyAkhyAyate, itthaM kathAnakakozacaturmAsyAM kRtaH / tathA marudevA nAma gaNinyabhUt tayA cAnazanaM gRhItam, catvAriMzaddinAni sthitA / zrIjinezvarasUribhiH sa mAdhAnamutpAditaM tasyAH, bhaNitA ca yatrotpatsyase tatsthAnaM nivedanIyam / tayApi 'evaM bhagavan ! vidhAsye' iti pratipannam / paJcaparameSThinaH smarantI sA svargaM gatA, jAto devo maharddhikaH / evaM ca tAvadevam itazca zrAddha eko yugapradhAna nizcayArtha zrI jayantagirau gatvA " sAdhiSThAyakaM siddhikSetra metadato'mbikAdidevatAvizeSo yadi mama yugapradhAnaM pratipAdayiSyati tato'haM bhokSye nAnyathA " iti saccamAlamvyAvasthita upavAsAn kartumArabdhaH / etasminnavasare mahAvidehe zrItIrthaGkaravandanArtha gatasya zrIbrahmazAntestena AryikAjIvadevena saMdezo dattaH, yathA - ' tvayA zrIjinezvarasUrINAmagre idaM nivedanIyaM ' tathAhi " marudevinAma ajA, gaNiNI jA Asi tumha gacchammi / saggammi gayA paDhame, jAo devo mahiDDIo // 1 // Takkalayammi vimANe, dusAgarAU suro sammuppanno / samaNesassa jiNesara, -mUrissa imaM kahiAsi // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naNadharasArddha TakaurA jiNavaMdaNa,-nimittamevAgaeNa saMdiTuM / caraNammi ujamo me, kAyavo kiM ca sesehiM // 3 // " zrItenApi brahmazAntinA svayaM gatvA'sau saMdezakaH sUripAdAnAM puro na prakAzitaH, kintu yugapradhAnanizcayArthaprArabdhopa |jinezvaravAsaH zrAvaka utthApitaH, tatastasyAzcale likhitAnyakSarANi yathA-'ma / tt| tt|' bhaNitazca-gaccha pattane yasthAcAryasya hastena sUreHprakSAlitAni yAsyantyetAnyakSarANi sa evedAnIMtanakAle bhArate varSe yugapradhAnaH, tatastena zrInemijinaM vanditvA kRtapAraNa- yugakena pattanamAgatena sarvAsu vasatiSu gatvA darzitAni tAnyakSarANi paraM na kenApi buddhAni / yadA tu zrIjinezvarasUrINAM vasatau pradhAnatvaM // gatvA darzitAnyakSarANi tadA vAcayitvA gAthAtrayametaditi samutpannaprAtibhaiH cetasi paryAlocya sUribhistAnyakSarANi prakSAlitAni / tatastena zrAvakeNa cintitaM-' yugapradhAna epaH' iti vizeSato gurutvena cAGgIkRtaH / ityevaM zrImahAvIratIrthakara | darzitadharmaprabhAvanAM vidhAya zrIjinezvarasUrayo devalokaM prAptA iti // ____ atha gAthA prastutA prastUyate8| jugpvraagmjinncN-dsuurivihikhiasuurimNtpo| sUrI asogacaMdo, maha maNa-kumuyaM viyaaseu||77||8 vyAkhyA-azokacandrasUriH pUrvanirdiSTaH zrIjinadattaguruNAmupasthApanAkartA 'mame tyanena prakaraNakAra upakAraM smaranA| tmAnaM nirdizati-mana eva=cittameva kumudaM kairavaM vikAzayatu-visphArayatu / na vidyate zokaH prastAvAt saihikeyakRtAGgavyathA zokazabdenAtropalakSyate, sa nAsti yasya sa azokaH, tAdRzasyaiva hi candrasya kumudavikAzane sAmarthyam , azokazcAsau 37 // GACASARAM EARCAMERA For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org candrazcAzokacandraH tAdRzazcandraH kumudaM vikAzayati, ityabhiprAyeNoktaM manaH kumudamiti / azokacandrasUrervizeSaNamAha-zrIjinezvarasUrINAmanantarabhAvinA yugapravarAgamena - yugapradhAna siddhAntena jinacandrasUriNA vidhinA=Agamoktena kathitAni zrotre pratipAditAni sUrimantrasya - AcAryamatrasya padAni vacanAni yasya sa yugapravarAgamajinacandrasUrividhikathitarimantrapada iti gAthArthaH // 77 // atha dIkSAdAyakaM svakIyaM smRtigocaramAnIya prasAdayannAha - kahiaguru- dhammadevo, ya dhammadevo gurU uvjjhaao| majjha vi tesiM tu duraMta duhaharo so laDDu hou // 78 // vyAkhyA - guruH- AcAryaH dharmaH - ahiMsAdilakSaNaH devazva - aSTAdazadopavinirmukto'rchan, tataH kathitAH- upadiSTA gurudharmadeva yena sa kathita gurudharmmadevaH, 'ca' zabdo bhinnakramaH pUrvApekSayA samuccayArthaH, sa cAgretanapadena yojyate, dharmadevazvaupAdhyAyaH = upetyAdhIyate yasmAditi vyutpacyA / kIdRza upAdhyAyo'pi ? guruH - madIkSAdAyakatvena AcArya:, ' api '-'tu' zabdayovArthatvAnmama ca teSAM ca azokacandrasUrINAM sakalalokavikhyAto bhavatu - saMpadyatAm / kIdRzaH 1 duSTaH, antaH = avasAnaM yeSAM tAni durantAni tAni ca tAni duHkhAni ca kRcchrANi ca durantaduHkhAni tAni haratu laghu zIghram / dvau ' ca 'zabdau durantaduHkhaharatvaM prati tulyakakSatAdyotakAviti gAthArthaH // 78 // atha tasyaiva ziSyamanunayannAha - For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara zrI. sArddha zatakam / %A cArya // 38 // 5 tassa viNeo niddaliagurugao jo hari va hrisiiho| majjha gurU guNipavaro, so maha maNavaMchiaM kuNau // 79 // harisiMhAvyAkhyA-tasyaiva-dharmadevopAdhyAyasya vineyaH antevAsI mama guruH siddhAntavAcanAdAyakatvena / tathA guNiSu= 12 jJAnadarzanacAritravatsu pravarA-prakRSTaH saH, kaH ? harisiMhaH harisiMhAbhidhaH sUriH mama manovAJchitaM hRdayAbhISTaM karotu smRtiH|| vidadhAtu / yattadonityAbhisambandhAdAha-yo haririva paJcavaktra iva / ubhayorapi vizeSaNasAmyamAha-'niddaliagurugao' tti, mUripakSe-nirdalitA-dhvaMsitA guravo mahAnto gadAH-kAsazvAsAdayo rogA yena sa nirdalitagurugadaH / haripakSe ca-nirdalitAH-vidAritAH gurugajA:-atyuccA hastino yena sa tathA, iti gAthArthaH // 79 / / tasyaiva jyeSThanAtaraM smaran stautitesiM jiTTho bhAyA, bhAyANaM kAraNaM susiisaannN| gaNisavadevanAmA, na nAmio keNai haDheNa // 8 // ____ vyAkhyA-teSAM-dharmadevopAdhyAyAnAM jyeSTho gariSTho bhrAtA-sahodaraH suziSyANAM zobhanavineyAnAM yAni bhAgyAni puNyAni teSAM kAraNa nidAnam / etAvatA kSullakAvara-vastra-pAtra-daNDaka-locikA-bhaktapAnakasaMpAdana-pratipAlanakriyAkalApazikSaNaiH samyagvaiyAvRttyakaratvaM tasya sUcitam bhavati / kiM nAmadheyo'sau ? tabAha-gaNizcAsau sarvadevanAmA ca gnnisrvdevnaamaa| kIdRzaH na nAmitaH na svatejasA bhraMzitaH parAbhUta iti yAvat , kenApi kSatriyAdinA, kena ? haThena balAtkAreNa / adyApi // 38 // % A5 For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasya sarvadevagaNeH stambhatIrthavelAkUla-nikaTavartizAkhisthalagrAmakSetrabhuvi stUpo mithyAdRSTibhirapi saprabhAvatvena rakSyamANaH pUjyamAno vidyata iti gAthArthaH // 8 // atha zrIdevabhadrasUrINAmatyantamupakAriNAmupakAra saMsmaran kRtaghnatvaM nirAkuvaMstebhyo namaskAramAvizcikIrSurgAthAtritayamAhasUra-sasiNo'vina samA, jesiM te kuNaMti asthmnnN|nkkhttgtaa mesaM,mINaM mayaraMpi bhuNjte||1|| jesiM pasAeNa mae, maraNa parivajiaM payaM paramaM / nimmalapattaM pattaM, suhasattasamunnainimittaM // 2 // tesiM namo pAyANaM, pAyANaM jehiM rakkhiA amhe / sirisUridevabhadANa sAyAraM dinnabhaddANaM // 3 // ___vyAkhyA-teSAM zrIsUridevabhadrANAM pAdebhyo nama iti saMTakaH / yeSAM, ki? mityAha-na samauna tulyau, ko ? sUraH aryamA zazI-candramAH, sUrazca zazI ca sUrazazinau AstAmanye aprakaTopakAriNaH, ityapi zabdArthaH / kathaM tAbhyAM saha sAmyam ? tatrAha-yasmAttau sUrazazinau kurutA vidhattaH,kim ? 'atthamaNa'ti zliSTaM padametat , tatra sUryAcandramasoH pakSe astamayam astam ,te | ca bhagavantaH zrIdevabhadrAcAryAH artha-vittaviSaye manaH arthamanastanna kurvanti parityaktasvajanakanakatvAtteSAm / punaH kIdRzAvetau ? ityAha-kSatra-sadAcAraM gatau prAptau kSatragatau tAdRzau, na asadAcArAvityarthaH, evaM nAmA'sadAcAraH, yena meSam eDakaM mInaM pRthuromANa makaramapi jalajantuvizeSamapi bhuJjAte, atyantamadhamA evaivaM kurvate, iti pratIyamAnArthena tayorasAdhAraNoddhAvanam / 1 pRthuromANa-matsyam / For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadhara sArddha zatakam / / 4 devabhadrasUrINAm // // 39 // 8 atha ca nakSatragatau azvinyAdikrakSapAdanavakasaMsthau meSaM mInaM makaraM ca rAzivizeSa samadhitiSThataH sUryacandrAviti, tathA ca loko vadati-meSaM bhuktvA idAnIM sUryo vRSe saMkrAntaH, evaM candro'pi mInaM bhuktvA idAnI caMdro meSe sthita ityaadi| prathamapakSe ca na kadAcidasadAcAra-prANivadhAnRtabhASaNastainyAbrahmasevAdikaM gatAH AcIrNavantaH, nApi meSamInamakaropabhogaM manasAvi vidadhati te zrIpUjyapAdAH / / 81 // tathA 'yeSAM prasAdena-anugraheNa mayA paramaM prakRSTaM sarvapadottamaM padam-AcAryapadamityarthaH prApta kabdham / kIdRzaM yatparamaM padam ? tatrAha-parivarjitaM tyaktaM, kena? madena ahaGkAreNa / punaH kIdRzam ? nirmalAni-nirdUSaNAni vinayAdiguNAnvitAni pAtrANi=" pAtraM tu kUlayormadhye, paNe nRpatimantriNi / yogyabhAjanayoryajJa-bhANDe nATyAnukartari // 1 // " iti haimAnekArthavacanAt (2-444), jJAnAdiyogyAni yatra tat' nirmalapAtram / anena ca paramapadavizeSaNadvayenAtmano nirahaMyutA svagacchasya ca pAtraratnAkaratvamAveditam bhavati / kimartha paramaM padaM prAptam ? ityAhazubhA-dharmayogyA ye sacA: jIvAsteSAM samunnatiH abhyudayastannimitta-taddhetave zubhasattvasamunnatinimittam / anena ca svasya bhAvaparopakRtikAritvaM sUcitaM syAditi // 82 // tathA tebhyaH pAdebhyo namaH yaiH rakSitAHcAtA vayam / kebhyaH ? pAtebhyaH-patanebhyaH vinAzebhya ityarthaH yugapradhAnapadapAlanAdavinAzipadaprApteriti bhAvaH / zrIsUridevabhadrANAM, kIdRzAnAm ? sAdaraM-sasaMbhramaM dattaM vitIrNa bhadraM kalyANa yaistAdRzAnAM tathAvidhopadezazAstraviracanena vyAkhyAnena ca bhavyAnAM kalyANapadaprApterityAkRtamiti gAthAtrayArthaH // 81-82-83 / / zrIdevabhadramaribhyaH zrIjinavallabhamaribhyazca yaiH mUripadaM pradattaM tAnAha // 39 // For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUripayaM dinnamasogacaMdasUrIhiM cattabhUrIhiM / tersi payaM maha pahuNo, dinnaM jiNavallahassa punno||4|| vyAkhyA-tesiM' ti caturthyarthe SaSThI prAkRtatvAt , tebhyaH zrIdevabhadramuribhyaH sUripadam-AcAryapadaM datta=vitIrNam / OM kai ?rityAha-azokacandrasUribhiH zrIjinacandrasUriprasAdIkRtAcAryapadaiH / tathA ca ebhireva prakaraNakAriprabhubhirvizikAyAmabhyadhAyi ____ "abhiSekavarasahodara,-sahadevagaNestato'bhavacchiSyaH / mUristvazokacandro-jinacandrAcAryadattapadaH // 1 // " kIdRzaistaiH ? tyakto-mukto bhUri-kAJcanaM yaiste tathA taiH / uktazca taireva tatraiva / / " sUriH prasannacandro, harisiMho devabhadramUrirapi / sarve'pyete vihitAH, sUripade'zokacandreNa // 1 // " 'tesiM'iti punarAvRttya yojyate,tatra tRtIyAthai SaSThI,tato yaH punardattaM,kiM tatpadaM mUripadamityarthaH,kasya?prabhoH,svAminaH kasya? mama, kiM nAmadheyasya ? tatrAha-jinavallabhasya 'jinavallabhaH' iti sugRhIta nAmadheyasya / tathA ca viMzikAyAmetadevoktam___" itto'pyamayadevAkhya,-sUreH zrIzrutasampadam / samavApya tato matvA, caityavAso'sti pApakRta | zrImatkUrcapurIya-zrIsUrejinezvarasya ziSyeNa | jinavallabhena gaNinA, caityanivAsaH parityaktaH // 2 // 1- tya-muktaM bhUri-kAJcanaM ' iti bhavyam , kAJcanavAcibhUrizabdasya napuMsakaliGgatvAt / 2 ' bhUri svarNe pracure ca' iti haimAnekArthasaMgrahaH (2-452) 3 tatraiva-viMzikAyAm / CR For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNaghara sArddha zatakam / 1180 11 www.kobatirth.org kRtAGgigaNabhadreNa, devabhadreNa sUriNA / zrIcitrakUTadurge'smin so'pi sUripade kRtaH ayaM cArthaH samasto'pi pUrvAcAryAmnAyapratipAdanena pUrvameva sphuTIkRta iti gAthArthaH // 84 // // 3 // " athAyaM sugurubahumAnavAn bhagavAn prakaraNakArastameva zrIjinavallabhasUrim " atthagirimuvagaesuM " ityAdinA " tappayaparamaM pAvia jAo jAyA jAohaM (146) " ityantena dvASaSTigAthAsamudAyena stutvA triSaSTitama gAthA (147) pUrvArddhana vandamAnaH prAha - ' tamaNudiNaM dinnaguNaM, vaMde jiNavallahaM pahuM payao ' / ( 147 ) ti / atthagirimuvagaesuM, jiNa-jugapavarAgamesu kAlavasA / sUrammi va diTThihareNa, vilasiaM mohasaMtamasA // saMsAracAragAo, nidvinnehiM-pi bhavajIvehiM / icchaMtehi vi mukkhaM, dIsaha mukkhAriho na ho // phuriaM nakkhattehiM, mahAgahehiM tao samuhasiaM / buDDhI rayaniareNAvi pAviA pattapasareNa // 87 // pAsasthakosiakulaM, payaDIhoUNa haMtumAraddhaM / kAe kae ya-vighAe, bhAvi bhayaM jaM na taM gaNai // 88 // jaggati jaNA thovA, sa-paresiM nivvuI samicchatA / paramattharakkhaNatthaM, sarvaM saddassa melaMtA // 89 // nANA satthANi dharaMti te u jehiM viyAriUNa paraM / musaNatthamAgayaM pari, haraMti nijjIvamiha kAuM // aviNAsiajIvaM te, dharati dhammaM suvaMsanipphannaM / mukkhassa kAraNaM bhaya nivAraNaM pattanivANaM // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUriNAM saprapaMca stutigarbha caritrAdi // || 80 ||
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org 3% % dhariakivANA keI,sa-pare rakkhaMti suguruphryjuaa| pAsatthacoravisaro, viyArabhIo na te musi|| maggammaggA najati neya viralo jaNa tthi maggaNNAthovA tadattamagge, laggati na vIsasaMti ghnnaa|| anne annatthIhiM, sammaM sivapahamapicchirohiM pi| satthA sivatthiNo cAliA vi paDiA bhvaarnne|| paramatthasattharahiesu bhavasatthesu mohanidAe / suttesu musijatesu poDhapAsattha-corehiM // 95 // asamaMjasameyArisa,-mavaloia jeNa jaaykrunnenn| esA jiNANamANA, sumariA sAyaraM tiyaa|| gAthAdvAdazakavyAkhyA-"tamaNudiNaM dinnaguNaM vaMde jiNavallahaM pahuM payao (147)"tti| zrIjinavallabhasUriM prabhu-svAminaM prayata: AdareNa vande-abhivAdayAmi / kIdRzam ? dattA-vitIrNA bhavyaprANinAM guNAH-jJAnAdayo yena taM dattaguNam , yadi vAguNo-rajjustatazca dattA avatAritaH saMsArakUpAntarnimajajantujAtoddharaNAya guNaH saMvegarasasAradvAdazakulakAdirUpA rajjuryena, dattA vA savAnAM jIvavIryollAsanena kArAtinirdalanAya zauryAdayo guNA yena taM dattaguNaM, taM vande (147) (96) yena, ki ?mityAha-smRtA-hRdi vyavasthApitA smaraNapathamAnIteti yAvat , kA'sau ? AjJA-vacanam AdezaH, cakArAt kattumavasitA ca 1 " guNo jyA-sUtra-tantuSu // rajau sattvAdau saMdhyAdau, zauryAdau bhIma indriye / rUpAdAvapradhAne ca, doSAnyasmin vizeSaNe // 1 // " ( hemAne. | kArthasaMgrahaH lo. 153-153) CROCOCCACADAKI % % % % % For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org gaNadhara sArddha shtkm| // 41 // SOCIOLOGISTRICROR | zrIjinavallabhasUrINAM saprapaMca stutigrbhcritraadi| keSAm ? jinAnAm-arhatAm , kathaM smRtA ? sAdaraM tadA tasmin kAle, kIdRzI ? eSA-anantaraM vakSyamANA / kiM kRtvA ? avalokya-vIkSya, kim ? asamaJjasam asambaddham upplvmityrthH| kIdRzam ? etAdRzam-evaMvidham , kathambhRtena yena ? asamaJjasAvalokanAjAtakaruNena samutpanna kRpeNa / / 96 // kadA kIdRzaM cAsamaJjasa ?mityAha-kAlavazAt-duSamAsamayAyatatayA jinA tIrthakarA RSabhAdivarddhamAnAntAH yugapravarAgamA: sudharmasvAmijambUsvAmi-prabhava-zayyambhava-yazobhadrA-ryasaMbhUtavijaya-bhadrabAhasvAmi-sthalabhadrasvAmyA-ya'mahAgiryAyasuhasti-zAntimUri-haribhadrasUri-zANDilyasUryAya'samudrA-ryamavAryadharma-bhadraguptapari-zrIvairasvAmyA-yarakSitA-yanandyA-ryanAgahasti-raivataka-skandila-himava-nAgo-dyotanasUri-govindasUri-bhRtidina-lauhityadhyasU-[mAsvAtivAcaka-jinabhadrasUri-haribhadrasari-devasUri-nemicandro-dyotanamUri-varddhamAnasUri-prabhRtayasteSu jinayugapravarAgameSu astam-abhAvo nirvANasvargAdigatiH, tadeva girirAmartyalokApekSayA'tyantoccasthAnatvAta zailastam upagatepu-prApteSu satsu sUryavat-akevat , sUryapakSe astagiriH pazcimAcalaH, kAlavazAditi ca caturyAmyatikrame / vilasitam-ullasitaM vijambhitaM, visRtaM prasRtamityarthaH, kena ? mohasantamasA-moha eva santataM tamastena ajJAnaniviDAndhakAreNa, dRSTiH mohapakSe samyaktvaM, saMtamasapakSe cAlokana, taM harati apanayatIti dRSTiharaM, tena dRSTihareNa // 85 // tatazca kiM saMjAtam ? ityAha-'saMsAracAragAo' saMsAra eva-bhava eva mUtrapurIpanirodhadatvena kSuttRTpIDAkAritvena nAnAprakArakadarthanAspadatvena dandazUkavRzcikagodherakakakalAsAdyAkIrNatvena durgandhAzuciparipUrNatvenAtibIbhatsatvena cittavapuHklezakRttvena vinidra(tA)bhayAvahatvena ca cArakA kArAvezma tasmAt nirviNaH dharaNItalapATana(luThana)pracuravAndikajanavimardasaMkoca-ba KAROGRA* LAT // 41 // For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mArayadhvaM sevayadhvametaM rAjabhANDAgAralUSakam etasya hRdi zilAmAropayadhvamaGgulIdIpAn dadadhvaM saMdaMzakaistroTayadhvaM mukhaM dhUmena pUrayadhvam' ityAdi sAdhikSepAlA santApavAtazItAtapadaMzamazakavA dhAmya udvignairasusthairatyantamasamAhitairityarthaH / kai? - rityAha- bhaviSyanti kalyANapAtramiti bhavyAste ca te jIvAzca = saccAstairbhavyajIvaiH, yata eva saMsAracArakAnnirviNNairata eva tasmAt mokSaM=muktim icchadbhiH = abhilaSadbhirapi tairbhavyairna dRzyate = nekSyate, ko'sau ? panthAH = mArgaH kimbhUtaH 1 mokSArhaH= muktividhAnakSamaH / tadayamarthaH - jinAdi sUryAstamaye mohAndhakAre samullasite sati bhavyaiH saMsArAdudvigracittairmokSArthibhirapi mokSamArgo na dRzyata iti / saMtama sollAse'pi zobhanamArgAdarzanaM sphuTameva // 86 // anyacca kiM saMpannam ityAha- 'phuriaM nakkhattehiM' sphuritaM=prakaTIbhUtaM, na, kaiH ? kSatraiH =sadAcAraiH, kiM tarhi ? cauryapAradAryapara-guruvaJcana-mitrakalatra-bhaginI-pApaNDinyAdisaGgama - brahmahatyA - strIhatyA - gohatyA - madirApAna mAMsabhakSaNaprApaddhi - dyUta-vezyAsakti-kapaTa bhASaNa - dharmazaThatva-kaSAyavarddhana - kaSAyodIraNA-bhyAkhyAnadAna-parivAdA- kalyANamitrasaGgatyAdyasadAcAraiH spaSTIbhUtamityarthaH / tataH = tadanantaraM mahAnto= durnivAryA ye grahAH = " graho grahaNanibandhAnugraheSu raNodyame / uparAge pUtanAdAvAdityAdau vidhuntude // 1 // " iti vacanAt ( mAnekArtha0 2 - 601 ) nirbandhA abhinivezA: zrAvakasamyaktvAropaNa niSedha-zrAvakapazcadaNDaka - caityavandananiSedha-paJcA mRtasnAtra - zAsanasurapUjA - zrAvakaprAsukajalapAna - zrAvakapratikramaNasUtra - sAdhusAdhvIzakrastava bhaNana saMyatI bhAvikA-sthApanAcA - pratidina munijanacaityavandanA - pradakSiNAtraya - lavaNajalArAtrikA - mAGgalyakaraNa-dvayA sanakAdipratyAkhyAna - prakaraNaprAmANyasarvAcaritaprAmANya-celAJcalavandana kadApana- mAsikya vihArasthApananiSedharUpAH kadAgrahA ityarthaH, tairmahAgrahaiH samullasitaM - vaha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sAIzatakam / // 42 // www.kobatirth.org lIbhUtam / tathA 'buDDIrayaNiareNAvi' ti, prAptA = labdhA vRddhi - upacayaH, rajo = badhyamAnaM karmAdharmmarUpaM tasya nikaraH- samUhastena rajonikareNApi pUrvApekSayA'pi samuccaye, prAptaprasareNa labdhAvakAzeneti / saMtamasollAsapakSe tu nakSatraiH = RkSaiH sphuritaM= vyaktIbhUtaM mahAgrahaizva - guruzukrAdibhiH samullasitam atizayena dIptIbhUtam / vRddhi:- puSTiH rajanikareNApi = candramasA prAptA prAptaprasareNa || 87 // tathA 'pAsatthakosiakulaM payaDIhoUNa haMtumAraddhaM kAe' jJAnAdInAM pArzve tiSThantIti pArzvasthAH, atropalakSaNatvAdanye'pyavaSaNNAdayaH, ta eva kauzikAH ' kauzikaH zakraghUkayoH // kozajJe guggulAvAhi tuNDike nakule munau // " iti ( mAnekArtha0 3 - 636) vacanAt indrA = adhipatayasteSAM kulaM "kulaM saGghaH kulaM gotraM, zarIraM kulamucyate " iti (zabdaratnapradIpa ) vacanAt kulaM = saGghaH kauzikakulaM prakaTIbhUya - pratyakSIbhUya hantuM niHzaGkaM vidhvaMsayituM sacittapRthivImardana - sacittajalapAna - dIpAditejaskAyavirAdhana- tAlavRntAdivIjanAdi-prakAraiH kAyAn paDjIvanikAyAn ArabdhaM= pravRttam / nanu paTkAya vadhAdAtmano bhaviSyaddurgatipAtAce kiM na bibhyati 1, satyam, etadevAha - 'eyavidhAe' eteSAM kAyAnAM vighAte vinAze bhAvi = AgAmi yadbhayaM = narakapAtAdivAsaH, taM na gaNayati = nAvekSyate pArzvastha kauzikakulamiti sambandhaH, sAndRSTikaphalamAtra pratibaddhA hi gurukarmANaH saccA nodarkaphalaM paryAlocayantIti bhAvaH / santamasapakSe ca pArzvasthaM nikaTavartti kauzika kulam - ullUkavRndaM prakaTIbhUya = parvataguhAdibhyo niHsRtya hantuM troTiprahAraikhoTayitumArabdhamiti pUrvavat / kAn ? ityAha- 'kAe 'ti kAkAnvAyasAn, yato yasmAddhetoH, tat-kauzikakulaM mAvibhayaM - kAkebhyazcaJcucuNTanAdi - bhaviSyadbhItiM na gaNayati =na vicArayati mUDhatvAdityarthaH // 88 // ' jaggaMti' ityAdi / vivekajAgarikayA jAgrati- sphUrjanti janAH = lokAH stokAH = parimitAH For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbhacaritrAdi // // 42 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samyagdRSTisusAdhusuzrAvakAdaya ityarthaH, mithyAdRzAM tu mahAmohanidrAmudritavivekalocanAnAM kautaskutI jAgaraNavArtetyarthaH kIdRzAH ? svaparayoH AtmeratayonivRti "atha nivRtiH / mokSe mRtyau sukhe sausthye," iti (haimAnekArtha0 869) pAThAnmokSaM samicchantaH abhilaSantaH / punaH kiMvidhAste stokajanAH ? tatrAha-melayantaH yojayantaH, kam ? zabda-svaram , kasya ? zabdasya-svarasya, kimartha ? mityAha-paramArtharakSaNArthamiti, paramaH-prakRSTo'thoM vAcyaM yasya sa paramArthaH siddhAntarUpa: svAdhyAyastasya rakSaNArtham-avismaraNArtham, avicchinnasvAdhyAyakaraNena zabda zabdena saMbanantaH / nidrAvikathApramAdAsevanena hi svAdhyAyAkaraNe mahAnanarthaH sAdhUnAm , taduktam " jAgaraha jaNA! nicaM, jAgaramANassa vaDDae buddhI / jo subai na so suhio, jo jaggai so sayA suhio // 1 // suyai suyaMtassa suyaM, saMki khaliaM bhave pamattassa / jAgaramANassa suyaM, thirapariciamappamattassa // 2 // suyaha ya ayagarabhUo, suyaMpi se nAsaI amayabhRyaM / hohI ayagarabhUo, naTuMmi sue amayabhUe nihAvasago jIbo, hiyamahiaM vA na yANaI kiMpi / tamhA tapparihAreNa dhammajAgariayA seyA // 4 // " yadi vA-paramaH-atyantazreSThaH arthaH-dhanaM paramArthaH, sa ca zrutameva tasya rakSaNArtha, tadrakSaNasyaiva hi sakalasukhakhAnikalpatvAt , taduktam " narapatibhiradaNDyaM zastraghAtairakhaNDyaM, prakaTitamapi dhArya naiva caurApahAryam , nikhilasukhanidhAyi prAjyamIDagjinendrA-gamadhanamiha dhanyAH kecidevArjayanti 545 For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sAI zatakam / // 43 // www.kobatirth.org athavA vyAkaraNakalaGkArachandaH kAvyAdInAM paramArthasya = garbhArthasya tAtparyArthasya rakSaNArthaM zabdaM padaM 'sahassa' ci tRtIyArthe SaSThI tataH zabdena saha mIlayantaH = samasyanta ityarthaH / zAstrArthacintanAbhAve hi baTharazekharAH sAdhavaH pravacanonnatikAriNo na bhavanti / santamasapakSe ca stokA ArakSakapuruSapramukhA janAH svaparayornirvRtiM = sausthyaM samicchantaH kIdRzAH santaH ? paramAH=uttamAH ca te arthAzca = " artho'bhidheyarai - vastu prayojana-nivRttiSu / " iti ( amara0 nAnArtha0 86 ) / vacanAd vastUni padArthAH = dhanadhAnyadvipadacatuSpadAdayasteSAM rakSaNArthaM zabdaM zabdasya mIlayantaH plutasvareNa prAharikazabdaM prAharikazabdasya saMghaTTayanta ityarthaH // 89 // tathA ' nANAsatthANi ' ti, te tu te punaH samyagdRSTisuvihitazramaNa zrAvakAdayo janA nAnAprakArANi dazavaikAlikAvazyako padezamAlAdIni zAstrANi granthAn dhArayanti = vyAkhyAnayanti cintayantIti yAvat / 'jehiM viyAriUNa paraM' iti yaiH zAstraiH kRtvA paraM pArzvasthAdikamAtmavyatiriktaM mopaNArthaM bhakSaNArtham - AgataM prAptaM vicArya =" aho ! auddezikAdhAkarmAdibhojinaH SaTkAyopamardakAriNaH sakiJcanA asaMyatA gRhazaraNaprasaktAH sacitapuSpaphalodakopabhogino'brahmasevAdikalaGkapaGkanimagnA ete ' / tacca sarvvamaudezikopabhogAdikamanAcIrNaM munInAm -" uddesiaM kIyagarDa, niAgamabhihaDANi a / " ityAdinA, " AhAkammaM bhuMjar3a, chakAyapamaddaNo gharaM kuNaI / paccakkhaM ca jalagae, jo piyai kahaM tu so sAhU || 1 | je gharasaraNapasattA, chakkAyariU sakiMcaNA ajayA / navaraM muttUNa gharaM, gharasaMkamaNaM kayaM tehiM || 2 ||" ityAdinA ca siddhAntapratiSiddhatvAtsAdhuveSeNaite pApA lokamopaNaM kurvantI" ti vimRzya pArzvasthAdijanaM pariharanti = dUrato varjayanti tadvandanAdividhAnasya siddhAnte mahAnarthahetukatvena pratipAdanAt tathA coktam For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabhasUrINAM saprapaMca stutigarbha caritrAdi // // 43 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %254 " pAsatthAI vaMdamANassa neva kittI na nijarA hoi / kAyakilesaM emeva kuNai taha kammabaMdhaM ca // 1 // " kiM kRtvA te suvihitazrAvakAdayo jAgarUkAstaM pariharantI ? tyAha-kRtvA vidhAyaavagamyetyarthaH, kIdRzam ? 'ni. jIva ' miti, jIvazabdena jIvitamucyate tato nirgataM jIvitaM satcamityarthaH yasmAttAdRzaM jJAtvA iha-jagati, ayamabhiH prAyaH-zithilo'pi kathazcid yadi budhyate tadA na parityajyate, param-"avi nAma cakkavaTTI, caija sarvapi cakavaTTisuhaM / na ya osannavihArI, duhio osannayaM cayai // 1 // " iti vacanAtsarvathA niHsattvo'yamiti paribhAvya taM varjayantIti / dvitIyapakSe ca-nAnAzastrANi-kuntazakticakrAdIni AyudhAni dhArayanti gRhNanti, te tu=te punaH stokajAgarUkAdayo yaiH | zastraiviMdArya-prahRtya paraM mopaNArthamAgataM taskarAdikaM pariharanti parityajanti muzcanti nirjIva-vigatAtmakamiti kRtvA | // 90 // ' aviNAsiajIvaM' ityAdi, te=suvihitAH sAdhuzrAvakAH stokA jAgarUkA dhArayanti anutiSThanti, kim ? dharmakSAntyAdidazabhedaM sthUlaprANivadhaviratyAdidvAdazabhedaM ca, kIdRzam ! su-zobhanA zuddhaprarUpakatvasaMvegasArakriyAparatvAdiguNopeto yo'sau vaMza="vaMzaH saGgha'nvaye pRSThAvayave kIcake'pi c|" (haimA0 558) ityanekArthAt anvayaH= AmnAya ityarthastatra niSpannam , ata evAvinAzitAH vidhvaMsamaprApitA jIvA prANino yatra tam avinAzitajIva-dharmam , ayamarthaH-' yajJArtha pazavaH sRSTAH, svayameva svayambhuvA / yajJo'sya bhUtyai sarvasya, tasmAd yajJe vadho'vadhaH // 1 // " ityAdikudRSTInAmiva na kApyahamme prANighAtopadeza iti / punaH kIdRzam ? mokSasya mukteH kAraNa hetuH, bhayaMtrAsaM saMsArAnni 1 jIvaH syAn tridazAcArye, drumabhede zarIriNi / jIvite'pi ca..." (haimAnekArtha 0 527) // 2 "vaMzaH saMghenvaye veNau pRSTAdyavayave'pi ca" pATA0 // ROAC-SCHOCAC4 For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara zrI sArddha shtkm| File jinavallabhasUrINAM sprpNcstutigrbhcritraadi| // 44 // R vArayati-niSedhayatIti bhayanivAraNam / tathA prAptaM nirvANaM-nivRttimavyasattvairyasmAttaM prAptanirvANam / anena kAraNasyaiva niru| pahatatvamavazyaM svasAdhyasAdhakatvenoktam / pratIyamAnArthapakSe ca-te stokA jAgarUkAH dhArayanti=upAdadate, kim ? ityAhadharma"dharmo yamo-pamA-puNya-svabhAvA-cAra-dhanvasu // 335 / / satsaGge-'hatyahiMsAdau, nyAyo-paniSadorapi (336)" iti (haimAnekArtha0 335-6) vacanAd dhanuH, kIdRzam ? avinAzitA jIvA maurvI yasya tat avinAzitajIvam / punaH kIdRk ? suzobhano-nIrandho'lanakITako yo vaMza: veNustasAnniSpannaM kRtaM suvaMzaniSpannaM mokSasya-vizikhAnAM muktermocanasya kAraNam / na hi tATakodaNDamantareNa zarANAM mokSaNaM syAdata eva prAptA=AsAditAH niranizcitA bANA:-zarA yena tatprAsanirvANam / na hyayojitakANDaM kodaNDaM kANDamokSAya saMpadyate / tAdRzaM ca tatkIdRzaM bhavet ityAha-bhayanivAraNaM-taskarAdivAsapratiSedhakam // 91 // tathA 'dhariyakivANA keI ' ityAdi, kecittu suvihitAH suzrAvakAca svaparAn AtmetarAn rakSanti avanti / kIdRzAH santaH 1 dhRtA-svIkRtA kRpA-karuNA tatpradhAnA AjJA-bhagavadvacanaM yeste dhRtakapAjJAH / (saiva hai| paramparitarUpakeNa kRpANaH khago yaiste gRhItakapAjJAkRpANAH) ArakSakapakSe tu dhRtakRpANA iti vyaktam / tathA sugurureva zobhanadharmAcArya eva zAsanavipakSakSiptakadupanyAsavizikharakSakatvena spharakaH-kheTakastena yutAH sahitAH / gurulakSaNaM cedaM tathA " avadyamukta pathi yaH pravarttate, pravartayatyanyajanaM ca niHspRhaH / sa sevitavyaH svahitaiSiNA guruH, svayaM taraMstArayituM kSamaH param // 1 // " OACHERE // 44 // For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ityAdiguNakalApAlaGkRtadeho'tyantaM durlabhaH sugurustaduktam - " titthayara gaNaharo kevalI ya patteyabuddha puvadharo / paMcavihAyAradharo, dullaMbho ittha Ayario // 1 // maggaMtA vi hu dhammaM, saMsArasamudabhIruA jIvA / pAsaMDiamuhapaDiA, bhamaMti puNaruttasaMsAre || 2 || dhammAyariNa viNA, alahaMtA siddhisAhaNovAyaM / asya va tuMbalaggA, bhamaMti saMsAracakammi || 3 || jaha kAyamajjhaDiaM, verUliaM koi jANao leha / sAricchayAinaDio, avijaM kArya cia gahei // 4 // evaM dhammAyariaM ahamAriANa majjha aavddiaN| givhaMti lahuyakammA, sammannANeNa jai viralA || 5 || " evaM tAvad gRhItakRpAjJAkrapANAn puraskRtya suguruvistIrNaspharakAn pArzvasthAH = kuyatayasta eva cAritradhanApahAritvena caurA : = malimlucAH pArzvasthacaurAH teSAM visaraH = samUhaH pArzvasthacauravisaro na muSNAti =na luNTati yataH 'viyAramIo'ti, pArzvasthapakSe vicAraH = siddhAntoktahetuyuktidRSTAnta sannaddhadharmmavAdastasmAdbhIta:- trasto vicAramIta ityarthaH / laukikastokajAgarUkapakSe ca ye kecid gRhItakhagAH suSThu =atizayena guruH - vizAlo yaH spharakastena yuktAn pArzvastho'pi = pratyAsannavapi cauravisaraH = taskaranikaro na muSNAti / kIdRzaH san 1 vidAraNaM vidAraH = khaGgaprahArairbhedanaM tasmAdbhIta ityarthaH / / 92 / / ' maggummaggA naaMti neye 'tyAdi, mArgoM hi dvidhA dravyamArgoM bhAvamArgazca tatra dravyamArge dezAntaraprApaNarUpaH, bhAvamArgazca jJAnAdirUpaH / so'pi dvidhA zuddho'zuddhazca / tatra zuddho yatra vidhicaityapUjanam - avidhicaityavarjanaM, zubhagurUNAmAjJAyA akhaNDanaM, zubhagurUNAM purataH pratyahamaskhalitamamelitaM dvAnavatisthAnakavi For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / / / 45 / / www.kobatirth.org zuddhavandakadAnaM, sAdhusambhave pratidinaM sAdhusamIpamAgatya devavandanaka-vandanaka-sAmAyika pratikramaNa - pratyAkhyAnapauSadhAdivizeSadharmakRtyArAdhanaM, suvihitagItArthasaMviprasAdhyanti ke upadezamAlA - devavandana-vandanaka- pratyAkhyAna -pratikra - sUtrArtharUpacUrNyAdizAstrazravaNaM, suvihitasusAdhuvacanAsevanaM, kadadhvapratibaddhalokamocanaM, kusiddhAntazrutiparivarjanaM, gaDDarikApravAhatyAgaH, zobhanasthAnanivasanaM, gurupAratantryAt paThana-svapana-dhyAna-vihAra-svAdhyAya - tapaH karma-bhojana-gamanAgamanAdau pravarttanam // tathA yatra ca hariharAdInAM pUjA tadguNagrahaNaM, dharmabuddhyA tadbhavaneSu gamanaM 1, kAryArambhe vinAyakAdInAM nAmagrahaNaM 2, vivAhe vinAyakasthApanaM zazirohiNIgItaM ca 3, putrajanmAdau SaSThIpUjanaM 4, vivAhAdau mAtRNAM sthApanaM 5, zukla dvitIyAyAM candraM prati dazikAdAnaM 6, caNDikAdInAmupayAcitakaraNaM 7, totalAgrahAdipUjanaM 8, AdityacandragrahaNe vizeSataH snAnaM dAnaM pratimAderapi pUjanaM 9, holikAyAH pradakSiNAdAnaM 10, pitRRNAM piNDapradAnaM 11, zanaizvare vizeSatastilatailAdidAnaM 12, zuklasaptamyAM vaidyanAthAdeH pUjanamupavAsAdikaraNaM 13, putrAdijanmani mAtRzarAvANAM ropaNaM 14, AdityacandravArayorekAzanAditapazcaraNaM 15, midhyAdRSTigotra devatAbhyarcanaM 16, revantapathi - devatayoH pUjanaM 17, kSetre'syAkiraNaM 18, budhASTamyAM pUjA 19, agnikArikAkAraNaM 20, svarNarUpyaraGgitavastracUTaka paridhAnadine soviNi-rUpiNi-raGgaNi- vizeSapUjAlAhaNAdidAnaM 21, gopucchAdau hastotsedhaH 22, pitRRNAM sapatnInAM ca mUrttividhApanaM 23, uttarAyaNakaraNa 24, bhUtazarAvadAnaM 25, paratIrthe yAtropayAcitakAdikaraNaM 26, prapAdAne 27, jalAJjalI tiladarbhadAnaM 28, mRtakArtha jalaghaTa1 khette sIyAiacaNaM iti vidhimArgaprapA pR. 3 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabha sUrINAM prapaMca stutigarbhacaritrAdi // / / 45 / /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dAnaM 29, sArddhamAsika - pANmAsika-sAMvatsarika- karaNaM 30, mithyAdRSTigRheSu lAbhanakadAnaM 31, kumArikAbhaktapradAnaM 32, kanyAphalagrahaNaM 33, tithiSu-akarttanaM dadhyaviloDanaM ca 34, amAvAsyAyAM jAmAtRkaprabhRtInAM bhojanakAraNaM 35, dhamrmArthaM vApIsaraH kUpAdikhAnanaM 36, kSetrAdau gocaradAnaM 37, vivAhe janyakAgamane sahi~DanakaM 38, mRtakArthe paNDavI vAhanaM 39, svabhojanAtpitRRNAM nimittaM hataMkArapradAnaM 40, kAkaviDAlAdInAM piNDAdipradAnaM 41, pippalanimbAdivRkSAropaNaM 42, tAlAca brAhmaNAdInAM kathAzravaNaM 43, godhanapUjanaM 44, indrajAladarzanaM 45, padAtiyuddhadarzanaM 46, brAhmaNatApasAdInAM namanaM bhaktidAnaM ca 47, brAhmaNAdigRhe gamanaM bhojanaM ca 48, mUlAzleSAdijAte bAlake brAhmaNoktakriyAkaraNaM 49, zItakAle agnikASThakadAnaM 50, dharmmArthaM caitre cacakrIDanaM 51, vaizAkha zuklapakSe'kSayatRtIyAkaraNaM 52, vAsudevasya svapane utthAne caikAdazyAM tathA phAlgunazuklapakSAmalakyekAdazyAM tathA jyeSThazuklapakSe niSpAnIyapANDavaikAdazyAM sarvamAseSu caikAdazyAmupavAsAdikaraNaM 53, caitrAzvinamAsayoraTamI mahAnavamyorbhaTTArikApUjanaM 54, mAghamAse ghRtakambaladAnaM 55, pratimAdipurato'pi styAnaghRtabhRtasthAlapradAnaM 56, mAghazuklatRtIyAyAM gaurIbhaktakaraNaM 57, mAghamAse rAtrau snAnaM 58, phAlguna zuklapakSe nAgapaJcamyAM nAgapUjanaM 59, zrAvaNa zuklapakSe SaSThIkaraNaM 60, bhAdrapade'rkapaSTIkaraNaM 61, bhAdrapada kRSNapakSe ( caMDI ) aSTamIpUjanaM 62, bhAdrapada zukladurvASTamyAM viruhkAdikaraNaM 63, bhAdrapada kRSNazuklapakSayoH krameNa vatsadvAdazyodvAdazyoH karaNaM 64, bhAdrapada kRSNa kajalatIyA-bhAdrapadazuklaharitAlikA tRtIyayoH pUjAdikaraNaM 65, bhAdrapadakRSNa (zukla) caturdazyAM pavitrakakaraNamanantaM 66, mAghazuklapakSyAmAdityarathapUjanaM 67, phAlgunakRSNa caturdazyAM zivarAtrijAgaraNaM 68, Azvina For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- gaNadhara sArddha zatakam / / 18| sUrINAM // 46 // zuklapakSe navarAtrake nAgapUjopavAsAdividhAnaM 69, Azvina zuklapakSe gomayatRtIyAkaraNaM 70, jyeSThazuklatrayodazyAM zaktukAdipradAna 71, jaineSu apyanAyataneSu gamanaM 72, zithilAcArasAdhUnAmAjJAbAhyAnAM niSkAraNaM vasatidAnaM tadvyAkhyAnazravaNaM jinavallabhanamanaM tatsamIpagamanaM ca 73 ityAdimithyAtvasthAnAni dUrataH parivarNyante / ____ yatra ca caitye notsUtrabhASakajanakramaH kutrApi cakSuSA'pIkSyate / nApi rajanyAM snAtraM, pratiSThA, sAdhusAdhvIpravezo, vilA- || | saprapaMca sinInATayaM ca / na ca jAtijJAtikadAgrahaH, yo jinavacanabahumAnI aninditakarmakArI dhArmikalokasukhAvahaH zuddhadharmadRDha-18 stutigarmacittaH sa sarvo'pi kRtyAdhikArI / tricaturasuzrAvakadRSTidRSTazca drvyvyyH| nApi rAtrau nandividhApanapUrvakaM kasyApi pravrajyA- critraadi| grahaNam / astamite dinakare jinAgrato na balidhiyate / nApi supte jane tUryaravaH / nApi rajanyAM rathabhramaNaM kadAcitkAryate / nApi jalakrIDA devatAndolanamAghamAlAH kriyante / na zrAvakapratiSThApramANam / na vA yuktaM jinagurvorapi geyagAnam / nApi caturazItirAzAtanA dRzyante / nApi kIrtinimittaM svakIyadravyavitaraNam / bahvAzAtanAkAri(rI)bhimahelAbhiH kalihAsyacasUripriyairjanaiH saha nivAryate dhamIlakaH (1) zrAvakazirasi nAvalokyate veSTanakam / snapanakArajanavaja nAsti vibhUSaNam / na gRhacintanam / malinavastrAGgaina jinapUjanam / zucibhUtAyA api zrAvikAyA na bahu manyate mUlajinapratimAyAH pUjanam / ekajinabimbAgrato'vatAritArAtrikasya na dvitIyajinAgrato'vatAraNam / puSpANyeva nirmAlyaM na tvakSataphalamaNimaNDanabhUSaNanirmalacelAni / na yatInAM mamatvaM na caantrvaasH| nAstyeva gurudarzitAyAH strIpuruSavimbavAmadakSiNadiksaMsthitacaityavandanakaraNAdirUpAyA vyavasthAyA lopanam / yatra caikoktamapi nizcayataH saguNaM kriyata eva, samayayuktyA vighaTamAnaM bahulokoktamapi na For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahu manyate / yatra ca nAtmA varNyate, parazca na dRSyate / yatra ca yaH saguNaH sa varNyate viguNazcApekSyate / yatra ca vastuvicAraNe na kuto'pi bhayamutpadyate / yatra ca jinavacanottIrNa prANApahAre'pi na prajalpate tathA yatra-(upadezarasAyanarAse gA0 27-29) "sAvayavihidhammaha ahigAria, jija na huMti dIhasaMsAria / avihi kariti na suhaguruvAria, jiNasaMbaMdhiya-dharahi na dAria // 27 // jai kira phullai labbhai molliNa, to vADiya na karahi sahu kUviNa / thAvara ghara-haTTai na karAvahi, jiNadhaNu saMgahukari na vadhArahiM // 28 // jai kira ku vi maraMtu ghara-haTTai, dei ta lijahiM lahaNAvai / aha kuvi bhattirhi deha ta lijahi, tabbhADayadhaNi jiNa pUijahi // 29 // " ityAdiko vidhiH / tathA paNyAGganAnanaviSaye ca-(upadezarasAyanarAse gA0...3234)"...jA lahuDI sA naccAvijjai, baDDI suguruvayaNi ANijjai // 32 // jovaNattha jA naccai dArI, sA laggai sAvayaha viyaarii| tihi nimittu sAvayasuya phaTTihi, jaMtihiM divasihi dhammaha phiTTahiM // 33 // bahua loya rAyaMdha sa picchahiM, jiNamuha-paMkau viralA baMchahiM / jaNu jiNabhavaNi suhatthu ju Ayau, marai su tikkhakaDakkhihi ghAyau SHRSONAGACASSAGE For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara sAI zrIjinavallabha zatakam / surINAM saprapaMca // 47 // stutigrbhcritraadi| AAMKARANSLCRECTRON ityAdiko'pi yo vidhiH / tathA rajasvalAviSaye'pi-( upadezarasAyanarAse gA069-71)" ......tinni cayAri chuttidiNa rakkhai, sa ji sarAvI laggai likkhai // 69 // hu~ti ya chutti jala(paba)dRi secchai, sA ghara dhammaha Avai nicchai / chuttibhagga ghara chaDiM devaya, sAsaNasura millahiM vihisevaya // 70 // paDikamaNai vaMdaNai AullI, citti dharaMti karei abhullI / maNaha majjhi navakAru vi jjhAyai, tAsu suTTa sammattu vi rAyai // 71 // " ityAdikazcaitatprakaraNakAraracitacarcarIrasAyanAdiprakaraNokto yo vidhiH sa sarvo'pi varttate / tathA zrAvaka-zrAvikAvidhiviSaye'pi-(SaTsthAnake gA0 16-18) "saMtalayaM parihANaM, jjhalaMba-colA(DA) iyaM ca majjhimayaM / susiliTThamuttarIyaM, dhamma lacchi jasaM kuNai // 16 // parihANamaNubbhaDa, calaNa-koDimajjAyamosaraMtaM tu / parihANamakkamaMto, ya kaMcuo hoi susiliTTho // 17 // pacchAyaMtaM aMga, susiliTuM ucarijamaNurUvaM / vikiyaM tavivarIyaM, vajai jiNabhavaNamAIsu // 18 // ityAdi vacanaviSaye ca sarvo'pi vidhiH zrIjinezvarasUrikRtaSasthAnakoktaH zuddho mArgaH, viparItastvazuddhaH / tathA cAnena prakaraNakAreNoktaM yathA-tatrAzuddhaH 1" jAta-mRta-sUtakadine rajasvalA-vamana-mUtra-viSThAsu / madye caNDAlAdau, syuH sapta chuptayo loke // 1 // " 2 upadezarasAyanarAsaH / RECROSECRECORDANA // 47 // For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org " gaDari - pabhAvapaDiehiM kugurunaDiehiM pAraddho vihivisayapArataMtehiM-bajio joio'viveeNaM / nivbuhapahapaDikUlo, bahujaNagaNasevio sukaro // 1 // For Private and Personal Use Only // 2 // 11 3 11 " aviyAriaramaNio, gaddahaliMDa va bAhire maho / aMto tusabhusabhario, puvAvaravayaNa vihaDaNao tatazcAtra mArgazabdena zuddhamArgaH, unmArgazabdenAzuddhamArge jJeyastato mArga zronmArgazveti dvandvastau mohaprAcuryAnnaiva jJAyete = naivaM budhyete / nanu kiM sarvathaiva mArgonmArgayoravijJAnaM na, ityAha- 'viralo jaNotthi maggaNNU' tti virala :- svalpo yastathAvidhamohAndhakAraprasarA'dUSitanairmalyA'rUpita sAtireka vivekacUrNAJjitadRSTirjanaH so'sti = vidyate kIdRza: ? mArgajJaH =pUrvoditalakSaNazuddhamArgavit / mArgajJatA cAtra zraddhAnakriyayorapyupalakSaNaM, tena yo mArga jAnAti zraddhatte samyaganutiSThati ca sa stoka ityarthaH / yadyevaM tahiM tasya stokasyApi mArgavido janasya suvihitasAdhvAdilakSaNasya vacasi bhUyAMso janA lagiSyanti ? netyAha-' thovA taduttamagge laggati tena = viralA [la ] mArgajJena uktaH = abhihito yo'sau mArgastaduktamArgastasmin taduktamArge stokA lagati - sajanti / bhUyastarAstatra kimiti na laganti ? ityAha-na vizvasanti na vizrambhaM yAnti ghanAH bhUyiSThA gurukarmatayA adyApi gaDarikApravAhanimanAste-' aho ! ThakA ete mastake vAsakSepeNa sakalamapi lokaM Thakayanti tasmAnnaitatsAmIpyenApi saMcaraNIyamiti, pralapantastebhyo dUrataraM palAyanta ityarthaH / aparapakSe ca ghorAndhakArAvRtatvena naiva jJAyate mArga unmArgoM vA / atra pakSe 'eva' zabdo bahujanApekSayA avadhAraNArthaH / viralazca kazcidgopAlauSTrikA dirjano'sti mArgajJaH, * evaupamye paribhave, ISadarthe'vadhAraNe iti hemA nekArtha0 avyayAdhikAre 1816 / 2 arUSitA = rajaHkaraNarahitA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadharasAIzatakam / / jinavallamasUrINAM saprapaMca stutigrbhcritraadi| // 48 // CSCRACTOCOCC stokAstatpratyayakAriNastaduktamArge gopAlAdyupadiSTe vartmani laganti, ghanAH punarna vizvasanti 'vipratArakA ete nizcitametanmArge lagnAnAmasmAkaM sarvasvasyApahAro bhaviSyatIti vikalpAditi // 93 // tathA 'anne annatthIrhi' ityAdi, anye kecit zivaM mokSamarthayante mRgayanta ityevaMzIlA: zivArthinaH, sArthAH=" sArthoM vRnde vaNiggaNe " iti haimAnekArtha0 234) vacanAt vRndAni bhavyAnAmiti gamyate, cAlitA api preritA api, atrApi="api saMbhAvanA-zaGkA-garhaNAsu samuccaye / prazne yuktapadArtheSu, kAmacArakriyAsu ca // " iti ( haimAnekArthaka avyayAdhikAre 1801) vacanAd garhaNAyAM-dhikkArArhAste pApA ye mArgamajAnAnA api bhavyasArthAn zivapuraM prati prerayanti yaduta-Agacchata yUyamasmatpRSThe lagadhvaM, na karttavyo dAnaM dadadbhirjaladharairikha yuSmAbhistucchacittajanakuvikalpanAkalpitaH pAtrApAtravibhAgaH, pAramezvaradarzanadhAriSu svecchAcAriSvapi tannindyatAvahA na nivezanIyA manasyavanyatA tIrthakatpUjanabalividhAnapratiSThApanAdiSvapi rAtrindivavibhAgena kIdRzI vidhyavidhiparatA ?, paramezvarasya paramezvaradarzanagrAhiNAM ca sarvathA namaskAra eva kevalaM zreyAn , tataH kiM bahUktena-asmatpRSThalanAnAM yuSmAkaM na khalu re nirvRtinitambinIvakSaHsthalAbhoge vilulanmuktAkalApasaMparkeNa sAMsArikasakalaklezasantApanirvApaNa"miti, paraM patitA: paribhraSTAH, ka ? bhavAraNye saMsArATavyAm / atha kathazcitte'pi zivapathaprakaTanapravINA bhaviSyanti ? ityAha-samyaga avitathaM zivapathaM mokSamArgam , aprekSamANairapi ajAnAnairapi taiH| nanu yadi svayaM zivapurapathaM na vidanti tarhi kimiti taiste bhavyasArthAH zivapurapathaM prati pravartitAH 1 tatrAha-' annArthibhiH annadhAnyam , upalakSaNatvAdvastrapAtrapustakakambalAdi arthayanta ityevaMzIlA anArthinastairanArthibhiH / durAtmAnasta audarikA evaM cintayanti-yadyete mugdhA vipratAryA // 48 // For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AtmasAtkRtA bhavanti tadA'smAkaM sukhena bhaktapAnakavastrAdinA nirvAhaH syAt avicchinnapravAha iti bhAvaH / dvitIyapakSe cAnye kecana zivArthinaH = " zivaM tu mokSe kSeme sukhe jale " iti ( haimAnekArtha0 542 ) vacanAt kSemasukhajalArthinaH sArthA:= vaNigjanAH kaizcinnirdayairannArthibhiH = svodarabharaNamAtrAbhilASukaiH samyak = nizcitaM zivapathaM kSemakAri-nirupadravamArgam apekSamANaiH=apazyadbhiH=andhaprAyaiH, cAlitA api = pravarttitA api patitAH = paribhrAntAH kva ? bhavAraNye, " bhavaH sattA -''ptijnmsu| rudre zreyasi saMsAre " iti ( hai mAnekArtha0 538 ) pAThAt bhavaH = zreyastato'kAraprazleSAd abhavam = azreyaskaraM cauracarAyupadravabahulaM, nirjalaM tacca tadaraNyaM ca=aTavI cAbhavAraNyaM tasminnabhavAraNye ityarthaH // 94 // ' paramatthasattharahiesu ' ityAdi, bhavya sArtheSu = bhavyAnAM muktigAminAM sArthA: - samUhAsteSu bhavyasArtheSu / kIdRzeSu satsu ? paramArtho - jinavacana rahasyaM tadeva zastraM=vipakSapakSakSayakAritvAtpraharaNaM tena rahiteSu = vipramukteSu / tAdRzAnAmapyapramAdinAM kathaJcinmoSaNaM na saMbhAvyet tatra Aha- supteSu =zayiteSu satsu, kayA ? mohanidrayA - heyopAdeyAparijJAnapramIlayA, tatazca muSyamANeSu = apahriyamANaguNAnurAga guruparyupAsti satpAtradAnAdisAropaskAreSu, kaiH 1 ityAha-prauDhapArzvasthacauraiH = vAcAlatva - dhRSTatva - lakuTacchurikAdigrAhitvaiH prauDhAH pracaNDAste ca te pArzvasthAzca ta eva caurA:=malimlucAstaiH prauDhapArzvasthacauraiH / pakSAntare ca bhavya samrtheSu = tathAvidhaviziSTasaMghAteSu zastrarahiteSu khaGgazakti kuntAdyAyudhavarjiteSu nidrayA ghUrNamAneSu tato niHzaGkaM prauDhapArzvasthacauraiH pragalbha pratyAsanataskarairmuSyamANeSu = lUSyamANeSu satsu iti gAthAdvAdazakArthaH // 85 taH 96 yAvat / / atha tAmevAjJAmAha 9 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadhara zrI sAddha *OMOM zatakam / jinavallabha sUrINAM dAsaprapaMca stutigrmcritraadi|| // 49 // 1 CASECREASIC suhasIlateNagahie, bhavapalliMteNa jgddiamnnaahe| jo kuNai kUviattaM, so vannaM kuNai saMghassa // 97 // ____ vyAkhyA-saH kazcidanirdiSTanAmA, varNa="varNaH svarNe makhe stutau / daMte dvijAdau zuklAdau, kuthAyAmakSare guNe // bhede gIta-krame citre, yazastAlavizeSayoH aGgarAge ca" iti (haimAnekArtha0 166) pAThAd yazaH saGghasya-pravacanasya prabhAvanAmityarthaH, karoti-vidhatte iti yogaH / yaH, kim ? ityAha-kurute, kim ? 'kUviyattaM ' ti pUtkArakalpaM tadutpathatvajalpanaM, kka sati ? ' jane' ityadhyAhArya tato jane sati, kIdRze ? ' suhasIlateNagahie ' ti, sukhameva zIlayanti abhyasyantItyevaMzIlAH sukhazIlA: sAtalampaTAH pArzvasthAdayaH, sAdhvAbhAsAsta eva stenA:-taskarAstaigRhItevazIkRte / vazIkRtya kiM kriyamANe ? 'nIyamAne' iti padaM gamyate tato nIyamAne utpathena prApyamANe, kAm ? 'bhavapalliMteNaM 'ti, atra 'anta'-zabda: " antaH svarUpe nikaTe, prAnte nishcynaashyoH| avayave'pi " iti (haimAnekArtha0 171 ) vacanAtsvarUpArtho naikaTyArthaH prAntArtho vA, tato bhavaH saMsAraH sa eva pallI, bhavapallyeva bhavapallyantaM prAkRtatvAttRtIyAntatAnirdezaH, yadi vA-bhavapallIprAntena vA, kIdRze jane ? 'jagaDiamaNAhe' "jA jassa ThiI jA jassa saMtaI putvapurisakaya merA | sotaM aikkamaMto, aNaMta| saMsArio maNio // 1 // " ityAdisadgacchaviSayopapattyabhidhAnapUrvakaM svagacchasthitizRGkhalAbandhanAdinA viDambite mavo dbhavaduHkhalakSaparitrANa prati, anAthe vanIrAjaka iva nIyamAne / 'teNajagaDiamaNAhe ' stenAH caurAH prastutatvAtpArzvasthAdayastairviDambitAnAthe iti vA / nanu 'aho ! jinagRhanivAsaH, gRhasthacaityabhavanadhanasvIkAraH, gaddikAdyAsanopavezanaM, yatinAM 1 'yaze' atra 'te' ityapi pAThaH / 2 'te' atra 'rUpai' ityapi pAThaH / // 49 // For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devapUjanaM, nityavAsaH, zrAddhAnAmaJcalena vandanakadApana, zrAddhena pratiSThAvidhApanaM, jinabhavane rAtristrIpraveza-pratiSThAbalinandi pravrajyAdAnAdikaM ca samastamapyunmArga eSa tadanena yUyaM saMvaradhve kiM digvyAmohaM prAptAH ? kiM vA ThagitAH 1 kimutAndha4 badhirAH ? bhRtAdigrahAdhiSThitA vA ?, adyApi nivartadhvametasmAtkupathAt , ityAdi svabhujAdaNDamUrkIkRtya pArzvasthAdyAcarita syotpathatvajalpanalakSaNapUtkArasteSAM mahattarasaMklezahetutvena kathaM kriyamANo yujyate ? iti cettadasat , tasya pravacanaprabhAvanAdinimittatayA, acintyapuNyasambhArakAraNasyAvazyakarttavyatvAt , atra ceyamevArhatyAjJA / iti gAthArthaH // 97 // anyacca kiM cetasyavadhAritam ? iti gAthAyugalenAhatitthayarA rAyANo, AyariA-rakkhiavajehiM kyaa| pAsatthapamuhacoro, varuddhaghaNabhavasatthANaM // 9 // siddhipurapatthiyANaM, rakkhaTThA''yariavayaNao sesaa| ahiseya-vAyaNAyariasAhuNorakkhagA tesiN|99 ___ vyAkhyA-tIrthakarA-caturvarNazrIsaGghabhaTTArakAH sakalatrailokyanAthAH, ta eva rAjAnaH, taizca svakIyajainapuravAstavyAnAM se pArzvasthapramukhAH pArzvasthAvapanaprabhRtayazca te jJAnAdiratnatrayasArapravacanabhANDAgAraluNTAkatvena caurA tairuparuddhA avaSTabdhAH | pArzvasthapramukhacauroparuddhAH, te ca te ghanAzca bhUyAMsazca pArzvasthapramukhacauroparuddhadhanAH, te ca te bhavyasArthAzca, teSAM pArzvastha| pramukhacauroparuddhadhanabhavyasArthAnAM rakSaNAya avanAya AcAryAH kRtaaH| kIdRzAH ? ArakSakA iva-daNDapAzikA iva koTTapAlA ityrthH| pArzvasthapramukhANAM svarUpaM zAstrebhyo'vasAtavyam / kIdRzAnAM bhavyasArthAnAm ? zivapurapasthitAnA=nivRtinagarI CHOCOLOCACADREACT For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gaNadharasAIzatakam / CA % // 50 // % prati calitAnAm / evaM ca tIrthakararAjabhiH siddhipurapasthitabhavyamArthAnAM rakSaNAyAcAryA ArakSakAH kRtAH, taizvAcAyaH &aa zrIzeSAH svabhaTasthAnIyA abhiSekA upAdhyAyA vAcanAcAryAH siddhAntavAcanAdAtAraH sAdhavazva sanmunayasteSAM bhavyasArthAnAM jinavallabharakSakAzcakrire-vidadhire iti gAthAdvayArthaH // 98 // 99 // 4| marINAM evaM vyavasthite mamApyetanmadhyavartitvAdetAdRzAsamaJjasadarzanamakSamyamANasyAdhunaitatkatuM yujyata iti gAthApUrvArddhanAha-6 saprapaMcatA titthayarANAe, mae vi me hu~ti rkkhnnijaao| stutigarbhavyAkhyA-yata evaM vyavasthitaM 'tA'-tasmAdetostIrthakarAjJayA arhanirdezana mayA'pi ime ete bhavyasArthA rakSaNIyAH= critraadi| pAlanIyA bhavantIti gaathaapuurvaarddhaarthH|| ___ etadvicArya yena sAvaSTambhaM yadyaccakre tattAvatsArddhagAthApaJcakenAha iya muNia vIravitti, paDivajia sugurusannAhaM // 10 // kariakhamA-phalayaM dhariumakkhayaM kayaduruttasararakkhaM tihuaNasiddhaM tNj,siddhtmsiNsmukkhvi||1012 nivANaThANamaNahaM,saguNaM saddhammamavisamaM vihinnaa| paraloyasAhagaM mukkhkaargNdhriavipphuriaN||10|| jeNa tao pAsatthAiteNaseNA vi hakkiA sammaM / satthehi mahatthehi, viyAriUNaM ca paricattA // 10 // % % CANCHAR % For Private and Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AsannasiddhiA bhavasatthiA sivapahammi sNtthviaa|nivuimurviti jahate,paDaMti nobhiimbhvrnne||10|| muddhA'NAyayaNagayA, cukkA maggAu jaaysNdehaa| bahujaNapuTThivilaggA, duhiNo huA samAhUA // 105 // ___vyAkhyA-yena pArzvasthAdistenasenApi-pArzvasthAdayazca te stenAca-caurAzca teSAM senA'pi sainyamapi, na kevalaM ste-17 nAnAM trayaM catuSTayaM paJcakaM vetyapizabdArthaH, 'hakiyA samma' ti sAvaSTambhaM jalpitA yathA-'bho bho pApAH! kimevamaihalokikamaktapAnakavastrapAtramAtrAdilipsayA mugdhajanAnetAn vipratArya kadadhve pAtayadhve ? tasmAnmuJcatAmRn , no cet pazyata yatkariSyAmi' iti / kiM kRtvA ? tabAha iti-pUrvoktaM muNitvA svacetasi paryAlocya / tato'pi kiM kRtvA ? tatrA-17 pyAha-vIravRtti pratipadya, vIrA: pracaNDaparAkramAH sAhasakarasikAsteSAM vRttiH vyApArazceSTetyarthaH, tAmaGgIkRtya / 'vIro hi kAMzcanAzaraNAn ziSTajanAn kaizciniSkapaiH stenazatrubhiH parAbhUtAnabhivIkSya karuNAIcetAstaiH saha yuddhAyopakramamANastAvaniviDaM sannAhaM vidhatte, parapreritazaradhoriNIvikSepaNakSamaM phalakaM ca haste dhArayati, yamajihvAkarAlaM karavAlaM ca dakSiNakare karoti, 12 samaurvIkANDaM caNDagANDIvaM ca kalayati, dikcakrapratiphalitazabdAM hakkAM dadAti, zastraiH praharati parAn vikSipati ityAdiceSTAM karoti / tadanena vIravRttiM pratipadya kathaM sannaddhaM ? kiM phalakIkRtaM ? kiM maNDalAgrIkRtaM ? kiM ca kodaNDIkRtam ? iti tasya vIravRttimevAha-sugurusannAhaM kRtvA, sugurureva zobhanadharmAcArya eva sannAhA kaGkaTaM taM vidhAya, kSamaiva-krodhajaya eva phalakaM, taM dhRtvA, kIdRzam ? akSata paripUrNam / tathA kRtA=vihitA duruktAnyevare vakaceSTita ! kapaTaceSTitA suvihitanAmadhAraka! pazce SACRORECACAUSERSA For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir gaNadhara zrI sAI zatakam / / ndriyamAraka! pracchannapApakUpa ! kurUpa! kimityamadUSaNAnudoSayasi lokamadhye ? kiM tUSNIbhUya na tiSThasi ? tava tatkariSyAmo yanna hadamAnasyApi vismarati' ityAdidurvacanAnyeva zarAHbANAstebhyo rakSA rakSaNaM yena tattAdRzam , ityetadapi phalaka- * jinavallabhavizeSaNam / tataH samutkSipya-ullAsya, kim ? 'siddhatamasiM 'ti makAro'lAkSaNikastataH siddhAnta eva=zrutamevAsi= | sUrINAM khaDgastaM siddhAntAsiM, 'ta 'miti lokottaraM yaH, kIdRzaH ? tribhuvanetrijagati siddhaH-prasiddhaH / 'jaMta 'miti napuMsaka 18 saprapaMcanirdezaH praakRttvaadityrthH|| 101 // 'nivANaThANa'-mityAdi / saddharma, sacchabdaH satyArthaH " satye sAdhau vidya stutigarbhamAne prazaste'bhyarhite ca sat" iti ( amara nAnArtha0 83 ) vacanAtsatyapradhAnaH zobhanadharmaH puNyaM saddharmazcAritradharmamityarthaH / tataH paramparitarUpakeNa saddharma eva saddharmaH zobhanadharmastaM saddharma vidhinA saiddhAntikena dhRtvA gRhItvA / saddharma critraadi| syaiva vizeSaNAnyAha-nivANaThANa'-miti, nirvANa mokSastallakSaNaM sthAnaM padaM cAritradharmasya jIvanmuktatvapradatvAttaduktam "nirjittamadamadanAnAM, vAkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnA,-mihaiva mokSaH suvihitAnAm / / 1 // " 'aNahaM 'ti, na vidyate aghaM pApaM yasmAttamanagham / 'saguNaM 'ti saha guNaiH niyamazamadamaucityAdibhirvarttate yastaM saguNam / aviSama-saralam akSepeNaiva / mokSaprApakatvAt / paralokasya bhavAntarasya sAdhaka-niSpAdaka, cAritreNa hi paralokaH sAdhyate na tvaihalaukika rAjyAdikaM kizcidapIkSyate / mokSasya-paramapadasya kArakaM vidhAyakam ? visphuritam UrjitaM smujvlmityrthH| dhanuHpakSe ca-nizcitaM bANasya sthAnaM sthitipradatvAt , anagha-salakSaNaM na tu kITakAdijagdhaM, saguNaM 1 vinA preraNayaivetyarthaH / GADGAONOCOCCE For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir sapratyazcam , aviSamam anRju, paralokasya zatruvargasya sAdhakaMvazyatAkara, mokSasya Atmano mukteH kArakaM visphustim-ullsitmityrthH| 'satyehi mahatthehiM viyAriUNaM ca paricatta 'ti, zAstraiH AgamaiH mahAthaiH gambhIrAbhidheyairvicArya 'caH' samuccaye parityaktA avgnnitaa| vIravRttipakSe stenasenA hakiyA AkSiptA, zAstraimahAthairgurumirvidArya parityakteti pUrvavat // 102 // 103 // tathA 'AsannasiddhiyA' ityAdi / AsannA ekadvitribhavAnantarabhAvitvena nikaTavartinI siddhiH= muktiryeSAM te AsannasiddhikAH bhavaviraktAH saGghapUjAdyAsaktitvAdilakSaNavantaH, taduktam___" saMsAracArae cArae va AvIliassa baMdhehiM / udviggo jassa maNo, so kira Asannasiddhipaho // 1 // AsannasiddhiANaM, liMgamiNaM jiNavarehiM pannat / saMghammi ceva pUyA, sAmaneNaM guNanihimmi // 2 // " bhavyAnAM sArthena carantIti bhavyasArthikAste zivapathe-jJAnAdirUpe mokSamArge yena saMsthApitAH pratiSThitAH pravartitA ityarthaH / kathaM saMsthApitAH ? tatrAha-'nivvuimurviti 'tti nivRti-nirvANaM yathA yena prakAreNa cAritrasthirIkaraNAdirUpeNa upayAnti-gacchanti cakArAdhyAhArAt nona ca patanti na ca bhrAmyanti bhImabhavAraNye=bhISaNasaMsArATavyAmiti / vIro'pi hi AsannA-samIpasthA siddhiH-gatizcaraNacaGkamaNazaktiryeSAM tAn AsannasiddhikAn , bhavyA: bhavyAkRtayo vaNikakSatriyabrAhmaNAdirUpA ye sArthikAH sahagAmukAstAn zivapathe-kuzalakAriNi mArge saMsthApayati yathA te nirvRti-sukhamupayAnti naiva punaraTavyAM patantItyarthaH // 104 // tathA 'muddhANAyayaNa' ityAdi / yena samAhUtAH AkArayAzcakrire, ke ? ityAhamugdhA abA RjvH| kIdRzAH santaH ? anAyatanagatA:-anAyatanaprAptAH anAyatanasvarUpaM ca agrata eva vkssyaamH| For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadharasArddhazatakam / // 52 // www.kobatirth.org kimityanAyatanagatAH 1 yataH ' cuka 'tti bhraSTAH kasmAt 1 mArgAt = satpathAt / etasmAdapi kasmAddhaMzaH ? tatrAha - yato jAtasandehAH, jAtaH = samutpannaH kimayaM nityavAsa - vasatinirAsa - svagaccha pAzabandhanaprakAzasvarUpaJcaityavAsinAM mArgaH ? utazcitpaJcAmRtasnAtra- yatipratiSThA - sarvabimbasnAtraniSedha-- brahmazAntyAdivaiyAvRzya karapUjApraNAmapratiSedha-gRhItapUjopakaraNazrAddhasAdhuvandana- devAgrataHsthApanAcArya sthApanairyApathapratikramaNasvarUpaH paurNamAsikAnAm ? Aho ! candanakarpUrakSepaviratirUpaH sArddhapaurNamAsikAnAm 1 kiMvA sivayAzJcalavandanakadApanarUpAH saivayikAnAm 1, athavA malamalinagAtra daurgandhyapAtrAzrAvaNa tanduladhAvanAdigrAhiNAmekA kivihAriNAM gurukulavAsatyAginAM tapasvinAm ? ' ityAdiH sandehaH saMzayo yeSAM te jAtasandehAH, ata eva ca bahujanapRSThalagnA:- bahujanasya = caityavAsi - rAkApakSIya saivayikAdi- pracuralokasya pRSThe lagnAH= pazcAdbhAge saktAH, mugdhadhArmikatvAnmalakkinnasvinnatatputAghrAyiNa ityarthaH / evaM caikaisminnAdhAkamrmopabhoga - gurukulavAsatyAga - sUtakapiNDa grahaNAdidUSaNAvekSaNenaikatra mAnasasannivezavaikalyAt duHkhinaH santaptagAtrAH bhUtAH santaH samAhUtA:-yaduta'bho zraddhAlavo janAH ! yUyaM kimityevamudvignacittAH paribhrAmyatha / zRNuta madvacana 'miti / vIro'pi diGmugdhAn -saMjAtadiGmohAn janAn anAyatanagatAn - asthAnaprAptAn mArgAddhaSTAn, 'kimayaM prAcI - avAcI - pratIcyaudIcyo vA mArgaH 1' ityevaM jAtasandehAn 'kadAcidayamayaM mArga darzayiSyatI 'tya - parAparapRSThalamAn ata eva duHkhinaH = kaSTabhAgino bhUtAn samAhvayatIti gAthArthaH // 105 // samAhUya yena teSAM kiM vyadhAyi ? ityAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbhacaritrAdi // // 52 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir S daMsiamAyayaNaM tesiM jattha vihiNA samaM havai melo| gurupArataMtao samayasuttaojassa nipphttii|106||| ___ vyAkhyA-darzitam avalokayAJcakre teSAm , kim ? AyatanaM yeneti yogH| atha kimidamAyatanaM ? kiM cA'nAyatanam ? ityubhayorapi svarUpajijJAsAyAM prathamaM tAvadanAyatanasvarUpamucyate,-tathAhi-anAyatanam-asthAnaM guNAnAmiti sAmarthyA. dgamyam , athavA jJAnAdyAyahAnijananAdanAyatanam , yaduktamoghaniyuktyAgame "sAvajamaNAyayaNaM, asohiThANaM kusIlasaMsaggI / egaTThA huti payA, ee vivarIya AyayaNe // 1 // " tathA" nANassa dasaNassa ya, caraNassa ya jattha hoi vAghAo / vajija'vajabhIrU, aNAyayaNavajao khippaM // 2 // " anAyatanAyatanavicAro'nenaiva zrIprakaraNakAreNa bhagavatA kulake'bhyadhAyi, yathA"sammattamiha niruttaM, mUlaM suvisuddhadhammagurutaruNo / sivasuhaphalassa tamhA, tadasthiNA tattha jaiyatvaM // 1 // tamaNAyayaNaccAraNa hoi AyayaNasevaNeNaM tu | tamaNAyayaNaM puNa davabhAvameehiM bhaNiyaM tu // 2 // dabve ruddaharAI, vesitthi duguchie kutitthI ya / bhAvammi aNAyayaNa, loiamiha bhannae samae louttariaM puNa jiNaharaM phuDaM davvao aNAyayaNaM / jatthussuttapavittI, kIrai aNusoyagAmIhiM // 4 // 1 devacandanakulake, AyatanA'nAyatanavicArakulake ca, iti / AGAROSAROKAR For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyarmandie gaNadharasArddhazatakam / zrIhai jinavallabha sUrINAM || saprapaMca stutigrbhcritraadi| // 53 // mUluttaraguNapaDiseviNo jahiM huMti davvajaiNo'mI / tamaNAyayaNaM puNa bhAvao ya nANAi hANikaraM // 5 // louttaraM tu vihiceiyaM davao tamAyayaNaM / jaM nANAiguNANaM, tatthagayANaM havai vuDDI // 6 // bhAvammi a AyayaNaM, paDisoyapavittikAriNo jinno| jiNamayakAraNarahiA, kuNaMti na kusIlasaMsariMga // 7 // dasaveyAlia-Avassa-oghanijjutti-paMcakappesu / annesu vi nANApayaraNesu AyayaNamuttamiNaM // 8 // khaNamavi na khamaM kAuM, aNAyayaNasevaNaM suvihiANaM / iccAisuttavi[va] cANusArao vajaNiamiNaM // 9 // dasaNanANacaritANa jattha lAbho gayANa saMbhavai / AyayaNaM taM duvihaMpi sevANijaM saiuNNehiM // 10 // jattha jiNANaM paDimA, taM savvaM pUNijjamiha biti / vihiavihikayaM na muNiti dasaNaM tesi natthi dhuvaM // 11 // ussuttadesaNAkAragANa je uNa karaMti bahumANaM / ANAvajjhANaM tesi hoi sammattamiha katto // 12 // aNusoyagAmiNo bahujaNA u paDisoyagAmiNo thovA / tA no bahujaNacinne, mukkhatthI laggae magge // 13 // samaNaguNarayaNanihiNo, thovA saddhammarayaNadAyAro / suvisuddhadhammarayaNatthiNosthi jeNistha thovayarA // 14 // iya vayaNAo bahujaNamayammi magge kahaM viveIhiM / laggijai lahukammehiM savvahA hAsaThANammi tathA-(caityavandanakulake gA06-13) "AyayaNamanissakaDaM vihiceiyamiha tihA sivakaraM tu / ussaggao'vavAyA, pAsatthosanasanikayaM // 6 // 1 'sa-puNyaiH' iti chaayaa| 1 // 53 // For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CARDCORR AyayaNaM nissakaDaM, pavatihIsuM ca kAraNe gamaNaM / iyarAbhAve tassatti bhAvasuvuvitthamosaraNaM // 7 // vihiceiyammi saMte paidiNagamaNe ya tattha pacchittaM / samauttaM sAhUNa vi, kimaMgamavalANa saDhANaM muluttaraguNapaDiseviNo ya te jattha saMti vasahIsu / tamaNAyayaNaM sutte, sammattaharaM phuDaM vuttaM // 9 // jattha vasaMti maDhAisu, ciidabanioganimmiesuM ca / sAhammiNotti liMgeNa sA thalI iya pakapputtaM // 10 // tamaNAyayaNaM phuDamavihi ceiyaM tattha gamaNapaDiseho / AvassayAisutte, vihio sussAhusavANaM jo ussuttaM bhAsai, saddahai karei kAravai annaM / aNumannai kIraMtaM, maNasA vAyAi kAeNaM // 12 // micchaddiTThI niamA, so suvihiasAhusAvaehiM pi / paraharaNijo jaIsaNevi tasseha pacchittaM tadevaM svarUpamanAyatanAyatanasvarUpamuktam / yatra, kim ?, syAt bhavati ko'sau ? melA melApakaH sambandhaH, katham ? samaM saha, kena ? vidhinA yathocitAvazyakRtyena / tathA gurupAratantryAt-AcAryapAramparyeNa / tathA samayaH siddhAnta opaniyuktyAvazyakAdistatra suSTu-atizayena uktaMbhaNitaM samayasUktaM, tsmaatsmysuukttH| yadi vA-samayazcAsau sUtraM ca vRttyAdinirapekSaM samayasUtraM tasmAtsamayasUtrataH yasya Ayatanasya niSpattiH saMsiddhiH / yadi vA yasya vidherniSpattirgurupAratantryAtsamayasUtrAca, "niTThIvaNAdikaraNaM, asakahANucia AsaNAI ya / " ityAdikasya vidheH niSpattiriti gAthArthaH // 106 // atha kIdRzo vidhiryena teSAM mugdhajanAnAmAyatanaM darzitam ? iti tameva prapazcayan gAthASTakamAha AGROCARRACACCAL ORECALL For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara - sArddha zatakam / // 54 // www.kobatirth.org dIsai ya vIyarAo, tiloyanAo virAyasahiehiM / sevijaMto saMto, harai hu saMsArasaMtAvaM // 107 // AsAM (pRthak ) vyAkhyA- ' dIsaha ' ityAdi / ' yatre 'ti pUrvagAthAyA anuvarttate tena cakAraH saMbadhyate tato-yatra |cAyatane dRzyate janairiti gamyam, vItarAgo bhagavAn devAdhidevo naSTarAgaH, rAga ityasyAzeSadoSopalakSaNatvAdaSTAdazadoSa| vinirmuktaH kIdRza: ? triloke tribhuvane jJAtaH - dviradaradanacchedaH - kundakumudavizada- kIrttikaumudIdhavalita nikhila brahmANDamaNDa - patvena vikhyAtastrilokajJAtaH / yadi vA sazrIkaniHzrIketaratvAvasthitatrividhalokena jJAtaH = tadgatacittatvena tadekAgra dRSTitayA ca yathAvasthitaguNo viditaH / kIdRzairjanaiH 1 virAgasahitaiH - virajanaM virAgaH = saMsAravairAgyaM tena sahitaiH sametairvirAgasahitairna tu rAgAturaiH, yo bhagavAn sevyamAnaH = ArAdhyamAnaH san harate =apanayati ' hu: ' pAdapUraNe saMsArasantApaM bhavadavamityarthaH / / 107 / / vAiyamuvagIyaM namavi, suaM diTThamiTThamuttikaraM / kIrai susAva ehiM, sa-parahiyaM samuciaM jatthA 108 / vyAkhyA - ' vAiyamuvagIya ' mityAdi / yatra Ayatane vAditaM zaGkhapaTahabherImRdaGgAdInAM vAdanaM kriyata iti yogaH / na kevalaM vAditaM nATyamapi - lAsyamapi katham 1 upagItaM gAnasamIpe yat kIdRzaM vAditaM nATyaM ca ? yathAsambhavaM zrutam-AkarNitaM dRSTam - avalokitam iSTA = abhimatA yA mukti: = nirvRtistAM karotIti iSTamuktikaram / kaiH kriyate ? ityAha- suzrAvakaiH = zobhana zrAddhaiH / tadapi vAditaM gItaM nATyaM yat samucitaM yuktaM na tvanucitaM, tasyopahAsAspadatvAdevoktamanenaiva bhagavatA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabhasUrINAM saprapaMca stutigarbha caritrAdi // // 54 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org yathA - " vAgaviruddhA navi gAijaha" ityAdi / ata eva svaparahitam - AtmetarapathyaM zubhabhAvavRddhihetukatvAdityarthaH // 108 // tathA rAgoragovi nAsai, , souM suguruuvesmNtpe| bhavamaNo-sAlUraM, nAsai doso vi jatthAhI // 109 // vyAkhyA - ' rAgo0 ' ityAdi / atra Ayatane rAgaHyAdyabhiSvaGgaH sa eva uragaH = sarpaH bhImatvadazanazIlatvAdibhirhetubhiH rAgoragaH, so'pi nazyati dUrataH palAyate, api saMbhAvanAyAM saMbhAvyate etad vakSyamANaprakAreNa kimatrA saMbhAvyamityarthaH / kiM kRtvA ? zrutvA = AkarNya, kAni ! sugurUpadeza eva = saddharmAcAryasya hitavacanAnyeva mantrapadAni yatra Ayatane " OM namaH zrIghoNasehare 2 bare 2 tare 2 vaH 2 vala 2 lAM 2 2 rIM 2 rauM 2 ra 2 sa2" ityAdimatrAkSarANi sugurUpadezamantrapadAni / tathA yatra Ayatane bhavyAnAm = AsannasiddhikAnAM manaH = cittaM bhavyamanastadeva sAlUro- dardurastaM nAznAti = nAti / dveSaH = paraguNAsahanaM so'pi ahiriva ahiH = bhujaGgaH / dveSasyApi ahitvaM nirUpayatA dvayorapi rAgadveSayoH ' yatra rAgastatra dveSo, yatra dveSastatra rAgaH' ityanyonyAnugatatvaM darzayati, taduktam " rAgavisayAdabhinno, doso ta visayagoyarANace [ ne ] / rAgo tamhA dunnivi, anonnagayA ime loe // 1 // " ayamapi sugurUpadeza mantrapadaprabhAvaH, paThyate ca loke'pyayamarthaH, tathAhi " sAlUro kasiNa aMgamassa jaM dalai matthae pAyaM / taM manne kassavi maMtabAiNo phurai mApaM // 1 // " iti gAthArthaH // 109 // 10 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra maNadhara sArddha zatakam / // 55 // www.kobatirth.org natthustakamotthi pahANaM balI paiTThA ya / jai juvaipaveso vi a, na vijjaI vijjaivimukkA // 110 // vyAkhyA- 'no jatthussuttajaNa kamotthi' ityAdi / no-naiva yatra Ayatane utsUtrajanakramaH - sUtrAt- AgamAt utkrAntam utsUtraM tacca sthAvaraprAyogyakUpakhananAdi celAJcalavandanAdikaM tadbhASaNAt ' maJcAH krozantI ' tivat-janA api, utsUtrAva te janAtha utsUtrajanAsteSAM kramaH = kalpo'dhikAra ityarthaH utsUtrajanakramaH asti vidyate / tathAsnAnaM svAtraM baliH = sukumArikAdyupahAraH pratiSThA ca pratiSThApanaM, 'caH' samuccaye, yatiyuvatipravezo'pi ca-yatiH - sAdhuH, yuvatiH - aGganA tayoH pravezaH jinabhavanadvArakapATAntarbhavanaM yatiyuvatipravezaH, so'pi ce 'ti pUrvApekSayA samuccayArthaH, na vidyate / kIdRzo yatiH ? ' vijaivimuko ' vetIti vit-jJAnI vivekItyarthaH, sa cAsau yatizva = anagAraca vid-yatistena vimuktaH parihRto vid-yativimuktaH // 110 // iti sAmAnyena pratiSedhamasyAM gAthAyAM pratipAdyAdhunA sarvakAlaviSayaM niyamavizeSamAha - jiNajattA- pahANAI, dosANaM jaM khayA ya kIraMti / dosodayAmmi kaha tesiM saMbhavo bhavaharo hujjA // 111 // vyAkhyA--' jiNajattANhANAI' ityAdi / jinAnAm - arhatAM yAtrAH = aSTAhikAdyutsavAH, tathA snAnabalipratiSThAHpUrvapratipAditAH, ete yAtrAstrAnAdayo, doSANAM rAgadveSamohamadamAtsaryAdInAM yasmAtkSayAya = vidhvaMsAya kriyante vidhIyante, tatazca doSodaye - rajanIsaMbhave kathaM kena prakAreNa ? teSAM dopakSayArthaM kriyamANAnAM yAtrAstrAtra balipratiSThApanAnAM saMbhavaH = sadbhAvo For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbhacaritrAdi // / / 55 / /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AKADCACANCERCOACCORE bhavaharaH saMsArocchedakaro bhavet syAt ? na kathazcidityarthaH / tathAhi,-rAtrau jinamandire yAtrAdike kriyamANe dezAntarAgatasthAnasthitazrAvakazrAvikAmelApake naTaviTAdikuzIlajanasaMparkavazAdanarthavRddhireva kevalaM, na puNyavRddhiH, zrIjinavallabhasUribhirapi " iSTAvApti" ityAdisaGghapaTTakavRttai( 18 / 19 / 20 )stathaivoktatvAt / yaca merumastake cendreNa snAtre kriyamANe satatodvaradahalavimalamANikyazilAmarIcinicayodyotena suramahimnA ca zazvadbhAsvaratvena rAtrindivavibhAgo nAstIti / | tathA balidAnamapi rAtrau saMsarajIvasaMghAtavadhajanyakarmabandhAt ?, 'aho'mI zrAvakAH svayaM rAtribhojananiSedhe'pi svadevasyAgrato nizi balimupaDhokayanti ataH kIdRgamISAM rAtribhojanaviratiH ?' iti lokopahAsAt , laukikamArge'pi " naivAhutirna ca snAnaM, na zrAddhaM devatArcanam / na dAnaM vA vihitaM rAtrau, bhojanaM tu vizeSataH // 1 // " ityanena rAtrau snAtradevArcanAdernivAraNAt , balikSepaNaprastAve " mahimaM ca sUruggamaNe kariti" ityAvazyakacUrNivacanaprAmANyAcca rajanyAmasaMgatameva / nizi jinapratimApratiSThAyAmapi majanoktadUSaNajAtaM sakalamavaseyam / sA ca dine'pi sariNaiva kAryA-" rUpyakaJcolakasthena, zucinA madhusarpilA / nayanonmIlanaM kuryAt , sariH svarNazalAkayA // 1 // " ityumAsvAtivAcakoktapratiSThAkalpaprAmANyAt , tathA " evaM saMnaddhagatto, sui dakkha jiiMdio ya thiracitto / siavasthapAuyaMgo, posahio kuNai hu pai8 // 1 // vaMdittu cehayAI, ussaggo taha ya hoi kAyavo / ArAhaNAnimittaM, pavayaNadevIe saMgheNa // 2 // sadaseNa dhavalavattheNa veDhiaM dhUvapupphavAsehiM / abhimaMtiuM tivArAu pariNA sUrimaMteNa OMARANG For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gnndhrsaarddhshtkm|| jinavallama parINAM saprapaMca * stutigarbha critraadi| ia vihiNA ahivAseja devabiMba nisAi suddhamaNo / to uggayaMmi sUre, hoi paiTThAsamAraMbho ityAryasamudrAcAryapratiSThAkalpavacanAt , " namivinamikulAnvayibhividyAdharanAthakAlikAcAryaiH / kAsaidAkhye nagare, pratiSThito jayati jinvRssbhH||1||" iti cirantanastotrapAThAcca, na tu kadAcidapi zrAvakeNa / evaM nandividhAnamapi rAtrI mahAdoSaM, tathAhi-dIkSAdyartha hi nandikaraNaM, dIkSA ca sthUlasUkSmaprANAtipAtaviratilakSaNA, rAtrau ca prAkAmyahetukaprajvAlitabhUripradIpatejaskAyikajIvAnAM svayaM zarIrasparzena vyApAdanAt kajaladhvajeSu ca nirantaranipatatAM lakSazaH pataGgAdijantUnAM vyApattinimitabhAvAta-kIdRzI dIkSAdAtgRhItroH sarvaviratiH / tathA ca 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM'-ityAdisarvaviratisAmAyikasUtrasyApi tatkSaNaM ziSyeNoccAryamANasya vaiyarthyaprasaGgaH, ziSyasya prathamakSaNAdArabhya prANAtipAtapravRtteH, dIkSAdAtuzca doSasaMkhyApi vaktuM na zakyate, tacchi[bI]kSayA tAvajantujAtavyAghAtapravRtteH / tathA vimalakevalAlokena bhagavatA tAvatAM ziSyalakSANAM madhyAtkasyApi na kSaNadAyAM dIkSaNamadAyi?, 'divasAIyaM titthaM ca' (1) iti bhagavadvacanaM, tato bhagavadAcAra bhagavadAjJAM ca pramANayatAM tatpathavartinAmaidaMyugInAnAM tadvineyAnAM kathaM nizi tatkattuM yujyate ? iti evaM cotsUtrajanakramasya sarvakAlaviSayaH pratiSedhaH yAtrAstrAtrAdInAM ca nizAgocaraH pratipAdita iti gAthArthaH // 111 // tathAjArattI jArathINamiha raiMjaNai jinnvrgihevi|saarynnii rayaNiyarassa heu kaha nIrayANa myaa|112|| vyAkhyA-'jA rattI jAratthINa 'mityAdi / yA rAtriH nizA jArastrINAm upapatiyoSitAm iha-atra jagati rati // 56 // For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org surataM janayati = utpAdayati jinavaragRhe'pi = tIrthakRdbhavane'pi / apizabdo gahIM dyotayati yathA - atyantagarhitametad yad vItarAgamandire'pi suratAjJAM janayati / ' sA rajanI 'ti, 'sA' ityanenaiva pUrvopAttAyAM rAtrAvupalabdhAyAM punA rajanI grahaNaM tasyA vizeSataH sadoSatvakhyApanArtham, yamakAnurodhena vA rajonikarasya = pAtakavrAtasya hetu: kAraNaM kathaM kena prakAreNa nIrajasAM=ahaH kaNenApyaspRSTamanasAM puMsAM matA = abhimatA saMgatA yAtrAstrAtrapratiSThAbalinandividhAnAdau syAt 1 na kathaJcidityarthaH / tathaitAvatA strIpraveza niSedho'pi 'no jatthussuttajaNakkamotthi ' iti pUrvagAthoddiSTaH so'pi samarthitaH / Agamo'pyatrAtsamavasaraNe -- "ajANa sAviANa ya, akAlacAritadosabhAvAo / osaraNammi na gamaNaM, divasatijA me nisi kahaM tA 1 // 1 // iti strINAM rAtrau jinasadanAntaH praveza niSedhakadvarttate / atra ca sAdhupravezaniSedhasthApanAnantaraM strIpraveza niSedhavyava sthApanaM prAk strIpravezasya sakalAnarthamUlatvasUcanArtham // 112 // atha rAtrau jinagRhAntaH sAdhupravezaniSedhamuddizyAha " sAhU sayaNAsaNabhoyaNAiAsAyaNaM ca kuNamANo / devaha-raeNa lippai, devahare jamiha nivasaMto / 113 | vyAkhyA -' sAhU sayaNAsaNabhoyaNAI ' ityAdi / sAdhuH =yatiH, zayanaM = svApam Asanam = avasthAnaM, bhojanam = AhAram AdizabdAnmUtrapurISAdirUpam AzAtanAM bhagavadavajJAjanitajJAnAdilAbhabhraMzarUpAM ca zabdAdadevadravya vihitamaThAdisAkSAddevadravyopabhogaparigrahaH, kurvANaH - vidadhAnaH kasyAzAtanAM kurvANaH 1 tatrAha - ' devaha 'ti prAkRtApabhraMzalakSaNAstra SaSThI For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara * prApa sArddhazatakam / // 57 // SCREADACOCOCAL tena devasya-arhato rajasA-pApena lipyate devagRhe yadi nivasan tiSThanityakSarArthaH / caityanivAsaniSedhazca sAdhUnAM prAk pratiSThita iti // 113 // jinavallabhataMbolo taM bolai,jiNavasahiThieNa jeNa so khddho| khaddhe bhavadukkhajale,tarai viNA neya sugurutriN|114 sUrINAM ___ vyAkhyA-taM bolo taMbolai' ityAdi / tAmbUlaM nAgavallIdalapUgIphalacUrNayogaH taM broDayati, ka ? bhavaduHkhajale= saprapaMcasaMsRtikRcchrasalile, kIdRze ? khaTTe-pracure, yena kim ? ityAha-tattAmbUlaM khaddhaM-bhakSitam / kIdRzena satA ? jinavasatisthi- stutigarbhatena-tIrthakadbhavanAntarbhUtena / nanvasau jinabhavanatAmbUlabhakSaNodbhUtAzAtanApAtakAt kathazcittarati bhavasAgaram ? na ityAha-naiva critraadi| tarati=nopaplavate, katham ? vinA, kAm ? sugurutarI saddharmAcAryanAvamiti gAthASTakasaMkSepArthaH // 107=114 // evaM tAvajinabhavanarUpamAyatanaM darzayitvA, yena jJAnAditrayapavitragAtrasatpAtrasAdhurUpamapi teSAM mugdhazraddhAluzrAddhAnAM | darzitamityadhunA''ha| tesiM suvihiajaiNo ya daMsiAje u huMti aayynnN| sugurujaNapArataMteNa pAviA jehiM naannsirii|115 / / ____ vyAkhyA-teSAM saralazrAvakANAM na kevalaM jinabhavanamAyAtanaM darzitaM kintu suvihitaM zobhanaM vihitam anuSThAnaM yeSAM te suvihitAH, suvihitAzca te yatayazca suvihitayatayaste ca darzitAH, ye, ki ?mityAha-bhavanti, AyatanaM jJAnAdilAbhasthAnaM tu zabdAzcArthe bhinnakramazca tato yaizca sAdhubhiH prAptA AsAditA, kA'sau ? jJAnazrIH zrutajJAnalakSmIH / kiM pArzvasthAdi- // 57 // CAMERAMA For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MARACCORRRRRRC pAramparyeNa ? netyAha-sugurujanasya pAravazyena pAramparyeNa ceti gAthArthaH // 115 // ___ atha tAneva suvihitasAdhUna asAdhAraNaguNaiH stuvannAhasaMdehakAritimireNa taraliaMjesi daMsaNaM ney| nivvuipahaM paloyai, guruvijjuvaesao sho||116|| ___vyAkhyA-yeSAM suvihitasAdhUnAM darzanaM samyaktvaM naiva-taralitaM naiva vyAmUDhaM, kena ? sandehakAri saMzayAdhAyi yatti| miram=andhakAraM tena cAjJAnamupalakSyate tatrUpatvAttasya, tataH ajnyaanen=sndehkaaritimirenn| kiM tarhi ? pralokate-pazyati, kim ? nivRtipathaM mokSamArgam / kasmAdeva ? mityAha-gurureva vaidyo-bhiSaka tasyopadezaH hitakRtyapreraNaM tadevauSadhaM-tiktAdidravyamelApako guruvaidyopadezauSadhaM tasmAttatheti, ayamabhiprAya:-yathA darzanaM " darzanaM darpaNe dharmopalabdhyorbuddhizAstrayoH / svapnalocanayozcApi" iti (haimAnekArtha0 981) vacanAtlocanaM timireNa dRSTirogeNa sandehakAriNA 'kimayaM viSNumitracaitro ve ?' ti saMzayotpAdakena. gurujyeSTha pariNatavayA ityarthaH, tAdRzo yo vaidyaH cikitsako guruvaidyastenopadezaH upadiSTaM yadauSadhaM=" mustA zirISavIja, kapitthavIjaM karaJjabIjaM ca / trikaTukasunAgakesara-matha vaMzatvak samai gaiH // 1 // chAyAzuSkA kAryA, guTikA canakapramANikA nityam / madhunA ghRSTAJjanatastimiraM dUreNa nAzayati // 2 // " ityAdi, tasmAt na taralIkriyate na saMdegdhi kintu nirvRtihetuM sukhAvahaM pathaM-mArga pralokayatItyevamiti pratIyamAno'rtha iti gAthArthaH / / 116 / / tathA 6 4444444 445 44 44 For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / / / 58 / / www.kobatirth.org niSpaccavAyacaraNA, kajjaM sAhiti je u muttikaraM / mannaMti kayaM taM jaM, kayaMtasiddhaM tu sa -parahiaM // 117 // vyAkhyA--' je u ' tti, tuzabdazcArthastato ye ca sAdhayanti = niSpAdayanti, kim ? kArya = vyApAraM nirvANasAdhakaM pratilekhanApramArjanAbhikSAcaryApathikA''loka bhojanAdidazavidhacakravAlasAmAcArIprabhRtikamityarthaH / kIdRzAH santaH 1 niSpratyavAyaM=niSprAyazcittaM=niraticAraM caraNaM cAritraM yeSAM te tathAvidhAH santaH / tathA ye ca manyante=jAnate, kim ? kRtaM, kiM tat ? tapaH = kaSTakriyAprAsukodakAdikaM yat ki ? mityAha - kRtAntasiddhaM tu= AgamaniSpannameva tuzabdasyaivakArArthatvAt zrutoktatAvikalasya samastasyApyajAgalastanakalpatvAt / kRtAntasiddhakriyAvidhAnaM / punaH kIdRzam 1 yataH svaparahitam = AtmanaH pareSAM 'ca sarvathA saMsAradustarApArapArottArakArakamityartha iti gAthArthaH // 117 // tathA DisoraNa paTTA, cattA aNusoyagAmiNI vaTTI | jaNajattAe mukkA, maya-macchara-mohao cukkA // 118 // vyAkhyA---- ye ca ' ityatrApi saMbadhyate, ye ca, kIdRzAH 1 pravRttAH = prasthitAH kena : mArgeNeti zeSaH, kiM rUpeNa ? pratizrotasA= saMsAranistArakeNa gurukulavAsakugrahanirvAsa - saMyamazrIvilAsazuddhatapo - nupahAso dyatavihAra- zubhabhAvanAprakAra- paropakArasAratvAdilakSaNenetyarthaH / tathA ' ye ca' ityarthavazAdvibhaktipariNAma iti yaizva tyaktaM muktaM ' vaTTi 'tti prAkRtatvAtstrIliGganirdezaH, vartma=mArgaH kIdRzam ? anuzrotogAmi-saMsArasamudrapAtakam "aNusoo saMsAro, paDisoo tassa uttAro " For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbha caritrAdi // / / 58 / /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 ityAgamavacanAt , gaDarikApravAhapanthA yaH sarvathA parihRtA ityarthaH, ata eva janayAtrayA lokavyavahAreNa gRhavyApAracintA kuTumbavArtA-gRhasthanirantarasaMsargAdinA muktaamtyktaaH| tathA madamatsaramohataH-madaH ahaGkAraH, matsara:=paraguNAsahanaM, mohaH svajanAdisnehabandhastebhyo madamatsaramohataH cukAH bhraSTAstadrahitA iti gAthArthaH // 118 // tathAsuddhaM siddhaMtakahaM, kahaMti bIhaMti no prehito| vayaNaM vayaMti jatto, nivvuivayaNaM dhuvaM hoi // 119 // vyAkhyA-ye ca zuddhAM nirdaSaNAm-utsUtravivarjitAM, siddhAntakathAM-dharmadezanAM kathayanti pratipAdayanti / tAM ca bhASamANA na parebhyaH itarebhyo bibhyati-trasyanti kAlikAcAryavat sphuTaM prakaTaM dizantItyarthaH, kiMbahunA ye mahAtmAno vacanamapi-padamapi upazamavivekAdirUpaM tadeva vadanti=uccArayanti yasmAt nirvRtivrajana muktigamanaM dhruva-nizcitaM bhavati syA diti gAthArthaH // 119 // anyacca yena teSAM mugdhazrAddhAnAM kimupadiSTam ? tatrAhatavivarIyA anne,jaivesadharA vi iMti naha pujaa| tahasaNamavi micchattamaNukhaNaMjaNai jIvANaM // 120 // vyAkhyA-bho bho bhavyAH! tadviparItA:-tebhyaH suvihitasAdhumyo viparItAH asaMvignatvAnupadezakatva-siddhAntata| vAnabhijJatva-kSetrakAlAdyapekSAnuSThAnazUnyatvotsUtrabhASakatva-krUratvA-sahiSNutvA-nArjavatva-satRSNatva-nirdayatvA-nRtabhASitva CARRICA For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / // 59 // www.kobatirth.org stainyakRtvA-brahmacAritva-sakiJcanatvA-nudyatavihAritva - tapaHkriyAbAhyatva - gurvAjJAvimukhatvai kA kitvAdivilakSaNaguNAH anye= apare yativeSadharA - api = satsAdhunepathyamudrAmudritA api AstAM tadvikalAH paraM na bhavanti pUjyAH = ArAdhyAH / nanu mA bhUvannArAdhyAste, kintvAlApasaMvAsavizrambhAdiviSayAstAdRzA api bhaviSyantI ? tyAha- bho bho mugdhAH ! ajJAta siddhAntatavAH ? zRNuta yattadarzanamapi cakSuSA nirIkSaNamAtramapi anukSaNaM pratimuhUrttaM mithyAtvaM kudRSTitvaM janayati-vidhatte jIvAnAM= bhavyaprANinAm, yata uktam 44 ussu bhAgA je, te dukkarakAragA vi sacchaMdA / tANaM na daMsaNaM pi hu, kappar3a kappe jao bhaNiaM // 1 // je jiNavayaNuttinnaM, vayaNaM bhAsaMti je ya mannaMti / [ ahavA ] sammaddikINaM tadaMsaNaM pi, saMsArabuDDhakaraM ||2|| iti gAthArthaH // 120 // tathA dhammatthINaM jeNaM, viveyarayaNaM visesao ThaviaM / cittauDe cittauDe, ThiyANa jaM jaNai nivvANaM 121 // vyAkhyA-dharmmArthinAM=sAdhAraNapramukha zrAddhAnAM yena vivekaratnaM heyopAdeyaparijJAnamANikyaM cittapuTe - hRdayapatrapAtre sthApitaM=nihitaM citrakUTe sthitAnAM zrAvakANAM yajanayati nirvANaM = sukhaM muktiM ceti gAthArthaH // 121 // anyacca yena bhagavatA kiM cakre 1 tatrAha asahAeNAvi vihIya, sAhio jo na sesasUrINaM / loyaNapahe vi vaccai, buccai puNa jiNamayannuhiM // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbha caritrAdi // // 59 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-'yene ' ti 'jeNa tao pAsatthAi (gA.103) ityataH saMbadhyate tato yena bhagavatA asahAyenApiekAkinApi parakIyasAhAyakanirapekSam api-vismaye atIvAzcaryametat vidhiH AgamoktaH SaSThakalyANakaprarUpaNAcaityavAsinirAsAdirUpazcaityAdiviSayaH pUrvadarzitazca prakAraH 'prakarSeNedamitthameva bhavati yAtrArthe'sahiSNuH sa vAvadItu' iti skandhAsphAlanapUrvakaM sAdhitaH sakalalokapratyakSa prkaashitH| yo na zeSanarINAm-aparAcAryANAmajJAtasiddhAntarahasyANAmityarthaH, locanapathe'pi dRSTimArge'pi AstAM / zrutipathe vrajati-yAti,ucyate punarjinamata H bhagavatpravacanavedibhiriti gAthArthaH // 122 / / tathAghaNajaNapavAhasariANusoyaparivattasaMkaDe pddio|pddisoennaanniio,dhvlenn va suddhdhmmbhro||123|| ___ vyAkhyA-yeneti pUrvavat tato yena dhavaleneva-'vikaTazakaTadhurAprAgbhAradhAraNakSamaH svazaktisamucitotsAhanirvAhitasikatotkaTadurgamArganipatitanAnAdravyanicitazakaTo vRSabho 'dhavalaH' iti loke gIyate' AnItA AropitaH avatAritaH saMsthApita ityarthaH, ko'sau ? zuddhadharmabhara mithyAtvotsUtradezanAgaDDharipravAharahitaH zuddhadharmastasya bharaH " bharo'tizayabhArayoH" iti ( haimAnekArtha0 450) pAThAd atizayaH prAcuryamiti yAvat / dhavalapakSe ca bhara:=bhAraH, kenAtItaH? ityAha-pratizrotasA pratIpapravAheNa lokamArgAtikrAntenetyarthaH / kimasau kvApi durgasthAne nipatito'bhUt ? evamityAha-'dhaNajaNapavAhasariyANusoyaparivattasaMkaDe paDio' ti, ghanAH prabhRtAste ca te janAzca ghanajanAsteSAM pravAho-vimarzazUnyAnuSThAnaM sa eva sarita-taraGgiNI tasyA anuzrota:-pravAhamArgastatra parivarta: Avartastasya saMkaTaM vaiSamyaM dhanajanapravAhasaridanuzrotaH parivarta REGARA For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ta zrI sArddha jinavallabha sUrINAM sprpNcstutigrmcritraadi| gaNadhara saMkaTaM tasmiMstathA, patitaH mnH| svayaM nirIheNa nirbhayena siddhAntatattvAnuSThAnAbhiniviSTacittenAtyantazuddhacAritriNA niSka laGkavidhimArgaH samuddhRta iti tAtparyamiti gAthArthaH // 123 // shtkm| ___ idAnIM tameva pUjyaM jaladharasAmyena varNayan gAthAyugalamAha 1 kayabahuvijujjoo, visuddhaladdhodao sumehu va / sugurucchAiyadosAyarappaho pahayasaMtAvo // 124 // // 60 // hai savattha vi vitthariuM, vuTTho kayasassasaMpao sammaM / navi vAyahao na calo, na gajio jo jae pyddo|| vyAkhyA-yazca bhagavAn sumedha iva-sajalajaladhara iva puSkalAvartta iva / nirjalA ISajaladharAzca nAnArUpAstoyadA bhavantIti, taduktam "haho! cAtaka ! sAvadhAnamanasA zikSA mimAM zrUyatA,-mambhodA bahavo'pi saMti bhuvane sarve'pi naikaadRshaaH| kecidvAribhirArdrayanti dharaNI garjanti kecidvRthA, yaM yaM pazyasi tasya tasya purato mA cATukAraM kRthAH // 1 // " ato nirjalAlpajalajaladharanirastaye suzabdopAdAnam , atazcobhayorapi zabdasAdhamryeNa vizeSaNAnyAha-'kayabahuvijjudoo' tti, kRto vihito bahuvidyAbhiH nAnAvidha-chanda-starka-nATakA-lakAra-siddhAnta-jyotiSa-nimittazAstra vidyAbhirAtmanastatsambandhAjainamArgasya codyotaH prakAzo yena sa tathA / bahuvidyAnAM vA, sahRdayahRdayacamatkArivyAkhyAnena bhavati hi vidyAnAM prakAzaH / tathA 'visuddhaladdhodao' tti, vizuddhaiHnirmalAtmabhiH sAdhAraNazrAddhaprakhyailabdhA prAptaH 445A5% // 6. For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org udayaH =aizvaryAdyabhyudayaH kalyANaM yasmAtsa tathA vizuddhalabdhodayaH / yadi vA vizuddhAH = niSkalaGkAsteSu madhye labdha udayaH= aunnatyaM mUrddhAbhiSiktatvaM yena sa / tathA 'sugurucchAiyadosAyarappaho ' tti, 'chAiya' padAnantaraM ' sugurupada ' prAptau yadetasya pUrvanipAtaH [tat] prAkRtatvAt tatazca chAditA luptA suSThu gurvI mahatI doSAkarANAM caityavAsi-dvijAtInAmanyeSAM ca zuddha mArgapratyanIkAnAM prabhA = mAhAtmyaM yena sa chAditasugurudoSAkaraprabhaH / tathA prahatasantApa iti prahato - vizvastaH santApaH = Antarazcittakhedo bhavyAnAM yena sa prahatasantApaH tathA / / 124 // sarvatrApi vistRtya vRSTa iti, sarvatrApi=naravarajAGgala-kUpa- marukoTTa - nAgapura - citrakUTa - dhArA - pramukhasthAneSu vistRtya = dezAntaramabhivyApya vihRtyetyarthaH, vRSTa iti, yathA ' kacco lairvarSati ' ityatra lakSaNayA dAnazauNDatvaM lakSyate, evaM 'vRSTaH' ityanenApi ' vitIrNasudhAsAraprakAraH dezanAsaMbhAraH ' ityartho labhyate / tathA kRtA = vihitA zasyA = zlAghanIyA sAdhusAdharmikopakAriNI devabhavanagurubhaktivAtsalyavistAriNI siddhAntapustakoddhArakAriNI svajanasvopabhogAdividhAnamanohAriNI saMsAranistAraNI durgatinivAraNI sampat-lakSmIryena sa kRtazasyasampat samyak = nirvikalpam / sumeghapakSe ca kRto bahuvidyududyotaH punaH punaH kiJcitprakAzo yena sa tathA / vizudvaM=nirmalaM labdhamudakaM yena sa tathA / chAditA=antarhitA suguroH = zobhanabRhaspaterdoSAkarasya = candramasaH prabhA - tejo yena sa tathA / prahatasantApaH=apahRtamedinIdharmmaH / sarvatra vistRtya vRSTaH / kRtasasyasampat = vihitadhAnyavRddhiriti // atha sarvasAmyazabdazleSeNa pratiSedhayan vyatirekamAha-' navi vAyahao 'tti, nApi vAdahataH, nApi naiva svapakSapratiSThApanaM parapakSavikSepaNaM vAdastatra hataH = parAbhUto nirjitaH svapne'pi kadAcidapi / nApi cala: = asthiraH saMlInagAtratvAdbhagavataH / na garjita: ' ahaM 11 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / // 61 // www.kobatirth.org maunI ahaM dhyAnI ahaM zAbdiko'haM tArkiko'haM saiddhAntiko'haM tAntriko'haM sakalazAstraparimalitamatiH kiM bahunA ? nAsti kazcit tribhuvane'pi tulyo mayA' - ityAdyahaGkAravikAradhArakaH, jagati loke prakaTa:- SaDazItiprakaraNa - sArddhazatakaprakaraNa-piNDavizuddhikaraNa - zrIdharmazikSAdi prakaraNa-sakaladikcakravAlaraGgAGgaNanarInRtyamAnakIrtti nartakI kaH, iti vyatirekaH / megho hi pavanena hanyate, tathA calo'sthiro bhavati, prakaTo dRzyamAnamUrttiH san sa garjito bhavatIti gAthAyugalArthaH // 124 // 125 // nanu jaladhirmAMstato'sau mahAtmA tena samo bhaviSyati ? netyAha kahamutramijjai jalahI, teNa samaM jo jaDANa kayavuDDI / tiasehiM pi parehiM, muyai siriM pi hu mahijaMto // 126 // vyAkhyA - asyAM gAthAyAM ' jeNa samaM ' iti nyAyyaH pAThaH / kathamupamIyate = samIkriyate jaladhiryena samaM=sArddha yo jaDAnAM = jADyopahatAnAM vaTharazekharANAM kRtA = vihitA vRddhiH = aizvaryAdyabhyudayaprAptiryena sa tathA tAdRzaH / etAvatA kupAtralakSmIvitaraNena guNAguNavibhAgAnabhijJatvaM tasya lakSyate, pAtrApAtravicAraucityanikSiptajJAna zrI sAravAsau bhagavAn / yo muJcati-tyajati zriyamapi = kamalAmapi 'huH pAdapUraNe, kIdRzaH san 1 madhyamAnaH = surAdibhirvAdhyamAna upadrUyamANa ityarthaH, kaiH 1 paraiH zatrubhiH / nanu kathaJcitte zatasahasrasaGkhyA bhaviSyanti tataH zUro'pi lakSmIM vihAya svaprANarakSAyai palAyate ?, tanahItyAha - ' tiasehiM pi 'ti, tribhirdazabhirapi AstAM zatena sahasreNa vetyapizabdArthaH / etAvatA kAtaraziromaNitvaM tasya For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabhasUrINAM prapaMca stutigarbhacaritrAdi // // 61 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %A%ARANAWARA vyajyate, ayaM ca bhagavAnna taadRshH| kiM tarhi ? dviSanmAnamardana-mahezvarasurezvarAdidevatA'khaNDitazAsana-zrImahAmoharAjasambandhiSoDazakaSAya-navanokaSAya-darzanatrikA-TapramAdAdimAdyadvisaMkaTakaSTakoTIsaMTaGkakAridurvAra-subhaTakoTIvikSiptavizvamaNDalAkhaNDana-dulalitoddaNDabhujAdaNDAkalitalalitajJAnadarzanacAritraratnasArabhANDAgAramahImaNDalamaNDanavihAraH khalvasau saMyamazrIvakSaHsthalanistulavilulanmuktAhAraH / atha ca jaladhiH 'Dalayo' rekatvAjalAnAM vRddhiM vidhatte, tridazaH suraiH parai utkRSTairindrAdibhirmathyamAno-viloDyamAnaH zriyaM lakSmI dAmodaravallabhAM muJcatIti virodhazleSoktiriti gAthArthaH // 126 // evaM samudreNA'sAmye'pi yasya sUryeNa sAmyaM vidyate iti tena sAmyaM gAthAcatuSTayenAhasUreNa va jeNa samuggaeNa sNhriamoh-timirenn| saddiTThINaM samma, payaDo nivvuipaho hUo // 127 // ____ vyAkhyA-yena samudgatena=udayaM prAptena sUryeNeva-raviNeva, kIdRzena ? saMhRtamohatimireNa=vidalitA'jJAnAndhakAreNeti karaNe tRtIyA / yadi vA saptamyarthe tRtIyA prAkRtatvAttato yasminnamyudite, kiM jagataH kalyANamabhUta ?, tatra cAha-sadRSTInAM samyagdRSTInAm-arhatsAdhujinapraNItadhammaikazaraNAnAM samyag nirvikalpaH prakaTaH sphuTo nirvRtipatho mokSamArgo bhRtA-saMpannaH // 127 / / tathA vitthariamamalapattaM, kamalaM bahukumaya-kosiA khusiA / teyassINa vi teo,-'vagao vilayaM gayA dosA // 128 // For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri K assagarsur Gyarmander gaNadharasArddhazatakam / // 62 // stutigarbha *OMOMOM vyAkhyA-vistRtaM vistAraM prApta, kiM tat ? kamalaM, kaM-manovijJAnaM mithyAtva-samyaktva-kuguru-sugurvAdiheyopAdeyaviveka ityarthaH, alam-atizayena, kIdRzam ? amalAni-nirdaSaNAni pAtrANi-AdhArarUpANi yasmAditi jJAnavizeSaNa, nahi jinavallamajJAnAdhAramantareNAtmanaH pAtratA bobhavIti / bahUni-prabhUtAni ca tAni caityavAsa-rAtrisnAtra-rAtribali-rAtripratiSThAdIni sUrINAM bauddha-sAGkhatha-naiyAyika-vaizeSika-mImAMsakadarzanAkhyAni kumatAni ca vicArAkSamakadabhinivezAH, yadi vA kutsitaM mataM yeSAM || saprapaMcate kumatAH puruSAH, bahavazca te kumatAzca bahukumatAH, eva kauzikA:-dhUkAH bahukumatakauzikAH, te, kimityAha-'khusia 'tti, darzanapathAtikrameNa kvacin naH] saMcAra-pradezavartizUnyadevakulagRhAderantarnilIya sthitAH / tathA tejasvinAmapi-pra critraadi| bhAvatAmapi tejaHprabhAmAhAtmyam apagataM naSTam / tathA vilayaM pralayaM gatAH prAptAH doSAH rAgadveSAdayaH, teSAM bhasmacchabAnirUpatayA sattAmAtreNAvasthiteH // 128 // vimalaguNa-cakkavAyA, vi savvahA vihaDiA vi sNghddiaa| bhamirehiM bhamarehiM pi, pAvio sumaNasaMjogo // 129 // bhavvajaNeNa jaggia,-mavaggiaM duTThasAvayagaNeNa / jaDDamavi khaMDiaM maMDiaM ca mahimaMDalaM sayalaM // 130 / / // 62 // For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir DURATARRARO vyAkhyA-tathA-vimalA: niSkalaGkA ye guNAH jJAnAdirUpAH zama-damau-citya-gAmbhIrya-dhairya-sthairyAdayazca Atmadhasti eva cakravAkA: kokAste'pi vighaTitA api saMghaTitAH viyuktA api Atmano militaaH| tathA 'bhamirehiti, bhramaNazIlaiH aparAparadezavihAribhiH yatibhiriti gamyate, prApta AsAditaH sumanasAMsusAdhUnAM sumanobhirvA saMyogaH-saMgamaH sambandha iti yAvat sumanaH-saMyogaH, nahi prapannanityavAsAnAM sthAnAntarasthAyibhiH susAdhubhiH sugurubhirvA saha melApako ghaTATyate // 129 // vyAkhyA-tathA-bhavyajanena jAgaritaM mohanidrAmudrAvidrAvaNena, pratibuddham / tathA 'abaggiyaM duTThasAvayagaNeNaM'ti "a-mA-no-nAH pratiSedhe" iti(vyAkaraNa)vacanAt na valgina visphUrjitaM duSTazrAvakagaNena atyanIkazrAddhasaGghana, yadi vAdviSTAH matsariNaste ca te zApadAca-AkrozadAyinazca dviSTazApadAH, teSAM gaNaH samUhastena dviSTazApadagaNena / tathA jADyamapi, pUrvApekSAyAmapiH samuccaye, jaDatvaM mUrkhatvaM tadapi khaNDitaM vidhvastam / sa hi bhagavAn yasya zirasi svapadmahastaM [svahastapanaM] dadAti sa jaDo'pi rAmadevagaNiriva vadanakamalAvatIrNabhAratIko'tyantadurbodhasUkSmArthasAraprakaraNavRttiM viracayati / tathA maNDitaM ca-bhUSitaM ca svacaraNAmbhojacaGkramaNena mahImaNDalaM-pRthvImaNDalaM sakalaM-sampUrNam / sUryapakSe ca saMhRtAndhakAreNa sadRSTInAMkAcakAmalAdyanupahatalocanAnAM samyak nizcitaM prakaTo nirvRtipanthA, nivRttiH sukhaM taddhetuH panthAH kITakakaNTakAdyanAkIrNamArga ityarthaH, bhUtAsaMpannaH / vistRta vikazitam amalapatraM nirmaladalaM kamalaM padmam / bahukumudakauzikA:-prabhRtakutsitatoSolUkAH (1) khusiyA-guhAntaH prvissttaaH| tejasvinAmapi-saptArci-rmANikya-candra-graha-nakSatra-tAraka-dIpAdInAM tejaH kAntiH apagataMbavilInam / vilaya-kSayaM gatA doSArAtriH / tathA vimalaguNA: vizuddhapItatvAdivarNA ye cakra For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddhazatakam / // 63 // www.kobatirth.org vAkA 'api,' samuccaye'pizabdaH, sarvathA = sarvaprakAreNa vighaTitA api = viyuktA api saMghaTitAzcakravAkAH / rAtrau viyogaH sUryodaye ca saMyogacakravAkacakravAkyoH, iyaM daivavazAtsthitiH, tathA coktaM kenApi - 46 vadata kimapi dRSTaM sthAnamasti zrutaM vA, vrajati dinakaro'yaM yatra nAstaM kadAcit / bhramati vigasArthAnitthamApRcchamAno, - rajaniviraha khinnazcakravAko varAkaH // 1 // " 46 tathA ' bhamirehiM bhamarehiMpi 'tti, bhramaNazIlaiH = nAnAvanarAjisaJcAribhiH bhramaraiH api dvirephairapi prAptaH sumanaH saMyogaH= 'sumanA mAlatI jAtiH " ityabhidhAnakozapAThAnmAlatI melApakaH / madhukarasya hi sakalavanarAjimadhye'tyantaM mAlatyeva vallabhA, tathA ca paThyate " mahamahiaM chajjai mAlatIe ekAe navari bhuvaNammi / jIse gaMdhAliddhA, bhasalAmasalehiM piaMti / / 1 / / limiNa maNimiNaM, virasamiNaM gaMdhavajiamiNaM ca / mAlairatto bhasalo, pariharai biyAriDaM kusumaM // 2 // " bhavyajanena=vaNik-kSatriyAdilokena jAgaritaM = vibuddham / avalgitaM = niHzaGkenollasitaM duSTazvApadagaNena siMha - vyAghragaNDaka-tarakSAdikSudrasaccasamUhena jADyamapi zaityamapi, sarve 'api' zabdAH samuccayArthAH khaNDitam = apanItam ca / maNDitaM ca=bhUSitaM ca mahImaNDalaM sakalaM nAnAratna- nAnAsuvarNAbharaNa - nAnAkrayANaka-nAnA kaNahaDDikA - nAnAprakArazRGgArasAramastakAropitaghaTabhArasaM cariSNunaranArIcAra- nAnAvidhajAtigajaturagapatti - pracAra- jinabhavanavAdyamAnazaGkha paTaha merI bhAGkAra- nAnAsthAnagacchadAgacchanmunivihAra dakSiNa pUrvadezottarApathaprasthAtRsArtha saMcArairmaNDyata eva hi mahImaNDalamiti gAthAcatuSTayArthaH // 130 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabha sUrINAM saprapaMcastutigarbha caritrAdi // // 63 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nanu yathA sUryeNa sAmyaM tathA candreNApi bhaviSyati 1, na, ityAha atthamaI sakalaMko, sayA sasaMko vi daMsiapa oso / dosodae pattapaho, teNa samo so kahaM hujjA // 131 // vyAkhyA - arthe draviNe matiryasya saH arthamatiH = ' dhanaM dhana ' mityApUritadhyAnaH / tathA sakalaGkaH=sApavAdaH / tathA sadA sarvadA na tu kadAcit / darzitapradveSaH = saMbhAvitamatsaraH / tathA doSANAM cauryapAradAryAdidUSaNAnAm udaye samullAse prAptA vaktrasacchAyatA-pramodakatvAdilakSaNA prabhA yena sa doSodayaprAptaprabhaH / zazAGko'pyevaMvidhaH / ayaM ca ( ( AcAryaH ) - " tvagbhedacchedakhedavyasanaparibhavA'prItibhItipramIti, - klezAvizvAsahetuM prazamadamadayAM, vallarI dhUmaketum / arthaM niHzeSadoSAGkurabharajanana, - prAvRSeNyAmbu dhUtvA, lUtvA lobhaprarohaM sugatipatharathaM dhatta santoSapoSam // 1 // " ityAdinA dUSayannarthanicayaM vairasvAmIva hastenApi na spRzati nirgranthaziromaNitvAt / na ca kalaGkalezenApi spRSTaH / nApi darzitapradveSaH guNiSu bahumAnitvAt, nirguNeSu copekSAkAritvAt / nApi doSANAmudaye prAptaprabhaH, tadAdhAyinAM tannigrahopAyacintakatvAttasya / tataH kathamasau bhagavAn tena tAdRgguNena zazAGkena candramasA samaH = tulyo bhavet ? na kathaJcidityarthaH / iti vakroktyA tatprazastyai vyatireka uktaH / atha ca - astameti, sakalaGkaH = salAJchanaH, darzitapradoSaH rajanIsukhodayitvAt, doSodaye= rajanyutthAne prAptajyotsnazvandra iti maulo'rthaH iti gAthArthaH // 131 // atha tasyaiva viSNudAsaha sAmyamAha For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNagharasArddha zatakam / // 64 // www.kobatirth.org saMjaNiavihI saMpattagurusirI jo sayA visesapayaM / viog or kivANakaro, surapaNao dhammacakkadharo // 132 // vyAkhyA--yazca viSNuriva kRSNa iva varttate iti kriyA gamyate / kIdRzaH 1 saMjanitaH = vizeSata utpAditaH prakAzita ityarthaH, vidhiH=devagRhAdiviSayo yathocitAcAro yena sa saMjanitavidhiH / tathA saMprAptA=samyagulabdhA guruzrIH="zrIrlakSmyAM | saraladrume / veSopakaraNe veSaracanAyAM matau giri / zobhA - trivargasaMparayoH " iti ( haimAnekArtha0 12 ) pAThAd AcAryalakSmIryena sa saMprAptaguruzrIH- labdhayugapradhAnAcAryapada ityarthaH / yadi vA - gurtI=mahattarAzrIH = zobhA yena / yadi vA gurorivavAcaspateriva zrIH=matiryena gurbI dUradezavyApinI zrI: - gIryeneti vA / sadA vizeSapadamiti, jJAnavizeSa - mantravizeSatantravizeSa- cAritra vizeSa - vidyAvizeSANAM samastAnAM padaM =sthAnam / tathA 'kivANakaro 'tti, kRpA karuNA AjJA bhagavadvacanaM kRpAjJe te karotIti kRpAjJAkaraH / suraiH = cAmuNDAdidevatAbhiH praNataH = vanditaH / tathA dharmmacakradhara iti, durgatau patantaM dhArayatIti dharmmastasyAtra prastAvAtkSAntyAdidazabhedatvena cakraM - samUhastaM dhArayatIti dharmmacakradharaH / yadi vA dharmmacakraM nAma tapo vizeSam / "dhamrmmo yamopamApuNyasvabhAvAcAradhanvasu / satsaGge'rhatya hiMsAdau, nyAyopaniSadorapi / / " iti ( haimAnekArtha0 (335) pAThAt dharmo nyAya ucyate tato nyAyacakraM nAma jainamantrayantrAdizAstraM vA, dharmmazabdenopamA sa cAlaGkAravizeSastayopamayA yuktaM cakraM cakrabandha - citrakAvyavizeSastaM dhArayatIti vA / tathA cAnena bhagavatA kavicakracakravarttinA nAnArUpAH For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + zrIjinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbhacaritrAdi // // 64 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ACC RADIOCALCREDCO sAlaGkArAzcakravandhAzcakrire, tanmadhyAdekamupamopetaM varNikAmAtraM cakraM darzyate- "vibhrAjiSNumagarvamasmaramanAzAdazrutolacane, sajjJAnaMdyamaNi jinaM varavapuH zrIcandrikAbhezvaram / vande varNyamanekadhA suranaraiH zakreNa cainachidaM, dambhAri viduSAM sadA suvacasA'nekAntaraGgapradam // 1 // " " cakraM maaghsmN"| atra ca 'sajjJAnAmaNiM jinaM varavapuHzrIcandrikAmezvaram ' ityatra rUpakAlaGkAre'pyupamAyA antarbhAvAdupamAyuktatvam / 'jinavallabhena gaNinedaM cakre ' iti cAtra bandhAkSarANi / viSNupakSe ca saMjanitaH-utpAdito vidhiH=" vidhibrahmavidhAnayoH / vidhivAkye ca deve ca, prakAre kAlakalpayoH // " iti (haimAnekArtha0 261 ) vacanAtbrahmA yena sa tathA, nArAyaNanAbhyambhoruhasaMbhRtatvena tasya 'pAyoni 'riti loke vikhyAtatvAt / saMprAptA gurvI-bahumAnapAtraM zrI lakSmIryena, kSIrasamudre hi mathite svabhAgyavazAtkenApi kimapi kimapi prAptaM tato lakSmIH kezavena prAptA, tathA ca paThyate " vihivihi ciya labbhai, amayaM amarANa mahumahe lacchI / rayaNAyare vi mahie, harassa bhAe visaM jAyaM // 1 // " sadA'pi sarvadApi zeSasya-nidrAkAle zayyArUpasya svAmitvena padaMtrANam / yadi vA-veH-pakSiNo garuDarUpavAhanasya zeSasya ca zayanabhUtasya padaMtrANasthAnam / kRpANo-nandakAkhyaH khaDgaH kare haste yasya sa tathA / suraiH devaiH praNatastatpakSasthitatvena tajayadAyitvAt / dharmo dhanuH zAkhyiM cakra sudarzanAkhyaM dharatIti dharmacakradhara iti gAthArthaH // 132 // atha virazcinA sAmyamAha For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara - sArddha zatakam / // 65 // www.kobatirth.org daMsiavayaNaviseso, paramappANaM ca muNai jo sammaM / payaDaviveo chaccaraNasammao caumuhu vva jae // 133 // vyAkhyA - yazcaturmukha iva = brahmeva jagati varttate / kiMviziSTaH 1 darzitaH pratipAditaH " saccamaghaTTiamammaM, sammaM sahadhammaka sa ca / hiamiama huramagavaM savaM bhAsija maipuvaM // 1 // " ityAdinopadezena vacanasya = bhASaNasya vizeSo vize SaNaM bhedo- guNo yena sa darzitavacanavizeSaH / darzitaH = vyAkhyAtaH, " liMgatiaM kAlatiaM, vayaNatiaM taha parokkhaM paccakkhaM / vaNavaNa cauke, ajjhatthaM caiva solasamaM // 1 // iti siddhAntokto vacanasya vizleSo virodho yeneti vA / param AtmIyavyatiriktam ' appANaM ' ceti prAkRtatvAdAtmIyaM muNati vetti ' sammaM ' samyak = niHsandehaM sAdhammikavaidhammika parijJAnena hi tadanurUpavAtsalyopekSaNopapattiH, ata eva prakaTaH =spaSTo vivekaH = kRtyAkRtyaparijJAnaM yasya sa tathA / ' chaccaraNasammao ' ti, sAmAyika cchedopasthApanika - pArihArika-sUkSmasaMparAya - yathAkhyAta - dezavirati-lakSaNaM padhiM caraNaM cAritraM paicaraNaM tat sammataM yasya, SaTsaMkhyAni vA sammatAni dAnenAsevanamanorathena veSTAni yasya sa pacaraNasammataH, SaDcaraNAH = paTprajJAvidagdhAsteSAM vA sammataH / caturmukhapakSe ca darzitavadanavizeSaH, caturmukhatvenaivAvalokitaH zeSalokebhyo vaktravizeSo yasya sa tathA / paramAtmAnaM prakRSTakSetrajJaM samyak jAnAti paramAtmapadasaMsthito varttate brahmeti loke prakhyAtizravaNAt / prakaTAH prasiddhA vivedAH viziSTA RgyajuHsAmAtharvaNAkhyA vedA:= chandAMsi yasmAtsa prakaTavivedaH / prakaTaH prakAzo veH = prastAvA For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUrINAM saprapaMca stutigarbhacaritrAdi // // 65 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org cGketa garunmato vego = javo yasya sa tatheti vA, yo hi yamadhyArUDho viharati tasya tadvegaH sphuTa eva bhavati / ' chaccaraNasamao 'tti, SaDcaraNAnAM sammataH iSTaH, ayamabhiprAyaH - madhukarA hi makarandalampaTAH, se ca padme kadAcidAsIno'pi syAdasau tato yo hi yadIyaM vastUpayuGkte tasya tadvastusvAmI sammato bhavatyeveti na kApyatra vipratipattiriti gAthArthaH // 133 // tasya tarhi zambhunA'pi saha sAmyamastu netyAha- dharai na kavaDDayaM pi hu, kuNai na baMdhaM jaDANavi kayA vi / dosAyaraM ca cakaM, sirammi na caDAvae kaha vi // 134 // saMharai na jo satte, gorIe appae na niamaMgaM / so kaha tavvivarIeNa saMbhuNA, saha lahijjuvamaM // 135 // vyAkhyA -yo hi bhagavAn na dhArayati=nAGgIkurute kapardakamapi AstAM rUpyasuvarNAdikam / na karoti=na vidhatte bandhaM= saMgraha jaDAnAM mUrkhANAM kadAcit / tathA doSAkaraM dUSaNanidhAnaM cakraM = mAyAvinaM na zirasi = mastake caTApayati = Aropayati kathamapi, pratyuta tAdRzaM jJAtvA kRSNabhujaGgamiva dUrataH pariharati / tathA na saMharati-na vinAzayati saccAn prANinaH pipIlikAyA api adrohakatvAt / tathA nArpayati na dadAti nirja=svakIyamaGgam, kasyAH 1 gauryAH " gaurI zivapriyA devI, gaurI gorocanA matA / gaurI syAdaprasUtA strI, gaurI zuddhobhayAnvayA // 1 // " iti zabdaratnapradIpapAThAt aprasUtA strI tasyAH / sa 1] zvetagarunmAn-zvetapakSI brahmaprasaGgAt 'haMsa' ityarthaH / 2 sa ca brahmA / For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie sAI gaNadhara-paTakathaM 'tavivarIeNa 'tti tasmAdbhagavato viruddhacaritastena tadviparItena upamA sAdhAraNya tulyatAM labheta prApnuyAt yAyAdi tyarthaH / kena ? ityAha-zambhunA zrIkaNThena ? na kathazcidityarthaH / tathAhi-asau kapada dhArayati, jaDabandhaM vidhatte, doSA- jinavallabhazatakam / karaM cakraM zirari caTApayati, satvAn saMharati, gauryAH svakIyamaGgaM samarpayati, iti viruddhaceSTitatvaM zambhoH / atha ca-kapa- | sUrINAM do'sya jaTAjUTastaM dharati, jaTAnAM lambamAnAnAmupari kRtvA bandhaM kurute, doSAkara-candramasaM cakra-kalAmAtraM zirasi dhAra- saprapaMcayati, pralayakAle ca satvAn saMharatIti pUrvaka evArthaH, gauryAzca-pArvatyA nijAGgaM samarpayati / atyantarAgI basau, tatastena stutigarmagauryA sArddha nimepArddhamapyaviyogamIpsunA pArvatI vAmAGge dhAritA tenAsau loke ' arddhanArIzvaraH' iti prasiddhaH, uktazca caritrAdi / / tathAbhUtamAlokya kenacit "eko rAgiSu rAjate priyatamA-dehArbuhArI haro, nIrAgeSu jino vimuktalalanAsaGgo na yasmAtparaH / durvArasmaradhasmaroragaviSavyAsaGgamugdho janaH, zeSaH kAmaviDambito na viSayAn bhoktuM vimoktuM kSamaH // 1 // " iti vyatireka iti gAthArthaH / / 134 // 135 / / athAtizayitagurubhaktitaralitacetAH samastavidyAnidhAnaM svagurumutprekSya tanidhAnatve nimittaM saMbhAvayan gAthAcatuTayamAhasAisaesusaggaM-gaesu jugpvrsuuriniaresu|svvaao vijAo, bhuvaNaM bhamiUNa sNtaao||136||12||66|| +4460 For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org taha vi na pattaM pattaM, jugavaM jadhvayaNapaMkae vAsaM / karia paruSparamazcaMtaM paNayao huMti suhiyaao||137|| annonnavirahavihurohatattagattAu tAu taNuIo / jAyAo punnavasA, vAsapayaM pi jo patto // 138 // taM lahiaM viyasiyAjo, tAo tvynnsrruhgyaao| tuTThAo puTThAo, samagaM jAyAu jiTThAo // 139 // vyAkhyA - pUrva hi yugapravarA : - yuga pradhAnAcAryAH zrIharibhadrasUripramukhAH, sUrINAM " dhImAn sUriH kRtI kRSTiH "-- ityamarasiMha (kAM. 2 varga 6 zlo. 5 ) vacanAt dhImatAM ca zrIdhanapAlaprabhRtInAM nikarA: = samUhAH sAtizayA: = atizayavidyAnvitA abhUvan adhunAtanakAle ca te sarve svargaM gatAH tatasteSu tridivapadavIM prApteSu satsu vyAkaraNAnvIkSikya-laGkAracchando-jyotiSka- cUDAmaNya-dhyAtmAgamAdividyAGganA bhuvanaM bhrAntvA bhrAntvA zrAntAH kimiti / iti cet nirAzrayAH | satyaH / nanu kathaM tAsAM nirAdhAratvaM yato'syAM bahuratnAyAM vasundharAyAM santyeva vaiyAkaraNa - tArkika - saiddhAntikA -laGkArikA - chAndasa-jyotiSika- naimittikAzca bahavastato vaiyAkaraNAdyameva svaM svamAzrayantu tAH kimiti mahAsatyaH pRthvImaNDalaM bhramantya AtmAnamAyAsayanti ? satyaM, santi paramandhayaSTikalpAste, tathA coktaM karpUrapaNDitapRSTayA zAradAdevatayaiva, tathAhi kanye ! kAssi ?, na vetsi mAmapi kave ! karpUra ! kiM 1, bhAratI, satyaM kiM vidhurA'si 1, vatsa ! muSitA, kenAmba 1, durvedhasA 12 For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / // 67 // www.kobatirth.org 11 kiM nItaM vada 1, mukha bhojanayanadvandvaM kathaM varttase 1, dhatte samprati me'ndhayaSTighaTanAM zrImokSarAjaH kaviH // 1 // atastaistAsAM na santoSaH / kiJca pratipannasakhIbhAvatvenaikameva pAtraM svAzrayAyai tA gaveSayanti paraM adyApi tAdRg vidyApAtraM na prAptametAbhiH, yadIyamukhapadme yugapannivAsaM vidhAya parasparAtyantaprItimatyaH sukhitAH susthitA bhaveyuH, tato'nyonyavirahavazodbhUtadussahaduHkhaparamparA taptAstAstanvaGgathaH saMvRttAH, tathApi " vyavasAyaH phalati nizcitam " iti vicintya gavepayantIbhiH puNyavazAd yo bhagavAn svAvAsasthAnamapi saMprAptastatastaM labdhvA = prApya vikazitAH = vistRtA vidyAdevatAstadIyavadanAravindakRtAvasthAnAstuSTAH hRSTAH, puSTAH = upacitAGgayaH, jyeSThA:=samastalokapUjyatvena gariSThAH saMjAtAH, iti sAbhiprAyagAthAcatuSTayArthaH / / 136-137-138-139 // punarguruM prati prakaTitAtyantabahumAnasAraH prAha prakaraNakAraH - jAyA kaiNo ke ke, na sumaiNo paramihovamaM tevi / pAvaMti na jeNa samaM, samaMtao sabakaveNa // 140 // vyAkhyA-kavayaH=vyAsa-vAlmIka - kapilA- treya - bRhaspati - pAzcAla - kAlidAsa-mAgha- bhAravi - manu-mArkaNDi - vAkpatirAja-prabhRtayaH ke ke kSititalavyAkhyAtakIrttayaH sumatayaH = lokApekSayA kila zobhanadhiyo nAsyAM vasundharAyAM jAtA: = utpedire ? paraM kintu iha =atra jagati te'pi upamAM tulAM samatAM yena prabhuNA samaM=sAkaM na prApnuvanti =na labhante / nanu kiyanto'pi tena saha sAmyaM yAsyanti ? netyAha-' samaMtao 'ti sAmastyena ye kecana kavayo janaprasiddhAH / Aha-- kena For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jinavallabha sUNAM bahumAna stutigarbha 4 caritrAdi // // 67 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %AC-C3CRECORDCRECOR &aa kRtvA-kiM rUpeNa kulena zIlAdinA vA ? na tu sarvaiH prakAraiH paraM kavibhiH kAvyenaiva sAmyaM yujyate, ata ucyate-sarvakAvyeI nasarva-nikhilaM prAkRtaM saMskRtaM samasaMskRtaM mAgadhabhASayA pizAcabhASayA sUrasenIbhASayA[5] nAnAcakravandha-zaktibandha-zUla| bandha-zarabandha-muzalabandha-hala-vajra-khaDga-dhanu-bandha-gomUtrikAbandhAdicitravandharUpaM, tadapi sragdharAzArdUla-mandAkrAntAzikhariNI-mAlinI-prabhRtinAnAchandobhedaiH, tatrApi-utprekSA'laGkAreNa, arthAntaranyAsAlaGkAreNa, rUpakAlaGkAreNa vyatirekAlaGkAreNa vakroktyalakAreNa kiM bahUktenAnyairapi-upamA-'nuprAsa-saMzaya-dRSTAnta-yathAsaMkhyavyAjokti-viSama-virodhAdibhiralaGkAraH, tato'pi zabdacitrArthacitra-praznottara-kriyAgupta-savyaGgatha-kAntyojaH-prasannatA-gambhIrArthatAdisamastaguNopetaM ya. kAvyaM nipuNakavikarma tena sarvakAvyena / IdRzaM ca kAvyamasya bhagavato'dya yAvad yo yaH pazyati kovidaH sa sa kSutpIDita iva drAkSAkSIrakhaNDazarkarAdimAdhuryayukta khAdyamodakAdipakkAnnamiva svamukhAnna muJcati, ato vyAsavAlmIkipramukhANAM rAmAyaNabhAratAdizAstrakartRNAM kavInAM vAlukAcarvaNamiva nirAsvAdaM sarvApazabdamayamapazabdaprAyaM kAvyaM prabhusatkasadalaGkArAdipUrvoktaguNaviziSTasya kAvyapaJcajanasya pAde'pi baddhaM na zobhate / na caitaJcandanadruma iva niSphalaM svagurusauramaM, kintu tasya samaviSamakAvyavisRtvarazemupIparAbhUtavAcaspateH sakalakavicakracakravartitvaM sUpapannamiti gAthArthaH / / 140 / / ___athoktamevArtha punarbhaGgayantareNodIrya arthAntaranyAsena samarthayannAha| uvamijaMte saMte, saMtosamurviti jmminosmm|asmaanngunno jo hoi kahaNu so pAvae uvamaM // 141 || FACANCCARECHECCALCCARECHAR For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara - sArddha zatakam / 112 11 www.kobatirth.org vyAkhyA - upamIyamAne = sadRzIkriyamANe yasmin santaH - vicakSaNAH, no= naiva sAmyaM samatAM samupayAnti gacchantItyatra na kA'pi vipratipattiriti / amumevArtha samarthyArthAntaranyAsAlaGkAreNa draDhayati - asamAna guNaH = asAdhAraNadhammoM yo bhavati kathaM nu sa prApnoti upamAM sAmyaM ? na kathaJcidityarthaH, ato yuktamevaitaditi gAthArthaH // 141 // nanu yAvadguNo'sau tvayA varNitastAvanta evAsya guNAH ? netyAha jalahijalamaMjalIhiM, jo miNai nahaMgaNaMpi hu paehiM / parisakkai so vi na sakkar3a jagguNagaNaM bhaNiuM // vyAkhyA- nanu jaladhijalaM = mahAsamudrasalilaM mAtuM saMkhyAtumaJjalibhiH zakyate ? nahi / atha ko nabho'GgaNaM padaiH= caraNaiH pariSvaSkate= paribhrAmyati tasyAntaM yAyAdityarthaH, nahi nahi / nanu astyevaM, paraM jaladhijalamapi yo minoti, nabho'GgaNamapi padaiH pariSvaSkate so'pi yadguNagaNaM bhaNituM na zaknotItyatIva duHzakatvaM bhaNitaM bhavatIti gAthArthaH // 142 // atha kasyAnti tenAgamaH kathaM zuzruve / tatrAha - jugapavaragurujiNesara, sIsANaM abhayadevasUrINaM / titthabharadharaNadhavalANamaMtie jiNamayaM vimayaM // 143 // vyAkhyA - yugapravarazrIjinezvarasUrINAM ziSyANAM zrIabhayadevasUrINAm kIdRzAnAm ? tIrtha bharadharaNadhavalAnAM pravacanaghurAbhAradhAraNoddhurakandharadhaureyANAm, antike=samIpe yena jinamatam = arhadAgamaH vimataM vizeSeNa sAtizayaM matam = astitvena jJAtamiti gAthArthaH // 143 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUNAM sAtizaya stutigarbhacaritrAdi // // 68 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir S [atha] jJAtvA tatpArzve siddhAntaM tataH kiM kRtaM tena ? iti gAthA prathamapadenAha saviNayamiha jeNa suyaM, (144) vyAkhyA-zrutam AkarNitaM yena prabhuNA / ( yadi ) stabdhena pramAdinA cecchUtaM tadA kiM tena ? tatrAha-savinayaM= nirantaraM gurumukhamIkSamANena kRtAJjalipuTena gurubhAvAnuvartinA pade pade ziro namayatA ' mastakena vande2' iti mRdumadhurazabdenoccaratA ca zrutaM, na tu vikathAnidrApramAdopetAcAryapradveSakatvAnyamanaskatvAdidUSaNakalApakaluSite neti prathamapadArthaH(144) nanu bhavatu savinayaM zravaNaM, paraM yadA''cAryaH sAbhiprAyaM prakaTitaziSyasnehaM sodyama jJApanabuddhyA granthArtha na pratipAdayati Rs tadA tadapi niSphalaM, tatra gAthAdvitIyapadenAha sappaNayaM tehiM jassa prikhiaN| (144) ___ vyAkhyA-tairapi=zrIabhayadevAcAryasya sapraNayaM=" praNayaH premayAJcayoH / vizrambhe prasare vApi" iti ( haimAnekArtha. 1090) vacanAtsaprema savizrambhaM ca kathitaM pratipAditam / ayamabhiprAya:-nirupahatakAraNaM hyavazyaM svasAdhyaM janayati, kAraNaM ca zrutalAbhasya vidhinA vinaya eva, tato guravaH prasannAH nizzeSamapyarthajAtaM tasmai pradizanti, bhaNitaM ca "viNayujuyammi sIse, diti suyaM mUriNo kimacchariaM? ko vA na dei bhikkha, kiM vA sovanie thAle? // 1 // sehammi duviNIe, viNayavihANaM na kiMci Aikkhe / nahu dijai AharaNaM, paliuMciakanna-hatthassa // 2 // " AROctik For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gaNadhara sArddha zatakam / // 69 // www.kobatirth.org iti gAdhAdvitIyapadArtha : ( 144 ) || atha bhavatu ziSyasya savinayaM zrutagrahaNaM, gurorapi saprazrayaM pratipAdanaM, tathApi yadyekasmin karNe praviSTaM dvitIye ca nirgataM hRdaye na kimapi niviSTaM tatra gAthottarArddhanAha- kahiANusArao savvamuvagayaM sumaiNA sammaM // 144 // vyAkhyA - kathitAnusArataH = bhaNitapramANena sarvaM samastaM samyak tena sumatinA zobhanA ca= " zuzrUSA zravaNaM caiva, grahaNaM dhAraNaM tathA / UhApoho'rthavijJAnaM, tatvajJAnaM ca dhIguNAH // 1 // " ityaSTaguNayuktA matiH buddhiryasya sa sumatistena sumatinA upagataM jJAtaM hRdaye'vasthitamiti gAthArthaH // 144 // nanu yadi zrutaM jJAtaM hRdaye'vadhAritaM tathApi kiM yadi bhavyalokAnAM purato yathocitadezanayA na prakAzyate ? tatrAha - nicchammaM bhavvANaM, taMpurao payaDiaM payatteNa / akaya sukayagidullAha, - jiNavallaha sUriNA jeNa // 145 // vyAkhyA - nizchadma-nirmAyaM bhavyAnAM puratastat = jainazrutaM yena prakaTitaM = prakAzitam / kimavahelayaiva ? netyAha-prayatnena = AdareNa 'kathamete bhavyasaccAH saMsArasAgaraM laGghayitvA nirvRtisaudhamadhirokSyantI 1 ' tibuddhyA, yena kena ? ityAhaakRtaM sukRtaM yaiste akRta-sukRtA: = niSpuNyAste ca te aGginazca = prANinaH akRtasukRtAGginasteSAM durlabha evaMvidho yo jina For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIjinavallabha sUrINAM prapaMcastutigarbha caritrAdi // // 69 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RCROCEX vallabho bhagavAn zrIjinavallabhamUristena akRtasukRtAGgidurlabhajinavallabhamUriNA / atra ca 'akRtasukRtAGgidurlabha' itivizeSaNena gurAvatizayitasnehAnubandhaM jJApayatIti gAthArthaH / / 145 / / nanu tena sahAsti bhavataH kazcidatra sambandhastatra yenaivaM pratibandho'pyatIva mahAn ? ityAha so maha suhavihisaddhammadAyago titthanAyago ya gurU / tappayapaumaM pAvia, jAo jAyANujAo haM // 146 // vyAkhyA-kiM brUmahe ! sa bhagavAn mama zubhavidhisaddharmadAyakaH-zubhaH prazasyo vidhiH-jJAnacAritrAdiviSayaH saGghavyavasthAviSayazca prakAro yasminnasau zubhavidhiH, sa cAsau zobhanArthasacchabdaviziSTo dharmazca, asau zubhavidhisaddharma: tasya dAyakaH / tathA tIrthasya-dhIrasvAmino nAyakA-tattulyatayA'dhipatistIrthanAyakaH / tathA guruH zrIabhayadevasUrINAM paTTodyotakatvena mamApi tatpaTTopaviSTatvena ca / tatpadapadmaM prApya jAtaH-saMpanno'haM, jAtA: samayabhASayA gItArthAsteSAm anujAtaH= pazcAdutpannaH, gItArthA vA anuyAtAH anugatAH sUtrAnusArikriyApravartakatvena yena sa jAtAnujAto jAtAnuyAto vA / bhavatyeva hi sadAzrayavazAnmAlinyonmuktazuktikAsaMpuTasaMTaGkAjaDasyApi muktAmaNitvamiti gAthArthaH // 146 // ___ yata evAsau zuddhasaddharmadAyakastIrthanAyakaH prabhAvaka upakArakaH saMsAranistArako'taH* tamaNudiNaM dinnaguNaM, vaMde jiNavallahaM pahuM pyo| sarijiNesarasIso, ya vAyago dhammadevo jo // 147 // / SACSCRIGARCALCCAL R For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadhara SC-05- 0 zrIgranthakartu sArddha shtkm| // 7 // guraubhaktivivekA namaskArazca // CCReccMOCIRCR sUrI asogacaMdo, harisIho sbdev[svev]gnnippvro|stve vitaviNeyA,tesisavasiM siisohN||14|| te maha save paramovayAriNo baMdaNArihA gurunno| kayasivasuhasaMpAe, tesiM pAe sayA vaMde // 149 // ___vyAkhyA-taM zrIjinavallabhaM prabhu-svAminam anudinaM dattaguNaM vande prayata iti pUrvameva vyAkhyAtam / somahasuha(146) ityAdi gAthAyAM tacchabde satyapi viziSTa kriyAbhisambandhAt ' tamaNudiNa' miti gAthAsatkatacchandena pUrvatra yacchabdasya sambandhaH kRtaH / tathA atyantaM kRtajJo hyayaM bhagavAn zAstrakAro'ta Aha-sUrijinezvaraziSyazca vAcako dharmadevo yaH, tathA sUrirazokacandraH, tathA harisiMhAcAryaH, tathA sarvadevanAmA gaNipravaraH, ete sarve'pi tasya dharmadevopAdhyAyasya vineyAH= ziSyAsteSAM ca sarveSAmapyahaM ziSyaH / kIdRzAste mahAtmAnaH ? sarve'pi mama paramopakAriNaH, tatparamopakAritA ca prAgevAdarzitA, ata eva vandanAre gurava ArAdhyA ityarthaH / tataH kRtazivasukhasaMpAtAn-vihitamokSasAtAgamAn teSAM pAdAn sadA vandennamasyAmIti gAthAtrayArthaH / / 147 // 148 // 149 / / idAnIM bhagavAnayaM granthakAro granthasaMkhyAbhidhAnapUrvakaM bhavyAnAmiSTamAzaMsannAhajiNadattagaNiguNasayaM, sappannayaM somacaMdabiMba va / bhavehi bhaNijjataM, bhvrvisNtaavmvhru||15|| ___vyAkhyA-jinaiH tIrthakarairbhavyebhyo bhavopakArAya dattA vitIrNA jinadattAste ca te gaNinazca-gaNadharA gacchAdhipatayo hA jinadattagaNinaH, teSAM guNAH zarIrotthA dhAH zama-dama-gAmbhIrya-dhairya-sthairya-saMkhyAtItabhavasAdhakatva-rAgAdibAdhaka // 70 // For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagersuri Gyanmandir ACACARACTE hai vAdayo jinadattagaNiguNAH, tadhaNarUpaM zataM gAthAnAmiti prastAvAdgamyate jinadattagaNiguNazataM ' kartu,' bhavyAnAM bhavaravi santApaM saMsArasUryadharmam apaharatu apanayatviti yogH| atha kiM zataM zatameva ? netyAdhikyamAha-'sappanna 'ti, saha paJcAzatA vartate sapaJcAzat paJcAzatA'tiriktamityarthaH / yasya dvirbhAvaH prAkRtatvAt / nanvetadgaNadharaguNastutirUpaM gAthAnAM zataM sArddha pustakArUDhaM hRdayAntarvati vA bhavaravisantApApahArakam ? ityatrAha-' bhavehiM bhaNijaMtaM 'ti bhavyaiH AsannasiddhikaibhaNyamAnaM-pakhyamAnam / ayamabhiprAyaH yadyapi pustakAdhirUDhaM pUjyamAnametajjJAnatvena jJAnAvaraNakarmapramApaNakSamam , tathA hRdayAntaHsthamapi smaryamANamanAryatAdipratyUhApohAya prabhavati tathApi mAdhuryavaryasvareNa bhAvasAramekAgracittatayA pApaThyamAnaM guNyamAnaM parAvaya'mAnamAtmano'nyeSAM ca zrotRNAM manomodakaM samastavighnanodakaM zAntikaraM kAntikaraM kSemakaramArogyakaraM dhRtikaraM puSTikaraM tuSTikaraM kIrtikaraM prItikaraM sphItikaraM nItikaraM kiMbahunA samastakalyANakaraM bhavati / etAvatA cAnena bhagavatA''tmambharitvamapAstaM, paropakArasya cAvazyakAritvamabhihitaM, tasyaiva dharmakalpapAdapabIjakalpatvAt , taduktam " paropakAraH kAruNya, devatArAdhanaM zamaH / santoSazceti dharmasya, paraM sAdhanapazcakam // 1 // " tathA'sadgurubhirapyanyoktisUktamuktaM yathA " ciramayamiha nandyAvaddhamUlastaTinyA, adhitaTamupajAto yastRNastamba uccaiH| vilasadaniladolallolakallolajAla, prapatitajanatAyA rAti hastAvalambam // 1 // " For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNaghara granthakartunAmAdi / zatakam / // 71 // ___ atha yadrUpakAlaGkAreNa saMsArasya bhAskaratvamAropitaM tajanitasantApApanuttaye'nurUpamupamAnamAha-somacandrabimbavat , soma-zItalasvabhAvaM nayanAhlAdakaM yaccandrabimbam amRtakiraNamaNDalaM tadiva | yathA kila candramaNDalaM bhISmagrISmoSmasaMtaptaM nikhilamapi jagat kSIrasamudrAvisRtvarakSIraparamparAyamANAmRtArdrakaumudIdhavalapaTalenAcchAdya mUrchadatucchAmRtarazmicchaTAbhirnirvApayati / evametadapi prakaraNaM gaNadharaguNasmRtipurassaraM susvaraM saMvegasAraM niruddhAzuddhabuddhipracAraM paThyamAnaM samAnaM bhavodbhavabhImanissImajanmajarAmaraNarogazokadAridrayadaurbhAgyAdikRtacittakhedavicchedamudyanmedasvipramodasaMpAdanenApanudatItyarthaH / atra ca 'jiNadattagaNI 'ti kavinA zliSTaM svanAmanirdiSTaM, tatra cAyamarthaH-jinadattagaNin ! jinadattAcArya ! ityAtmasambodhanam / guNazabdenAdAvupalakSitaM zataM gAthAnAmiti dRzyam / agre tu yaH pUrva pratipAditaH sa evArtha iti gAthArthaH // 15 // GOODCAKACADCOM SACRORECASIA - - - // 72 For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org / atha prazastiH / zrImajinezvaragurorantepadAsIcca kanakacandragaNiH / zara-nidhi-dina keravarSe, pUrva tena kRtA vRttiH // 1 // rasa- jaladhi - SoDazamite, varSe poSasya zuddhasaptamyAm / zrIjinacandragaNAdhipa, rAjye jesalasuradharAdhe // 2 // zrImati kharataragacche, zrIsAgaracandrasUrinAmAnaH / samabhUvannAcAryA, [rya] - varyAsteSAM suzAkhAyAm // 3 // zrIdevatilakasaJjJA - stilakasamAH sarvapAThakAnAM ye / teSAM ziSyA dakSAH, zrImanto vijayarAjAhvAH // 4 // saubhAgyabhAgyadhairya, sthairyAdiguNaugharatna jalanidhayaH / abhavan sadupAdhyAyA, stadupAdhyAyena ziSyeNa // 5 // taTTIkAdarzAdiha, saMkSipya ca padmamandireNApi / lilikhe'nugrahabuddhyA, saMkSeparucijJajanahetoH // 6 // zrIgaNadhara sArddhazataprakaraNaTIkAvidhAyini zramaNe / zrIgaNadharaprasAdAdbhavikaM saha kAmitairbhavatAt // 7 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %%%%% % %
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5- gaNadharasADhe shtkm| | TIkAkAra prazastiH 4 maMgalaM ca // // 72 // // itizrIgaNadharasArddhazatakaprakaraNavRttiH saMpUrNA // // granthAnam 2379 // zrI|bhotu // % % % % // 72 // For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa cakrabandho'yam-- " jinavaDabhena gaNinedaM cake" itibandhAkSarANi / gA0 132 **** * ******* +4+5+KAKARANWERENCERTRENARESS ** For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *% sa cakrabandho'yam-- "jinavallabhena gaNinedaM cakre" itibandhAkSarANi / gA0 132 % % % duSAM % % %A bhAri 4.42 4-% A For Private anderal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradan d ra N a mamukeerth.or Acharya lassagarsuri Gyanmandir casA' kA For Private and Personal Use Only