Book Title: Abhaykumar Mantrishwar Jivan Charitra Part 02
Author(s): Motichand Oghavji, Satyasundarvijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022729/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( paramapUjanIya upAdhyAya zrImad caMdratilaka vicita saMskRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara maMtrIzvaranuM jIvanacaritra VN co 2 ep 226 (bhAga-2) , 11 : prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 0) V ( S) paramapUjanIya upAdhyAya zrImad caMdratilaka viracita saMskRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra &@R, cha 985 bhAga-2) RTha haThIsika sthAnaH zrI vijaya : bhASAMtara kartA : motIcaMda odhavajI bhAvanagarI .siMhanI vADI, amadA (1 98+ + 0032 - pasaMje se ket2 brija ya nemisuri jJAna , 3. : preraka : pa.pU. prAcIna mRtoddhAraka AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pa.pU. sarasvatIlabdhaprasAda AcAryadeva zrImad vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI mahArAjA : saMpAdaka : pa.pU.paMnyAsa pravarazrI satyasuMdaravijayajI gaNivarya prathama AvRtti : 500 kiMmata : 150-00 2 : prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpA varSo siddhAntamahodadhi saccAritracUDAmaNi-suvizAlagacchasarjaka AcAryadevazrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA nyAyavizArada-vardhamAnataponidhi-gacchAdhipati AcAryadevazrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA samatAsAgara-saMyamasamarpaNAdiguNagaNArNava pa.pU.paMnyAsapravarazrI padmavijayagaNivarya AjJAprasAda: siddhAntadivAkara-gItArthagacchAdhipati AcAryadivazrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : lAbhArthI : sarasvatI labdhaprasAda pa.pU.A.bha. zrImad vijayaratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM nAgapura vardhamAna nagara je. jaina saMghanA AMgaNe thayela prathama upadhAna tapanI ArAdhanA nImItte pravacana prabhAvaka paMnyAsa satyasuMdara ma.sA.nI preraNAthI A graMthano saMpUrNa lAbhA sakala jaina samAja (nAgapura) adhyakSa : vijaya dardA (sAMsada rAjyasabhA). Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HH prAptisthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. caMdrakumAra bI. jarIvAlA 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva'I roDa, muMbaI-400 002. phona naM.: 2281 8390 caMdrakAMtabhAI saMghavI 6-bI, azokA kompalekSa, janatA hospiTala pAse, pATaNa (u.gu.) mo.: 99094 68572 akSaya zAha 506, padma epArTamenTa, jaina derAsaranI sAme, sarvodayanagara, muluMDa(ve.), muMbaI-400 080. mo.: 95945 55505 TAIpa seTIMga - mudraka jaya jinendra grAphIksa (nItina zAha - jaya jinendra) 30, svAti sosAyaTI, senTa jhevIyarsa hAIskula roDa, navaraMgapurA, amadAvAda-14. mo. 98250 24204 phona : (o) 2562 1623 (ghara) 2656 2795 E-mail : jayjinendra90@yahoo.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcipatra-anukramaNikA sarga chachuM : zreNika rAjA celaNAne hAra ane nandAne goLA (daDA) Ape che. hAra na pasaMda paDavAthI rIsAI jaI jIva ApavA taiyAra thayelI cellaNA. hastIpAlaka ane mahasenA vezyAno saMvAda. ghara vecIne tIrtha hoya nahIM. brAhmaNa ane kiMzukavRkSanuM daSTAMta. brahmadattacakravartInI. upakathA. ekAMta aTavImAM amRtasarovara. nItibhraSTa nAgakanyAnI adabhuta ghaTanA. brahmadattane devatAnuM varadAna. durAgrahI dArAnA premAdhIna patirAja. aja jevA pazunuM prazasta puruSatva. AzAbhaMga thayelI cellaNA hArIne heThI bese che. sAketapurano dAnezvarI rAjA caMdrAvataMsaka. eno kAyotsarga, ane dAsInI markaTa bhaktine lIdhe prANatyAga. pAchaLa gAdIe AvelA enA jyeSTha putra upara vipattinuM vAdaLa. ene lIdhe eno vairAgya ane saMsAratyAga. enA bhrAtRputronA kupAtra kumAronI kahANI-munijanonI kadarthanA. tyAgI kAko uzruMkhala bhatrIjAne ThekANe lAve che-baLAtkAre dharma. metAryano janma-kulahInatA. maNi mUkanAro chAga. pUrvajanmanA mitradevatAnI sahAya-sAMnnidhyane lIdhe kulahInatA jatI rahe che ane zreNikarAjA metAryane potAnI putrI Ape che. covIza varSanA gRhavAsane aMte enuM sarvastro sahavartamAna cAritragrahaNa. Atmazodhaka kasoTI. eno kALadharma ane mokSa. mokSanAM sukha kevAM hoya e praznanA nirAkaraNa para pulinda-bhIlanuM daSTAMta. (pRSTa 1 thI 40.) sarga sAtamo : cellaNA rANInA hAranuM buTI javuM. ene sAMdhI ApanAra maNikAranuM mRtyu ane markaTayonimAM punarjanma. hArano apahAra. ene zodhI lAvavA mATe zreNikarAjAnuM abhayakumArane AkaruM pharamAna. evAmAM (rAjagRhImAM) susthitanAmA AcAryanuM Agamana. emano upAzrayanA cokamAM nizcaLa kAyotsarga. hAranI zodhamAM pharato abhayakumAra thAkIne dharmadhyAnanimitte eja upAzrayamAM AvI caDhe che. hArano cora (pelo vAnara) rAtrine samaye kAyotsarge rahelA AcAryanA kaMThamAM hAra nAkhI jAya che. e joI AcAryanA eka ziSyano gabharATa ane bhayoccAra. abhayakumAranA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchavAthI e ziSye kahelo AtmavRttAnta. vaLI bIjA ziSyane hAra joIne utpanna thayelo 'mahAbhaya'. abhayanA praznaparathI eNe ye kaheluM 'AtmavRttAnta.' ' eja pramANe trIjA ane cothA ziSyanI saMbhrAnti ane Atma-vRttAnta.' Ama cAra ziSyonI sAthe dharmagoSTImAM rAtrinA cAra pahoranuM vyatIta thavuM-ane abhayakumAranuM ghera javA mATe bahAra nIkaLavuM. bahAra nIkaLatAM ja sUrijInA kaMThamAM hAra joI khedayukta harSa ! udyoga na phaLyo, samaya phaLyo. hAra laIne pitA-zreNikane arpaNa karavo. mAtapitAno harSa-prazaMsA-AzIrvAda. (pRSTa 41 thI 99) sarga AThamo : mALavA dezamAM ujjayinI nagarInuM varNana. enA caMDapradyota rAjAno lobha-rAjagRharodha. abhayano abhedya bhedacaMDapradyotanuM palAyana. enI prakhara pratijJA-'alTimeTama.' enI gaNatarIbAja gaNikAnuM zreNikanA jayavatta jinamaMdiramAM AvavuM. e kuTilAnI kapaTajALapApiNInA prapaMcanI parAkASTA. kAka chetarAya che-abhayakumAranuM haraNa. abhayakumAranI eka strI-khetara putrInI karmakathArUpa upakathA-zokyanuM sAla. pheMkI dIdheluM ratna punaH parIkSakanA hAthamAM. caMDapradyotarAjAnAM cAra ratno. rAjakumArI vAsavadattA. ene mATe saMgItazikSakanI zodha. kauzAmbIno saMgItapravINa udayana rAjA. rAjApradhAnanI enA upara dRSTi. ene pakaDI maMgAvavAnI kuTila yukti. kRtrimakuMjararAjarUpa chalaprapaMcathI udayananuM sapaDAvuM-ane rAjaputrInA saMgItazikSaka tarIke rahevuM. kANI ziSyA ane kuSTI guru ! guruziSyA ke patipatnI ! vikaTa hastIne vaza karanAra vatsarAja urphe udayana vAsavadattAnuM haraNa karI jAya che hAthI hAthaNInI resa'. caMDapradyotano roSa-enA amAtyanI samajAvaTa, prasaMgeprasaMge caMDapradyote abhayane ApelAM cAra 'vara'. e cArenI ekasAmaTI mAgaNI. caMDapradyota para himapAta ! abhayakumArano mokSa-chUTakAro. vaLatI enI cAhana 'celenja'. zatrubandhananATaka. pradyotamadamardana. abhayakumArapratijJApUraNa. (pRSTa 100 thI 150). " sarga navamo : rAjagRhImAM dhanadattazeTha ane vasumatI zeThANI. anargaLa dravya chatAM saMtati na hovAthI vasumatIno zoka. enAM antarAya Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmano kSayopazama ane putra-janma. e putra-kRtapuNya-no eka sAgaradattazeThanI putrI jayazrI sAthe vivAha. kRtapuNyanI bhogavilAsathI parAmukhatA. zeThane AMgaLIe nacAvanArI zeThANInA aniSTa Agrahane lIdhe kRtapuNyane nIca sobatamAM mUkavo. kAmanA amoghazastrarUpa devadattAvezyAnA phaMdamAM kRtapuNyanuM phasAvuM. tyAMthI dravyakSINa thaye eno bahiSkAra, ane pazcAttApa. punaH gRhagamana ane dIna gRhiNIno satkAra. kRtapuNya dravyopArjanArthe dezAttara javA nIkaLe che. eka atuladravyasaMpattivALI vidhavA zreSThinI. enA ekanAeka putrano caccAra strIo mUkIne samudrane viSe jaLanivAsa. saMtati nahIM hovAnA kAraNe rAjya taraphanAM dravyaharaNanA bhaye, koI puruSanI zodhamAM zreSThinI. zahera bahAra nIkaLIne rahelA saMghamAM rAtrine viSe palaMga para nidrA letA kRtapuNyane palaMgasahita upaDAvI javo. tyAM enI cAre putravadhUonI sAthe bAravarSaparyanta gRhavAsa ane bALagopALanI samRddhi. enA vizeSa bhAgyanI adabhuta ghaTanA. maNigarbhita modaka. gaMgAtIre hatyAro hAthI. tapovanamAM secanakano janma-krIDA ane hatyArA pitA sAthe yuddha. yuddhamAM pitAnuM mRtyu. zreNikane tyAM putra-naMdiSeNano janma. kRtaghnI kuMjarano zreNikanI hastIzALAmAM kArAvAsa. tyAM enI uzruMkhalatA ane virbhAgajJAna-pUrva bhavanuM smaraNa. vidhinuM vidhAnatattvakanuM AkramaNa. modake modake maNi. prapaMcanI putaLI-devadattAvezyAnuM pArAvAra pAMDitya. karmiSTa kRtapuNyanI vaitasI vRtti. abhijAta abhayakumAranA alaukika buddhiprayogavaDe kRtapuNyane putrAdi lakSmInI saMprApti. sAsunA durbhAgya ke vadhunA sadabhAgya. mahAvIraprabhunuM samavasaraNa-Agamana. zreNikarAjA, kRtapuNya vagere prabhune vaMdana karavA jAya che. prabhunI dezanA-dharmanuM svarUpa. abhayadAna upara taskaranuM dRSTAMta. bAra bhAvanAnuM svarUpa. kRtapuNyano pUrvabhava. devadravyabhakSaNaviSe vyAkhyAna. devadravyabhakSakanuM daSTAMta. kRtapuNyano viraktabhAva ane dIkSA grahaNa (pRSTha 151 thI 225) pariziSTa-TippaNI. (pRSTa 226 thI 240). Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592_ abhayakumA | paramapUjanIya upAdhyAya zrImad caMdratilaka viracita saMskRta mahAkAvyanuM gujarAtI bhASAntara 19,99 maMtrIzvaranuM jIvanacaritra 27 bhAga-2 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM nama: zrI sarvAyA kora abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvana caritra sarga chaThTho pachI zreNikarAjAe devatAe ApelI vastuomAM suMdara hAra hato te celaNA rANIne, ane ramaNIya goLA hatA te paTTarANI naMdAne ApyA. eTale naMdAe IrSyA lAvIne kahyuM- he svAmI ! tame mane A goLA ApIne nizcaye mArI mazkarI karo cho. ethI to mane kheda thAya che ! huM te zuM eka kumArikA chuM ke e goLAvaDe ramuM ? Ama kahIne eNe baMne goLA sahasA krodha karIne bhIMta tarapha pheMkyA eTale e, mALAmAMthI nIce bhUmipara paDavAthI iMDu phUTI jAya ema tatkSaNa phuTI gayA. eTale eka goLAmAMthI sUrya ane caMdra ja hoya nahIM evAM, potAnI kAMtithI sarva dizAone pUrI detAM be kuMDaLa nIkaLyAM; ane bIjA goLAmAMthI atyaMta komaLa evAM be devadUSya (vastra) nIkaLyAM. e joIne to naMdAne atyaMta AnaMda thayo ane takSaNa e laI lIdhAM. kharuM ja che ke prANIone ghaDImAM kheda ane ghaDImAM harSa thAya che. paNa naMdAne maLelI A vastuo joI celaNAne e levAno lobha thayo, kAraNake prANI mAtrane jema jema lAbha thato jAya che tema tema tRSNA vRddhi pAmatI jAya che. Ama hovAthI patinI mAnItI calaNAe patine kahyuM- he nAtha ! 1. dUSya vastra; devadUSya-devatAI vastra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chachuM) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e kuMDaLa vagere mane apAvo ke jethI mArAM AbhUSaNa saMpUrNa thAya. aho ! strI jAtine game teTaluM maLe to paNa tRpta thatI nathI e khoTuM nathI. paNa nItimAna rAjAe to ane uttara Apyo ke he priyA ! tArI A mAgaNI ayukta che. kAraNake tane je sarvathI suMdara lAgyuM hatuM te meM tane prathamathI ja ApyuM che; ane nAnAM bALakone ramavAnA ramakaDAM jevuM hatuM te tane pasaMda nahIM paDavAthI meM tArI bahenane ApyuM che-temAMthI enA prArabdhanA yoge nidhinI peThe AbhUSaNo nIkaLyAM to tuja sadvivekavALI che to kahe zuM e pAchuM laI levuM ? ApIne pAchuM levuM e vamana kareluM prAzana karavA tulya che. mATe he ceTakarAjaputrI ! tAre Ama bolavuM ayogya che. jo tuM ja Ama bolIza to pachI anya sAdhAraNa strIomAM ane tArAmAM zuM aMtara rahyuM ? tuM ekavAra RjupaNe bolI cukI che to have samaju thaIne punaH bolavuM rahevA de; kAraNa ke he komaLAMgI ! ayukta bhASaNa karanArane haMmezA zaramAvuM paDe che. e sAMbhaLIne to atizaya krodha thavAthI cellaNA patine kahevA lAgI-AvAM dhUrtatAbharyA vividha bhASaNothI mUrkha jana ja chetarAya che. mane to e AbhUSaNo jo. tame nahIM apAvo to huM prANa tyAga karIza. kAraNake mAnabhaMga thayA pachInuM jIvana e kharuM jIvana nathI. e sAMbhaLIne zreNikarAjAe kahyuMhe mAninI ! kadI paNa sUrya pazcima dizAmAM udaya pAme, athavA ratnAkara sAgara potAnI maryAdA mUke to paNa huM e vastu tane nahIM apAvuM. vaLI tAre paNa prANa kADhIne sarva baMdhujanonA upahAsane pAtra thavuM e paNa yogya nathI. Ama mArA vAratA chatAM tAre na mAnavuM hoya to bhale durAgrahI thaIne tArA mananuM dhAryuM kara. potAnA pati zreNika narapALanAM A vacano sAMbhaLIne to krodhAvezathI hAlatAM payodharavALI e cellaNA rANI sAce ja maravA mATe gavAkSa para caDhIne nIce bhUmipara paDatuM mUkavAnuM kare che tyAM, eka vezyAnI sAthe guptA rIte vAtacIta karatA eka mahAvata ane hastipAlaka enI dRSTie paDyA. eTale eNe vicAryuM-A loko zI gupta vAta kare che e huM saMtAIne sAMbhaLuM. Ama vicArIne samAdhistha hoya nahIM ema nizcaLa rahI sAMbhaLavA lAgI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e vezyA jenuM nAma mahasenA hatuM eNe hastipAlakane kahyuM- he priya ! A rAjahastinuM je caMpakamALA AbhUSaNa che te mAre AjanA mahotsavamAM paheravuM che mATe mane e paheravA Apo. e paherIne huM mArA sakhIvargamAM mArI zobhA dekhADIza. tamArA prasAdarUpI kalpavRkSathI mArA manoratha siddha karo. paNa e hastipAlake to uttara Apyo ke-he vivekazALI strI ! jo rAjAne khabara paDe ke A AbhUSaNa meM tane ApyuM che to mane eka cora gaNIne rAjA mAro vinAza ja kare. mATe mane ane mArA svajanone vipattimAM lAvI nAkhanAruM e kArya mArAthI nahIM thAya. kAraNa ke "vicakSaNa puruSa kadi ghara bALIne tIrtha kare nahi." e parathI vezyA bolI-jo tame mane nizcaye ja e nahIM Apo to huM sAhasa karIne prANa ApIza. pachI tamane pazcAtApa thaze; kAraNa ke mArI sAthe bhogavelA vaibhavo tamane yAda Avaze. paNa mane lAge che ke tamArA A kRtrima snehathI huM pUrepUrI ThagANI chuM. hastipAlakane kahyuM-tuM prANatyAganI vAta kare che; paraMtu tArA vinA aneka suMdara nAyikAo A pRthvI para paDelI che te zuM tuM nathI jANatI ? cIbhaDI haze to ja paraNAze ke ? vaLI bIjuM-kadApi tuM dehatyAga karIza to emAM mArI gAMTha kAMI javAnI nathI; kevaLa tuM tArA jIvanI jaIza; ane duzmanonuM dhAryuM thaze. mATe Avo nimitta vinAno durAgraha tyajI de, ane mArI sAthe rahe che tema rahe. jIva devAne taiyAra thaI che to AgaLa kAMI AMbA nathI ropI mUkyA ! hastipAlaka ane mahasenAno A saMvAda sAMbhaLIne pAse UbhelA mahAvate potAnA mitrane kahyuM- he sakhe ! ene chUTI mUka; bhale ene karavuM hoya e kare. kheMcatANanuM auSadha "DhIluM mUkavuM" eja che, e te nathI sAMbhaLyuM ? vaLI je naramAzathI-sahelAIthI grAhyamAM AvatA nathI-mAnI jatA nathI evAonI sAthe to kAMThA vinAnA ghaDAnI jema kaThora vartana ja rAkhavuM joIe; brAhmaNe kezuDAnA vRkSanA saMbaMdhamAM rAkhyuM hatuM tema. hastipAlake pUchyuM-e zI vAta che ? mahAvate uttara Apyo-jANavAnI hoMza hoya to sAMbhaLa:abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chachuM) 3 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa ane kizuMkavRkSanI kathA. uttara dizAne paMthe vicaratA koI brAhmaNe mArgamAM eka kezuDAnuM vRkSa dIdhuM. e joIne enA puSpamAM rahelA rAgane lIdhe ja jANe ene enA para rAga thayo. A vRkSanA puSpo sadA pArAga maNinI jevAM zobhe che mATe huM enuM bIja mArA dezamAM lai jAuM ke jethI tyAM paNa Ave kezuDA uge-ema vicArI e brAhmaNa enuM bIja ghera leto Avyo ane hoMze vADImAM vAvyuM. kharuM ja kahyuM che ke prANIo kharA dharmakAryo tyajI daIne niraMtara anyatra vRthA udhama kare che. brAhmaNa to anya sarva kAmadhaMdho tyajI daIne e bIjAne haMmezA jaLasiMcana karavA lAgyo. kharuM to e hatuM ke eNe zrI jinabhagavAnano sadA snAtrAbhiSeka karavo joI to hatoethI ja nizcaye enA manoratha siddha thAta. have svaccha, zItaLa ane miSTa jaLavaDe siMcAyA karyAthI e bIjamAMthI manahara pallava, aMkura ane patra pragaTI nIkaLyAM. Ama brAhmaNanA manorathanI sAthe e vRkSa vRddhi pAmavA lAgyuM; ane bAganA anya vRkSonI zobhAmAM paNa vadhAro thayo. enuM sauMdarya joIne bevaDA harSa sahita nIhALyA karato brAhmaNa "ene puSpa Apaze." evI AzAe vizeSa vizeSa jaLasiMcana karavA lAgyo. paNa he mitra ! e vRkSanuM mULa ati jaLasiMcanane lIdhe bahu snigdha thaI javAthI vaDanA vRkSanI jema ene puSpa na AvyAM. AthI to e brAhmaNanI sarvatra niMdA thaI ane ene krodha paNa caDhyo. kAraNake brAhmaNane e evI krodharUpI pIDA vahoravA bajAramAM javuM paDatuM nathI ! eNe vicAryuM-A vRkSanA mULamAM jaLa siMcI siMcIne meM kharekhara du:khano bhAra ja upArjana karyo che. mATe have to ene bALI ja nAkhuM. kAraNake "goLa khAya te cokaDA paNa khame." ema krodhAdhIna thaIne eNe potAno sAkSAt kopaja hoya nahIM evo dedipyamAna agni e vRkSanA mULamAM mUkyo. eTale to, atyAra sudhI puSkaLa jaLasiMcanathI bhejabheja thaI rahyo hato e A agnithI dUra thayo ane tyAM RkSatA-korADuM thaI 1. raMga. 2. sneha-prema. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyuM. tethI kezuDAne puSpa AvyAM; ane te cotarapha phAlyuM-te jANe enA jevo krodhAviSTa brAhmaNa vaLI haju paNa kaMI vizeSa aniSTa karaze evA bhayathI ja hoya nahIM ! A vAta kahIne mahAvata hastipAlakane samajAve che ke, he mitra ! Ama ja durAgrahI strIno kaThora svabhAva paNa sudhArI zakAya che. mATe jo e hoMzathI pathyanuM anupAlana na kare to pachI tAre tAruM hita sAcavavuM. A sakaLa vizva potAnuM hita samajanAra ane karanAra prANIne ja sarvatra sanmAna Ape che; jevI rIte brahmadatta cakravartIe suvarNanI mALA vaDe aja eTale bakarAnuM sanmAna karyuM hatuM tema. - hastipAlake pUchyuM- he mitra ! A kAMI vizeSa ramaNIya daSTAMta lAge che. to e zuM che ? e brahmadatta koNa hato ? enuM vRttAMta sAMbhaLavAnI mArI IcchA che. mahAvate uttara Apyo-bhAI ! jo tArI evI IcchA hoya to kahI saMbhaLAvuM. utkaMThA ke jijJAsA hoya evAne "mahAbhAratanI kathA paNa saMbhaLAvavI joIe. tyAre AvI eka nAnIzI kathAnI to vAta ja zI ? sAMbhaLa. brahmadatta cakravartInI kathA. sarva dezothI adhika "paMcAla" nAme vikhyAta deza che. tyAM kIDIonA nagaranI jema niraMtara aneka vaNajArAonA kAphalA Ava-jAva karyA kare che. anya dezathI ahIM Avela bahu bahu vyApArIo dravya meLavIne harSa sahita ghera jAya che; catura sevakavALA vAdInI jema. e paMcAla dezamAM rana, suvarNa ItyAdinuM dhAma evuM kAMpIlyapura nAmanuM prakhyAtanagara che. te zeSanAganI peThe zubhazAlavalayathI surakSita 1. kAyadAnI korTamAM "vAdI" ane "prativAdI' hoya che. temAMno A "vAdI' Plaintiff. sevaka-munima jo catura hoya to vAdI-zeTha korTamAM prativAdI pAsethI potAnuM leNuM dravya laIne ghera jAya che. 2. zeSanAga potAnI zubha dedipyamAna, zALa-vizALa, valaya-phaNAne lIdhe surakSita. nagara zvetazALanA vRkSonI vADathI surakSita. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tyAMnA nAgarikomAM, dhUta-madhapAna-paradArAsevana-corI-mAMsabhakSaNamRgayA-vezyAgamana, e je sAta vyasano kahevAya che te lezamAtra paNa hatAM nahIM. tyAM brahmadatta nAmano zreSTha, sArvabhauma rAjA rAjya karato hato. enI pAse manavAMchita pUranArA nava dravyabhaMDAra hatA. eNe aneka mugaTabaMdhI rAjAone paNa namAvyA hatA. rUpamAM devAMganAono paNa parAbhava karanArI enA aMtaHpuranI strIo hatI emanI sAthe e eka strIne ja bhogavato hoya nahIM ema, nitya sukhavilAsa karato. ekadA A brahmadatta cakravartI vAyu karatAM paNa adhika vegavALA koI azva para ArUDha thaIne aneka rAjAonI saMgAthe bahAra pharavA nIkaLyo. kAraNake pRthvInA pati evA rAjAone 'azvanI savArI' e eka jAtanuM kautuka che. duSTa svabhAvavALA azve vegamAM doDatAM doDatAM brahmadattane koI mahAna aTavIne viSe lAvI mUkyo; pApIjanone emanAM pApa kugatine viSe laI jAya che tema. pAchaLa enuM sakaLa sainya hatuM e ene azva kyAM laI gayo.' e ciMtAmAM ghaNe vakhate enI pAse AvI pahoMcyuM. athavA to (kahyuM che ke) eka paNa tuMbaDA vinAnA aneka reMTa hoya ethI kAryasiddhi thatI nathI. pachI to brahmadatta potAnA sarva maMDalikonI saMgAthe nagara bhaNI pAcho Avyo. ane divasa saMbaMdhI je kAryo karavAnAM hatAM te karIne, divasa pUro thaye, sUrya jema samudrane viSe praveza kare che tema eNe potAnA aMtaHpurane viSe praveza karyo. tyAM zayanane viSe rANIe ene prazna karyo-he nAtha ! e duSTa azva tamane laI gayo tyAM tame kazI paNa AzcaryakAraka ghaTanA joI hoya to te kaho. kAraNa ke A pRthvI seMkaDo kautukothI bharelI che. rAjA-cakravartIe uttara Apyo-he priye ! meM eka navIna kautuka tyAM joyuM che te tuM ekacitte sAMbhaLa. 1. pANI kADhavAnA reMTa aneka taiyAra hoya, paNa jemAM pANI bharAIne bhahAra Ave evuM eka tuMbaDuM ke ghaTa Adi na hoya to badhuM nakAmuM, tema aneka maMDaLika rAjAo hAjara chatAM brahmadatta cakravartI vinA badhuM zUnyakAra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e duSTa azva mane je mahAna aTavIne viSe laI gayo tyAM pucchanA AghAtanA ravathI vanarAja- siMho garjanA karI rahyA hatA. cita madanA jharavAthI aneka bhramarone saMtuSTa karatA hastio meghanI peThe gAjI rahyA hatA. vaLI kyAMka zIMgaDAnA AghAtathI agninA taNakhA utpanna karatA mahiSonA ToLAM yuddha karI rahyA hatA. koI sthaLe zarIre alamasta evAM bhuMDa, kSetrakAra haLavaDe bhUmi khode che tema, potAnAM nasakorAvatI bhUmi khodI rahyA hatA, te jANe Adi varAhAvatArane zodhI kADhavAne mATe ja hoya nahIM ! vaLI kyAMka to nitya lIluM ane atyaMta priya evuM ghAsa carI carIne puSTa thayelA hariNo, jANe caMdramAnA aMkane viSe rahelA potAnA sajAtIya (mRga) ne maLavAne mATe ja hoya nahIM ema AkAzamAM phALa mArI rahyA hatA. koI sthaLe to, he suMdarI ! svecchAe carcA karatI camarIgAyo potAnI vALavALI puchaDIone koI kApI jaze evA bhayathI vAMsanI jhADImAM bharAI jatI dekhAtI hatI. A sthaLe grISmaRtunA tApathI atyaMta akaLAI gayelo huM, duzmanathI paNa caDhI jAya evI duSTa tRSAthI pIDAvA lAgyo. paNa eTalAmAM to azva parathI utarI jaLanI zodhamAM bhaTakatAM eka suMdara sarovara mArI dRSTie paDyuM; guphAmAM koI sajjana najare paDe tema. tIrapara ugelAM aneka vRkSone lIdhe zyAma jaNAtuM e sarovara, aMdara rahelA vikasvara zveta kamaLone lIdhe, aneka tArAgaNane dhAraNa karatA zaradaRtunA AkAzanA jevuM zobhI rahyuM hatuM. vaLI e kAMThe rahelI anekavarNI zevALane lIdhe, jANe muTha pAse vividharaMgI vastrathI vIMTaLAyaluM koI cakacakita khaDga hoya nahIM evo bhAsa thato hato. cakravAkarUpI suvarNanA alaMkArovALA, vAyue halAvelA mojAMrUpI hastovaDe, pAse rahelA potAnA vRkSorUpI putrone, e sarovara jANe AliMgana detuM hatuM ! krIDA karatA ane sAthe sAthe madhura rAgavaDe AlApa detA aneka haMsonA samUhane lIdhe potAnI vividhatA sthApana karatuM e (sarovara), vaLI jANe A jagatane viSe advaitavAdano niSedha karatuM hatuM ! he suMdarI ! e sarovara nIhALatAM mane hRdayane viSe je AnaMda thayo te huM varNavI zakato nathI. paNa tyAM je kharI madhuratAyukta kautukamaya ghaTanA banI te have mane yAda Ave che te kahuM chuM.abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 7 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sarovaranuM amRtasamAna jaLa joIne, he priye ! mAro AtmA jIvanayukta thayo, aMtaHkaraNa ullAsa pAmyuM ane Indriyo tathA romarAya vikasvara thayA. he suMdarI ! meM enA jaLamAM avagAhana karavAne harSasahita praveza karyo; jema koI parAkramI kSatriya duzmananA sainyanuM maMthana karavAne e sainyane viSe praveza kare tema. jaLamAM meM matsyanI jema yatheccha krIDA karI, marUdeza-mAravADanA pravAsInI peThe, enuM yatheccha pAna karyuM ane zaucavAdInI jema emAM sArI rIte snAna karyuM. Ama jaLane ucita sarva kriyAo karIne jevo huM bahAra nIkaLavA jAuM chuM tyAM to sarovaramAMthI eka svarUpavAna nAgakanyAne nIkaLatI dIThI. e kanyAnuM sauMdarya joIne vismaya pAmI meM vicAryuM-je prajApatibrahmAe potAnI putrIne paNa choDI nathI e A kanyAne sarajIne ene viSe lubdha thayo nahIM e paNa eka Azcarya ja che. nizcaye enuM manahara mukha joIne, raMbhA nAmanI apsarAe caMdramArUpI darpaNane viSe potAnuM amRtamaya vaMdana nIhALatAM ja potAno garva sarva gaLI javAthI je UMDo nizvAsa mUkyo haze tene lIdhe ja e caMdramAne viSe kALAza thayelI che; loko ene viSe je lAMchananI vAta kahe che e asatya che ! sarva carAcara jagatane jItavAne tatpara evA kAmadevanA hastane viSe jo e strInA kaTAkSarUpI bANa hoya to niHsaMzaya kaMdamULa ke phaLapatrano AhAra karanArA, ke bahu divasa, pakSa ke mAsa paryantanA upavAsa rUpI tIvra tapazcaryA karanArA yogIjano paNa enI pAse lezamAtra paNa TakI zake nahIM. he sulocanA ! huM AvA AvA vicAra karato hato tyAM to e nAgakanyA sarovaramAMthI nIkaLI tenI pAsenA eka zItaLa vaDanA vRkSanI nIce beThI; te jANe e vRkSanI adhiSThatA devI ja hoya nahIM ! he rANI ! vaLI evAmAM ja e vRkSaparathI kALapAzanI jevo ati bhayaMkara gonasa jAtino sarpa utarIne harSasahita enI pAse Avyo. pelI 1nAga 1. nAgakanyA eTale sarpakanyA nahIM paNa nIce "pAtALa" kahevAtA pradezamAM vasatI kahevAtI koI alaukika sauMdaryavALI jAtinI kanyA. (nAgaloka=pAtALaloka) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) . Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanyA paNa tatkSaNa potAnuM evuM adbhuta rUpa tyajIne eka sarpiNI thaI gaI; nATakane viSe naTI potAno suMdara sItAno veSa tyajIne rAkSasIno le tema. pachI e sarpiNI pelA sarpanI saMgAthe, huM bhALuM ema, harSasahita suratasukha bhogavavA lAgI; kAraNa ke evAonA vivekarUpa cakSao madane lIdhe aMdha thayelA hovAthI emane lAja ke zaramano chAMTo paNa hoto nathI. he priye ! Ama parastrIne potAnI strInI peThe bhogavatA e sarpane joIne mane krodha utpanna thayo. kuLane kalaMka lagADanArA AvA AcaraNavALI strIone joIne kheda thayA vinA paNa kema rahe ! aho ! kAmathI pIDAyelI e strI sadha sarpiNInuM kRtrima rUpa laI eka sarpanI saMgAthe sukhA bhogavavA lAgI e kevuM Azcarya ! paraMtu nirdaya kAmadeve A vizvamAM kone viDambanA pamADI nathI ! evA nirlajja kupAtro samaje che ke eo pote jANe adRzya ja che ! paNa emane zikSA karavAno mane vicAra thayo eTalA mATe ke anya koI punaH AvuM AcaraNa kare nahIM. vaLI rAjAono paNa dharma che ke-ziSTa janonuM pAlana karavuM, ane aziSTa-avivekIono nigraha karavo. he caMdramukhI ! Ama vicArI, sarovaranI bahAra nIkaLIne meM lAlacoLa netro karI e baMnene cAbakAno prahAra karyo, jevI rIte azvone khelAvanAra kare che tema. mArA prahArathI baMne mUcha pAmyA eTale meM emane choDI dIdhA; kAraNa ke uttama subhaTo kadI vairIne paNa paDyA upara prahAra karatA nathI. eTalAmAM to, he priye ! ApaNuM pAyadaLa-hasti-azva AdinuM sainya mane zodhatuM AvI pahoMcyuM; jevI rIte uttama kavinI kAvya paddhatine viSe "abhidheyanI pAchaLa vyaMgano samUha Ave che tema. te samaye mAruM citta vyagra hovAthI, mUchamAMthI jAgyuM evuM ja peluM yugala kyAMka jatuM rahyuM tenI mane khabara rahIM nahIM athavA to sAcuM ja kahyuM che ke je palAyana karI jAya che te ja jIvato rahe che. pachI to tuM jANe che ke huM samagra parivAra sahita ahIM Avyo. A pramANe, he priye ! meM je vismayakAraka kutUhala 1. abhidheya-abhidheya artha-mULa artha. vyaMgya-vyaMgya, artha-vAcya artha-mULa artha parathI bIjA je je artha nIkaLe che te. hareka zabdanA mULa arthanI pAchaLa bIjA aneka artho nIkaLe che tema. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joyuM hatuM te tane kahI saMbhaLAvyuM. e vRttAMta rANIne kahI saMbhaLAvIne brahmadatta cakravartI zarIra ciMtAne arthe aMtaHpurathI bahAra nIkaLyo. tyAM to teNe sarva dizAone prakAzamaya karatA eka devatAne potAnI samakSa UbhelA joyA. te deve cakravartIne kahyuM-duSTa lokone nigraha karanArA he brahmadatta ! tuM sarvadA vijaya pAma. huM tArI pAse kaMI kAryaprasaMge Avyo chuM. brahmadatta to 'A ati tejasvI zarIravALo koNa haze ane e ahIM kyAMthI Avyo haze ema ciMtavato kahevA lAgyo-he bhAI ! tamAre ahIM AvavAnuM zuM prayojana che te kaho. deve uttara Apyo-he narapati ! teM sarovarane viSe joI hatI te mArI priyA hatI. eNe tyAMthI ghera AvIne mane kahyuM ke brahmadatta cakravartIe mane bahu bahu kadarthanA pamADI. meM ene enuM prayojana pUchyuM tyAre e mArI priyAe mane je kahyuM te huM tane kahuM chuM.' mArI priyA kahe "he prANanAtha ! tamArI pAsethI anumati meLavI huM sarovaramAM krIDA karavA gaI hatI paNa krIDA karIne bahAra nIkaLI tyAM brahmadatte mane bhALI. eTale kAmadeve potAnA samasta bANovaDe enA para prahAra karyo; kAraNake dedIpyamAna dIpakanI zikhAnI pAse bhamatA pataMgIyAnuM kuzaLakSema kyAM sudhI rahe ! e durAtmAe mane prArthanA karI ke-mAruM zarIra madananI javALAe tapI gayeluM che tene, he suMdarI ! tuM tArAM amRtarasa karatAM paNa adhika evAM aMgonA saMgamavaDe zItaLatA pamADa." paNa meM to tenA kaThora vacanonI tarjanA karIne kahyuM ke-tuM nIca adhama manuSya cho, ane huM to devAMganA chuM. to koyala ane kAgaDAno samAgama kema thAya ? vaLI tuM lolupapaNAne lIdhe jAtinI kadAca darakAra na karato ho to paNa tuM narakathI paNa Darato nathI ke dazamukhavALA rAvaNanI peThe parastrIne viSe mana kare che ? paNa sAcuM ja kahyuM che ke bIlADInA baccAMnI najara dUdha pI jatI vakhate e dUdha upara ja hoya che; mAthe paDavAne UMcakAyelI lAkaDI tarapha enuM dhyAna hotuM nathI. mane tAruM mukha jovAthI paNa pApa lAge che mATe mArI dRSTithI ekadama dUra thA. paNa meM aneka vAra Ama niSedha karyo chatAM e pApIne to ulaTo krodha thayo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 10 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke bhavAbhinaMdI prANIone hitavacano paNa azAMtine arthe thAya che. mArAM vacano sAMbhaLIne eNe to mane vecAtI lIdhelI gulAmaDInI peThe nirdayapaNe cAbukano prahAra karyo. he priya ! tamArA jevA mArA svAmI chatAM Ama banyuM te vyAjabI thayuM che ? deva brahmadattane kahe che ke-mArI strIe kahelI vAta sAMbhaLIne mane atizaya krodha caDhyo; kAraNake strInAM vacanathI lokono sagAbhAI pratyeno vizvAsa paNa jato rahe che. eTale meM to e mArI kAmadevanI putaLI samAna priyAne sAttvana pamADIne kahyuM- he priye ! kheda na karuM. huM hamaNAM ja jaIne ene mArA ja hAthavaDe haNIne kSaNamAM tAruM vera laIza. eNe mArA jevo baLavattara svAmI hayAta hovA chatAM kevaLa ezaArAmamAM rahevAne ucita evI tArA jevI strIne e pramANe tADanA karI che, to ema ja samajavuM ke eNe kesarIsiMhanI kesara-chaTA levAno prayatna karyo che." mArI strIne Ama kahIne tyAMthI huM nadInA pUranA vege ahIM tArI pAse Avyo to, he rAjana ! teM mArI strInI kathA tArI rANIne kahI te meM bahAra rahIne guptapaNe yathAsthita sAMbhaLI tethI strInA vacanorUpI. vAyuthI uddIpta thayelo mAro kopAgni zamI gayo che. mATe he rAjana ! meM je duSTa ciMtavana karyuM che tenI tuM mane kSamA Apa. kAraNa ke mahaMtapuruSonI kSamA ja kharI priyA che. vaLI mArI pAsethI kaMI "varadAna mAgI le, kemake devadarzana amogha (khAlI) jAya nahIM. cakravartIe kahyuM- he deva ! mAre koI vastunI uNapa nathI; to paNa tamAruM darzana amogha na jAya mATe huM mAgI lauM chuM ke-mArA nagarane viSe vyAdhi, akALa maraNa ane anya paNa koI prakAranA upadrava vizeSa na thAo. e sAMbhaLIne deve ene e vara ApyuM. vaLI eTaluM ApyA pachI kaMI vizeSa mahatvavALuM vara mAgavAnuM deve kahevAthI brahmadatte mAgyuM ke-huM sarva prANIonI bhASA samajI zakuM ema karo. deve e varadAna paNa ApyuM paNa sAthe umeryuM ke he rAjana, jo e pramANe sAMbhaLelI vAta te anya koIne kahIza to nizcaye tAruM mRtyu thayuM samajavuM. Ama brahmadattane sarva spaSTa kahIne devatA aMtardhAna thayo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devatAo prAye AvAM AvAM dUSaNoe karIne dUSita evAM varadAna ApI jAya che. paNa ApaNane eka ajA eTale bakarI paNa je dUdha Ape che te kyAM chagaNikA vinAnuM hoya che ? pachI AvuM zreSTha varadAna maLavAthI atyaMta harSa pAmelA brahmadatte potAnAM aMtaHpurane viSe praveza karyo. cakravartI rAjAo to ghaNA thaI gayA paNa emanAmAM sarva prANIonI bhASA samajanArA brahmadatta jevA to viralA ja thayA che. have eka vakhata vAta ema banI ke brahmadatta cakravartIe potAne mATe kasturI AdinuM vilepana banAvarAvyuM hatuM-e vilepana joIne rAjAnI gRhakokilAnuM mana emAM mugdha thayuM eTale eNe potAnA priyatama koyalane kahyuM-he prANezvara ! rAjAnA vilepanamAMthI mane thoDuM lAvI Apo; kemake mAre paNa mArA aMgane ethI vibhUSita karavuM che ane ema karIne mArA jIvatarane saphaLa karavuM che. koyale kahyuM-prANezvarI ! e vAta taddana azakya che. jo huM vilepana levA jAuM to mArI to mUDI ane vyAja baMne jAya. mATe huM e lAvI daIza nahIM. devatAnA ApelA varadAnane lIdhe kokila ane kokilAnI vAtacita bharasabhAmAM brahmadatta ja sAMbhaLIne samajI zakyo. tethI ene (ekalAne) hasavuM AvyuM. kAraNa ke koI vAtano, mANasa marma samaje che to ja te marmanA hArda pramANe te manuSyanA mukha upara sUcaka cinho prakaTI nIkaLe che. sakala sabhAne viSe potAnA svAmInAtha-ekalAne hAsya utpanna thayuM tenuM kAraNa rANIe ene pUchyuM. to eNe uttara Apyo-he suMdarI ! e to amastu; kAMI che nahIM. paNa rANIne vahema paDyo eTale punaH punaH karyuM; chatAM brahmadatte hAsyanuM kAraNa darzAvyuM nahIM. eTale rANI samajI ke rAjAe nizcaye mArI ja mazkarI karI che. Ama thavAthI enuM mana bahu vyAkuLa thayuM ke rAjAne potAnA tarapha kaMI vasavaso hovAthI e hAsyanuM 12 1. (bakarAnI) lIMDI. 2. ghera pALelI koyala. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa gupta rAkhe che. eTale e bolI ke-he prANanAtha ! e to baccAM hoya ene Ama chetarI zakAya ! huM kAMI nAnuM bALaka nathI ke mane Ama UDAvo che ! jo tame mArI samakSa e khullekhulluM nahIM kaho to huM jarUra prANatyAga karIza. kAraNake apamAna karatAM mRtyu sAruM. rAjAe kahyuM-he hariNAkSI ! tuM prANa tyajIza ke nahIM-e to koNa jANe; paNa sAcuM puchAvatI ho to huM to kahuM chuM ke e hAsyanuM kAraNa jo huM prakaTa karuM to mArA to tatkSaNa prANa jAya ema che. kAraNake dhobIno gardabha dhobIneya lAta mArIne jato rahe che e tuM kyAM nathI jANatI ? Ama samajAvatAM chatAM rANI to potAno durAgraha na tyajyAM ane kahevA lAgI-tame mane AvuM jUThuM jUThuM kahIne zA mATe chetaro cho ? jo bolavAthI ja mANaso mRtyu pAmatA hoya to A sakaLa pRthvI nirmanuSya ja thaI jAya ! AvI durAgrahI strInA premapAzane AdhIna hoIne rAjAe to chevaTe sevako pAse citA taiyAra karAvI; hAthaNInA sparzane viSe mohita thayelo hAthI khAImAM paDavAne taiyAra thAya tema. pachI, "cAla, devi ! tane mArA hAsyanuM kAraNa kahuM." ema kahI rANIne laI citA pAse javA nIkaLyo. dhikkAra che ene ke pote eka cakravartI rAjA chatAM Ama mUrkha bane che ! nagaravAsI loko paNa cakale cauTe bhegA thaI paraspara kahevA lAgyA kezuM ApaNA rAjA pAse koI yogya rAjapuruSa ke anya koI hitaiSI che ke nahIM ? jo hoya to to eka khIlI jevA kSudra kAryane arthe caitya-maMdira samAna mahAna nRpatinA dehanI upekSA kema hoya ? athavA to nizcaye have enuM rAjya sadha DubI javA beThuM che ! evAmAM vAta ema banI ke eka aja ane ajA raste thaIne jatA hatA temAMthI ajAe potAnA svAmI ajane kahyuM-he nAtha ! A rAjAnA lAkho azvo je yavanuM bhojana kare che e yavanA cArAnI mane IcchA thaI che to emAMthI mAre mATe thoDA laI Avo. aja eTale bakarAne uttara Apyo-he priyA ! e yavapara kone rUci na thAya ? saune rUci thAya. paNa tuM aNasamaju cho. e kAma to kaLAbAja puruSonuM che. azvo yava khAya che abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ApaNA jevA asamartha kyAMthI khAI zake ? dhRtamAM ghaNIye sugaMdha che, paNa te gomayane zA kAmanI ? dhAra ke huM yava levA jAuM ne rAjapuruSo mane haNavA Ave to zuM tuM vacce AvIza ? mATe huM to evA yava levA jato nathI. e sAMbhaLIne ajA (bakarI) bolI-jo mane e nahIM lAvI Apo to huM prANa tyajIza; to pachI tamane pazcAttApa thaze. tamane prANa javAno bhaya che; paNa jotA nathI ke A brahmadatta cakravartI je samagra pRthvIno svAmI che te ye potAnI strIne arthe prANa ApavA taiyAra thayo che ? athavA to jo A hADakAnI muThThI ja tamane vahAlI hoya, ane huM tamane vahAlI na houM, to jAo, mArA ye tame pati nathI. AvuM sAMbhaLyA chatAM aje to mana kaThaNa rAkhIne kahyuM-jo tAre maravuM ja hoya to bhale mara; mAre to jIvavuM che. kAraNake prANa tyajavAthI ApaNuM sarvasva naSTa thAya che. vaLI tuM kahe che ke ApaNo daMpatIpaNAno saMbaMdha have gayo, to huM kahuM chuM ke bhale gayo; kAraNake he mUrkha ! meM tArA jevI anekane tyajI dIdhI che temanA vinA mane cAlyuM tema tArA vinA paNa cAlavAnuM. A brahmadatta eka kSudra patnI para mohita thaI pRthvIne anAtha karI maravA taiyAra thayo che te mUrkha che; e narapati nahIM, paNa narapazu che. dhikkAra che ene ! enA aMtaHpuramAM rUpavatI strIo aneka che chatAM zA mATe e A ekane arthe Avo sarva puruSArthane sadhAvanAro uttama manuSyabhava gumAvavA taiyAra thayo che ? athavA to mane lAge che ke vidhi jyAre avaLo hoya che tyAre mANasanI buddhi ja nizcaye naSTa thaI jAya che. aja ane ajAnA A saMvAda pazubhASA jANanArA brahmadatta cakravartIe arthati sAMbhaLyo. te parathI te manamAM ja kahevA lAgyo.-mArAM karatAM to A aja samaju Tharyo. kAraNake pazu chatAM enAmAM rAgano nigraha karanAruM puruSatva che ane huM eka cakravartI chatAM eTaluM ye parAkrama mArAmAM nathI. 14 1. chANa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhikkAra che mane ke meM mohita thaIne A sArvabhauma rAjya tyajI daI mUrkha banI AvuM avicArI kArya karavA mAMDyuM ! A pazue mane paNa pazu kahyo e paNa mArA jevAne yogya saMbodhana dIdhuM che. enA para mAre kAMI paNa kopa karavAnuM kAraNa nathI. yathArtha satya kahe tyAM kopa zAno ? ucarAga ke ugra vizvanI mUchamAM prANIo yogyAyogya kAMI paNa jANatA nathI, eTale hitakAraka AcaraNa eo kyAMthI ja karI zake ? kAraNake sarva zubha kAryo jJAna hoya eo ja karI zake che. A ajanA vacana mane zravaNagocara thayA e mane tatkSaNa upakArI thayA che mATe mAre e ajanuM gurunI peThe sanmAna karavuM joIe; anyathA huM enA traNamAMthI mukta thaI zakIza nahIM. Avo vicAra karIne brahmadate potAnA kaMThamAM suvarNanI mALA hatI te kADhIne savismaya te pazunA gaLAmAM paherAvI. kAraNa ke mRtyunA mukhamAMthI ugAranArane game tevI amUlya vastu paNa ApavA yogya che. pachI eNe atyAra sudhI dhAraNa karI rAkhelI dayAne bAjue mUkI rANIne kahyuM-huM tane mArA hAsyanuM kAraNa nahIM kahuM; tuM maratI ho to bhale mara. kAraNake tuM mUrkha che; huM mUrkha nathI. kuSTanA vyAdhivALo ugapIDAne laIne baLI maravA taiyAra thAya enI saMgAthe bIjAoe paNa baLI maravuM e kyAMnuM DahApaNa ? Ama mahAvaidyanA hAthamAM AvelA dardInI jema cakravartI mRtyunA mukhamAM jato bacyo. rANI paNa AzAbhaMga thaI potAne AvAse gaI. kAraNake jevA tevAthI kaMI sahelAIthI prANa kADhI zakAtA nathI. (mahAvata kahe che) mATe huM samaju hastipAlaka ! tuM paNa brahmadattanI jema, A vezyAnA durAgrahane lAta mArI sukhI thA. kahevata che ke vArAMganAonuM bhaluM kyAMthI thAya ? gavAkSamAM rahelI cellaNA A sarva vRttAMta sAMbhaLIne mada tyajI kahevA lAgI-A mahAvate kahelI vAta sarva yarthAtha che. evA tuccha jAtinA mANasonA paNa buddhivaibhava kevo Azcaryajanaka che ! athavA to sarasvatI devI jenA para prasanna thAya che eonI buddhi evI ja hoya che. e buddhimAne kahyuM te satya ja che. jo huM marIza to mArA jIvanI jaIza. jenA mastaka para rAjA hAtha mukaze eja celaNA (rAjAe mAnI eja abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANI) thaze. jo meM A vAtamAM mRtyu aMgIkAra karyuM hota to nizcaye mAro punaHjanma rauravAdi narakane viSe thAta; kAraNa ke kaSAyarUpI vairione lIdhe je durgati prApta thAya che temAMthI uddhAra karanAra koI nathI. Ama mahAvate kahelI vAta uparathI rANI prANa tyajI devAnI vAta parathI aTakI. loko game tema mAnatA hoya paNa mANasa hAre che tyAre ja heThA bese che. aneka ratnonA kiraNone lIdhe IndranA dhanuSya jevo dedIpyamAna evo e hAra pachI to callaNAnA hRdaya para zobhavA lAgyo. (arthAta cellaNAe e paheryo.) te jANe enA hRdayane viSe rahelA koI devanA pUjana-arcanane arthe eNe e dayapara sthApana karyo hoya nahIM ! Ama thavAthI e cellaNA divya kuMDaLadhArI ane devaduSya vastrathI alaMkRta evI naMdA rANIthI (jANe svargane viSe rahelI IndranI IndrANIthI adhika hoya nahIM ema) adhika zobhavA lAgI. have devamaMdiro, sabhAsthAno, taLAva, kuvA, dharmanA maTha Adi aneka sthaLo jyAM zobhI rahyA che evuM ane sarva saMpattinA bhAjanarUpa evuM koI sAketapura nAmanuM nagara haze. tyAM UMcA UMcA surAlayano zikhara para rahelA suvarNanA kaLazone viSe pratibiMbita thayelo caMdramA jANe e kaLazone emanA pItavarNane lIdhe bhramathI aMbuja eTale kamaLa puSpa samajIne eno. sugaMdha levAne hoMze hoMze Avyo hoya nahIM ! ema dIsatuM hatuM. A nagarane viSe jenI AgaLa niraMtara budhamaMDaLa rahetuM hatuM evo ane jene leza mAtra paNa mitranA AzrayanI jarUra na hatI (arthAt baLavAna) evo, navIna caMdramA hoya nahIM evo caMdravataMsaka nAmano rAjA hato. enA 1. krodha, mAna, mAyA ane lobha-A cAra "kaSAya' kahevAya che. 2. (rAjapa) zANA pradhAnonuM maMDaLa; (caMdrapakSe) budha nAmano graha (je haMmezA caMdramAnI najIdIkamAM ja rahe che.) 3. rAjAne caMdramAnI upamA ApI; paNa caMdrane to mitra eTale sUryanI hamezA garaja che (kAraNa ke ene sUryanuM ja teja poSe che; ane A rAjAne to koI mitradostadAranI sahAyano khapa nathI) (e potAnA bAhubaLa para jhUjhanAro che. mATe ene navIna caMdramA" kahyo. 16 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastane viSe jANe koI navIja jAtano khagarUpI sUrya raheto kAraNa ke e enA zatruonI strIonA upayodharane viSe raheluM paya bIlakula zoSI leto hato. eno pratApagni samudrane vallabha evA sarovaro, nadIo. ane kuvAonA garbhane viSe paNa rahelA evA enA zatruone suddhAM atyaMta bALato hato. kahevata che ke devanI AgaLathI koI chUTe nahIM. niraMtara eka mukhe tyAga karatA e rAjAnA mArgaNo kadi niSphaLa pAchA pharatA nahIM ane zarasivAya bIjA mArgaNo" ka SNavadananA dekhAtA nahIM. A rAjA dharma, artha ane kAma-e traNa puruSArthamAM dharmane ja utkRSTa puruSArtha mAnato hato athavA emAM kAMI Azcarya nahotuM kAraNa ke vicakSaNa puruSo haMmezA mahAprayAsa vaDe paNa mULane ja grahaNa kare che. jema kAmadevane rati ane prIti ema be strIo kahevAya che tema A nyAyavaMta rAjAne paNa potAnA jevI suMdara ane kadi paNa kaleza nahIM karanArI be 1. ahIM kavie "paya" zabdanA (1) jaLa ane (2) dUdha e be artha upara zloka racyo che. AkAzane viSe rahelo sUrya pRthvI para AvelAM payodhara eTale jaLanA sthAna-nadI sarovara AdinA paya-jaLane zoSI le che. ane rAjAnuM khaDaga enA zatruonA prANa le ane emanI strIone vidhavA banAve eTale eo ni:zvAsa mUke tethI emanA payodhara-stanamAM raheluM paya-dUdha zoSAI jAya. Ama sUrya karatAM bIjI (navIna) rIte "payodhara" nA "paya" ne zoSanArA rAjAnA khagane kavie "navIna" sUrya kalapyo. (alaMkAra zleSa). 2-3. yAcako ekaja vAra mAgaNI-yAcanA kare tyAM to rAjA tyAga-dAnA deto. mArgaNa (1) yAcaka, (2) tIra-bANa, yAcako niSphaLa (dAnavinA) na pAchA pharatA. tema rAjA bANa tyAga karato (choDato) e ye niSphaLa (zatrunA prANa lIdhA vinA na pAchA pharatA. 4. zara=bANa. 5. eTale ke yAcako. 6. bANanA cheDA lohanA hoya che eTale e kRSNavadananA (kALA mukhavALA) kahevAya. anya mArgaNo eTale ke yAcako kRSNavadananA eTale vIlA mukhavALA (nIrAza) dekhAtA nahIM; kAraNake rAjA dAna deto ethI saMtuSTa thaIne jatA. ahIM badhe "zleSa" alaMkAra che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIo hatI. pahelI satI ziromaNI dekhAve tema nAme sudarzanA, a ne bIjI zIlarUpI guNaratnanI utkRSTa bhUmi priyadarzanA. vaLI sudarzanAne, jANe svarga thakI pRthvIpara azvinIkumAra utarI AvyA hoya nahIM evA (1) guNorUpI ratnonA sAgara sAgaracaMdra ane (2) jyeSTabhrAtA pratye pUjyabhAva darzAvanAra ane uttama munionA upadezane pALanAra municaMdra nAmanA be putro hatA. bIjI priyadarzanAne paNa pradhumna samAna rUpavAna be putro hatA; eka sUryamaMDaLanA jevo atyaMta tejasvI guNacaMdra, ane bIjo zukalapakSanA caMdramAM jevo raktamaMDaLavALo bAlacaMdra. rAjAe pahelA putra sAgaracaMdrane harSasahita yuvarAjapada ApyuM hatuM; kAraNa ke sadguNI jyeSTa putrane raDato mUkIne nAnAne kyAMya apAtuM nathI. vaLI municaMdrakumArane garAsamAM avaMtikA nagarI ApI hatI. athavA to svAmInA yogya dAnane koI paNa kadAcit ullaMghana karatuM nathI. A pramANe uttama kuTuMbIjanothI parivarelo ane mahAn rAjyalakSmIe saMyukta evo narapati dharma, artha ane kAmanI upArjanA ne viSe kALa nirgamana karato hato. ekadA mAghamAsamAM eka rAtrie prabaLa dharmavAsanAvALA e rAjA pApakarmano nAza karavAnI IcchAthI potAnA mahelane viSe muninI jema kAyotsarge rahyo; ne manamAM evo nizcaya karyo ke "jyAM sudhI A dIpaka baLyA karaze tyAMsudhI huM kAyotsarga nahIM pAruM; kAraNa ke bIje raste A jagatamAM siddhi nathI." thoDA vakhatamAM prathama pahoranI samAptine sucavavA vALI ghaDI vAgI te jANe tenA aneka karmarUpI duzmanonA mastaka paraja vAgI hoya nahIM ! evAmAM dIpakamAM tela thaI rahevA AvyuM tethI teno 1. dekhAvamAM sudarzanA=rUpavatI. 2. sUryanI strI azvinIno putra. eo atyaMta rUpavAna hatA. 3. e nAmano zrIkRSNano eka putra. 4. candrapakSe, rakta (lAla-ratAza paDatuM) che maMDaLa (biMba) jenuM. kumArapakSe, rakta (prItivALuM) che mitramaMDaLa jenuM evo. (alaMkAra zleSa). 5. kamANI. dharma, artha, kAma ane mokSa: A cAra manuSya-jIvananA cAra mukhya hetuo-puruSArtha che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 18 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAza maMda paDavA lAgyo kAraNa ke snehano nAza kyAMya paNa abhyadayano hetu thato nathI. te vakhate zayyAnI paricArikA dAsIe "mAro rAjA aMdhakArane viSe kevI rIte raheze." ema vicArIne dIpakane viSe tela pUryuM. (aho ! ajJAna janonuM AcaraNa kharekhara duHkhadAyaka hoya che.) tela pUrAvAthI bhavananI aMdara sarvatra prakAza thaI rahyo; liMgavatI' nAmanI paribhASA-TIkAthI zAstra jema prakAzamAna thaI rahe che tema. evAmAM dharma rAtrine samaye "A rAjAnA dayane viSe bhAvadIpaka dIpI rahyo che mATe have mAruM zuM prayojana che ema jANIne ja jANe dIpaka jato rahevA lAgyo. eTale pelI dAsIe mArA rAjAnI peThe guNavALo ane aMdhakArano nAza karavAnI zaktivALo A dIpaka (mArA rAjAnA tarapha) sneha (prema) ghaTADato jaNAya che ema dhArIne ja jANe emAM snehanI vRddhi karI (tela pUryu), ane dIveTa paNa saMkorI tethI dIpaka vizeSa prakAza karavA lAgyo-te jANe rAjAnA dhyAnarUpI dIpakanI sAthe spardhA karavAne ja hoya nahIM ! rAjA caDhate pariNAme dhyAnanI koTi para ArohaNa karavA lAgyo evAmAM cothA pahorano samaya thayo ane dIpaka vaLI jhAMkho thavA lAgyo. aho ! A jagatamAM Apatti vadhavA mAMDe che tyAre keTalI vadhe che ? dAsIe to rAjAne viSe vatsalatAne lIdhe vaLI dIvAmAM tela pUryuM ! kahevata che ajJAna lokanI bhakti markaTe karelI bhaktinA jevI che dIvo to tela pUrAyAthI "huM to have sarva vipatti ullaMghI pAra gayo." ema mahAharSa sahita jaNAvato hoya nahIM ema comera prakAza pheMkato jhaLajhaLATa baLavA lAgyo. A vakhate bhavaduHkhano bhIrU narapALa paNa vizeSa bhAvanA 1. sneha=(1) tela (2) prema. 2. abhyadaya (1) ujAza. (2) udaya. 3. amuka vAkyamAM amuka zabdano artha amukaja thavo joIe evo jemane lIdhe nizcaya thaI zake evA keTalAka saMyoga, viyoga, sAhacarya Adi lakSaNo che te lakSaNomAMnAM ekanuM nAma liMga che. ane e liMgavALI TIkA te liMgavatI TIkA. 4-5 rAjApakSe guNarasaguNa; aMdhakAra=anyAya. dIpakapaNe, guNa-dIveTa, aMdhakAra=aMdhAruM. ahIM paNa "zleSa" che. 6. bhayavALo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvavA lAgyo- "prANI bhavAMtarathI nizcaye ekalo ja Ave che, ekalo ja narakatulya garbhavAsane viSe duHkhamAM rahe che ane ekalo ja yonirUpa yaMtrathakI bahu vedanA sahana karato bahAra nIkaLe che. vaLI ekalo ja anya koInA zaraNa vinA aneka prakAranI vyAdhiothI pIDAya che. ane ekalo ja potAnA karma pramANe maLelI gatimAM paravazapaNe jAya che. sakaLa aparigrahathI prANI nyAro che, pitA-putra-mAtAthI paNa prANI nyAro. che, A dehathI paNa te nyAro che, to have mamatA kyAM karavI ? he jIva ! teM kyAM kyAM atyaMta vedanA nathI sahana karI ? mATe have ahIM jo tuM bhAva rahita haze to tane bahu alpa nirjarA (karmano kSaya) thaze. jinezvaranA vacanonA jJAtA sAdhujano paNa e vedanA zraddhA sahita sahana kare che to mahAphaLavatI thAya che. mATe he jIva ! tuM paNa A mAthe paDelI vipatti sahana karI le, jethI Icchita vastunI satvara siddhi thaze. vaLI tArAM pApakarmonuM teM je narakabhavane viSe duHkha anubhavyuM che tenI pAse to. A du:kha nizcaye anaMta me bhAge che. asthira, malina ane parataMtra evA je zarIranI pAse koI vakhata viparIta kArya paNa karAvavAmAM Ave che, te zarIranI pAse teno je kharo uttama dharma che te (dharma) zA mATe nA karAvavo ?" Ama bhAvanA bhAvatA, puSpathI paNa sukumAra evA e rAjAe dhyAnathI leza paNa DagyA vinA zeSa rAtri atyaMta vedanA sahana karIne prANa tyajyA. AvuM uttama mRtyu pAmavAthI eno jIva tatkSaNa svargane viSe eka samRddhivAna devarUpe utpanna thayo. (koIka kAraNane lIdhe ene mukti to na maLI, paNa teTalA mATe ene devatva paNa zuM na maLe ?) AvA satyanA bhaMDArarUpa rAjAnI tole bIjo koI manuSya nahIM Ave, kAraNake eNe pote phakta cittane viSe dhAreluM hatuM te paNa lIlAmAtramAM bahu uttama rIte nirvahana karyuM che. keTalAka to pote bolIne aMgIkAra kareluM paNa kalIbanI jema dhIraja na rahevAthI yatheSTa bhASaNa karanArA bALakonI peThe bIjI ja kSaNe tyajI de che e kevuM khedajanaka che ? 1. mAlamilakata abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaMDalu-kapAla-daMDa-zveta ke rakta vastro Adi dhAraNa karavAthI zuM ? tema kezano loca karavAthI paNa zuM ? kharuM vrata to svIkAra karelA vratanuM paripAlana karavuM eja che. pachI e sadgata rAjAno jyeSTha putra hato te prajAjananAM manoraMjana karato rAjyagAdI zobhAvavA lAgyo; suvarNano kAntimAna kaLaza uttama devamaMdiranA zikharane dedIpyAna kare che tema. ekadA eNe potAnI apara mAtAne kahyuM-tame A mAruM akhila rAjya grahaNa karo; tamArA ubhaya putro enA svAmI thAo; huM to have A bhavathI udvigna thayelo chuM tethI pravrajyA grahaNa karIza. Ama narapatie pote AvIne ApavA mAMDyuM chatAM e ene gamyuM nahIM, kAraNake "lyo, lyo" kahetAM to taskaro paNa grahaNa karatA nathI. paNa ekadA e aparamAtAe ene rAjamArga para hastiratha-azva-cAmara-chatra ane bandijanonA samUhathI zobhI rahelo, maMDalika adhipatio, mukhya amAtyo ane pratihAra Adi parivArathI saMyukta harato pharato joyo eTale ene pazcAttApa thayo tethI ciMtavavA lAgI "eka vakhate eNe mane rAjya ApavA mAMDyuM hatuM chatAM paNa te mane gamyuM nahIM. have mAre zuM karavuM ? have mAre phakta hAtha ghasavA rahyA ! jo meM te samaye rAjyagrahaNa karyuM hota to mArA putro paNa nizcaye Avo vaibhava bhogavata." kharuM ja kahyuM che ke alpamati janone yogya samaye vicAra sujhato nathI. tathA Ama karatAM e aparamAtAne eka evo vicAra sujhayo ke have to huM eno ghAta karuM toja rAjya mArA putronuM thAya. barAbara yogya samaye phaLa na toDANuM to chevaTe have kSudhA lAgI tyAre toDuM. tyAre have zuM huM ene vajjI carI nAkhuM ? tIkSNa khaDgathI vidArI nAkhuM ? jaLane viSe DubAvI dauM ke agnithI mRtyu pamADuM ? e rAMka jevo zuM karavAno che ? enAmAM kAMI sattva nathI." Ama nizcaya upara AvyA pachI eNe potAnA kAryanI siddhine arthe rasoIyAne AjJA karI ke "A mAro putra sudhA 1. saMsAra tajI virakta thayelA yogIjano pAse A vastuo hoya che e uparathI eo oLakhAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 21 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahana karI zake evo nathI mATe tAre nitya prabhAte ene mATe kaMI nAsto mokalyA karavo." eTale rasoIyAe e pramANe karavA mAMDyuM. ekadA eNe eka uttama kesarIo modaka dAsInI sAthe rAjAne mokalAvyo, evo kaThaNa ke jANe dAMtane pADI nAkhavAne mATe eka pASANano goLo hoya nahIM! dAsInA hAthamAM e joIne rANIe pUchyuMA tArA hAthamAM zuM che ? dAsIe kahyuM-rAjA mATe modaka laI jAuM chuM. rANI (rAjAnI aparamAtA) e kahyuM-e kevo che ? mane dekhADa to kharI, ema kahIne e modaka eNe potAnA viSavALA hAthamAM lIdho. ane "aho ! che to bahu suMdara, paNa emAM leza mAtra suvAsa nathI." ema kahIne dAsIne pAcho Apyo. aho! mAyA kapaTavALA manuSyonI vacanacAturI sAmAne kevI kevI rIte vizvAsa utpanna karAve che ! dAsIe to e pachI rAjAne jaIne Apyo. te vakhate daivayoge enA be aparabhAIo pAse hatA eTale rAjAnA manamAM vicAra thayo-A mArA nAnA bhAIo sudhita chatAM mArAthI e kema khavAya ? ema kahI eNe e emane vaheMcI Apyo; kAraNa ke sajjanone laghu bhAI upara putrasamAna prema hoya che. pachI baMne bhAIoe e modaka khAdho. paNa tyAM to emanI dRSTi bhAMgavA mAMDI, zarIra dhrujavA lAgyuM ane emane mUrchA AvI. e parathI rAjA to potAnuM sarva rAjya hArI beTho hoya ema AkuLa vyAkuLa thaI gayo. "jarUra A koI viSano vikAra che, anyathA Ama thAya nahIM. mATe eno satvara upAya karuM, kAraNa ke pachI moDuM thaze to zatrunI peThe e durjaya thaI paDaze." ema vicArI pravINa vaidyone bolAvIne tatkSaNa suvarNanuM pAna ane uttama maMtro Adi upAyo vaDe rAjAe potAnA laghu baMdhuone svastha karyA. pachI kharuM svarUpa jANavA mATe tarata ja dAsIne bolAvIne pUchyuMA atyaMta ghora pApa koNe karyuM? dAsIe kahyuM-he nAtha ! kharI hakIkatanI AmAM mane kaMI khabara nathI. paNa ApanI aparamAtAe mArI pAsethI e modaka potAnA hAthamAM laI joyo hato; mATe kadAcit eNe AvuM niMdha pApakArya karyuM hoya to ! nizcaye, he svAmI ! agni tyAMthI ja pragaTyo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 22 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pachI rAjAe paNa potAnI aparamAtAne bolAvIne niSphara vacano kalA-are DAkaNa ! tAruM hRdaya AvuM raudra kema thayuM ? teM AvuM ghora pApAcaraNa kema AdaryuM ? tane te vakhate rAjya ApavA mAMDyuM hatuM chatAM teM nispRhatA batAvIne teM lIdhuM nahIM, ane have AvuM karyuM; tArAM ubhaya vartana paraspara virodhI che (maLatAM AvatAM nathI.) tArI nema to nirarthaka mArA prANa levAnI hatI; emAM jo kathaMcita mAruM mRtyu thayuM hota to tArI jevI adharmiNInI zI gati thAta ? he mAtA ! tuM have ni:saMzaya A rAjya khuzIthI grahaNa kara. je kArya premathI siddha thAya che te virasatAthI zA mATe karavuM joIe ? ema kahI teja kSaNe tene rAjyadhurA soMpI rAjAe harSa sahita cAritra lIdhuM. athavA to evA putrane evuM ja varadAna haze ! pachI e rAjarSi ugra cAritra pALatA ane duzcara tapazcaryA karatA, sAkSAt sAdhu dharma ja hoya nahIM ema satata zAstrAmRtanuM pAna karavA lAgyA. ekadA tyAM avaMtI nagarIthI be munio AvyA. emane rAjarSie tyAMnA sAdhuonA sukhazAtAnA samAcAra pUchaLyA. e parathI emaNe uttara Apyo-he mahAmuni ! tyAM rAjAno ane purohitano ema baMnenA putro jANe rAga ane dveSanA laghubhAIo hoya nahIM ema nitya sAdhuone herAna karyA kare che. bhakta-pAna-vastra Adi vastuonA saMbaMdhamAM kAMI aDacaNa nathI; tyAMnA zrAvakonI bhakita nirUpama che. vaLI tyAM sAdhuone Agamano zuddha pATha bhaNavA gaNavAnuM-artha samajavAnuM ane navA ziSyane abhyAsa karAvavAnuM kArya sarvadA bahu sAruM cAle che. sarva vAta sAMbhaLIne rAjarSine sahasA duHkha lAgyuM. "sAdhuone upasarga karanArA e baMne to bhavakupane viSe paDaze; paNa munionI kadarthanA thAya che. e sAruM thatuM nathI." ema vicArI gurunI AjJA laIne e baMnene upadeza ApI samajAvavAne mATe satvara avaMtI bhaNI cAlyA. athavA to munio sadA paropakArane viSe tatpara ja hoya che. have avaMtImAM AvIne rAjarSi upAzrayamAM vasati mAgI laIne rahyA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 23 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM pUrve je sAdhuo AvIne rahelA hatA. emaNe e maharSinI bhakti karI; ane gocarIno vakhata thayo tyAre teoe kahyuM-ame tamAre mATe bhaktapAna lAvIzuM; kAraNake zAstramAM paNa traNa divasanuM Atithya kaheluM che. e sAMbhaLI rAjarSie kahyuM "tame kaho cho te vAstavika che paNa huM bIjAnI ANelI bhikSA jamato nathI. mATe koI, pratipakSIonAM temaja hitaiSIonAM gharane jANanArA munine mArI sAthe mokalo." e parathI e sAdhuoe paNa eka nAno ziSya ghara batAvavA mATe sAthe Apyo. kahevata che ke jyAM paise saratuM hoya tyAM catura mANasa rUpIo kharacatA nathI. sarve gRhasthonA ghara batAvI rahyA pachI pelA rAjaputranuM maMdira jovAnI utkaMThAvALA rAjarSine te paNa dekhADyuM; jema yuddhane viSe utarI paDavAne sajja thayelA subhaTane zatrunuM sainya dekhADavAmAM Ave che tema. kaMIka navuM junuM thaze ema samajIne rAjarSie tarata ja pelA laghuziSyane rajA ApI ane pote moTe sAde "dharmalAbha" kahIne kumAranA maMdirane viSe praveza karyo. e "dharmalAbha" sAMbhaLIne hA ! hA ! hA ! ema ucca svare bolatI aMtaHpuramAMthI strIo bahAra AvI ane munine aMdara praveza karatA vAryA; koI kRpaNanA gharanI strIo bhikSukane vAre che temAM paNa munie to sAda kADhIne emane pUchyuM-kema, baheno tame kema muMjhAI jAo cho ? zuM aMdara koI phaNidhara sarpa ke duSTa cora jevuM koI che ? ema kahI RSi to vAryA chatAM AgaLa ne AgaLa vadhavA lAgyA. pelI strIo paNa vicAravA lAgI ke "koI gAMDA mANasane kahIe ke joje bhAI, rakhene kaMI saLagAvI deto nahIM e sAMbhaLIne to ulaTo e vizeSa saLagAve che tema A sAdhu vAryA chatAM AgaLa ne AgaLa cAlyA ja Ave che mATe enAmAM kaMIka navInaAzcarya hovuM joIe." evAmAM to muni maMdiranA madhya bhAga sudhI AvI pahoMcyA. kemake je mANase amuka kArya karavAnuM mana sAthe nakkI karyuM che te mANasa kaMI paNa jokhamanI darakAra karato nathI. 1. atithino satkAra. 24 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM to "aho ! ApaNane ramavAne mATe bahu suMdara ramakaDuM enI meLe AvI pahoMcyuM." ema kahIne pelA baMne kumAroe munine takSaNa bAMdhyA; ane sAthe ja potAnI sadgatinuM dvAra paNa baMdha karyuM ! pachI hAvabhAva sahita ane hasta ane caraNanI AMgaLIonA upanyAsapUrvaka suMdara nRtya karo ema emaNe munine kahyuM; kAraNake nibuddhi mANasane sthAna sthAnano vicAra hoto nathI. munie paNa emane kahyuM-tyAre tame vAritra lyo kAraNake huM nRtya karIza te, sAthe kAMI vAgha jevuM nahIM hoya to zobhaze nahIM. Ama baMne kumAroe vAritra lIdhuM ane muni dharatI para manahara nRtya karavA lAgyA. paNa kumAro baMne vagADatAM vagADatAM viSama tAla detA hatA. tethI nRtyanA tAlamAM bhaMga thavA lAgyo. tethI munie kahyuM-tamane suMdara rIte vagADatAM AvaDatuM nathI tethI huM nRtya nahIM karuM. A parathI krodhAviSTa thaIne baMne jaNa munine prahAra karavA ughukta thayA. (kahevata che ke amuka kArya AvaDatuM nathI tyAre ajJAna mANasa kalaharUpI kArya zodhI kADhe che.) eTale to kaLAvedi munie e baMnene mArI mArIne khokharA karyA. kAraNake gaMdhahati AgaLa sAmAnya hasti kyAM sudhI Take ? emaNe eka mallanI peThe saMdhi baMdhanakaLAthI baMnene vakra karI nAkhyA ane pote tyAMthI upavanamAM jaIne rahyA. kAraNake zikSAne yogya hoya evA manuSyanI sAthe samajAvaTanI vAta karavAnI hotI nathI. takSaNa sevakajanoe e baMne kumAronI evI kaSTamaya sthiti joIne rAjAne khabara ApyA ke koI muni emanI evI durdazA karI gayA che. te parathI municaMdra rAjAe pote upAzraye AvIne gurunI AgaLa, kumArone nirdayapaNe duHkha bharI sthitimAM koI muni mukI gayAnI pharIyAda karI. gurue e sAMbhaLI potAnA sAdhu maMDaLane pUchI joyuM paNa eo to kahe ke ame kazuMye jANatA nathI. ame to e kumAronA duHkhane lIdhe emanA pADozIonAM ghara suddhAM tyAM che. kAraNake agninI samIpamAM koNa jAya? vaLI jyAre e kumArone koI muni maLe che tyAre to e ema jANe che ke Aje to goLanuM gADuM maLyuM. ene eo vividha rIte abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga cha8) 25 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdhA upajAve che ene lIdhe amAre devagurunI bahu ciMtA rAkhavI paDe che. he gurujI ! Aje navA AvelA munine paNa emaNe saMtApyA haze ane ethI ja emanI AvI durdazA thaI haze ! kAraNake bile bile kAMI gho hoya nahIM; kyAMka sarpa paNa hoya. e sAMbhaLIne gurue kahyuM-he rAjan ! tame e muninI zodha karAvo; kAraNake jenAmAM bhAMgavAnI zakti che tenAmAM pAchI sAMdhavAnI zakti paNa hovI joIe. pachI rAjAe cotarapha potAnA sevakajanone mokalI bhALa kaDhAvI. emaNe emane bahAra vanamAM zodhI kADhyA eTale rAjA pote tyAM Avyo ane vananA madhyamAM gayo. tyAM eNe zamaguNathI zobhatA ane zAstrano pATha karatA potAnA sahodara sAgaracaMdrane dIThA. emane mahAAdara sahita vaMdana karIne rAjA lAjane lIdhe adhomukha rahyo, te jANe pRthvIne ema pUchavAne hoya nahIM ke "tuM munijanane vahAlI cho mATe kahe huM zuM kahuM ? pachI munie ene kahyuM "he bhUpati ! tuM caMdrAvataMsakra rAjAno putra chatAM, munijana tarapha duSTa vartaNUka calAvatA tArA bALakone vArato nathI te zuM sAruM kahevAya che ? teM tArA pitAnI sthiti joI che ? athavA to bhUpatinA pAzamAM rahelo siMhaputra zRgAlamAMthI paNa gayo ? paNa emAM tAro doSa nathI; sarva loko potAnA putrone sadguNI ja lekhe che. vAghaNa paNa potAnA zizune bhadrika ane saumyadayavALuM mAne che. paNa A sAdhujananI hIlanA karavAthI hAni thAya che ane emane tADanA karavAthI mRtyu nIpaje che. ahIM AvanArA munione upadrava karanArA tArA baMne bALako nizcaye durAtmA che." e sAMbhaLI rAjAne bahu pazcAttApa thayo tethI rAjarSinA caraNamAM paDIne kahevA lAgyA-he kSamAnidhi ! ekavAra mAro aparAdha kSamA karo, baMne bALakonuM AvuM dUSaNa meM mUkAvyuM nahIM ethI mane bahu kheda thAya che. athavA to saMpattine lIdhe aMdha banelA mArA jevAo sarvatra suMdara suMdara ja bhALe che. have to tamArA sahodara para anugraha karI, du:khadAyaka avasthAmAM paDelA baMne kumArone kRpA karI jaladIthI sAjA karo; kAraNake eo tamArA paNa pharajaMda che. e sAMbhaLIne rAjamuni bolyA-he nRpALa ! kumArone huM e zarate abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 26 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAjA karuM ke jo eo pravrajyA aMgIkAra kare. athavA to guNakara auSadha baLAtkAre paNa pAvuM paDe che. rAjAe uttara Apyo-he guru ! vratanA saMbaMdhamAM huM zuM kahI zakuM ? emanuM ja vacana lyo; kAraNa ke DhAMkaNuM daDha dIdhuM haze to pachI kuDalImAMthI ghI kayAMthI nIkaLI jaze ? pachI rAjarSie jaIne baMne kumAronA avayavo sIdhAM karyA eTale rAjAe kahyuMhe kumAro ! jo tamAre jIvavAnI IcchA hoya to tame cAritra aMgIkAra karo. eTale kumAroe mana vinA paNa emanuM vacana svIkAryuM; athavA to jIvavAne mATe manuSya subaMdhu maMtrInI peThe zuM nathI Adarato ? rAjarSie pachI kumArone loca karAvIne dIkSA ApI ane anukrame emane abhyAsa paNa karAvyo. vinA prayojane pApa bAMdhatA prANIone baLAtkAre paNa dharma karAvavo e ye suMdara che. rAjaputra paNa A mArA kAkA che ema mAnato zuddha mane kriyA badhI karato. kahevata che ke dharmaviSaye ke karmaviSaye prANIne mamatA thAya e paNa nizcaye bahu sArI vAta che. vaLI purohitano putra paNa vicAravA lAgyo-AvuM cAritra mane prApta thayuM te kharekhara zubhakArI thayuM che; paNa ATaluM ThIka na thayuM ke mane baLAtkAre pravajyA aMgIkAra karAvI. uparAMta ene jAtimada thayoke huM uttama jJAtino chuM; kAraNake pakSIvargamAM jema garUDa, tema sarva jJAtiomAM brAhmaNajJAti uttama che. anukrame baMne jaNa uttama vratanuM anupAlana karatA kALadharma pAmI svarge gayA. paNa mokSarUpI uttama phaLa ApanAruM munipaNuM emane phakta svarga ApanAruM thayuM eTale e kaMI AzcaryakAraka na thayuM. tyAM svargane viSe baMne e paraspara nakkI karyuM ke ApaNAmAMthI je prathama cyave tene bIjAe pratibodha devo. kahevata che ke sajjanonI maitrI bhaviSya phaLanI ja jovAvALI che. rAjagRhI nagarIne viSe koI medinI nAmanI pravINa strI hatI te mAMsa vecIne AjIvikA calAvatI hatI. kahevata che ke pApI janonI jIvikA paNa malina hoya che. e medinIne koI zeThanI strI sAthe daDha maitrI thaI ane tene ja te niraMtara mAMsa ApavA lAgI. pelI paNa medinIne kahevA lAgI-he sakhi ! tAre havethI mArA vinA anya koIne mAMsa ApavuM nahIM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM che ke nIca jananI sAthe rahevAthI nIca AcaraNa thAya che ane tethI ja mANasa evAnI sAthe lapaTAya che. zeThanI strIe medinIne prItine lIdhe tenA kuTuMba sahita potAnA ghara pAse lAvIne rAkhI. kahevata che ke gADha premathI paravaza banelA mANaso potAnI niMdAnI paNa darakAra karatA nathI. have purohita putrano jIva jAtimadane lIdhe medinInI kukSie putrapaNe avataryo; athavA to karma yogya avasare nizcaye yogya phaLa Ape ja che. vaLI zeThanI strI jene niraMtara mRtabALaka ja avataratAM hatA. teNe paNa teja vakhate eka mRtabALAne janma Apyo. kahevata che ke A jagatamAM koInA sarve manoratho vidhie pUryA nathI. medinIe te vakhate sakhIne potAno putra ApavAnI ane prANarahita bALA pote rAkhI levAnI vAta karI. kAraNa ke potAnuM bagADIne mitranuM kArya sAdhI ApavuM ene ja paMDita puruSo maitrI kahe che. e sAMbhaLIne zeThanI strIe e putrane sadya gupta rIte potAne ghera maMgAvI lIdho; eka nirdhana manuSya kyAMthI koIno dravyabhaMDAra maLI javAthI chAnI rIte potAnA gharabhego kare che tema. zeTha to putra janmyo jANIne tatkSaNa bahu harSa pAmyo; ane megha eTale varSAdano chaMTakAva thavAthI nIpavRkSa aMkurita thAya ema e paNa romAMcita thayo. vaLI e zeTha ema paNa ciMtavavA lAgyo ke aho ! mAre putra thayo eTaluM ja nahIM paraMtu e jIvato paNa rahyo; eTale to mAre bhojana, ane te para dakSiNA paNa maLe evuM thayuM. dhanavAna zeThe vaLI A prasaMge hoMzethI vRddha varjhanaka mahotsava paNa karyo; kAraNake zuM priya putra avatarye mAtapitA potAnA manoratho nathI pUratA ? * pachI avasare zeThe potAnA samAna gotrikonI samakSa, putranuM, guNane anusAre, nAma pADyuM. ema ke Arya (prabhAvazALI) jIvane lIdhe vaMza meta eTale TakI rahyo mATe meta Arya-metArtha evuM nAma ho. have A bALaka pitAnA gRhane viSe zukla pakSanA caMdramAnI peThe dinapratidina vadhavA lAgyo. anukrame pitAe ene samagra ucca kaLAnuM jJAna apAvarAvyuM. ema karatAM karatAM e bAlyAvasthA pasAra karIne suMdara strIone moha upajAvanAra evI yuvAna vaye pahoMcyo; jevI rIte AmraphaLa khaTAzaguNane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 28 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyajIne miSTabhAvane pAme che tema. evAmAM eno pUrvabhavano mitra je deva hato te ene zuddha samakita prApta karAvavA mATe enI pAse Avyo, jemAM potAnA prItipAtra evA mitrane ghera bIjo mitra prAsaMgika salAha levA devA Ave che tema. e deve ene dharma ane zairyane ApanAra, tathA vairAgyane utpanna karanAra evAM svapno batAvavA vagere vidhAnothI aneka rIte bodha Apyo. paraMtu ene e bodha lAgyo nahIM. kAraNake moha tyajavo e bahu duSkara vAta che. pachI anukrame zeThe putrano ATha kanyAo sAthe vivAha karyo. ene ekavAra pAlakhIne viSe besI pharato joIne pelo mAMsavALo AMsu lAvIne potAnI strIne kahevA lAgyo- "jo ApaNane putra prApta thAya to huM paNa Ama karuM." evAmAM to tenI strI-medinIe banyo hato te sarva vRttAMta devamAyAne lIdhe ene atheti kahI dIdho. eTale to patie e (metArya)ne zibikAmAMthI kSaNavAramAM khADAne viSe pADI dIdho; jevI rIte (yogInuM) asad AcaraNa yogInA manane upazamazreNInA chevaTanA pagathIyA parathI pADI nAkhe che tema. pachI yamadUtanA jevo unmatta e medana to baMdhujanonAM mukha jhaMkhavANA karI daI e metAryane potAno baMdIvAna hoya tema bharsanA karato karato potAnI jhuMpaDIe kheMcI gayo. tyAM mAMsa madha AdinI gaMdhane lIdhe aneka mAkhIovALA kALAmaza narakavAsa jevA carabInA bharelA jhuMpaDAmAM rahyo chatA e atyaMta viSAda pAmyo. ene e pramANe vilakSazUnyacitta joIne pelo deva tyAM prakaTa thayo ane ene kahevA lAgyo che mitra ! meM tane aneka vakhata bahu bahu bodha dIdho che chatAMye tuM haju sarva jANatAM chatAM pramAda kare che ? metArya kahe-he mitradeva ! huM sarva jANuM chuM; paNa mArAthI Aja vakhate dIkSA levAnuM banaze nahIM. kAraNake mArI jevAo bahu bhIrU eTale bIkaNa hoya che. mATe kRpA karIne mane bAra varasanI avadhi Apo. tyAra pachI tame je kahezo te huM karIza; kAraNake tame mArA kharekharA guru cho. e sAMbhaLIne devatAe paNa kahyuM-tArA manamAM anya paNa je hoya te kahe, ke jethI te paNa huM pUrNa karuM. aho ! prema zuM nathI Apato ? e abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 29 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parathI metArya paNa harSa pAmIne kahevA lAgyo-he deva ! mane rAjAnI kanyA apAvo ke jethI mAruM kulahInatArUpI kalaMka nAza pAme. kharuM ja che ke jema jema lAbha thato jAya che tema tema lobha vadhato jAya che. deve ene kahyuM-sAMbhaLa, dAna devAthI kASTanA devanA mukha paNa ughaDe che; mATe he bhAI ! jo A eka suMdara chAga tane ApuM chuM te haMmezA ratnonI ja viSTA kare che-te ratno tAre rAjAne AdarapUrvaka bheTa ApyAM karavAM. zreSThiputra metArye paNa sAkSAt lAbha poteja hoya evo e chAga, je lakSaNathI to eka uttama azva jevo hato, tene harSapUrvaka laIne potAnA gharanA AMgaNamAM bAMdhyo. pachI e chAga to devatAnA evA akathya prabhAvathI hamezAM ratno mUkavA lAgyo. te ratno metAryano pitA eka thALamAM bharIne rAjAne mahele gayo. tyAM eNe e ratnapUrita thALa ene bheTa mUkyo; ane vijJapti karI ke, ApanI putrI mArA putra vere Apo. kharekhara rAgIjano sthAnAsthAna kaMI jANatA nathI. rAjAnA mANaso to "are, AvuM asamaMjasa zuM kahe che ? he vRddha ! tArI buddhi bhraSTa thaI ke zuM ?" ema kahIne ene coranI peThe gaLethI ja pakaDyo ane bahAra hAMkI kADhyo. paNa e to pratidina e pramANe ja ratnano thALa bharIne rAjAne bheTa ApI jato; jANe potAnA vIza nakhonA pragharSaNathI ja upArjana karIne kyAMkathI laI Avato hoya nahIM, arthAt vinA prayAse, enI meLe ja kyAMkathI maphata maLI jatAM hoya, ne rAjAne ApI jato hoya ema. ane rAjA paNa lobhI eTale lobhane lIdhe haMmezA e bheTa laI leto. paNa eNe potAnI kanyA to ene ApI nahIM. aho juo to kharA. zreNika paNa kevuM kare che ? paNa ekadA abhayakumAre zeThane pUchyuM "tame A maNIo nitya kyAMthI lAvo cho ? amArA jevA A samagra pRthvInA svAmIthI paNa AvA ratnonuM dAna deI zakAtuM nathI." eTale pelAe uttara Apyo-he maMtrIzvara, Apa satya pUcho cho; Apano prazna vAstavika che. paNa mAre tyAM eka chAga che te, svAti nakSatranA megha jema motInA samUhane utpanna kare che tema, nitya maNionI ja viSTA kare che-mUke che. te parathI rAjaputra abhayakumAre abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 30 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM-A tAro AvA guNavALo chAga che te thoDA divasa amAre tyAM paNa mUkI jA. aho ! potAnI strInI peThe lakSmI paNa kone priya nathI ? zeThe hA kahI chAga Apyo e abhayakumAre rAjAnA mahelamAM bAMdhyo. juo ! mAnavajananuM ke pazunuM, teo je kArya karI Ape che tene lIdhe ja gaurava thAya che. have zreSThine ghera maNi mUkato hato te chAga rAjAne tyAM to bhUta paNa bhAgI jAya evI utkaTa gaMdhavALI bahu lIMDI mUkavA lAgyo. eTale abhayakumArane nizcaya thayo ke jarUra e koI devanI mAyA che. teNe vaLI enI parIkSA karavA mATe e zeThane kahyuM ke "zreNika rAjAne caityavaMdana karavA vaibhAragiri para jatAM (tApane lIdhe) kaSTa veThavuM paDe che, mATe emanA rathane tyAM jatAM rAjamArganI jema leza paNa tApa na lAge ema karI Apo." abhayakumAre evI mAgaNI karI eTale turata rathane javAne mArge devazaktithI vAdaLAM caDhI AvyAM ane tene lIdhe chatrachAyA thaI rahI. pharIthI vaLI bIjuM abhayakumAre pelAne kahyuM-A nagaranA koTane tuM suvarNamaya (sonAno) karAvI Apa. kharekhara vicakSaNa puruSo bIjA pAse evuM ja kArya karAve che ke je AzcaryabhUta ane duSkara hoya. paNa devatAe to IndrajAlikanI jema tatkSaNa nagarano koTa suvarNano karI dIdho. eTale pachI abhayakumArane paNa tene rAjaputrI ApavAnuM mana thayuM tethI ene kahyuM-jo tuM samudranA mojAthI snAna kare to rAjA tane potAnI putrI Ape. kharuM ja che ke vicakSaNa puruSa malina eTale aNadhoyelA mukhe tilaka karato nathI. abhayakumAra kahe che tyAM to pRthvImAMthI phUMphADA mAratA sarponA guMchaLAne guMchaLA nIkaLI AvatA hoya athavA kyAMkathI yuddha karavAne jozabaMdha mahAsenA vahI AvatI hoya evo lokone bhAsa karAvato, pracaMDa vAyu ane puSkaLa retI uchALato, tathA mahAna garjanA karato ratnAkarasAgara dhasato Avato dekhAyo. te jANe potAnA uchaLI rahelA mojAMrUpI hasto UMcA karIne (potAnA) putra caMdramAne AliMgana devAne 1. caMdramA samudramAMthI nIkaLyo-utpanna thayo kahevAya che mATe samudrano putra. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga channu) 31 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Icchato hoya nahIM ! (evo bhAsa thavA lAgyo.) vaLI ene viSe phINa phINa thaI rahyA hatAM tethI to jANe zvetavastra dhAraNa karIne harSa sahita magadha dezanI nadIone jAte varavAne Avelo vararAjA hoya nahIM evo dekhAto hato ! zaMkha-chIpo-motI ane maNionA samUha paNa ene viSe hatA te jANe magadharAjane mATe prIti sahita te te vastuonI bheTa lAvyo hoya nahIM ema samajAtuM hatuM ! ane matsya-makara-karma vagere je enAmAM hatA tene nhAne to atyaMta harSaghelo samudra, jANe potAnA kuTuMbIone batAvavAne udyata thayo hoya nahIM (ema jaNAtuM hatuM !). AvA devamAyAthI AvelA samudranA jaLamAM snAna karIne zreSThiputra metArya pUrNa zuddha thayo. kAraNa ke mAnavajanathI zuddha thayelAo paNa devatAothI vizeSa zuddhi prApta kare che. pachI "have bahu thayuM" jANI zreNikarAjAe ene potAnI putrI ApI. Ama navanava strIonA sahavAsamAM e vaNikaputra pAlakhImAM besIne niraMtara nagarane viSe pharavA lAgyo; kAraNake evA puruSonI bhAgyasaMpadA koI avarNanIya prakAranI hoya che. vaLI evI patiparAyaNa, kuLavAna ane zIlavratavALI e nava patnIothI metArya, eka dharmabuddhi muni brahmacaryanI nava uttama vADa vaDe zobhe tema, zobhavA lAgyo. ane sarva strIo saMgAthe nizadina suMdara viSayasukha bhogavatAM jANe bAra divasa ja thayA hoya nahIM tema bAra varasa vyatIta thayAM. e vakhate avadhi pUro thayo eTale eno mitra-devatA hato te ene cAritra levAnuM samajAvavAne punaH tyAM Avyo. kAraNa ke satparaSono potAnA mitra pratye sarvadA sneha rahe che. paNa metAryanI strIoe e devatAne kahyuM- he deva ! kRpA karIne, tyAre amane paNa eTalA varSa Apo. je kRpA tame ekane darzAvI te amane nahIM maLe ? potAnA mitranI strIonA AvA uparodhathI emane paNa devatAe hA kahI. prArthanA karyAthI kalpavRkSo paNa manavAMchita pUre che to devatA pUre emAM zuM ? Ama metArya covIza varSa paryanta devasukha bhogavato pUrvabhavanA saMcita karmane lIdhe gRhasthAzramamAM raho; kAraNake baMdhanothI jakaDAyelo hoya e baMdikhAnAmAMthI 32 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yava lIdhA haze ? e zAMtacittavALA ane Indriyone damana karavAvALA jaNAya che, eTale cokkasa nirlobhI hovA joIe. athavA to emaNe e lIdhA paNa hoya kAraNa ke kaMcana ne kAminIno kone lobha nathI hoto ? ema vicArIne eNe munine AdarapUrvaka pUchyuM-ahIMthI yava koNe lIdhA te kaho. kAraNake hamaNAM ja ahIM tamArI najare hatA e tame jANo cho. muni jANatA hatA chatAM kauMca pakSI tarapha dayAbhAva dharAvIne sonIne kAMI paNa pratyuttara Apyo nahIM; kAraNake sAdhupuruSo parane pIDA utpanna kare evAM vAkyo bolavA karatAM muMgA ja rahe che. eTale sonI to munine cora samajIne jANe potAne ja pApakarmathI vIMTALato hoya ema enA mastakanI AsapAsa bhIno karelo cAmaDAno kaTako (vAgharI) vIMTALavA lAgyo. chatAM munie ene "yava kauMcapakSI carI gayo che" e vAta jaNAvI nahIM. Ama muni mauna rahyA eTale to sonIe ene mastake peluM cAmaDuM kasakasAvIne bAMdhyuM. ethI emanA marma atiniSpharapaNe bherAtAM hoya evI dusaha pIDA munine thaI. chatAM lezamAtra krodha na thayo, eTaluM ja nahIM paNa UlaTI enA pratye karUNA utpanna thaI; kAraNake mahAtmA puruSonI AvI ja rIta hoya che. "huM A pRthvIpara hota nahIM, to A sonInI Ama mArA tarapha duSTa vartaNuka thAta nahIM kAraNake citrakArathI kAMI gaganane viSe citra AlekhAtuM nathI. mAre mATe ene AvA kAryamAM prayojAvuM paDyuM eTale emAM kharuM kahIe to mAro ja doSa che. lIMbaDAnI pAse rahelA AmravRkSamAM jo kaDavAza Ave to te lIbaDAno ja doSa. jo e sonI mane Avo upasarga na kare to mane kSamAnI taka maLe ja kyAMthI ? kemake kasoTI para ghasAyA vinA vidrama-paravALAnuM teja dekhAvAmAM AvatuM nathI. mane Aje ghaNe divase koI daivayoge ja kSamA karavAno Avo avasara maLyo che. Ave prasaMge kSamA karavI teja (sAcI) kSamA che. anyathA nahIM. enI kRpAthI mane kSamA karavAnI uttama taka AvI rIte prApta thaI tethI e mAro kevaLa upakArI thayo che; ane te mAre eka dharmagurunI samAna pUjya che. paNa mane eTaluM manamAM bahu sAle che ke e mAre nimitte agAdha bhavasamudramAM paDaze ane tyAM ene atyaMta vedanA. 34 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yava lIdhA haze ? e zAMtacittavALA ane Indriyone damana karavAvALA jaNAya che, eTale cokkasa nilabhI hovA joIe. athavA to emaNe e lIdhA paNa hoya kAraNa ke kaMcana ne kAminIno kone lobha nathI hoto? ema vicArIne eNe munine AdarapUrvaka pUchyuM-ahIMthI yava koNe lIdhA te kaho. kAraNake hamaNAM ja ahIM tamArI najare hatA e tame jANo. cho. muni jANatA hatA chatAM kauMca pakSI tarapha dayAbhAva dharAvIne sonIne kAMI paNa pratyuttara Apyo nahIM; kAraNake sAdhupuruSo parane pIDA utpanna kare evAM vAkyo bolavA karatAM muMgA ja rahe che. eTale sonI to munine cora samajIne jANe potAne ja pApakarmathI vIMTALato hoya ema enA mastakanI AsapAsa bhIno karelo cAmaDAno kaTako (vAgharI) vIMTALavA lAgyo. chatAM munie ene "yava kauMcapakSI carI gayo che" e vAta jaNAvI nahIM. Ama muni mauna rahyA eTale to sonIe ene mastake peluM cAmaDuM kasakasAvIne bAMdhyuM. ethI emanA marma atiniSpharapaNe bhedatAM hoya evI duHsaha pIDA munine thaI. chatAM lezamAtra krodha na thayo, eTaluM ja nahIM paNa UlaTI enA pratye karUNA utpanna thaI; kAraNake mahAtmA puruSonI AvI ja rIta hoya che. "huM A pRthvIpara hota nahIM, to A sonInI Ama mArA tarapha duSTa vartaNuka thAta nahIM kAraNake citrakArathI kAMI gaganane viSe citra AlekhAtuM nathI. mAre mATe ene AvA kAryamAM prayojAvuM paDyuM eTale emAM kharuM kahIe to mAro ja doSa che. lIMbaDAnI pAse rahelA AmravRkSamAM jo kaDavAza Ave to te lIMbaDAno ja doSa. jo e sonI mane Avo upasarga na kare to mane kSamAnI taka maLe ja kyAMthI ? kemake kasoTI para ghasAyA vinA vidyuma-paravALAnuM teja dekhAvAmAM AvatuM nathI. mane Aje ghaNe divase koI daivayoge ja kSamA karavAno Avo avasara maLyo che. Ave prasaMge kSamA karavI teja (sAcI) kSamA che. anyathA nahIM. enI kRpAthI mane kSamA karavAnI uttama taka AvI rIte prApta thaI tethI e mAro kevaLa upakArI thayo che; ane te mAre eka dharmagurunI samAna pUjya che. paNa mane eTaluM manamAM bahu sAle che ke e mAre nimitte agAdha bhavasamudramAM paDaze ane tyAM ene atyaMta vedanA 34 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogavavI paDaze." AvI uttama bhAvanA bhAvatAM kSaNavAramAM enAM nayana bahAra nIkaLI paDyAM ! te jANe munine have kevaLajJAnadarzanarUpI cakSu Avaze, mATe amAruM zuM kAma che ema kahIne jatAM rahyAM hoya nahIM ! eTalAmAM vAta ema banI ke eja sthaLe koI lAkaDAMnA bhArAvALAe potAne mastakethI bhAro pachADyo temAMthI eka kaTako UDIne pelA kauMcapakSIne kaMThe lAgyo-vAgyo tethI tenA mukhamAMthI vamana thaIne pelA yava nIkaLI paDyA. hA ! thoDA vakhata pahelAM A pramANe banyuM hota to kevuM sAruM thAta ? loko to e joIne pelA sonInI niMdA karavA lAgyA-he atiadhama ! pApanA karanArA ! teM muni pratye kema geravartaNuka calAvI ? tArA yava to kauMca carI gayo hato ! mahAmuni tarapha AvuM vartana calAvyuM te "khAI gayo bhuMDa, ne mAra khAdho pADe ! evuM thayuM che. he duSTa ! RSinA ghAtaka ! have tArI zI gati thaze ? tuM kyAM jaIza ? tArA jevAnuM mukha jovAmAM paNa loko pApa gaNaze. prajAjana sonIno Ama tiraskAra kare che tyAM to koI parAkramI vIra puruSa zatrunA daLane haNIne jaya patAkA meLave tema sAdhu mahArAjAe ghAtakarmane haNI lIlAmAtramAM kevaLajJAna lakSmIne prApta karI. locana gayAM hatAM chatAM kevaLajJAnarUpI cakSuthI ene sarva lokAloka prakAzita dekhAvA lAgyuM. athavA to ema ja kahone ke A locana Adi je che te kevaLajJAnarUpI rAjAnA sevakanA paNa sevaka jevAM che. pachI jenAM sarva karma khapI gayAM che evA e muni zvAsa rUMdhAI javAthI kALadharma pAmI eka samaya mAtramAM zAzvatI siddhine pAmyA; kAraNake cetanano svabhAva ja evo che ke UMce caDhavuM. jevI rIte sAthe coMTeluM kASTa chuTuM paDI jAya to tuMbaDuM jaLamAM ekadama upara gati karI Ave che, ane vaLI jema agninI zikhA para UMce jAya che te pramANe ja jemaNe potAnAM sarva karma khapAvyAM che temanI gati paNa urdhva che." jainadharmarUpI zreSTharAjyanuM jANe ekachatratva batAvatI hoya nahIM evI, UMdhA dharI rAkhelA chatranA AkAranI, madhyabhAgamAM ATha yojana jADI ane tyAMthI nyUna thatI thatI cheka cheDe mAkhInI pAMkha karatAM paNa pAtaLI, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga chaThTha) 35 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyalokapramANa siddhazilA che. te zilAnI upara eka yojana pachI kevaLa aloka che. ahIMthI mokSe jato jIva, siddhadazAmAM; e siddhazilAnI uparanA yojananA chevaTanA covIzamA bhAgamAM sthiti karI rahe che ane tyAM ahIMnA zarIrano betRttIyAMza bhAga avagAhe che. Ama tyAM sarva jIvono ekasarakho zAzvatabhAva varte che. tyAM nathI ISTano viyoga, nathI vairino meLApa, nathI dInatA-abhimAna-janma jarA ke mRtyu, nathI Adhi ke vyAdhi. vaLI kheda-bhaya-zoka-tiraskAra-cheda-bheda-vadha-baMdhana Adi ke anya paNa kaMI azubha tyAM nathI. kAraNake kSIrasAgaramAM khArAza hoya nahIM. tyAM to anaMta vIrya, anaMta jJAna, anaMta sukha, anaMta darzana, ane anaMta cAritra-e anaMtA pAMcavAnAM jANe paMcatAnA vijayasUcaka hoya nahIM ema tyAM niraMtara varte che. je sukha e siddha rAzinA jIvone che te nathI A manuSyalokamAM, ke nathI devalokamAM. kAraNake sUryanA teja jevuM teja anyatra kyAMya hoya nahIM. jema eka puliMda hato te pote jAte joyelA nagaranI zobhA kevI hatI te koIpaNa upamAthI samajAvI zakyo nahIM tema A siddhanA jIvonAM sukha paNa koI varNavI zake nahIM. e puliMdanuM daSTAMta A pramANe atyaMtarUpane lIdhe IndrasamAna, uttama buddhine lIdhe bRhaspati tulya, ane tejasvitAmAM sUrya karatAM paNa zreSTha-evo jitazatru nAme rAjA hato. ekadA A jitazatru rAjA eka viparIta zikSita azva para ArUDha thayo evAmAM e azve ene upADIne eka gADha adhaMkAramaya araNyane viSe lAvIne nAkhyo; jIvahiMsA jevI rIte prANIne bhava (anekavi) ne viSe nAkhe che (anekabhava karAve che) tema. tyAM, te eka lobhI mANasanI jema tRSNAne lIdhe duHkhI thavA lAgyo tethI jaLa zodhavAne azva parathI nIce utaryo; kAraNake UMce rahevAnuM (ucca sthAna) to svastha ke sukhI hoya tene ja goThe che. tRSA bahu lAgI hatI paNa kyAMyathI jaLa maLyuM 1. paMcatA=paMcatva-mRtyu. 2. bhila. 3. tRSNA (1)lobha (2)pANInI tarasa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 36 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi tethI mUrchA AvavAthI te pRthvI para DhaLI paDyo. sukumAra prANIo jarAjarAmAM paNa kaleza pAme che, to mahAdu:kha AvI paDe tyAre to zuM thAya ? evAmAM tyAM jANe rAjAnA koI uttama karmathI AkarSAIne ja hoya nahIM ema eka bhilla AvI pahoMcyo. te rAjAno suMdara veSa joIne bahu vismaya pAmyo. ane "A jarUra koI moTo rAjA AvI durdazAne pAmyo che mATe enA para upakAra karuM, kAraNake mArA jevAne AvA moTA mANasano samAgama kyAMthI ?" ema vicArI teNe tatkSaNa kamaLapatrane viSe jaLa ANI rAjAnA mukhapara chAMTyuM. aho ! enA jevA bhillane viSe paNa kevo dayAguNa rahelo che ! jaLa chAMTavAthI rAjA turata ja zuddhimAM Avyo. aho ! "abhidhAna saMgraha" (koSa) ne viSe jaLanAM 'jIvana,' 'amRta' Adi uttama nAmaparyAya kahyAM che e yukta ja che. pachI nidrAmAMthI jAgyo hoya ema cAre dizAmAM daSTi pheravato rAjA beTho thayo eTalAmAM enuM sarva sainya ciMtAne lIdhe enI pAchaLa zodhamAM nIkaLyuM hatuM te tyAM AvI pahoMcyuM eTale rAjA tyAMthI nagara bhaNI jatAM potAne jIvADanAra e puliMdane sAthe laI gayo; jema dharmAstikAya jIvanA pudgaLone anya sthAne laI jAya che tema. nagaramAM jatAM e puliMda UMce joI joIne nagaranI zobhA nihALavA lAgyo. paNa enA jevo araNyavAsI jene AvAM suMdara jaMgama maMgaLo jovA na maLyA hoya te Ama kAna mAMDIne UMce netre joI rahe emAM kAMI Azcarya nathI. pachI tyAM rAjAe tene apsarA samAna manahara strIo ane sevakavarga sahita eka AvAsa rahevAne mATe Apyo. kAraNake kRtajJa puruSonA kAryo suMdara hoya che. A pRthvI para be narono ja sarvadA khapa che. eka, je apakAra para upakAra kare che; ane bIjo, je upakAra para kadi apakAra karato nathI. vaLI zaurya, dhairya, nIti, dAkSiNyatA, vaktRtva, sthiratA ane gaurava Adi guNono samUha bhale hoya; paNa jo "upakAra karavo" ane 'upakAra jANavo' e be guNo na hoya to te sarva netra vinAnA mukha jevuM lAge che. tyAM puliMde ghaNA divasa vArAMgaonA sparzarUpa-rasa-gaMdha ane susvaronA upabhogamAM nirgamana karyA; apsarAonI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga channu) 39 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgAthe devatAo kare tema. eTalAmAM jANe enI utkRSTa saMpatti jovAne mATe ja hoya nahIM ema varSARtu AvI. eTale, jemAM aneka zveta bagalIo hAra baMdha UDA UDa karI rahI che evI vAdaLIo AkAzane viSe dekhAvA lAgI-te jANe rAjAne jIvitadAna ApanAra puliMdanI zilAlikhita (zilA para kotarelI) yazaH prazastio hoya nahIM ! kudaratI vairI evA jaLanI saMgAthe mitratA thaI mATe atyaMta harSa utpanna thayo hoya nahIM ! ema dekhAtA AkAzamAM vijaLInA camakArA thavA lAgyA. vaLI pRthvIne potAnA zatrurUpa ghoravAyunI kukSine viSe rahelI joI jANe megharAjAne matsara utpanna thayo hoya nahIM ema e potAnAM moTA moTA tIra jevA tIkSNa chAMTAothI ene (pRthvIne) bhedavA lAgyo. ane "he puliMda ! tuM A navA tAjA jaLane viSe pUrvanI peThe krIDA karavA cAla" ema kahI ene bolAvatA hoya nahIM ema jharAo khaLakhaLa avAja karavA lAgyA. e samaye pelo puliMda UMcA mahelanI agAzIne viSe Ubho Ubho nadInALAo vahI rahyA hatAM e joto hato. tyAM ene potAno aTavIpradeza bahu sAMbharI Avyo, hastine viMdhyAcala parvatanI bhUmi sAMbharI Ave ema. eTale ene tatkSaNa potAnA saMbaMdhI puliMda lokone maLavAnI utkaMThA thaI. kAraNake AmravRkSanA vanane viSe rahyA chatAM UMTane to lIMbaDo ane khajurI pratye ja IcchA rahe che. ahIM have vizeSa rahevAnI sarvathA anicchAvALA bhilane rAjAe mAMDamAMDa javAnI rajA ApI. kAraNake upakAra karanAra vyaktino parityAga sajjanone prANatyAga karatAM paNa vizeSa du:khada thaI paDe che. bhIlanI sAthe jatI vakhate AjJAMkita anucaro hatA ane pote zreSTha vastra ane AbhUSaNo paheryAM hatA, eTale e gayo tyAM enA baMdhujano paNa ene bahuvAra sudhI joI rahyA chatAM oLakhI zakyA nahIM. paNa UlaTAM ene joIne bhayathI nAsI javA lAgyA, jevI rIte tapasvIonA mRga sAdhujanone paNa joIne nAsI jAya che tema. paNa puliMde "tame Ama bhayabhIta thaIne kema jatA raho cho, huM phalANo puliMda chuM, ApaNe pUrve vividha prakAre krIDA karatA tenuM zuM tamane smaraNa nathI ?" abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 38 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema kahI emane vizvAsa besADyo. eTale tarata ja eo ene bheTI paDyA. te jANe nitya lAlanapAlana thayeluM hovAthI bahu mRdu thayelA enA zarIranuM sparzasukha meLavavAne arthe ja hoya nahIM ! emaNe pachI atyaMta harSa sahita ene pUchyuM-bhAI ! tuM ATalA divasa kyAM hato ? ame tArI sarva sthaLe zodha karI hatI, paNa guptamaMtranI peThe tuM kyAMya dekhAyo nahIM. pelA bhIle paNa potAnI yathAsthita hakIkata atheti kahI batAvI te sAMbhaLI badhA bhIlo bahu vismaya pAmyA. kAraNake e rIte emane svarganuM sukha anubhavavAnuM maLyuM. vaLI emaNe ene evA evA prazno pUchyA ke ApaNI strIo jevI tyAM strIo kharI ke ? ApaNA caNoThInA hAra jevA tyAM hAra kharA ke ? ApaNA nivAsa che tevAM tyAM nivAsasthAna kharA ke ? A ane evA ja bIjA prazno emaNe pUchyA, paraMtu e (bhilla) nagara kevuM hatuM e jANato hato chatAM lezamAtra uttara ApI zakyo nahIM. kAraNake nagaramAM je hatuM tenI samAna ahIM kaMI paNa hatuM nahIM. (kavi kahe che) he jano ! eja pramANe siddhanA sukhonI bIjA koI paNa sukhanI sAthe sarakhAmaNI thaI zake nahIM. to paNa huM tenuM kaMIka udAharaNa ApuM chuM te sAMbhaLo. veNu-mRdaMga-vINA AdinA svara saMgAthe uttama gIta niraMtara sAMbhaLavAnAM hoya, svarUpavAna strIo nitya dRSTie paDatI hoya, uttama sugaMdhI dravyo suMghavA maLatAM hoya, zreSTha prakAranA pakavAna jamavA maLatAM hoya, Icchita madhura ThaMDA jaLa pIvA maLatAM hoya, svAdiSTa mukhavAsa ArogavA maLatA hoya, atyaMta mRdu zayyA suvA maLatI hoya, ane meghanI garjanAthI camakelI priyA pote AvIne AzleSa detI hoya-AvA bhogavilAsamAM rahetA manuSyane je sukha prApta thAya tethI anaMtagaNuM sukha siddha dazAne viSe varte che. siddhanA sukhano khyAla kaMIka AthI paNa AvI zakaze ke-eno anaMtamo bhAga paNa samasta AkAzane viSe samAI zakato nathI. AvA zAzvata ekAMta sukhane viSe e metArya munino jIva yAvacaMdradivAkarau sthita thaIne raheze. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga channu) 39 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni ane sonI saMbaMdhI vAta pharatI pharatI rAjA zreNikane kAne pahoMcI. e jhera jevI hakIkata sAMbhaLIne enAM netra lAlacoLa thayA ane eNe muninI hatyA karanArAne sahakuTuMba haNavAno Adeza karyo. paNa te ja kSaNe e hatyArA sonIe paNa ghara baMdha karI aMdara sahakuTaba pravrajyA grahaNa karI. kAraNake mRtyu samAna bhaya nathI. pachI dIkSita thayelA e sarve rAjAnI samakSa gayA ane ene dharmalAbha pUrvaka AzIrvAda dIdho ke "he rAjana jema sUrya tejanA aMbAravaDe vRddhi pAme che tema tArAM dharma kAryo paNa vRddhi pAmatAM rahejo. jainadharmane viSe daDhatAvALA rAjA zreNike paNa e sonIne vaLatuM khAsa karIne kahyuM ke-jyAMsudhI tuM jIve tyAM sudhI A tArA cAritrane sArI rIte pALaje. huM tane eTalA mATe ja choDI mUkuM chuM." aho dhanya che paMDita puruSone ke teo sAdhAraNajanone bodha ApIne ke chevaTa baLa paNa vAparIne pApakAryo karatAM aTakAvI zuddhadharma pamADe che. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano chaThTho sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga sAtamo. zuddha samaktithI zobhatA zreNikarAjA cellaNA Adi aneka rANIo sAthe aMta:purane viSe divaso nirgamana kare che; ane sarvanItino bhaMDAra, uttamavikramazAlI, buddhimAna maMtrIzvara abhayakumAra paNa dharma, artha ne kAma-e traNe puruSArtha sAdhato sarva rAjakAryabhAra calAve che. evAmAM atyaMta sukhamAM rahetI cellaNArANIno durdarAMkadeve Apelo hAra ekadA, baMdhuono sneha truTe che tema truTI gayo. bahu vakra hovAthI e hArane koI pAcho sAMdhavA samartha thayuM nahIM. athavA to vaMza eTale je vAMsa-tenA vananA ati gahana evA madhyabhAgane kyAMthI ja joI zakAya ? vaLI koI e hAra kema sAMdhavo te jANatA hatA chatAM. "je e hAra sAMdhaze te mRtyu pAmaze ema hatuM tethI" ene sAMdhavA taiyAra thayuM nahIM. kemake prajvaLI rahelI agnimAM koNa paDe ? bhayaMkara sarpanA mukhane vize koNa hAtha nAkhe ? eTale zreNikarAjAe paTaha vagaDAvI ghoSaNA karAvI ke je koI e divya hAra sAMdhI Apaze ene eka lakSadravya ApIzuM. kAraNake AvAM mahatvanAM kAryo bahu dravya vinA thAya ja nahIM. e sAMbhaLI koI maNikAre (maNiyAre) vicAra karyo ke "e hAra sAMdhIne huM dravya grahaNa karuM. zA mATe evA lakSadravya vRthA jatA karavA ? mane agNuM varasa thayAM che, somAM be ochAM che. vaLI lakSmI durlabha che, prANa to pharI janmazuM tyAre Avaze ja. mArA nAmano uddhAra karanArA A putro che te jIve che e basa che. potAnA putrone arthe AjIvikA pUratuM na Ape e pitA zAno?" ema vicArIne paTaha vagADanArA pAse jaIne eNe paTahane chaLyo.-te jANe eNe kALarUpI sutelA sarpane jagADyo hoya nahIM ! eNe rAjA pAsethI pahelA ja ardha lakSa hastagata karyA; kAraNake ThAmavAsaNa levAM hoya to enuM paNa pahelethI bahAnuM devuM paDe che. - pachI te eka ekAMta sthaLe e hAra sAMdhavA-parovavA laI gayo; kAraNake suMdara kAvyaracanA karavI ho te ye ekAMtamAM ja thAya che. pachI tyAM sarakhI bhUmine viSe e hAra pAtharIne motIo barAbara goThavyA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 41 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane potAnA kAryanI siddhine arthe e hAranA dorAone madhavALA karyA. kAraNake madhavALuM eTale ke mIThuM bolanAruM mukha hoya che evA janonAM kArya siddha ja thAya che. pachI varavadhunA vastranA cheDAnI jema pelA dorAonA cheDAne ane motIone barAbara meLavIne mukyA. eTale e divya motIonA vedhane viSe madhanI lAlace kIDIo AvIne praveza karavA lAgI ane dorAnA cheDA mukhamAM laIne bahAra nIkaLavA lAgI kAraNake kArya siddha thayA pachI koNa bIje jAya ? jyAre sarve dorA motIonA vedhane viSe parovAI gayA tyAre maNIAre dorAnA cheDA kApI nAkhIne joIe te pramANe baMdha dIdhA. A pramANe buddhinA prayogathI eNe pUrve hato tevo hAra banAvI dIdho. athavA to evA mahAbuddhimAnanI buddhine zuM agamya che ? hAra taiyAra thayo ke turata maNikAranA mastakanA phUTIne sAta kaTakA thayA. pitAnA mRtyuthI zokAtura putroe enuM mRtyukArya karyuM. AvA prANa daIne paNa dravya mukI janAra pitAnA viyogathI kone du:kha na lAge ? pachI teo hAra laIne rAjAne devA gayA. koI avaranI vastu vinAkAraNa gharamAM rAkhI mukavI joIe nahIM-to pachI rAjAnI vastunuM zuM ja kahevuM ? rAjAe emano pAna sopArIthI ja satkAra karyo ane hAra lIdho; paNa emanA devA adhurA hatA te pacAsa sahastra dravya emane dIdhA nahIM. eTale vilakhe moMe ghera AvyA ne kahevA lAgyA "rAjAe to ApaNane chetaryAM ! evo anyAya karanArA rAjAnuM kAma te koNa kare ? moTA loko jyAM sudhI potAnuM kArya na siddha thayuM hoya tyAM sudhI ja nAnAonI pAse nIcA namIne AdarabhAva batAve che. jyAM sudhI kArya siddha na thayuM hoya tyAM sudhI ja Asana, zayana, dAna, bhojana ane vAtacItamAM gaurava dekhAya che. kAma thaI rahyA pachI koI pUchatuM ye nathI ke tuM zuM kare che? ApaNe ardhalakSadravyanI AzAe rAjAnA darabAramAM gayA hatA paNa tenI jagyAe hajAra ke so paNa maLyA nahIM. ahA ! jo zreNikarAjA Avo nyAya Ape to bIjA dravyAnurAgI rAjA zuM na kare ? hAthIne bhale keDa sudhI pANI hoya paNa tyAM javAmAM rAsabha eTale gadheDAonuM to nizcaye mRtyu ja thAya che. athavA eTalo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 42 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zreNika sAro che ke prathama ApeluM che te pAchuM laI leto nathI. kAraNake A kaliyugamAM evA loko paNa dekhAya che. evA paNa koI kRtaghnapApabuddhi loko hoya che ke jeo potAnuM kArya pUrNa thayA pachI potAnA para upakAra karanAra tarapha kevaLa bedarakAra rahe che eTaluM ja nahIM paraMtu emane vividha ane moTA saMtApamAM nAkhe che; pAradhIo haraNone phAMsAmAM nAkhe che tema. mATe ApaNA eTalA puNya sArAM ke AveluM gayuM nathI. kAraNake potAnI mULa mUDI hoya te na khoI bese ene ye bhAgyazALI samajavo." Ama mana vALIne maNikAranA putro potapotAnA kAmamAM joDAyA. kAraNake kAmadhaMdhAmAM joDAvAthI kAryasiddha thAya che; khAlI ciMtAthI kaMI thatuM nathI. have (vAta ema banI che ke) maNIAra ArtadhyAnamAM mRtyu pAmIne vAnararUpe avataryo che ne moTo thayo che tethI AkhA nagaramAM pharyA kare che, kAraNake A jAti kyAMya pagavALIne besatI nathI. e kaNikanI bhikSAvRtti karanArA brAhmaNanI jema gheraghera, pharatAM pharatAM ekadA potAno ja ghera Avyo; copATanI bAjImAM sogaThI (gharamAM) Ave che tema. ghara tathA gharanA mANasone joI ene vicAra thayo ke meM A sarvane kyAMya ekavAra joyela che. paraMtu eka maMda abhyAsIne graMtha yAda Avato nathI tema mane e yAda AvatuM nathI. A pramANe uhApoha karatAM enI AMkho mIMcAI gaI, ane satpuruSonI lakSmIne joIne durjanane thAya tema ene mUrchA AvI ne nIce bhUmi para paDI gayo. e joI enA putro kahevA lAgyA-A vAnara bahuvAra sudhI ApaNI sAmuM ne sAmuM joI rahyo hato, ne ApaNane joIne ja koI kAraNathI ene ekadama mUrchA AvI che; bImAra mANasane pittanA jorathI thAya tema. pachI emaNe ene potAno eka saMbaMdhI hoya ema zItaLa pANIno chaMTakAva karyo ane paMkhAvatI pavana nAkhyo. evAmAM mUrchA vaLavAthI vAnara Ubho thayo. khare ja jaLa ane vAyu ja jagatane jIvADanAra che. vAnarane jAtismaraNa jJAna thavAthI potAnI oLakhANa ApavA sAru eNe bhUmipara lakhyuM ke huM hAra sAMdhI ApanAro tamAro pitA maNIkAra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 43 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM. mArA karmone anusAre A gatimAM Avyo chuM e sAMbhaLI enA putrone, prANI mAtrane vividha nIcayonine viSe janma ApanAra je karmatenA tarapha ati dhikkAra utpanna thayo. "aho ! prANIne koIvAra devatA thayA pachI narakyonimAM janmavuM paDe che; rAjA thayo hoya tyAMthI zaMkano paNa avatAra Ave che; sakaLazAstranA vettA-mAMthI eka mUrkhamAM mUrkhano, ane cAre veda jANanAra vipranA avatAramAMthI eka mlecchano avatAra bhogavavo paDe che. eka vakhata kAmadeva jevuM rUpa hoya che tene bIjI yonimAM kadrupo avatAra paNa Ave che. bahu ja pavitratA-socamAM rahenArAne viSTAmAM kRmipaNe utpanna thavuM paDe che. saMsAra Avo che te jotAM chatAM paNa prANIo emAMthI nIsarI javAnuM mana ja karatAM nathI. tema zarIra ane mananAM anekAneka du:khorUpI kaMdano nAza karavAne dAvAnaLa samAna evA dharmano paNa teo Azraya letA nathI." maNikAranA putro ApramANe ciMtavana karatA hatA, evAmAM vAnare pharIthI akSaro lakhyA ke "rAjAe pAchaLa ApavA kaheluM ardhalakSa dravya tamane maLyuM ke nahIM ?" eTale putroe kheda sahita kahyuM ke "ghaNuM maLyuMAMgaLa bharIne nAkanI upara ! pAchaLa rAjAe amane phUTI badAma paNa ApI nathI; kAraNake mANasane zarama phakta AMkhanI ja che." e sAMbhaLI vAnarane rAjA pratye bahu krodha thayo ke have mAre kaMIka upAya karavo paDaze. kahyuM che ke nAnAne paNa krodha thAya te bhUMDo che. tyArathI e vAnara pelA hArane upADI lAvavAnI IcchAe chidro zodhavA lAgyo; kAraNake parAkrama karavAnI zakti na hoya evAne chaLakapaTa eja parAkrama. vAnare aMtaHpuranI najIkamAM vizeSa vakhata rahevA mAMDyuM; kemake sthAne ke asthAne jatAM tiryaMcane koI rokatuM nathI. ekavAra rAjahaMsI samAna suMdaragativALI ane hAra-kuMDaLa-keyUra vagere AbhUSaNo paherelAM hovAthI vizeSa zobhI rahelI cellaNArANI krIDA karavAne mATe eka dAsIne sAthe laI rAjAnA azoka bAgane viSe gaI; kAraNake caMdramA paNa eka ja kaLAthI saMtuSTa nathI raheto, haMmezA vizeSa vizeSa kaLA vadhArato jAya che. potAne jaLane viSe krIDA arthe utaravuM hatuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 44 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tethI potAnA sarva AbhUSaNo utArIne eNe dAsInA hAthamAM mUkyA. azoka vRkSanI nIce beThelI dAsIe paNa e badhAnuM eka guMchaLuM karIne potAne mAthe mUkyuM.- jANe ke potAne pUjanIya evI je rANI-tenI vastuo paNa potAne pUjya che; mATe te temane mAthe caDhAvatI hoya nahIM ! pachI cellaNArANI vAvamAM nahAvA utarIte jANe jaLane viSe paDeluM potAnuM pratibiMba levAne ja hoya nahIM ! vaLI rANIe ekadama nIce upara DubakI mAravAthI te bahu ja uchaLavA lAgyuM-te jANe celaNAnA dehano kyAMyathI mAMDamAMDa sparza thayo tethI potAno harSa batAvatuM hoya nahIM ! rANI pote paNa nhAtAM nhAtAM sIdhI ke tIrachI DubakI mAratI te vakhate te jANe sAkSAta jaLadevatA hoya evI zobhatI hatI. vaLI rANInI krIDAthI vAva paNa DoLAI gaI. athavA to moTAno bhAra moTA ja sahana karI zake che. vAvanA pANImAM vaLI rANInA zarIra para cALelo aMgarAga utarI Avyo-te jANe, jenA gharamAM ApaNe utarIe chIe tene bhADuM devuM paDe che, tema, vAve rANI pAsethI nhAvAnuM bhADuM lIdhuM hoya nahIM ! A avasare kyAMkathI pharato pharato pelo vAnara ahIM AvI pahoMcyo. athavA to jemanA citta avyagra na rahetA zAMtivALA hoya che tene avasara maLI ja rahe che. je azoka vRkSanI nIce pelI dAsI beThI hatI teja vRkSanI Toca upara te vAnara AvIne beTho. kAraNake kAryanI siddhi samIpamAM AvavAthI ja thAya che. Aje bahu vakhate mAro manoratha siddha thayo ema kaheto te jaLanA biMdunI jema Toca parathI eka zAkhA upara utarI Avyo. tyAM beThAbeThA teNe pelI dAsInA mastakaparathI bIjA AbhUSaNo na letAM phakta hAra ja laI lIdho; jevI rIte siMha bIjAne paDatA mUkIne hAka mAranArane pakaDI le che tema. e hAra eNe evI rIte laI lIdho ke dAsIne leza paNa khabara paDI nahIM; kAraNake hastalAghavavALAomAM evI jAtanI kaLA hoya che. pachI vAnara ciMtavavA lAgyo ke-have A hAra eka paNa motI hAtha na Ave tema toDI nAMkhIne pheMkI dauM ? ke koI gupta sthaLe kRpaNa puruSo dhana saMtADe che tema saMtADI dauM ? athavA mArA jAtibhAI vAnarone abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 45 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAMthI aneka motI Ape ke jethI te paherIne eo paNa manuSyonI peThe zobhI nIkaLe ? athavA to AvA vikalpo ja mAre zA mATe karavA ? A hAra mArA putrone ja ApuM. kharI rIte eo ja A dakSiNA ne yogya che, ema vicArI eNe e hAra koIne khabara na paDe tema potAnA moTA putrane jaIne Apyo. putre paNa AkAzane jhaLahaLAvI muktA evA e hArane grahaNa karyo; kAraNa ke amuka kAryanuM pariNAma zuM Avaze eno pahelAthI koI viralA ja vicAra kare che. evAmAM callaNArANI, samudramAMthI lakSmI bahAra Ave tema, vAvamAMthI bhIne zarIre bahAra AvI. dAsIe potAnA mastaka parathI AbhUSaNo utAryA to temAM hAra na maLe. divya hAra gayo jANI bahu zoka karatI. callaNArANIno to jANe jIva ja UDI gayo ! teNe dAsIne kahyuMare ! tuM UMghatI luMTANI ! mUrkha, khare ja tArA galophAM kANAM thayA che ane tuM khAya che ? ATalo hAra na sAcavI zakI tyAre teM karyuM zuM ? have vara vinAnA jAnaiyA zA kAmanA ? mane e hAra vinA ekapaNa AbhUSaNa gamatuM nathI. kemake vidvAnone paNa dhvanikAvya vinA. bIjuM kAvya racatuM nathI. dAsIe kahyuM ke-svAminI ! mane paNa kadi na thayuM hoya evuM Azcarya Aja thAya che. tame mArA para krodha nA karo. kAraNake meM to pazu ke manuSya koIne hAra laI jatAM joyo nathI. tame snAna karatA hatA te vakhathe koNa ahIM AvI zake tema hatuM ? kAraNake grISmakALanA madhyAhna samaye sUrya sAme jovAne koNa samartha che ? koNa jANe e paga karIne kyAMya jato rahyo ! nahIM to kSaNamAtramAM kyAM jAya ? pachI baMnee maLIne azoka bAgamAM badhe tapAsa karI paNa AkAzapuSpanI peThe enI kyAMya bhALa lAgI nahIM. eTale ekadama jaIne cellaNAe sarva vrattAMta rAjAne jaNAvyo. athavA to jenuM sarvasva gayuM hoya tenI AvI ja sthiti thAya che. rAjAe paNa nagarane viSe paDaha vajaDAvyo kAraNake ema karavAthI ja kadAcita phaLa Ave to Ave ema hatuM. "je koIe mugdhabhAvathI hAra lIdho hoya eNe AvIne amane ApI javo. manamAM leza paNa bhaya kSaNamA jANe e paNa samaye sUrya sAmAvI zake tema hatuM ja 46 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavo nahIM. ema chatAM paNa e hAra ApI jaze nahIM ane amane pAchaLathI khabara paDaze to mahAzikSA karavAmAM Avaze." A pramANeno rAjAno DhaMDhero lokonI jANa mATe zerIe ane cauTe-sarva sthaLe pheravavAmAM Avyo. paNa koI ApavA AvyuM nahIM kAraNake kahevA mAtrathI koNa ApavA Ave ? pachI to rAjAe abhayakumArane Akaro hukama pharamAvyo ke "sAta divasamAM tuM A hAra lAvI Apa. jo nahIM lAvI Ape to corano nyAya te tAro nyAya thaze." aho ! dhaNInI jIbhane game tema bolavAnI chUTa che ! abhayakumAra paNa te parathI hAranI zodhamAM sarvatra pharavA lAgyo; kAraNake prayAsa vinA pAtALamAMthI pANI kADhavuM saheluM nathI. A vakhate sAkSAt dharma ja hoya nahIM evA susthita nAmanA AcArya vihAra karatA karatA A ja nagaramAM AvI pahoMcyA. emanI sAthe ziva-suvrata-dhanada ane yonaya e nAmanA cAra ziSyo hatA. abhayakumAre ApelA mukAmamAM dharmakArya karavAne arthe sau utaryA. kAraNake kevalajJAna prApta karavA mATe paNa deharUpI AzrayanI jarUra che. ahIM jinakalpa niSpanna karavAnI IcchA hovAthI surijIe sthiratAne mATe tulanA karavAno AraMbha karyo; kAraNake sthiratA vinA kAryasiddhi thatI nathI. jevI rIte samitinA pAMca prakAra che teja pramANe siddhAntamAM tulanAnA pAMca prakAra kahyA che. (1) tapathI (2) sattvathI (3) sUtrathI (4) ekatvathI ane (5) baLathI. temAM pahelI (tapa:tulanA) kSudhA sahana karavAne mATe, bIjI (sattvatulanA) sthiratAne arthe, trIjI (sUtratulanA) kALa jANavAne mATe, cothI (ekatvatulanA) saMgano tyAga karavAne, ane pAMcamI (baLatulanA) vakhate zarIranuM sAmarthya jatuM rahyuM hoya te prasaMge cittane Teko ApavAne mATe, karavAmAM Ave che. jinakalpanA arthI sAdhu eka upavAsa, be upavAsa, traNa upavAsa ema sAta-ATha Adi upavAsonI, tapazcaryA karIne 'tapastulanA' kare che. A upavAsAdi tapazcaryA tyAMsudhI karavI kahI che ke jyAM sudhI sAdhupaNAnA yogamAM hInatA na Ave. bAdhA (vighna) na Ave to cha mAsanA upavAsa karavAne zaktivALA hoya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 47 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have je bIjI satyatulanA che te pAMca rIte kAyotsarga karavAthI thAya che. (1) upAzrayanI aMdara (2) upAzrayanI bahAra (3) catuSkane viSe eTale jyAM cAra rastA bhegA thatA hoya tyAM (4) zUnya devAlayane viSe ane (5) smazAnane viSe. A pAMcamo ociMto ke uMdara Adino bhaya AvI paDe to teno ane krame krame nidrAno paNa parAjaya karavAno che. trIjI sUtra tulanAmAM haMmezanA paricayanA sUtro niraMtara dhAraNa karI rAkhavAnA hoya che; ke jethI koI vakhata megha ke vaMToLIAthI nakSatra ke sUrya AcchAdita thaI gayA hoya to te prasaMge rAtradivasa prekSA-bhikSA. AdinA samayanI khabara paDe. - have cothI ekatvabhAvanA nitya bhAvanAnI kahI che te sAdhu jema jema bhAvato jAya tema tema tene potAnA guru Adine viSe paNa mamatva rahe nahIM, to pachI bIjAne viSe to zAno ja rahe. te A pramANe;- AnaMdadarzana-jJAna-samyakatva ane vIrya e che lakSaNa jenAM evo eka AtmA ja mAro che; e sivAya anya kaMI paNa mAruM nathI. dhana, gRha, mitra, strI putrAdi, tathA upakaraNo ke A deha paNa mAro nathI, A dharma baMdhuo paNa mArA nathI." e rIte mamatva mULathI kApI nAkhavAthI utkRSTa niHsaMgatA. thaI zake che. AcArya gura ke koI prakArano abhiSeka ke koI bIjuM paNa mamatAnuM sthAna jIvane sugatine viSe laI jatuM nathI; phakta jJAnAdi ja laI jAya che. chellI baLatulanA be prakAranI kahI che. zarIrabaLathI ane manobaLathI. kAyotsarga vidhine viSe joIe te zakti athavA zarIrabaLa, ane bIjuM dhairya e manobaLa. A baMne prakAranA baLa abhyAsa ke mahAvarAthI prApta thAya che. udAharaNa tarIke laMkha-malla loko AdinA daSTAnta juo. A pramANe sAdhAraNa jIvone duSkara evo jinakabhI sAdhuono AcAra bahudhA sUtrone viSe varNavyo che. ahIM AvIne utarelA susthita AcAryane sarvotulanA AdaravI hatI ethI eo upAzrayanI bahAra AvIne nizcaLa kAyotsarga rahyA. Aje hAranI zodhamAM pharatA abhayakumArane cha divasa pUrA thaIne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 48 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamo divasa che paNa hAranI bhALa maLI nahIM; agAdha UMDA mahAsAgaramAM DUbI gayelA vahANanI lokone bhALa maLatI nathI tema. tethI e vicAravA lAgyo; hArano to kyAMya patto nathI, ane pUjya pitAzrIe ApelI avadhimAMthI phakta eka rAtri bAkI rahI che. hArano patto nahIM maLe to koNa jANe svAmI mane zuMye karaze ? kAraNake jyAM sudhI dhaNInI AjJA pUrI bajAvI daIe chIe tyAMsudhI ja eo sArA che. zeTha tukyA hoya to ja sArA. rUThyA hoya to to dUrathI ja namaskAra karavA jevA che ! have to huM AjanI rAtri dharmadhyAnamAM vyatIta karuM. A duHkha AvI paDyuM che te kadAca ema naSTa thAya, ne A utkRSTa hAra khovAyo che te vakhate maLI javo hoya to maLI jAya; kAraNake dharma vipattine dUra karIne sukha saMpatti ApanAro che." evo nizcaya karIne abhayakumAra upAzraye gayo ane tyAM munione parama bhakti sahita vaMdana karyuM. kAraNake evI bhaktine anya koI yogya nathI. e pramANe upAsanA karI anya sarva vyApArano tyAga karI, munine kevuMka sukha hoya che te jovAnI IcchAthI ja jANe hoya nahIM ema darbhanI zayyAne viSe beTho. A vakhate, hArane koIe kadAcit ahIM (samudramAM) saMtADyo hoya to tene mArAM kiraNovaDe khoLI kADhuM ema dhArIne ja jANe, sahastra kiraNa sUrye samudrane viSe praveza karyo; asta pAmavAnuM to mAtra eka bahAnuM ja hatuM ! UMcA raktavarNanA vAdaLAMo vaDe AkAzane, caLakATa mAratA trAMbAnuM svarUpa ApatI saMdhyAe paNa pRthvIne sarvatra rakta banAvI dIdhI ! abhayakumAra jeno patto nathI meLavI zakyo e hAranA corano yaza AlekhavAne mATe (taiyAra kareluM) kAjaLa (zAhI) ja hoya nahIM evA aMdhakAra vaDe AkAza pradeza chavAI gayo ! AkAzane viSe puSpo hoya nahIM evo je eno (AkAzano) doSa kahevAya che te doSa TALavAne mATe ja jANe eNe (AkAze) tArArUpI puSpo dekhADyAM (AkAzamAM tArA ugyA.) vaLI, puSpo to jANe batAvyAM, have phaLa paNa batAvuM ema vicArIne ja jANe gagane dAgavALA paravALA samAna ratAza paDatA caMdrabiMbarUpa, goLa ane paripakava phaLa paNa batAvyuM. (AkAzamAM candrodaya abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 49 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayo.) sadguru potAnI vANIthI (zrotA) janone kare che tevI rIte caMdramAe paNa candrikAvaDe sarva jagatane ujvaLa banAvI dIdhuM ! te samaye maNikAranA putre vicAra karyo ke "A mArA gharamAM Avyo che te hAra nathI Avyo; paraMtu vAtAphIra eTale vamana karelo AhAra Avyo che. mATe ene gharamAM rAkhavo yukta nathI) jo rAjAne khabara paDaze to mAre mAthe Apatti AvI paDaze; athavA to duSTalakSaNavALo azva gharamAM hoya tyAM sArAvAnA kyAMthI hoya ? vaLI ene game eTalo gupta rAkhIza to paNa thoDA divasamAM enI lokone khabara paDyA vinA nahIM rahe; kAraNake pramArjanasaurakaLA, caMdramAnI jyotsanA, corI, strIbhoga, ane strIne kahelI gupta vAta-eTalAM vAnAM cothe divase prakaTa thayA vinA rahetAM nathI." ema dhArIne eNe hAra vAnarane pAcho Apyo; athavA to. kayo DAhyo puruSa Apattine vastrane cheDe potAne mAthethI nathI utArato ? pachI vAnare, hAra potAnI pAse pAcho Avyo joI, vicAra karyo ke, jenA gharamAM huM hAra mukI AvIza tenA kadAcita prANa paNa rAjA le; kAraNake corI e sarpa karatAM paNa adhika che. mATe tene vRthA daMDAvI teno vinAza karAvavAthI mArA hAthamAM zuM Avaze ? pADo muMDavAnuM nApatine kaMI maLatuM nathI tema mane AmAM kaMI maLaze nahIM. pUrva janmanA pApane lIdhe A. janmamAM to huM AvI nIca yonine viSe utpanna thayo chuM. to have vaLI enA karatAM vadhAre pApa zA mATe bAMdhu ? mATe huM hAra koI muninI pAse mUkI AvuM. ema karavAthI badhAM sArAM vAnAM thaze. mArI pAse mAruM potAnuM to kAMI nathI to pArakI vastu vaDe paNa, sAkSAta dharma jevA A AcArya ahIM che emanI bhakti karuM. ema vicArI manamAM pAko nizcaya karI hAra susthita AcAryane kaMThe AropaNa karI te vAnara potAne sthAne jato rahyo. dUdha jevAM ujvaLa motIvALo hAra munine kaMThe rahyo chatAM, jANe, (muninA) hRdayamAM na samAvAthI (temAMthI) bahAra nIkaLI AveluM dharmadhyAna hoya nahIM ! (ema dIsatuM hatuM.) vaLI hAranA motIone viSe caMdramAnA pratibiMba paDatA hatA te jANe vividharUpa dhAraNa karIne e tArArUpI strIonA utsagane viSe krIDA karI rahyo hoya nahIM evo bhAsa thato abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) pa0 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato ! munirAje hAra maLavAthI amane kema tyajI dIdhA mATe game tema enuM vera levAne ene lobhanA pAzamAM nAkhIe ema nizcaya karIne ja jANe alaMkAroe maLIne, hArane AcAryanI pAse rahevAne mATe mokalAvyo hoya nahIM ! athavA to sUrijIne varavAnI IcchAvALI muktisuMdarIe ja jANe emanA kaMThane viSe e varamALA AropI hoya nahIM ! eTalAmAM AcAryazrIno ziva nAmano ziSya, emanI pAse jAgaraNa karavAne mATe Avyo; jema maMtrasAdhakanI siddhine mATe uttarasAdhaka rahe che tema. gurunA kaMThamAM manaharakAMtivALo hAra joIne, khaDga-paMjarathI bIdhelA mANasanI jema ziSya to dhrujavA lAgyo. nizcaye A eja hAra che ke jene mATe nirbhaya evo paNa abhayakumAra atyaMta vyAkuLa thayo che. munijana pArakA taraNA sarakhAthI trAsa pAme che; ane evAnA kaMThamAM A hAra koIe nAkhyo che; e vAta viparIta thaI che. ajIrNa AhAra hoya nahIM evo A hAra muninI pAse hovAthI enuM zuM pariNAma Avaze e kahI zakAtuM nathI. koInI paNa dRSTie paDaze to hIlanA thaze; athavA to vivAda eja che ceSTA jenI evuM daiva potAnuM dhAryuM ja kare che. A pramANe manane viSe pIDA pAmatA sAdhue aneka saMkalpa vikalpo karatAM potAnI avadhi pUrI karI. eTale pAchA vasatimAM praveza karatAM bhayathI muMjhAyA tethI "nisihI" ne badale nidrAmAM bIdhelA mANasanI jema 'bhaya' eTalo zabda bolI gayA. e joI abhayakumAre pUchyuM "he munivara ! jagatanA sarva bhAvothI dUra rahelA Apa jevA mahAtmAne bhaya zAno lAgyo ? cora, agni, sagAsaMbaMdhI, rAjA ane jaLa Adino bhaya kahevAya che; e bhaya, parigraha nahIM dhAraNa karavAvALAne hovo na joIe. munie uttara Apyo-he zrAvaka ! sAdhuo to haMmezA nirbhaya hoya che. paNa mane to gRhasthAzramane viSe anubhavelo bhaya yAda Avyo. abhayakumAre pUchyuM-Apa mahAtmAne kevI rIte bhayano anubhava thayo hato te sAMbhaLavAnI mArI IcchA che to te kahezo. munie kahyuM - he buddhimAna ! zrAvaka ziromaNi ! tArA jevA vidvAna hoya che. te kathAnA rasane samaje che mATe kahuM chuM, sAMbhaLa-" abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo vi ma Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryanA pahelA ziSya zivamuninuM AtmavRttAMta. bahu phAlI rahelA kadaLI-bAhu Adi vRkSoe karI devalokanI zobhAne paNa vIsarAvI detI ujjayinI nAmanI nagarI che. tenI havelIonA zikhara upara, jANe nRtya karanArI strIonA-nUpuravALA caraNonA ThekA ane hAvabhAvane lIdhe manohara-nRtya joIne atyaMta AnaMdamAM AvI gaI hoya nahIM ema, maMda pavanane lIdhe hAlatI zveta dhvajAone miSe zrIsaMghanI kIrti nRtya karI rahI hatI ! vaLI tyAM anyonya 'asaMgati, pratyanIka, vyAghAta, "saMkara, "atizayokti, vyAjokti, degaprastutokti, 'sahokti, adhikSepa, 1degsaMdeha, 11arthAntarAsa, 12dIpaka, 13virodha, 14upahati, ane 15bhrAnti e mAtra alaMkAromAM ja hatA. (prajAne viSe emAnuM kaMI hatuM nahIM.) AvI ati samRddhivALI nagarIne viSe paNa ziva ane zivadatta nAmanA ema be bhAIo to taddana nirdhanAvasthAmAM rahetA hatA. kAraNake bhAgya vinA kaMI maLatuM nathI. ekadA ame baMne saurASTra dezamAM dravya upArjana karavA gayA. kAraNake dhanavAna paNa dhananI IcchA kare che to nirdhana e IcchA kare temAM kaMI ayogya nathI. ame tyAM lAMbA vakhata sudhI rahIne puSkaLa dravya meLavyuM; kAraNake du:khIjano paNa koIvAra sArI sthitine pahoMce che. dravya maLavAthI amane amArA kuTuMbIjanone jaI maLavAnI utkaMThA thaI; kAraNake ekalA ekalA bhogavavuM e halakA mANasanuM kAma che. pachI ame amAruM je dravya hatuM te vAMsaLImAM bharI laIne e vAMsaLI keDanI AsapAsa majabUta rIte bAMdhI lIdhI. kAraNake nirdhanone prApta thayelA dravya para ghaNo moha thAya che. ema karIne ame amAre gAma javA cAlI nIkaLyA. 1. 1 thI 15 A badhA alaMkArazAstramAM gaNAvelA alaMkAro Figures of speech che. prajAmAM emAnuM kAMI nahotuM. prajApakSe, 1=kalaha; 2=yuddha; 3=virodha; 4=varNasaMkara; 5=vadhArI vadhArIne vAta kahevI; 6=uddeza gupta rahe evI rIte bolavuM; 7=vagara avasare bolavuM; 8=be ke vizeSe sAthe bolavuM; 9=apamAna; 10=zaMkA; 11=amuka vAtano, thato hoya tethI viruddha artha samajAvavo; 12=krodhano Aveza; 13=aNabanAva; 14=hiMsA;, 15=bhrama. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 52 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e dravyanI thelI ane mArgamAM vArApharatI akeka jaNa rAkhatA hatA. kAraNake ghAMcInI ghANImAM paNa baLado vArApharatI ghANI pherave che. evAmAM mArI pAse e thelI hatI te vakhate pApalobhane vaza thaI meM vicAryuM ke "bhAIno vadha karIne sarvadravya huM ekalo laI jAuM," kAraNake bhAkhaMDa jevA pakSIo paNa bhakSane potapotAnA mukha bhaNI AkarSe che. mArA bhAInI pAse e dravya hatuM tyAre ene paNa evo ja vicAra Avyo hato. kAraNake rasa ApaNI pAse nathI hoto (ne bIjAnI pAse hoya che) toye ApaNane enI gaMdha to Ave che. AvAM amArA baMnenA pariNAma thayA eTale arasaparasa zatrutA dhAraNa karatA ame vaitarINI jevI ja gaMdhavatI nadInI pAse AvyA. e nadInI vacce jaLanI zevALathI bharelo, nAnA prakAranA malyothI saMpUrNa, moTo, narakAvAsa (nArakI) jevo eka dharo cho. tyAM ame parizrama TALavA sukhe beThA. kAraNake musApharo Ave raste jaLa bhALe che. tyAre svargasukha maLyuM mAne che. bAhya zarIrano mela, ane durgAnathI utpanna thayela abhyattara mela-e baMne mela kema sahana thAya eTalA mATe ja jANe ame baMne coLI coLIne, nhAvA maMDyA. eTale karmarUpI mela jato rahevAthI ja hoya nahIM ema mane zubha vicAra Avyo ke mAro sahodarabhAI mArA tarapha niraMtara atyaMta vatsala che chatA meM pApIe bahu aniSTa ciMtavyuM ! nisaMzaya amArI pAse che te artha (dravya) nathI paNa kevaLa anartha che. je vastune je rUpe joIe chIe te rUpe tenI vyavasthA karavAmAM Ave che. mATe mArA ja bhAIno vadha karavAthI buddhi utpanna karanArA A dravya tyajI ja devuM joIe. khaga che te haMmezA anarthanuM kAraNa che te bhalene sonAnuM hoya toye kAmanuM nathI-tyajI devA yogya che. ema vicArIne meM thelIne dharAmAM paDatI mUkI; kAraNake sarpa paNa potAne pIDA sAna thaI paDatI kAMcaLI pheMkI de che. e joIne zivadatte kahyuM-bhAI ! teM A ApaNane hAnikAraka ane lokomAM hAMsI upajAvanAra, bALaka kare evuM kArya kema karyuM ? UMcA mahelanA zikhara para eka moTI zilAne ghaNe kaSTa laI jaI tene mUrkha mANasa pAchI nIce bhUmi para paDatI mUke tenA jevuM te A karyuM che. ATale abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) pa3. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUra e thelIne UMcakI lAvyA pachI have ApaNuM gAma najIka AvyuM tyAre te ene jaLamAM pheMkI dIdhI ethI mane kheda thAya che. e sAMbhaLIne meM kahyuM-bhAI ! meM e thelI pAse hatI tyAre mane eka vairi tarapha paNa na thavI joIe tevI draSabuddhi tArA tarapha thaI hatI. eka maMtrasAdhaka kare che tema tAro vadha karIne saghaLuM dravya huM laI lauM evo mane vicAra thayo hato. nizcaye dravya che te ThagavidyA samAna che kAraNake enAthI mohita thaIne mANaso potAnA ja bAMdhavone haNavA tatpara thayA che. teM ene pheMkI dIdhuM te ThIka ja karyuM che kAraNake sarva vipattinuM mULa-evA e dravyanuM ema ja thavuM joIe. pachI ame to zAMtA cittathI nirAMte ghare gayA. kAraNake lakSmIrUpI e citrAvalI gayA pachI kaI jAtanI upAdhi rahe che ? tyAM mAtA ane bahenane namana karIne ame Asanapara beThA kAraNake vinaya sarvatra zubhakArI che. mAtAe amAruM pAdaprakSAlanAdi karyuM kemake e amathI paNa putro pratye snehavatI hoya che to Ama ame ghaNe kALe atithi jevA AvyA tyAre to pUchavuM ja zuM ? pachI amArI mahemAnagiri karavAne mATe, yamarAjanI dUtI jevI amArI bahena hatI ene, amArI mAtAe bajAramAMthI matsya lAvavA mokalI. vAta ema banI hatI ke jyAre pelI dravyanI thelI jaLane viSe paDI tyAre koI matsya ene bhakSa samajIne gaLI gayo hato kAraNake tiryaMcone jJAna hotuM nathI. eTalAmAM koI mAchIe eja dharAmAM AvIne eja masyane jALamAM pakaDyo ane cauTAmAM vecavA lAvyo. ane eja masyA mArI bahene kharIdI karI ghera Apyo. ghera lAvInee pApiSThAe narakanA daravAjAnAM dvAra kholatI hoya nahIM ema ene kholyo-cIryo. he buddhimAna maMtrIzvara ! (ziva muni abhayakumArane kahe che) te vakhate pASANamAMthI darda eTale deDako nIkaLe ema Azcarya pUrvaka malyamAMthI pelI dravyanI thelI nIkaLI. te UMcakI laIne e mArI bahene potAnI pAse saMtADI dIdhI. e joI mArI mAtAe ene pUchyuM-bahena ! teM e zuM saMtADyuM ? mArI bahene uttara Apyo-meM to kaMI saMtADyuM nathI. tAruM. citta vyagra che eTale tane daSTi, vibhrama thayo che, paNa mArI mAtAne vhema 54 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyo hato ethI uThIne enI pAse gaI. eTalAmAM to mArI nirdaya bahene eka khaDga laIne mArI mAtAne prANarahita karI. e joI hAhArava karatA ame bhAIo doDyA evAmAM bahenanA khoLAmAMthI pelI thelI nIce paDI. ene ame oLakhI eTale amane bahu kheda thayo kAraNake je anartha thakI ame nAsI chuTyA hatA te pAcho vaLI mukha AgaLa pratyakSa AvIne Ubho. eve prakAre ame jaLanA pUramAM jene pheMkI dIdhI hatI te pAchI zAkinInI jema kyAMthI nIkaLI AvI ? rAjahaMso jema nAnA taLAvaDAne viSe prema bAMdhatA nathI temane dhanya che ! jevIrIte vRtAMkaphaLa sarva roganuM nidAna che tevI ja rIte cheda-bheda-bhayazrama-kaleza-baMdha ane vadha vagere vipattinuM mULa dravya ja che. have amArI mAtAno vadha karanArI amArI bahena upara paNa krodha karyo zuM thAya ? kAraNake ema karyAthI bagaDyuM kaMI sudharatuM nathI. mATe jo bahenanuM aniSTa karazuM to emAM vera ja vadhaze; koI svArtha siddha thaze nahIM. e to enA karme haNAyelI ja che. bIjI hAni ene zI joIe ? sajjano paDatA upara pATu mAratA nathI, mATe gRhasthAvAsa tyajI daIne ame nIkaLI javAno IrAdo karyo kAraNake buddhimAna hoya che te svArtha jue che; svArthathI bhraSTa thavuM e mUrkhatA che. amane to pelA dharA AgaLathI ja A anarthakArI dhana pratye vairAgya utpanna thayo hato te A bahenanuM vRttAMta joyA pachI atyaMta vRddhi pAmyo hato. te jANo ke "vastra eka to hatuM ja lAla, ne ene punaH kasuMbAmAM jhaboLyuM." enA jevuM thayuM. pachI ame mAtAnI uttarakriyA karIne dhana badhuM bahenane ApI daI dIkSA grahaNa karI. he abhayakumAra ! Avo bhaya meM gRhasthAvAsamAM anubhavyo hato. kAraNake gRhasthAvAsa vinA anya sthaLe kyAM bhaya hoya ? maMtrIzvare paNa kahyuM-he muni ! tame satya ja kahyuM che. hRdaya rUpI cakSue joyeluM kadApi khoTuM paDatuM nathI; to paNa madyapAna karanArAo madhane gaNe che tema sarva prANIo dhanane prANathI paNa adhika gaNe che. phakta vivekarUpI locana jemane hoya che eo ja dravyano svabhAva samaje che; kAraNake khAsa aMjanathI jemanAM netra aMjAyelA che eo ja nidhi abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 55 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAM che te jANe che. mokSamArganA Azrita Apa jevA mahAtmAo ja kRtArtha che; kAraNake mAnasarovaranA suvAsita kamaLanI samAna bIjA kamaLo hoya. kharA ? A pramANe buddhizALI abhayakumAra muninI sAthe dharmacarcA karatA hatA tyAM bIjo pahora thayo eTale uttama tapasvI evA suvrata nAmanA bIjA ziSya AcAryazrInI pAse jAgaraNa karavAne AvyA. e paNa gurunA kaMThane viSe hAra joIne kaMpI uThyA. kAraNake evA mahAtmA puruSone dravya. thakI bhaya utpanna thAya e emanuM bhUSaNa che, dUSaNa nathI. aho ! koIe lobhane vaza thaIne rAjAno A hAra corI lIdho haze paNa mukhane viSe moTo koLIo samAto nathI tema e enA cittamAM samAyo nahIM hovAthI kSobha pAmIne gurunA kaMThamAM nAMkhI gayo jaNAya che; jevI rIte. (kuvA para jaLa bharavA AvelI) eka strIe (raste jatA) baLarAmanuM sauMdarya joI kSobha pAmI jaI, sIMcaNIyuM (ghaDAnA kAMThAmAM nAMkhavAne badale) pAse UbhelA potAnA putranA kaMThamAM nAMkhyuM hatuM tema. athavA to te duSTakarmIe A muni pratye koI zatruvaTane lIdhe ema karyuM haze. kAraNake vanamAM rahIne potAnI kriyA-anuSThAna karatA evA munio pratye koI mitrabhAve, koI udAsIna bhAve, to koI zatrubhAve paNa vartanArA hoya che. Ama saMkalpa vikalpa karatA e suvratamuni vasatine viSe praveza karatA "mahAbhaya" ema bolI uThyA. e sAMbhaLI abhayakumAre pUchyuM "kesarisiMhanI sAthe tulanA karI zakAya evA Apa-mahAtmAne mahAbhaya kevo ?" munie uttara Apyo-vismaraNa thayeluM hoI subhASita jema prabhAtane samaye ekAeka smaraNamAM Ave che tema mane gRhasthAvAsane viSe anubhavelo bhaya acAnaka yAda AvI gayo. te sAMbhaLI abhayakumAre pUchayuM-e mahAbhaya' Apa mahAtmAe kevI rIte anubhavyo hato te jANavAnI mArI IcchA che. eTale e pUjya muni bolyA-he maMtrIzvara ! A pRthvIpara jema jyAM jaIe tyAM raja to che ja che, tema A saMsArane viSe bhaya paNa pagale pagale che. to paNa mane mahAbhaya lAgyo hato te vAta tArA jevA buddhimAnone zravaNa karavA yogya che mATe kahuM chuM, sAMbhaLa; pa6 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryanA bIjA ziSyanuM AtmavRttAMta. jyAMnA gRhasthIjano gaMgAnA pravAhanI mAphaka arasaparasa premabhAvathI rahetA-vartatA hatA evo, niraMtara ramaNIya, ane samRddhizAlI aMga nAmano deza che. tyAM ekavAra vAvelA dhAnyo, jAInA puSpanI jema, sarva anekavAra phAla ApatA hatA. te dezamAM eka mukhya gAmamAM huM eka zUravIra ane vaibhavavALo kRSikAra hato. rUpa sauMdaryamAM svarganI suMdarIo karatAM paNa caDhI jAya evI mAre strI hatI. rAjahaMsI saMgAthe rAjahaMsa bhogave evA aneka bhogasukha huM enI sAthe haMmezA bhogavato hato, evAmAM ekadA tyAM duSTa coralokoe dhADa pADI. dhikkAra che lokone ke eo gAmaDAnA vAsane vAsamAM gaNe che (kAraNake jyAM vasanAranA jAnamAlanI salAmatI nathI evA sthaLane lAyaka sthaLa kema kahevAya ?) loko bhayanA mAryA jIva laIne nAThA ane jyAM tyAM jaIne rahyAM; kAraNake gAmaDAmAM vasanAranuM baLa keTaluM hoya ? he zrAvaka ziromaNi ! huM to te vakhate, eka pAradhI koTaramAM bharAI bese che tema mArA gharanA eka khUNAmAM saMkocAIne besI rahyo. mArI patnI vicAravA lAgI-A gAmanA mANaso game tema nAsI gayA-mArA pati paNa eja pramANe kyAMka jatA rahyA che ene jo koI mArI nAkhe to bahu sAruM thAya; kAraNake e mArA hAthamAM kAMTo vAgyo hoya ema mane khUMce che. mATe jo huM A taskaronI sAthe jAuM to bahu suMdara bhoga bhogavavAnA maLe; moTAM bhAgya hoya to ja Avo avasara maLe che. A kSaNe jo javAnuM na maLyuM to have maLI ja rahyuM. kAraNake IndradhvajanI pUjAno vakhata varasamAM phakta eka ja vAra Ave che. mArI duSTA strIe Avo vicAra karIne taskarone spaSTa kahyuM ke "A gAmanI lakSmI jevI-mane tamArI pallIe laI jAo, ke jethI huM tamAre viSe prIti ane bhaktivALI tamArI priyA thaIne rahuM. kharekhara tame to mArAM bhAgyadevatAthI AkarSAIne atre AvyA cho. "AnA jevI navayauvanA rUpasuMdarI pote hAlIcAlIne ApaNI pAse AvI che tene zA mATe javA devI ?" evo nizcaya karIne coraloko paNa AnaMdathI ene upADI gayA. kAraNake zIyALa kadi pAkelI boraDIne mUke kharA. ? e abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 57 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko ene upADIne potAnI patnIe laI gayA tyAM koI sthaLe hAthIdAMtanA DhagalA paDyA hatA to koI jagyAe ajA-gAya-bheMsa-hasti ane haraNa AdinA cAmaDA paDyA hatA. vaLI kyAMya to khIlIo upara camarI gAyanA cAmaro TAMgelA hatA. eka jagyAe pazuonA hADakAMnA DhagalAthI ukaraDA jevuM thaI rahyuM hatuM. ane sarvatra rakta-mAMsavasA ane madhanI utkaTa durgadha phelAI rahI hatI. pallImAM coroe mArI e strIne potAnA nAyakane arpaNa karI kAraNake evI duSTAne nAyaka sivAya bIjo koNa. rAkhI zake ? coronA nAyake to ene IndrANI, jevI mAnIne potAnI strI banAvI. athavA to raMkane dujhaNI gAya maLe che tyAre te kyAMya samAto nathI. pachI to e enI sAthe AnaMdamAM sukha bhogavavA lAgI kAraNake strI ane lakSmI svAbhAvika rIte nIceno Azraya le che. ahIM pAchaLa gAmamAMthI cora loko gayA eTale loko sau pAchA gAmamAM AvyA kemake gharamAMthI sarpa jato rahyA pachI gharanA mANaso zA mATe gharamAM na Ave ? he buddhizALI ! huM paNa "pAMca mANaso kare emAM karavuM" e nyAye bahAra nIkaLyo; paNa sarva loko gAmamAM AvyA chatAM mArI strI AvI nahIM. lAja mUkIne gayelI pAchI Ave ja zAnI ? pachI ene pelA coroe laI jaIne rAkhI che ema nizcaya thavAthI enA. bAMdhavoe mane kahyuM- he sattvavAna ! kema nirAMte besI rahyo che ? game eTaluM dhana ApIne paNa tArI strIne pAchI laI Ava. zuM te A nItivAkyA nathI sAMbhaLyuM ke "dravya ApIne paNa strInuM rakSaNa karavuM. dhaNI jIvatAM chatAM strI para ghera hoya evA adhama puruSamAM ne zvAnamAM zuM aMtara ? mATe jyAre tArI pAse dravyAdinuM jora che tyAre upekSA karavI yogya nathI. tane khabara nathI ke yuddha karIne paNa rAma sItAne rAvaNa pAsethI laI Avyo hato ?" saMbaMdhIonA AvA utsAhabharyA zabdothI mane porasa caDhyo eTale huM to cAlyo. athavA to durbaLa rAjAne subhaTo ja caDhAvIne marAvI nAkhe che. priyAno kayAre meLApa thaze enuM raTana karato karato huM viSavelI jevI 58 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e coralokonI pALe pahoMcyo. tyAM dravyAdikathI eka vRddhA (vRddha strI) ne vaza karIne enI sAthe meLApa bAMdhyo. eNe mane kahyuM-vatsa ! duSkara haze to paNa huM nizcaye tAruM Icchita pAra pADI daIza. meM kahyuM- he mAtA ! A pallImAM koI evuM nathI ke jenI AgaLa huM mArI vAta kahI zakuM. pArakuM kArya pAra utArI ApanAra tuM ja eka cho. khArA pANIvALA marUdezamAM tuMja mIThA jaLanI kUpikA cho. he mAtA ! tuM potAnA baMdhujanonI upara vatsalabhAva rAkhe che ane evA vatsalajanonI samakSa ja mANasa potAno abhiprAya dAkhavI zake che mATe huM vijJApanA karuM chuM ke huM x x x gAmano vatanI chuM ane mAruM nAma x x x che. mArI strIne mAre gAmathI coraloko ahIM upADI lAvyA che. te A vakhate A pallInA nAyakanA gharamAM che. kAraNake ratna game tyAM jAya che paNa sarva sthaLe enI kismata thAya che. eTaluM kahIne enI sAthe meM mArI strIne kahevarAvyuM ke-he hariNAkSI ! tArA pagalAMthI pavitra thayelI A pallImAM tAro pati tArA paranA premathI AkarSAIne Avyo che." kAraNake strI puruSanA gupta saMdezA lAvavA laI javAmAM vRddha strIonuM ja kAma che. pelI vRddhAe paNa mAro ziSTAcArayukta priya saMdezo tallaNa mArI priyAne pahoMcADyo ke"he suMdarI ! tAro svAmI atre Avyo che. tArA samAna sadaguNI strI upara teno sneha yogya ja che kemake guNone viSe sarvano pakSapAta hoya che ja. eNe mane tArI pAse mokalI che mATe tAre je uttara Apavo hoya te Apa." mArI strIe paNa e vRddhAne kRtrima snehabharyo uttara Apyo kee AvyA e bahu sAruM thayuM che kemake e mane ahIMthI game tema choDAvaze. bIjuM koI AvyuM hota to huM chUTI thAta yA na thAta. ApaNI A AMgaLIo che te game teTalI pAse pAse che, chatAM paNa aMtara eTaluM aMtara che; tema game tevA premI baMdhuo sneha ziracchatra svAmInAthanA sneha pAse pANI bhare. he mAtA ! tamAre emane AdarapUrvaka kahevuM ke- "cora loko upADI gayA chatAM huM A jIvita dhAraNa karuM chuM te phakta ApanA saMgamanI AzAmAM. kAraNake AkhuM jagat AzAne AdhAre ja rahe che. mAruM mRtyu na thayuM te ThIka thayuM che, nahIMtara ApaNo meLApa thAta nahIM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) pa9 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevata che ke jIvato nara bhadrA pAme. Aje pallIpati kyAMya bahAra javAno che mATe te gayA pachI tame mArI pAse Avajo. ahIMthI chuTavAno upAya che te huM tamane pachI jaNAvIza kemake guptavAta ekAMta vinA kahevAya nahI." he abhayakumAra ! (muni potAno vRttAMta jaNAvatAM kahe che) mArI strInA A zabdothI jANe kRtArtha thaI hoya ema vRddhA mArI pAse AvIne harSapUrvaka kahevA lAgI-he vatsa ! tArI strI tArAja caraNakamaLanuM dhyAna dharatI A zaTha lokonA gharamAM rahI che; sItA rAvaNane tyAM rahI hatI tema. ane eNe kahevarAvyuM che ke pallIpati bahAra jAya tyAre tamAre mArI pAse AvavuM. eka vakIla potAnA asIlanuM kahevuM nyAyAdhIza AgaLa raju kare tema vRddhAe mArI strInA e juThA mIThA zabdo mane kahI saMbhaLAvyA. pachI jyAre pallIpati bahAra gayo tyAre atyaMta utkaMThita evo huM saMdhyA samaye mArI strInI pAse gayo kAraNake saMdhyAsamaya eja gupta maLanArAono samaya che. AhA ! mane joIne e vezyAnI jema kRtrima prema darzAvatI mane sAmI levA AvI. pachI jANe mArA karNane viSe amRta varSAvatI hoya ema kokilanA jevA madhura svarathI mArI sAthe e duSTA vAta karavA lAgI. "he svAmInAtha ! Apa bhale padhAryA, Apa dIrghAyu ho; mArAM pUrNa bhAgya ke mane ApanA darzana thayA ! paNa mane ATaluM na goThyuM ke Apane mArI pAse AvavuM paDyuM; kAraNake samudra nadIne maLavA jato nathI, nadI ja samudrane maLavA jAya che. paNa priya ! huM karuM chuM ? paravaza paDI eTale nirUpAya. haMsane maLavAnI utkaMThA ghaNI chatAM paNa pAMjarAmAM baMdikhAne paDelI haMsI zuM karI zake ? Aje ApanAM mane ghaNe divase darzana thayAM; comAsuM vyatIta thayA pachI kamalinIne sUryanA darzana thAya tema." ghaNe kALe ekaThA thayelA baMdhu upara thAya evo prema darzAvatI e duSTA vaLI raDavA lAgI. e joIne mane ema thayuM ke aho ! Ano mArA upara koI avaNya sneha che. pachI to mane enA upara gADha vizvAsa beTho kAraNake mAyAthI koNa nathI chetarAtuM ? huM mAre hAthe enI AMkhonA pANI (AMsu) luchavA lAgyo te jANe huM enuM pANI utArato na abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 60 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoMu ! ene vaLI meM AzvAsana paNa ApavA mAMDyu-priye ! zoka zA mATe kare che ? saMsAranI sthiti ja AvI che. kAraNake doSa vinAnuM koNa che? vyAdhi vagaranuM paNa che koNa ? lakSmI kone tyAM acaLa che ? kone kAyamanuM sukha che ? mArA A zabdone lIdhe e duSTAe paNa potAno zoka ocho thayo hoya evo khoTo bhAsa karyo; athavA to strI caritra strIo ja jANe che. pachI eNe mane "he svAmInAtha ! ahIM bIrAjo" ema kahIne pallIpatinA palaMga upara besADyo. tenuM cittato malIna ja hatuM paNa e na jaNAvA devA mATe, vaLI eNe mArA paga dhovA mAMDyA. evAmAM kAMI apazukana thavAthI pelo pallIpati pAcho Avyo. mArA azAtA vedanIya karmano sAkSAta udaya ja hoya nahIM evA potAnA e yArane joIne harSa pAmI mArI duSTa patnI mane mIThA zabdothI saMbodhI kahevA lAgI-he nAtha ! tame kSaNavAra A palaMganI nIce bharAI jAo. kAraNake kaMI dhArIe chIe tyAM kaMI thAya che. huM ene ThekANe pADIne badhuM ThIka karuM chuM. tamAre manamAM kAMI paNa ciMtA rAkhavI nahIM. (muni, maMtrI abhayakumArane kahe che-he buddhizALI !) huM to mArI priyAnA vacanathI kaMIka nirbhaya thaIne coranI jema palaMganI nIce bharAI beTho. have nAyakane mArI strIe moTA mAna sahita bolAvyo. eTale e paNa satvara palaMga para AvIne beTho. enA paNa be paga dhovA lAgI eTale mane to bahu duHkha thayuM ke aho ! A taskara paNa mArI strI pAse paga dhovarAvIne dAsatva karAve che. pArakA hAtha zuM sArA lAgatA haze ? AvI patibhakta (?) strIne choDAvI laI javAnuM to dUra rahyuM, paNa ahIM UlaTo mAro AtmA ye patita thayo, (huM UlaTo upAdhimAM Avyo.)" huM Ama ciMtavana karato hato evAmAM, jenA hRdayanI kuTilatA huM jANato nahoto evI mArI strIe pelAne pUchyuM-dhAroke mAro bharatAra kyAMyathI tamArI pAse Ave to tame ene zuM karo ?" eno uttara e zuM Ape che te sAMbhaLavAne huM TamaTamI rahyo evAmAM to eNe kahyuM ke "huM mArI AvI suMdara samRddhi pramANe enI Adarasahita bhakti karuM ane tame tene soMpI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 61 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dauM, tArA mAtapitAne soMpato houM tema. jene tArA jevI suMdara strI maLelI che, arthAta je tAro pati che, te mAre pUjya ja che. jenA para rAjamudrA mArelI (chApelI) hoya te drama (sikkA) kema svIkArAyA vinA rahe ? mane paNa lAgyuM ke "mAruM manorAjya jarUra paripUrNa thaze ane pallapatinI sAthe mAre pUrNa prIti thaze. Ama eka kAryamAM be kArya thaze." paNa enAM, amRtasamAna chatAM mAro Adara satkAra karavA viSenAM hovAthI, viSatulya vacano mArI strIne gamyAM nahIM. tethI eNe enA tarapha joIne "mane ati kaSTa-zULa utpanna karanArAM aniSTa vacano kyAMthI bole che." evA bhAvane sUcavanArI bhrakuTI caDhAvI. eTale eno bhAva samajI jaI e bolyo-he suMdarI ! A to meM tArI pAse mazkarImAM kahyuM che. jo pUchatI ho to satya vAta A che ke have tane pAchI ApI. devAnI vAta hoya nahIM. samudranuM maMthana karIne ati kaSTa zrIkRSNa lakSmI AvyA te zuM pAchI ApI devAne lAvyA hatA ? are, huM to UlaTo ene nirdayapaNe gADhabaMdhanathI bAMdhI cAbakAvatI khUba mArI mArIne mArA hAthanI kharaja bhAMga." aho ! "vastu eka ane gharAka ghaNA" ethI kevI moTI zatruvaTa thAya che ? mane to e zabdo sAMbhaLIne mArI strInuM caritra vaMzajALa jevuM agAdha ja jaNAyuM. e duSTAe evI mIThI vANIthI mane bolAvyo, evo AzvAsaka saMdezo paNa kahevarAvyo, Avo uttama AdarabhAva. batAvyo ane vaLI mane joIne kevI raDI paDI-e sarva eNe mane mArI nAkhavAne ja mATe karyuM ! athavA to kharuM ja kahevAya che ke chAga eTale bakarAMne poSe che te aMte ene mArI nAkhavAne ja. palaMganI nIce rahyo rahyo huM Ama ciMtavana karato hato tyAM to. mArI strIe netrasaMjJAe palipatine mArI khabara ApI dIdhI. eTale to eNe mane keza pakaDIne jorathI palaMga nIcethI bahAra ghasaDI kADhyo ane cAmaDAnI vAdharIvatI eka thAMbhalA sAthe bAMdhyo; te corInuM kAma kevuM hoya. che tenI haju have corone samajaNa pADavAne mATe ja jANe hoya nahIM! pachI vaLI navA azvane uttama zikSaNa detI vakhate karavAmAM Ave che tevI rIte mane cAbakA vatI aneka prahAra karyA ane mAra paNa mAryo. Avo abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdaya mAra khAvAthI mane bahu pIDA thavA lAgI. lokoe paravazatAne narakanI upamA ApI che te yathArtha ja che. pachI mane evI avasthAmAM mUkIne, sAkSAt mArAM azubha karmanA ogha-samUha jevo e palipati sUI gayo. mArI strI ane e baMne gADha nidrAmAM paDyA evAmAM koI zUnIe AvIne mAruM cAmaDAnuM baMdhana karaDI khAdhuM eTale mAro nirvighna chaTako thayo. eTalA mATe ja kahyuM che ke pApI loko sUtA ja sArA. AvI AzcaryakAraka ghaTanA joIne mane vicAra Avyo ke meghanI gatinI jema karmanI gati paNa jANavAne koI zaktimAna nathI. mane baMdhana kevuM ? tyAM vaLI A lokone niMdrA kyAMthI ? emAMye vaLI e zvAna AvI caDhe kyAMthI ? ne sahasA mAruM baMdhana karaDI khAya kyAMthI ? jhAjhuM zuM ? AmAM karma ja sukhaduHkhanuM hetubhUta che. paNa tyAre zuM A palTipatine enA ja khagathI mArI nAkhIne vera lauM ? athavA e bicArAno kaMI doSa nathI, ene zA mATe mAravo ? doSa sarva mArI strIno che. tyAre zuM ene mArI nAkhuM ? athavA evI duSTAne paNa laIne ghera jato rahuM? kAraNake strI game tevI hoya toye pArake ghera ene na rahevA devI joIe ema kahe che. ema nizcaya thayo, eTale meM ene cora na jAgI jAya ema uThADI ane khaDaga batAvIne kahyuM-duSTA ! nirlajja ! mAruM aniSTa karanArI tuM ja cho. mATe jo kaMI paNa bolIza to A khaDagavatI tane ThAra karIza. meM ATaluM kahyuM eTale to e mArI AgaLa cAlI. mArA hAthamAM khaga hatuM ane ame baMne amArA gAma bhaNI cAlI nIkaLyA. paNa e vakhate mArI duSTa strI taskarane jaNAvavAne mATe gADha aMdhakAramAM potAnA vastranA cheDAmAMthI kaTakA phADI phADIne veratI AvI; kAraNake sarva koI vera levAne mATe svazakti anusAra prayatno kare ja che. evAmAM rAtri vItI gaI te jANe mAre mArI strIno samAgama thayo. te jovAnuM rAjI na hoya eTalA mATe ja hoya nahIM ! mArgamAM eka vAMsanuM gaMbhIra vana AvyuM temAM ame peThA eTale mane ema thayuM ke have to laMkAmAM peTho. paNa puruSamAM ekaluM baLa che; buddhi to strInI ja. eTale ke mArI strIe raste buddhi vAparIne je vastranA kaTakA veryA hatA tene anusAra abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 63 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelA coraloko pAchaLa AvI pahoMcyA; pagalAMne anusAre pagI AvI pahoMce che tema. maLyo, maLyo ema bolatAM eo harSasahita vAMsanA vanamAM peThA ane mane khaDgaprahArathI jarjarita karyo. kAraNake vairInA hAthamAM sapaDAya ene thoDI ja sukumAra kanyA maLavAnI hatI ? mAra ja maLavAno hoya ane te mane maLyo. kASTanI jema mane pRthvIpara pADI dIdho ane mAruM mRtyu nIpajAvavAnI IcchAthI mAre hAthe, page ane mastaka para prahAra karI karIne mane atyaMta du:kha dIdhuM. paNa A jagatamAM strIne kAraNe kone du:kha nathI paDatuM ? mane mRtaprAya karI mUkI mArI strIne laIne coraloko potAne sthaLe jatA rahyA. tyAM emanA nAyakanA gharamAM, jene lIdhe huM mRtyu tulya avasthAe pahoMcyo ane potAne potAnA cittavallabha pallIpatino punaHsamAgama thayo evI, vastranA kaTakA veratA javAnI potAnI matino garva karatI, mArI strI AnaMdathI rahevA lAgI. A avasare kyAMyathI eka vAnara mArI pAse Avyo. mArA jevAne Ave samaye koI sahAyaka AvI maLe e paNa rUDAM bhAgya ! mane nihALI nihALIne jotAM ene mUrchA AvI ane bhUmi para paDyo; te jANe mArA para AvI paDeluM du:kha na joI zakavAthI ja hoya nahIM ! paNa "ahIM rahIza to vaLI kyAMthI pharI mUrchA Avaze." evA bhayathI hoya nahIM ema te mUrchA vaLyA pachI tarata ja vanamAM jato rahyo. paNa tarata zalyano uddhAra karanArI, ane zalyane rUjavanArI evI be auSadhI, ane eka kamaLapatramAM thoDuM jaLa eTalA vAnA laIne pAcho Avyo. AvIne e bemAMthI eka auSadhIne zilApara ghasIne eNe mArA vraNapara caMdanano rasa sIMcato hoya ema lepa karyo. eTalA parathI ja jANe vAnara, vAnara, vikalpe nara eTale manuSya kahevAya che. e uttama auSadhInA prabhAvathI coroe mArA pAMce aMgomAM mArelI khIlIo bahAra nIkaLI AvI. khIlIo nIkaLI gaI eTale rahelA khAlI vraNa rUjhavavAne vAnare bIjI auSadhI ghasIne enA rasanuM vilepana karyuM. eTale alpa samayamAM vraNa sarve rUjhAI gayA. kAraNake auSadhI, maNi ane maMtra-e traNe vastuono koI aciMtya ja prabhAva che, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 64 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM koI alaukika zakti rahelI che. Ama huM to e vAnaranI kRpAthI navo avatAra pAmyo; vasaMtaRtumAM vRkSo navapallava thAya che tema. pachI e vAnare mArI samakSa lakhI batAvyuM ke, he bhadra ! huM pUrvabhavamAM tamArA ja suprasiddha vrajane viSe siddhakarmA nAmano vaidya hato. AyurvedanuM mAruM jJAna sarvotkRSTa hatuM ane huM sarva roganI cikitsA karI zakato hovAthI bIjA dhanavaMtarI samAna gaNAto hato. paNa karelAM karmone anusAra, mRtyu pachI huM vAnarayonimAM janmyo chuM ane mArA yUthamAM cUthapati tarIke AnaMdathI A aTavImAM pharyA karuM chuM. e pramANe vAnara ane baLavAna vAnara saMgAthe ekadA krIMDA karato karato hato. evAmAM eka baLavAna vAnara AvIne mArI vAnarIne viSe lubdha thayo. tenI sAthe mAre, sugrIvane -vAlI sAthe thayuM hatuM tevuM, prakhara yuddha thayuM temAM mAro eNe saMpUrNa parAjaya karyo che. kAraNake zerane mAthe savAzera hoya che. duryodhane jema pAMDavonuM rAjya laI lIdhuM hatuM. tema eNe paNa mane hAMkI mUkI mAruM nAyakapaNuM khuMcavI lIdhuM che, huM vidyamAna chatAM mAro vairI mArA sarva yUthano bhoktA thayA che. kAraNake vasuMdharA vIra mothA che. mArA yUthathI bhraSTa thayelo huM hamaNA padabhraSTa thayelI rAjAnI jema ekalo pharuM chuM. pharato pharato ahIM AvI caDyo te paNa jANe tArA prArabdhanA yoge tArA AyuSyanA baLe AkarSAIne ja, ema jANaje. tane joIne, he mahAbhAga ! mane vicAra thayo hato ke meM Ane kyAMka pUrve joyela che.vAraMvAra uhApoha karatAM mane mArI paNa pUrvabhavanI jAti ane vaidhavidyAnuM smaraNa thayuM. eTale auSadhIo zodhI lAvI tethI tane sAjo karyA che, kAraNake sapuruSonI sarva vidyA paropakArane arthe ja hoya che. to have pelA mArA zatru pAsethI mane mAruM cUtha pAchuM maLe ema kara-sugrIve rAmane sahAya karI hatI tevI rIte mane sahAya kara. kAraNake ApaNI potAnI vastu paNa pArakAnA hAthamAM gaI hoya te prANane jokhamamAM nAkhyA vinA maLatI nathI. he abhayakumAra ! (muni potAno vRttAMta kahetAM kahe che ke, te vakhate meM vAnarane kahyuM-mArA prANa bacAvanAre ATaluM ja zuM mAgyuM-ATalI najIvI mAgaNI zuM karI ! eka putra prabhAtamAM uThIne potAnA mAtApitAne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 65 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra kare-pachI Adara sahita sugaMdhI tela vaDe atyaMga karI uSNa jaLathI snAna karAve, pote pAse besI makSikAne dUra rAkhI emane uttama bhojana karAve; caMdanAdinuM vilepana karAve, suMdara vastrAbharaNa paherAve ane uparAMta zravaNanI jema bhaktisahita avizrAntapaNe skaMdha para laI tIrthayAtrA karAve-A pramANe mAtapitAnI sevA karanAra putra emanA para je upakAra kare che enAthI paNa adhika upakAra teM mArA para karyo che. to. tArA upakArano badalo meM toja vALyo kahevAya ke jo, teM mane prANAMta kaSTa thakI bacAvyo te ja pramANe, huM paNa tane AvA gADha du:khamAMthI mukta karuM. athavA to mane to ema ja lAge che ke ema karavAthI paNa meM tArA para upakAra karyo nahIM kahevAya. kAraNake upakAra to enuM nAma ke je ApaNe prathama upakRta thayA sivAya karIe. upakAranI sAme upakAra karavo eto vaNikazAhI dharma che, jamA udhAra che; emAM kaMI sAdhutA nathI. to paNa tArA zatruno parAjaya karavArUpa kAMIka bhakti to, cAla huM karuM athavA to loko caMdramAnA darzana kare che ene enuM (caMdramAnuM) sanmAna karyuM kahe che. (tema huM je tArI bhakti karIza tene loko potAnA mata pramANe "upakAra" mAnaze.) pachI e vAnara mane jyAM pote pUrve potAnA yUtha saMgAthe krIDA karato hato tyAM laI gayo; ane eka vRkSa nIce mane besADyo. kAraNake kAryasiddhimAM ekaluM baLa nahIM, paraMtu buddhi paNa joIe chIe. pachI te potAnA zatru sAthe laDavA lAgyo. kAraNake dhaNI pAse hoya tyAre eka zvAna paNa jora batAvavA maMDe che. tyAM e baMnee dAMtIA karI karIne, pUchaDAM ulALI ulALIne, tathA vaLI pRthvI para pachADI pachADIne, AkAzane viSe addhara uchaLI uchaLIne, moTethI hukahuka karIne, krodhathI netro lAlacoLa karI karIne, muThIo ugAmI ugAmIne, ekabIjAnA keza pakaDI pakaDIne. sAmasAmA bacakAM bharI bharIne, ane ekabIjAnA zarIra nakhavatI vidArI vidArIne jabaruM yuddha karyuM. vAli ane sugrIvanA yuddha jevuM e yuddha huM paNa Azcarya sahita joI rahyo. meM e paNa joyuM ke yuthamAMthI ekapaNa vAnare A be yoddhAmAMnA ekane paNa sahAya karI nahIM. athavA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to, loko to sau kautuka jonArA ja hoya che. yuddhanuM pariNAma e AvyuM ke mArA vAnarane enA zatrunA nakhadAMta AdinA prahArathI puSkaLa lohI nIkaLyuM ane eno parAjya thayo. sarvadA baLavattarano jaya thAya che e kharuM ja che. tatkSaNa e vAnara nAsIne mArI pAse Avyo; ane vAcA nahIM eTale akSaro lakhyA ke-tArI pAse sahAyanI AzAe meM yuddha to ghaNuM karyuM (kAraNake khIlAnA jore vAcharaDAne paNa ghaNo mada Ave che.) paraMtu tuM to joI ja rahyo; ne mArI to A dazA thaI. he mitra ! mane tArI sahAya upara pUro vizvAsa hato. paNa have mAre konI pAse pokAra karavo ? cAlatAM cAlatAM bahu to tyAM sudhI calAya ke jyAM sudhI sAmI bhIMta na Ave. vAnaranA e prakAranA vacana sAMbhaLIne meM kahyuM-he vAnara ! teM kahyuM te Apta puruSanA vAkyanI peThe sarvathA satya che. paNa huM kaMI sahAya na karI zakyo tenuM kAraNa e ke-ugra kopa karIne tame baMne laDatA hatA temAM tuM kayo ne tAro zatru kayo e huM oLakhI zakyo nahIM. mATe ajANatAM kadAca huM viparIta karI besuM to, tane sahAya karavAnuM to eka bAjue rahe paNa UlaTo tane aniSTa kartA thaI paDuM; jarAkumArane hAthe ajANatAM viSNukumAranuM thayuM hatuM tema. ajANatAM ApaNI jIbha paNa dAMtavaDe nathI kacarAI jatI ? mATe sUryano ratha jema pItavarNanI dhvajAthI oLakhAI Ave che tema tuM paNa koI rIte oLakhAI Ava eTalA mATe kaMThamAM puSpanI mALA pahera. mArA kahevAthI eNe kaMThamAM mALA paherI te jANe jyalakSmIe ene pasaMda karIne enA kaMThamAM varamALa AropaNa karI hoya nahIM ! e mALA paherIne e verI sAthe yuddha karavA gayo te paNa jANe yuddhane viSe zarIrane tApa lAge e zamAvavAne mATe ja paherI gayo hoya nahIM ! pachI meM jaIne enA verIne marma pradezane viSe eka paththarano prahAra karyo; killA upara rahelo mANasa nIce rahelA upara prahAra kare tema. e gADha prahArane lIdhe enA prANa jatA rahyA te jANe evA duSTa pAse koNa rahe evA AzayathI ja hoya nahIM ! A vAnarano vadha thayo te jANe have pachI bhajavAnArA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 67 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pallIpatinA mRtyu saMbaMdhI nATaka"no "pUrvaraMgano praveza" thayo hoya nahIM ! Ama zatruno vadha thavAthI mArA e vAnara-baMdhue ati harSapUrvaka potAnA yUthanuM adhipatitva prApta karyuM. pachI enI rajA laI huM krodhe dhamadhamato pelI pallI bhaNI cAlyo kAraNake mRgalAM siMhane ghA karI gayA hoya e siMha bhUlI jAya kharo ? tyAM jaIne meM rAtrie pallIpatinA gharamAM khAtara dIdhuM te jANe mRtyu pAmelAnA jIvane nIkaLI javAne dvAra karI ApyuM hoya nahIM ! pachI meM joyuM to pelo mArI strInI sAthe eka ja zayyA para sUtelo hato; jANe chevaTane nivRttine aMze mAyAnI saMgAthe lobha hoya nahIM ema. (muni abhayakumArane kahe che) he zrAvaka ziromaNi ! e baMne para mane mULa krodha to hato ja te A joIne to vizeSa prajvaLyo. "bahena nRtya karavA taiyAra thAya emAM vaLI pAchI page ghugharA bAMdhe eve vakhate bhAIno krodha zuM prajvalita thayA vinA rahe ?" e dRSTAMta jevuM mAre ahIM thayuM, eTale meM to nirdaya thaIne, bhayaMkara sarpaja hoya nahIM evI pallIpatinI talavAra tyAM paDI hatI te upADI. tene koza thakI bahAra kADhI tyAre e duSTa coranA nAyakane gaLI javAne yamarAjAe prasArelI jIvyA (jIbha) hoya evI cakacakatI hatI ! gADInA dhoMsarAne eka dAtaraDAvatI kApI nAkhIe tevI rIte meM e duSTa coranuM mastaka e khaDgavatI chedI nAkhyuM. athavA to parAbhava pAmelA manuSyo koparUpI bhUtane vaza thaIne zuM nathI karatA ? pachI taMtra maMtra jANanAro jema DAkaNane pakaDe che tema meM mArI duSTa patnIne kezavatI pakaDI tiraskAra yukta vacano kahyA;-are ! kulaTA ! mAruM kuLa lajAvavAvALI ghora rAkSasI, AgaLa thA. jo eka paNa zabda bolIza to A tArA yAranuM karyuM tevuM ja tAruM karIza. kAraNake gaNIe tyAM sudhI ja strI hatyA; nahIM to e kharahatyA ja che. mArA taraphanA AvA bhayathI te mArI AgaLa thaI; sAMjane vakhate pUrva dizA tarapha jatAM ApaNA zarIranI chAyA ApaNI AgaLa cAle che tema. raste vaLI meM ene AkrozanAM vacana saMbhaLAvyA-he nirlajja duSTA ! haju paNa vastranA kaTakA veratI Ava, ke jethI tane chevaTano mArga dekhADuM. ema abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 68 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI mArI jIvhAnI moLa utArato mAre gAma pahoMcyo; ane e duzcAriNIne mArA baMdhuone soMpI; athavA to gaLA para thayela gumaDAne koI phoDAvavA IcchatuM nathI. e sAMbhaLI abhayakumAre prazna karyo "ene ekavAra javA dIdhI hatI to pharI zA mATe Ama jIvane jokhamamAM nAMkhavAnuM AdaryuM ? suvrata sAdhue uttara Apyo-he kuzAgrabuddhi ! tAro prazna vyAjabI che; paNa mAro emAM hetu hato-AvI anartha karanArI strInuM kaMI bIjuM kAma to nahotuM; paNa mAre mArI pratijJA pUrNa karavI hatI. abhayakumAre kahyuM-tamAruM kahevuM yathArtha che. kAraNake "adhama loko vighnanA bhayathI kArya AraMbhatA ja nathI; madhyamajano kArya AraMbhI vipna AvyuM te tyajI de che; paraMtu tamArA jevA sattvavAna uttama puruSo seMkaDo vipna Ave to paNa AraMbheluM tyajI detA nathI. prahArathI jarjarita thayA chatAM uttama kSatriya kadi zarIramAM prANa hoya tyAM sudhI zastra paDatAM mUke che ?" pachI sAdhue kahyuM-pachI to mArI strInuM sakaLa caritra joI mane vairAgya upajyo. aho ! evA gRhone dhanya che ke jyAM strIo mULathI hotI nathI. je dezane viSe marakI, duSkALa Adi saMkaTo nathI te deza zuM kharekhara prazaMsAne pAtra nathI ? evA puruSone dhanya che, eja vaMdanIka che, eo ja A lokanA bhUSaNarUpa che, ke jeoe strIne kAraNe zukana paNa joyA nathI. viSanI velaDI jevI strIne viSe jeo Asakta nathI thayA eo ja satyasukha samajyA che. ekalA kapaTanuM ja dhAma, ane saMdhyAnI jema kSaNamAM rakta ane kSaNamAM virakta evI strIono koNa vizvAsa kare ? cittamAM kaMIka, bolavAnuM bIjuM, ane karavAnuM koIka trIjuM ja-evAM jemanAM viparIta AcaraNa che evI strIone dhikkAra che ! gaMgAnadInI retInuM, hemAcaLa parvatanuM ane samudranA jaLanuM mApa thaI zake, paNa strInA hRdayanuM na thaI zake. jemanAM citta mAyAkapaTathI bharelA che. evI strIono manobhAva koNa jANI zake ? karmaprakRtinuM svarUpa badhA mANaso thoDuM ja jANe che ! je strI patine anurakta hoya che temane dUdhasAkara-drAkSa-amRtanI upamA ApavAmAM Ave che ane eo pati paraloka abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmya emanI pAchaLa mare che. paraMtu virakta eTale patine pratikULa-duSTA hoya che ene to nAgaNI, duSTamaMtra-viSa vagerenI sAthe sarakhAve che; eo potAnA patine jIvato mArI nAkhavAmAM pAchI pAnI karatI nathI; pote jUThuM rUe che ane patine rovarAve che; jUThuM bole che chatAM sAmAne potAno vizvAsa besADavA prayatna kare che; ane kavacita viSa khAdhAnuM DoLa karavA paNa cukatI nathI. kuLa-rUpa-zaurya-vidhA-dAna ke mAnathI paNa ene jItavI kaThaNa paDe che. chatAM keTalAka mahArogI ane kAmAdhIna puruSo judI daSTie jue che. eo kahe che ke satya-hitakAraka ane sAravALA ja amArA A zabdo che ke-A asAra saMsArano sAra hariNAlio (strIo) ja che. rAgayuta citta chatAM paNa, jenAthI nirvANa maLe che evI je strI-tenAM darzana eja darzana che; bIjAM badhAM vRthA che." mane to vairAgya ja thayo hato tethI meM to gRhavAsa tyajIne susthitAcAryanI pAse, strInA vastranA cheDAno paNa jyAM sparza thavo muzkelI che evI, bhAgavatI dIkSA grahaNa karI. he nItijJa ! teM mane "mahAbhaya"nuM kAraNa pUchyuM hatuM te Aja hatuM-mane saMsAramAM anubhavelo A mahAbhaya yAda Avyo hato tethI mArA mukhamAMthI "mahAbhaya" e zabdo nIkaLI gayA hatA. athavA uttama jJAnanA saMskArane lIdhe kaMI kaMI smaraNo svabhAvika rIte thaI Ave ja che. pachI abhayakumAre aMjali joDIne munine kahyuM-A jagatamAM tamane dhanyavAda che, tame ja puNyazAlI cho. kAraNake bhavazreNine aTakAvanAra evo vairAgya tamane prApta thayo che. bAkI je markaTa vairAgya kahevAya che teto ghaNAne thAya che. abhayakumAra Ama bhAvanA bhAvato hato tyAM to trIjo pahora thayo ane dhanadanAmanA trIjA sAdhu bahAra AvyA. sUrinA kaMThamAM acAnaka hAra joIne kSaNavAra vIjaLInA camakArAthI ja hoya nahIM ema e kaMpAyamAna thayA. "aho ! pariNAmane nahIM jANanArA kayA mANase AvuM kRtya 1. (1) sukha. (2) mokSa. 90 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne potAnA AtmAne A mahAagAdha saMsAra sAgaramAM rajhaLAvavo dhAryo haze ? koI zatrue jarUra A kRtya sUrijI upara kalaMka-ALa mUkavA karyuM che. kemake pApI mANasone kRtyAkRtyanuM jJAna kyAMthI hoya ! paNa caMdramAM tarapha pheMkelI dhULa jema tene pahoMcatI nathI tema niSkalaMkane kalaMka lAgatuM nathI. abhayakumAra ja hAra khovAya mATe udvegamAM phare che teja A hAra che, ane eno udvega paNa vyAjabI che. AnuM pariNAma zuM Avaze ? kaMI khabara paDatI nathI. paNa emAM ciMtA mAre zI karavI ? bhAvi haze te banaze." AvA vicAramAM potAno 'samaya' pUro karyo. potAne sUrijI pAse je eka pahora sudhI jAgaraNa karavAnuM hatuM te pahora pUro thayo eTale dhImethI vasatimAM praveza karatAM e muni "atibhaya" eTaluM bolI gayA. e joI abhayakumAre pUchyuM-he muni ! tamAre vaLI "atibhaya" zo ? ekalA sukhanuM ja dhAma evA mokSamAM duHkhano praveza kyAMthI ? munie uttara Apyo-he zrAvakaziromaNi ! tAruM vacana satya che; kAraNake munio to sAte jAtanA bhayathI mukta che. meM to gRhasthAvAsamAM amuka bhaya anubhavyo hato te smaraNamAM Avyo eTale ema bolAI javAyuM. kAraNake koInuM citta satata eka dhyAnamAM tallIna rahetuM nathI. e sAMbhaLI abhayakumAre kahyuM-e tamArI kathA sAMbhaLavAnI mArI IcchA che kemake uttama puruSonA caritro amRtathI paNa caDhI jAya che. munie kahyuMkSudhAtura hoya che ene ja bhojana ApavAmAM Ave che. mATe tane jo utkaMThA hoya to mAro vRttAMta kahuM; sAMbhaLa; AcAryanA trIjA ziSya dhanadanuM AtmavRttAMta. koI prakAranuM du:kha na hovAthI haSTa puSTa banela gAyonA nivAsa sthAna rUpa, eka varNanuM chatAM cAre varNothI zobhI rahela evuM ane moTA kRSikArone ArAmarUpa, eka gAma avaMtI nagaranI pAse AveluM che. te gAmamAM kSAtratejathI dIpI rahelo huM-eka kSatriya vasato hato ane avaMtInA eka ucca kuLavAna kSatriyanI lakSmI nAmanI, svarUpavAna paNa sAkSAt pApanI mUrti hoya nahIM evI kanyAne, pariNAmano vicAra karyA vinA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 71 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevaLa rAkSasI vRttithI paraNyo hato; kAraNake kAmI janone vicAra hoto nathI. ekadA mArI strIne teDavA huM mAre sAsare gayo kAraNake jamAIo sAsaruM jANe potAno dhanamAlano bhaMDAra hoya evuM gaNe che. ame kSatriyo sahAya ApanArA kahevAIe mATe mAre mArge jatAM sahAyaka-sahacara zAno joIe ema dhArI huM ekalo ja hAthamAM phakta talavAra laIne nIkaLyo hato. rastAmAM mahAkALa nAmanuM eka atyaMta bhayAnaka smazAna AvyuM; te jaNe pRthvIpara AvI caDhelI "ratnaprabhA" nArakI ja hoya nahIM ! te vakhate sUrya pazcima samudramAM DubavA (asta pAmavA) lAgyo paNa tenA sahasra kara kahevAya che temAMthI koIe paNa eno bacAva karyo nahIM. pachI, rAgasahita asta pAmatA sUryamaMDaLanuM jANe AliMgana karavAthI hoya nahIM ema saMdhyAno raktavarNa thayo ! athavA "A smazAnamAM ghaNA mANaso ekasAthe Ave che to paNa bhaya pAme che, chatAM he vahAlA ! tuM tyAM ekalo nirbhayapaNe kyAM jAya che ? Ama roSa karIne bolavAthI ja hoya nahIM, ema saMdhyA raktavarNI thaI !" A smazAnanuM nAma letAM bhaya utpanna thato hato ane sAkSAt dRSTie paDatAM to bIkaNanA prANa ja UDI jatAM. kAraNake tyAM koI sthaLe aneka nadhaNIyAtA kalevara dRSTie paDatA hatA. koIka sthaLe yamarAjAnA paththaranA daDA hoya nahIM evA kapALonA Dhaga paDyA hatA to koIka sthaLe enA yazanA samUha hoya nahIM evA asthinA DhagalA paDyA hatA. kyAMka carma-rakta-vasA ane mAMsa Adi paDyA hatA tethI te mlecchakhATakInA ghara jevuM dekhAtuM hatuM. vaLI koI jagyAe zULI khoDI mUkI hatI ane koI jagyAe ghuvaDanA nAda saMbhaLAtA ne bhUta nAcatA hatAM. koI jagyAe pizAconI bhayaMkara cIsa saMbhaLAtI hatI, to koI jagyAe hAthamAM charI laIne pharatI DAkaNo dRSTie paDatI hatI. kyAMka ciMtAnA agnino udyota to kyAMka gADha aMdhakAra najare paDato hato. koI jagyAe bheMsa-bhramara ane masI samAna gADha kRSNavarNavALA vetALa dekhAtA hatA to koI sthaLe mahAbhayaMkara ziyALanI bUmo saMbhaLAtI hatI. sAdhu kahe che, he maMtrIzvara ! AvA e smazAnamAM meM e smazAnanI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 72 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhiSThAtrI (devI) hoya nahIM evI eka strIne rUdana karatI dIThI. eNe potAnuM aradhuM mukha uttarIyavastrathI DhAMkeluM hatuM ane enA hAthamAM eka kaMI bhAjana jevuM hatuM. karUNA lAvIne meM ene nirbhayatAthI pUchayuM- (kAraNake kSatriya jAti mULathI ja nirbhaya gaNAya che) he bhadre ! tuM zA mATe rUdana kare che ? tane koI coraloko luMTI gayA che ? athavA tAruM koI snehI paraloka-mRtyu pAmyuM che ? athavA tArA patie mUDhatAne laIne bIjI strI para Asakta thaI tane tyajI dIdhI che ? athavA tArI sAsu ke naNaMde tane du:kha daI kADhI mUkI che ? athavA tane koI evI bIjI vipatti AvI che ? mane niHzaMkapaNe tArA rUdananuM kAraNa kahe. e parathI e jANe dUrathI doDatI AvavAthI thAkI gaI hoya ema zvAsa khAtI tathA dInatA dAkhavatI mane kahevA lAgI; he mahAbhAga ! zAstrane viSe, ApaNuM duHkha evA puruSanI AgaLa kahevAnuM kahyuM che ke jenA darpaNa samAna cittane viSe enuM pratibiMba paDe athavA je duHkhasamudrathI ApaNane tArI zake. jenI tenI pAse niSkAraNa dInatA (duHkha) zA mATe batAvavI ? pArake duHkhe duHkhI ane evA duHkhInuM du:kha TALavAnA sAmarthyavALA vartamAna kALamAM pRthvI para che ja kyAM ? e sAMbhaLI meM ene kahyuM-tArA duHkhanuM kAraNa kahe kAraNake evA samartha puruSo paNa che. sarvatra paMDha hotA nathI, kyAMya sAMDha paNa hoya che. e duSTAe kahyuM-jo ema hoya to, sAMbhaLa huM je kahuM chuM te A zULIe caDhAvela che te mAro pati che. huM ene prANa karatAM paNa ati vhAlI hatI ane mane emanA para eTalo ja sneha hato. kAraNake be hAtha sivAya tALI paDatI nathI. mArA pati mArA tarapha kadi viparItapaNe vartatA nahIM. tema huM paNa emane apriya evuM kaMI karatI nahIM. kAraNake kyo mANasa potAnA hitakartA tarapha pratikULapaNe varte ? evAmAM Aje nahIM jevuM dUSaNa batAvIne nIti ke dayA vinAnA pApI tophAnI polIse enI A dazA karI che. kAraNake sarva adhikAramAM A polIsano adhikAra adhama che. mArA patinI A sthiti joI meM bahu bahu vilApa karyA. athavA to kulastrIono e dharma ja che. he sajjana ! bahu vilApa karIne paNa huM zuM karuM ? evA nirdayanA hAthamAM sapaDAyelA pratye mArA jevI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 73 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIothI thAya paNa zuM ? meM vicAra karyo ke mArA patine mAre hAthe chellI vakhata bhojana karAvuM. kAraNake pati strInA hAthathI kaI sevAne yogya nathI ? divase to daMDapAzika adhikArIono bhaya hovAthI ahIM AvI nahIM kAraNake strIo ne jyAM tyAM bhaya ja che. vaLI jo ke mArA jevI kuLastrIne zIlarakSaNane kAraNe rAtrie gharanI bahAra paga paNa mukavo ucita nathI topaNa utkRSTa premane lIdhe patine bhojana karAvavA atre AvI chuM. paNa huM nIcI chuM ane e zUli upara che tethI mAro hAtha pahoMcato nathI; ane ene jamADavAno mAro sarva prayAsa vRthA jAya che. A mArA rUdananuM kAraNa che. have tame AvyA cho to mane sahAya karo. athavA to dhAnyane (sArA pAkane mATe) hasta nakSatranA varSAdanI jarUra hoya che. mArA svargaprati prayANa karatA patine huM bhaktisahita emanuM priya bhojana-dahIMbhAta jamADavA lAvI chuM. te sAMbhaLI mane paNa lAgyuM ke-aho ! A strInI patibhakti asAdhAraNa che. pAghaDIne viSe kIramajanA raMganI jema manuSyane viSe paNa atizaya rAga-sneha hoya che. AvuM strIratna gheraghera hotuM nathI; jema zAlanA cokhA dareka kSetramAM pAkatA nathI tema. ema dhArIne meM ene mArI pITha para caDhI eno manoratha saMpUrNa karavAne kahyuM. mAruM vAkya sAMbhaLIne e raDatI baMdha thaI; nAraMgI Adi phaLa maLavAthI eka bALaka raDatuM baMdha thAya tema. pachI eNe yuddhamAM javAne taiyAra thatA subhaTanI peThe harSa sahita potAnA vastra tathA vALa barAbara bAMdhyA; ane ekadama potAnuM bhAjana laIne mArI pITha para caDhI gaI. te vakhate te kailAsa para rahetI rUdranI strI hoya nahIM evI dekhAvA lAgI. eNe mane vaLI kahyuM-jyAMsudhI huM Ane ghebara Adi jamADI na lauM tyAM sudhI tAre mArI sAme jovuM nahIM kAraNake ema thAya to mArA jevI zaramALa kulastrInA hAthamAMthI pAtra tatkSaNa nIce paDI jAya. "je mArI pRSThe (pu4) lAgaze teno huM adhaHpAta karIza." ema e mArI pRSTa (pITha) para rahI chatI sUcavatI hoya nahIM ! pachI ghaNo vakhata thayo chatAM te nIce utarI nahIM tyAre mane eno bhAra lAgavAthI vicAra Avyo ke A abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 74 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zuM potAnA patine sonuM khavarAve che ? athavA e te ene keTaluMka khavarAvaze ? ene have keTalIka vAra che ? ema vicArI meM UMcuM joyuM to e duSTA zUlIpara rahela mRtakamAMthI kApI kApIne mAMsa letI hatI, jANe karmanA daLa letI-bAMdhAtI-hoya nahIM ema. eTale "A nagaranI yoginInuM sthAna che, tyAM zuM asaMbhavita hoya ? A jarUra koI DAkaNa che" evo mane nizcaya thayo, ane huM kSatriya hovA chatAM bhaya pAmyo tethI mAruM khaDga paNa tyAM paDatuM mUkIne nagara tarapha palAyana karI gayo. eTaluM ja sAruM thayuM ke mArAM vastra paDI na gayAM ! vaLI "A mAro pati che, e rakhene mane oLakhI gayo haze." evI zaMkAne lIdhe te mArI pAchaLa mane mAravA doDI. AgaLa huM, ane pAchaLa mArI ja talavAra laIne e, ema ame baMne, brahmahatyA ane mahezvaranI jema, doDavA lAgyA. huM nagaramAM pesavA jAuM chuM tyAM to eNe mane mArI ja talavAra mArA upara ja mArI. mArAja azvoe mAre tyAM dhADa pADyA jevuM thayuM. prahAra vAgavAthI huM yakSiNInA maMdiramAM kuLadevInuM smaraNa karato karato paDyo kAraNake mANaso saMkaTa samaye haMmezA kuLadevatAnuM smaraNa kare che. "he devi ! sAsare jaIne sAkSAt lakSmI samAna, kuLadIpaka tathA zaramALa evI mArI patnIne teDI AvuM evA uttama manoratha karato huM A nagarImAM Avyo, tyAM to koI DAkaNe mArI A avasthA karI che. mAre anya koInuM zaraNa nathI, tuM ja kRpA karI mAruM rakSaNa kara. kAraNake dRDha majabUta nAva sivAya sAgara kyAMya tarAyo sAMbhaLyo che ?" A pramANe atyaMta pIDA pAmato vilApa karato hato tyAM kuLadevatAe pratyakSa thaIne mane kahyuM-he vatsa ! he vikhyAta vIra ziromaNi ! bahu kheda na kara; dhairya dhAraNa kara. saMpatti Avye jene harSa thato nathI; vipatti Avye viSAda thato nathI ane saMgrAmamAM paNa bhaya lAgato nathI evA puruSo ja A jagatanA bhUSaNa rUpa che. tArA jevA kSatriyamAM paNa kAyaratA AvI te grISma RtunA sUryamAM maMdatA AvyA jevuM thayuM che. amAre A zAkinIo sAthe vyavasthA thayelI che ke nagarInA bahAranA bhAga para emano haka, ane aMdarano bhAga amAro;;-Ama saudharma ane IzAna abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 75 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IndronI jema vyavasthA thayelI che. poLanI bahAra zAkinIe tArA upara prahAra karyo che temAM mAruM kAMI cAle tema manathI; kemake potAnI pallImAM bhIla loko paNa baLavAna hoya che. paNa tuM cittane viSe leza paNa duHkhI thaIza nahIM, tAro A urU chedAyo che te punaH sAjo thaze." kuLadevIe e pramANe kahyuM ke tatkSaNa jalanA siMcavAthI gaDucI tAjI thAya ema mAro urU sAjo thayo. eTale to meM kuLadevIne praNAma karIne pUrNa bhakti ane parama AnaMda sahita enI stuti karavA mAMDI;-he devi ! tuM mArA kuLanI ciMtA karanArI cho, kuLanA sarva kaSTane cUrNa karanArI cho; sarva Adhi vyAdhi nAza karavAmAM sUrya samAna cho, sarva tApano nAza karavAmAM zaradapUrNimAnA caMdramA samAna cho; tuMja kuLanI rakSA karanArI cho, kuLanI vRddhi karanArI cho, tuMja amArA kuLamAM ciMtAmaNi samAna cho, kAmadhenu tulya cho, kalpalatA jevI cho; vaLI tuMja amArA kuLalokanI pitAmahI cho; he jagajjananI ! tuM ja amArA kuLano udaya karanArI cho; tAro jaya thAo, vijaya thAo, utkarSa thAo, vRddhi thAo. he svAminI ! teM upAya na karyo hota to mAruM zuM thAta ? amArA kuLanI sarva vRddhi-samRddhi ane kalyANa sarva tAro ja prasAda che; jaLanI vRSTino jema dhAnyo upara che tema. mane jIvita ApanArI he devi ! mArA jevo khalita jIbhavALo ane maMdabuddhivALo tArI keTalI stuti karI zake ? athavA pAMgaLo keTaluM cAlI zake? A pramANe meM harSasahita kuLadevatAnI stuti karI kAraNake enA pratye bIjuM kaMI na thaI zake to stuti to karavAnI jarUra ja hatI. pachI jIvato rahyo eTale priyAne sadya maLavAnI utkaMThAthI sasarAne ghera pahoMcyo to tyAM gharanA dvAra taddana baMdha hatA eTale dvAra ughaDAvuM chuM emAM vicAramAM huM ghara nihALavA lAgyo to kuMcInA vivaramAM dIpakano prakAza paDyo temAM meM zuM joyuM ? pelI mArI ja strI potAnI mAtAnI saMgAthe harSa pUrvaka sUrAne amRtasamAna gaNI tenuM pAna karatI hatI; ane vacce vacce hoMze hoMze mAMsa khAtI hatI. kahyuM che ke madyapAna-upAdhyAya kaI kaI kuzikSA nathI zIkhavato ? huM paNa mArI strInuM e prakAranuM AcaraNa joI 76 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkAra pAmI ciMtavavA lAgyo-A madyapAna karanArImAM zIlano saMbhava na ja hoya. lasaNa khAnAranA mukhane viSe sugaMdhanI AzA koNa rAkhe che ? mANasane sArAsArano vicAra tyAM sudhI ja rahe che ke jyAM sudhI avivekanuM ja ghara-evA surApAnamAM te lapaTAyo nathI. madyapAna e mahApApa che kemake ethI manuSyanI buddhi uSarakSetrane viSe vAvelA bIjanI peThe sagha vinAza pAme che. vaLI e sarva anarthanuM paNa mULa che, azAtAvedanIya karmanI peThe. madya ekalo ja hAnikAraka che to mAMsa sAthe hoya tyAre to vizeSa hoya emAM pUchavuM ja zuM ? vaLI eja surA zAkinI ke azvane ApavAmAM Ave to to ekalI ja (mAMsa vinA paNa) adhika anartha te kare che. mAtA AvI che e nyAye enI putrI enA jevIja hoya. nAgaNInI kukhamAMthI utpanna thAya e viSanI ja velaDI hoya. pachI "AvuM emanuM ceSTita to joyuM; have emanI vAtacIta sAMbhaLuM." ema vicArIne ekAgracitte ane hAlyA cAlyA vinA tyAM ne tyAM ja Ubho rahyo. to mAtAe putrIne pUchyuM- "AvuM svAdiSTa mAMsa kyAMthI lAvI ? athavA to lAbhodaya (karma)thI zuM sAdhya nathI ? mane to lAge che ke lokomAM amRtanI khAlI vArtA ja che. A ja amRta che; paNa mUDha loko e jANatA nathI." vizeSa sAvadhAna thayo tyAre meM ene uttara ApatAM sAMbhaLI ke-he mAtA, A tane ati svAdiSTa lAgyuM te tArA jamAInuM ja mAMsa. e sAMbhaLI vRddhA bahu vismaya pAmI kahevA lAgIputrI ! AvuM asaMbaddha-saMbaMdha vagaranuM zuM kahe che ? pachI tene putrIe harSasahita potAno savistara hevAla kahI saMbhaLAvyo. pApI lokone pApakAryo karIne paNa alaukika AnaMda thAya che. mAtAe e sAMbhaLI putrIne kahyuM-he putrI ! teM bahu bhUla karI che, tArA prANapatine Ama karyuM te sAruM nathI karyuM. mANaso ghaNo lobha kare che paNa sthAna vicAravuM joIe. hAthaNI madonmatta thaI hoya to paNa potAnI sUMDhanuM rakSaNa to e kare ja che. A pramANe mAtAe potAnI putrIne zIkhAmaNa ApI. kAraNake duSTa hoya evA vRddhonI pAse paNa kaMIka abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 77 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to (samajaNa) hoya che paNa ahaMkArIne zikSA vacana gamatAM nathI tethI putrI cittamAM IrSyA lAvIne kahevA lAgI-meM vAryA chatAM mArA svAmIe zA mATe UMcuM joyuM ? pote karyuM enuM phaLa eNe bhogavavuM joIe. mArA manamAM to hatuM ke e zULI para rahelAnuM huM ghaNuM mAMsa ghera lAvIza. paNa ema banyuM nahIM. mArA kahyA pramANe e varyA nahIM to ene ema ja karavuM joIe. kAna uMbeLyA vinA rAsamane zI khabara paDe ? mArI bhAryAnI AvI ceSTA ane AvAM vAkyo joI sAMbhaLI mArAM to romAMca khaDAM thayAM. mane ema thayuM ke-mane dhikkAra che ke kAmadevanA bANanA prahArathI jarjarita thaIne huM ene kuLavAna jANIne harSathI paraNyo ! paNa enAM AcaraNa eka pleccha strI karatAM paNa adhamAM TharyA. rUpamAM to IndravarUNInA phaLa paNa caDhI jAya che. macakuMdanA puSpa ane caMdramAnA samAna ujvaLa zIlAdi guNa na hoya to ajAgaLastananA jevAM kuLane zuM karavuM che ? ramya guNa vinA kuLa zA kAmanuM ? guNahIna mANasone kuLa kalaMka jevuM che. kuLane IcchIe chIe te guNane mATe; dhenu-gAyane kharIdIe chIe te dUdhane arthe-dUdha vinAnI gAyano koNa bhAva pUche che ? mAro enA para rAga thayo hato e ene kulIna jANIne; paNa jouM chuM to enAM lakSaNa AvAM nIkaLyAM ! jAti digaMtaramAM jatI raho, kuLa pAtaLamAM laya pAmo, lakSmI saMtAI jAo ane rUpa paNa bhale virUpa thaI jAo. manuSyane emAMnI eka paNa vastu jarUranI nathI; ene phakta parama utkRSTa evA zIlanI ja AvazyakatA che ke jethI A loka ane paralokane viSe enuM kalyANa kalyANa thaI jAya. mATe chuTA pharanArA pakSIone jevo pAza-jALa che tevo mAre A gRhavAsa che ke have mAre na joIe. kAraNake parataMtratA rUpI agnithI dAjhelA sau koI svataMtratAne Icche che." Ama vairAgya utpanna thavAthI huM satvara teja pagale pAcho pharyo; kAraNake AgaLa kuvo joIne kayo buddhimAna pAcho nathI pharato ? pachI huM teja yakSiNInA maMdiramAM jaIne sUto; athavA to game te miSe paNa devanI pAse jaI rahevuM sAruM ja che. huM ciMtAtura hato to paNa kSaNamAtramAM mane nidrA AvI. athavA to 9 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zUlIpara rahelAne paNa nidrA Ave che ema kahe che. thoDo vakhata thayo eTalAmAM aMdhakAranI sAthe rAtri paNa gaI ane pUrva dizAnuM mukha vikasitA thayuM. pachI raphate raphate bIjI dizAo paNa svaccha ane prakAzita thaI. Ama prabhAta thayuM eTale munijano madhura-dhIme svare pratikramaNa karavA lAgyA; kAraNake eo anyadA paNa UMce svare bolatA nathI to Ave vakhate to zAnA ja bole ? zramaNopAsaka-zrAvako paNa pratikramaNa Adi kriyAmAM paDyA; kemake sAdhujanonI upAsanA karavAvALAoe dharmamAM tatpara rahevuM yuddha che. anyajano paNa gRhakAryo karavA mATe tvarAthI uThI UbhA thayA; kAraNake sarvajano saMsAranA kAryo karavA mATe nitya utkaMThita rahe che. pachI huM trividha trividha (mana-vacana ane kAyAe karIne) patnIno tyAga karIne viSayone jItavAnI IcchAe mAre gAma Avyo. tyAM mArA bAMdhavone mAro yathAsthita abhiprAya nivedana karIne A saMsAranA sarva prakAranA duHkhathI mukti ApanAra evI dIkSA meM grahaNa karI. he maMtrI ! A "atibhaya" je mArA anubhavavAmAM Avyo hato tenuM mane smaraNa thaI AvavAthI e zabda mArA mukhamAMthI saheja nIkaLI gayo hato. kAraNake A mana eka vAnara jevuM che te game tyAre game tyAM bhamyA kare che. maMtrIe paNa kahyuM- he munirAja ! Apa kaho cho te satya ja che paNa loko mohane lIdhe samajatA nathI. jJAnacakSuvaDe tame strInuM sarva svarUpa samajyA cho. athavA to mahAsAgarano madhya bhAga nAvika vinA anya koI jANI zakato nathI. strIno samAgama tyajI denAra tamArA jevAne dhanya che ! kAraNake lokhaMDanI zRMkhalA kAMI jenA tenAthI toDI zakAtI nathI. tame ja zUravIra, tame ja parama sthira, tema ja parama dhairyavAna ane tame ja guNonA bhaMDAra cho. tame ja kSamAvAna, tame ja yazavAna, tame ja gaMbhIra ane tema ja catura cho. kAmadevano parAjaya karanAra paNa tame ja cho. tame ja vicakSaNa cho, tame ja devatA cho, tame ja sulakSaNA cho. kAraNake tame pariNAmanA phaLanI AkAMkSAvALA, paNa kAmabhoganI AkAMkSAvagaranA hoIne IndriyonuM damana karI trIjanano abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 79 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAgama tyajyo che. pachI chelle (cothe) pahore, gurunI pAse jAgaraNa karavAne, cotho ziSya bahAra Avyo. gurunA kaMThane viSe laTakato cakacakti hAra joIne, agni joIne kesarIsiMha bhaya pAme tema, A muni paNa bhaya pAmyA. "dakrAMka deve Apelo che te ja A hAra hovo joIe, AvI banAvaTa manuSyanI hoya nahIM. Ane mATe ja rAjAe putrane duSTa-aniSTa AjJA pharamAvI che; paNa jenuM mUlya sakaLa rAjyanI tulya che evI vastu mATe zuM na karavuM joIe ? munio jenA tarapha dRSTi sarakhI paNa kare nahIM evo A hAra gururAjanA AbhUSaNa rUpa kyAMthI thayo ? e hAranA core A kArya ThIka nathI karyuM; kAraNake ethI to AkhuM nagara enuM zatru thayuM che. paNa e cora A amArA gururAja-muninA kaMThamAM zA mATe hAra nAkhI gayo haze ? (ene bIjA koIno kaMTha nahIM jaDyo hoya ?) jene sALI na hoya eja sAsunI mazkarI karavA jAya." Ama saMbhramathI vyAkuLa che citta jenuM evA e sAdhu pAchA vasatimAM praveza karatAM "atyaMta bhaya" ema bolI gayA; potAnI agAu AvI gayelA traNa sAdhuonI sAthe jANe spardhA karatA hoya nahIM ema. te parathI "prathamanA sAdhuonI jema A paNa "bhaya"no uccAra kare che, to zuM eoe anyo anya ekasaMpa to nahIM karyo hoya ?" ema vicArI abhayakumAre ene pUchyuM "tamAre paNa bhaya kharo ? sUrya hoya tyAM aMdhakAra kevo ? A lokano bhaya, paralokano bhaya, rogano bhaya, maraNano bhaya, AjIvikAno bhaya, apayazano bhaya ne akasmAta bhayaema sAta prakAranA bhaya kahyA che. emAMnA ekano paNa sAdhujanomaM saMbhavA nathI; jema, zAMta thayA che mohAdika jenAM evA puruSane viSe sAte karmono baMdha nathI tema." sAdhu jemanuM nAma yonaya hatuM emaNe uttara Apyo-he buddhisAgara ! tuM satya kahe che. paNa mane mArA gRhasthAvAsamAM thayelo "atizaya bhaya" yAda AvavAthI ema bolAI javAyuM hatuM. abhayakumAre sAMbhaLavAnI IcchA jaNAvyAthI munie potAnuM caritra A pramANe kahyuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryanA cothA ziSya covaca muninuM AtmavRttAMta. ujjayinI nAme nagarI che. te surAgAra vinAnI hatI chatAM tyAM ThAmaThAma surAgAra najare paDatAM hatAM. tyAM paracakrano praveza nahoto chatAM paracakra paribhramaNa karyA karatuM hatuM. te akhaMDaguNapUrNA chatAM guNakhaMDayukta hatI. te alpavalaNa vALI chatAM bahu lavaNaguNe bharelI hatI; cAre dizAmAM vizALa chatAM aneka zALAothI pUrNa hatI; ane jaLathI bharapUra chatAM ajaLavyApta hatI. e nagarImAM uttama guNono bhaMDAra evo dhanadatta nAme eka zeTha raheto hato, te niraMtara vUlalakSavALo chatAM a-sthalalakSa hato. tene subhadrA nAme, nAma pramANe guNavALI, patnI hatI. te "hastinI' eTale hAthaNInI peThe 1degsa-dAnA chatAM madavinAnI hatI. e baMne potAno kuLAcAra prIti sahita AcaratA hatA. emAM emane kuLaparaMparAno taMtubhUta 1. sura-AgAra=dArUnA pIThAM. 2. sura-AgAra=devamaMdira (AgArarasthAna) 3. para (zatru) + cakra (sainya)=zatrunuM sainya. 4. para (uttama) + cakra = uttama sainya (polisaphoja prajAnA jAnamAlanA rakSama mATe pharyA karatI hatI.) pa. akhaMDa (sarva) guNavALI chatAM guNakhaMDa (guNanA khaMDa-kaTako-leza-bhAga) vALI-e virodha. e virodhane Ama zamAvavo;-a nahIM, khaMDa guNA-thoDA guNavALI,. akhaMDaguNA=sarva guNavALI. guNakhaMDa guNano samUha. guNakhaMDa yuktA=sarva guNa yukta. "khaMDa" zabdanA "a5bhAga" ane "samUha" e be judA judA artha para kavie alaMkAra racyo che. uparanA traNe "virodhAbhAsa" alaMkAra che. 6. A paNa pratyakSa virodha che. e virodha prathamanA "lavaNa" zabdano artha "mIThuM-nImaka" laIne ane bIjA "lavaNa" zabdano artha "suMdara" laIne zamAvavo. (lavaNa-guNa lAvaNya.) 8. vizALA (1) zALAo vinAnI. (2) vistIrNa. 9. ahIM paNa virodhAbhAsa alaMkAra che. te virodha A pramANe zamAvavo; saMskRtamAM ratno: 3yo: yati ajala ajaDa, jaDa=mUrkha, ajaDa vidvAna, mATe ajaLavyApta vidvAnonI bharelI. 10. sthUlakSaNa (1) udAra svabhAva, (2) maMdabuddhi. 6. dAna-(1) koIne dAna ApavuM te (2) hAthInA kuMbhasthaLamAMthI jhare che te-mada. sa-dAnA (madajharatI) chatAM mada vinAnI-e virodha, paNa "sa-dAnA" eTale dAna detI chatAM mada(=ahaMkAra) vinAnIema virodha zamAvavo. 11. cAritra-dIkSA levAno hato te lIdhA pahelAM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka putra thayo-te huM. mAre atizaya puNyavatI-rUpavatI ane buddhimatI evI zrImatI nAme strI hatI. eno mArA para koI lokottara eTale asAdhAraNa sneha hato. te zAMtisnAtranA jaLanI jema mArA caraNAmRtanuM pAna karatI. mAre hAthe enuM kaMI apriya thatuM to paNa te potAno vinaya ke maryAdA tyajatI nahIM amArA Asana, bhojana ne zayana ekasarakhAM sAthe ja thatAM. mArI patnIne huM kevaLa amRtamaya ne kevaLa kalyANamaya mAnato. Ama keTaloka kALa gayo. ekadA mArI strIe mane kahyuM-mAre mRgapucchanuM mAMsa khAvAnI IcchA thaI che. kahyuM che ke "navI vastunuM kone mana thatuM nathI ?" meM ene kahyuMhe kamaLAkSI ! e mRgapuccha kyAM maLaze te kahe to huM lAvI dauM. eNe uttara Apyo ke-nAtha ! e rAjagRha nagaramAM zreNika rAjAnA mahelamAM che. e koI bajAra ke cauTAmAM maLI zake ema nathI. e parathI he maMtrIzvara ! huM tamArA nagara bhaNI cAlI nIkaLyo. kharuM che ke prANIone sAdhAraNa rIte kaMI miSa vinA paradeza jovAnu banatuM nathI. pachI huM ahIM pahoMcyo eTale bahAranA koI bagIcAne viSe zItaLa chAyAvALA vRkSanI nIce visAmo levA beTho; te jANe araNyavAsano agAuthI ja anubhava levAne mATe hoya nahIM ! A samaye nagaramAM koI mahotsava haze tethI tyAMnI vArAMganAo vastrAbhUSaNa sajIne nagaranI bahAra AvI hatI; ane vyabhicArI pramukha aneka puruSo paNa krIDArthe tyAM AvatA hatA. kahyuM che ke vidUSaka vinA nATaka hoya nahIM. bagIcAmAM vividha prakAranI krIDA karIne e strIpuruSo vaLI jaLakrIDAne mATe eka taLAvaDImAM peThA. eTale jaLa ati vegathI uchaLavA lAgyA. kharuM che ke anyathI potAno parAbhava thAya e jaLa(Da)1thI sahana thatuM nathI. e strIpuruSo jaLamAM DUbakI mAratAM hatAM ane 1. saMskRtamAM 6 ane hra ne eka gaNyA che tethI nata ne sthAne navu vAMcatA, jaDa eTale ajJAna, mUrkha. mUrkha parAbhava sahana na karatAM uchaLI paDe che. (amUrkha (samaju) hoya te zAMta rahe che.) 82 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchAM bahAra nIkaLI AvatAM hatAM te parathI jANe ema sUcita thatuM hatuM ke saMsAramAM paNa emaNe evI ja rIte karela che. uchaLatA taraMgovALAe nirmaLa taLAvamAM vaLI eo naukAnI peThe tIrachI DubakI paNa mAratA hatA. Ama eo pANI DahoLatA hatA eTale dIna cakravAka Adi pakSIone bahu trAsa thato hato. paNa jemane jala(Da)nuM "zaraNa hoya emane nirbhayatA kyAMthI hoya ? vaLI e jaLamAM krIDA karatI suMdarIono kezapAza chUTI jaIne Ama-tema hAlyA karatA hatA tethI emanA mukha jANe sugaMdhane lIdhe AkarSAI AvelA bhramarovALA kamaLo hoya nahIM ema dIsatuM hatuM. muktAphaLa-pravALA-vaiDuryamaNi ane suvarNa AdinA AbhUSaNothI zobhI rahelI emanI bhujAo jANe puSpa-pallava-patra ane phaLathI lacI rahelI latAo hoya nahIM ema bhAsa thato hato. taLAvanA jaLa paNa emanAM aMgaparanA kuMkumathI raMgAI gayA; athavA to strInI samIpamAM jaLa-Da kyAM sudhI virAgI rahI zake ? " A vArAMganAomAM eka magadhasenA nAme atyaMta svarUpavAnA hatI; jANe apsarAomAM IndrANI hoya tevI. e vakhate koI yuvAna vidyAdhara AkAzamArge jato haze te ene joIne mohita thayo; dIpakanI zikhA tarapha eka pataMgIyuM lalacAya che tema. eTale eNe pariNAma vicAryA vinA, rAvaNa sItAne upADI gayo hato tema, ene addhara upADI lIdhI. e joIne tyAM krIDA karatA sarva naranArIomAM hAhAkAra thaI rahyo kAraNake emane e sAkara khAtA aMdara kAMkaro AvyA jevuM thayuM. magadhasenA 1. aneka janmamaraNa anubhavyA che. 2. jaLa=jaDa; jaDa eTale mUrkhanI saMgAthamAM bhaya vinA bIjuM zuM hoya ? 3. rUpe raMge kamaLa jevAM zobhItAM emanAM mukha hatAM. (zarIranAM keTalAMka aMgone kavio kamaLanI upamA Ape che. jemake, mukhakamaLa, hastakamaLa, pAdapaMkaja (pAdakamaLa.) 4. AvA zarIranAM varNanamAM latA zabda komaLatA sUcaka che. "bhujalatA" "dehalatA" ItyAdi. 5. raMga (1) rAga-sneha-prema (2) raMga, jaLa rAga (raMga) vALA thaI gayA temAM kaMI Azcarya nahotuM. jaLajaDa ajJAnI jana strInI samIpe rAga (prema)maya thaI ja jAya che. virAgI-rAga vinA-premalabdha thayA vinA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to rUdana karavA lAgI ke "are ! A pApAtmAno mane bahu bhaya lAge che, siMhano haraNIne bhaya lAge tema. are ! mane A pApInA paMjAmAMthI choDAve evo koI kRSNacaturdazInA janmelo ahIM vidyamAna che ?" e vezyAne Ama vilApa karatI joI mane dayA AvI tethI meM mArA dhanurvedanA jJAnane lIdhe karNaparyanta bANa kheMcI pheMkyuM ethI e vidyAdharano caraNa vIMdhAI gayo; kAmadevanA bANathI hRdaya vIMdhAya che tema. ghA vAgavAthI vedanA thavAne lIdhe enA hAthamAMthI magadhasenA vachuTI gaI. (kAraNake anyAya kadApi phaLato nathI.) ane e paDI evI pANImAM ja evI rIte paDI ke eno eka vALa paNa vAMko thayo nahIM, to pachI zarIranA asthi Adi bhAMgyAnI to vAta ja zenI ? turata ja pANImAMthI bahAra nIkaLI e mArI pAse AvI; kAraNake upakAraguNathI AkarSAIne sarva koI upakArakartAnI pAse jAya che ja. AvIne eNe hAtha joDI harSa sahita mane kahyuM-he svAmI ! kSaNavAra A zItaLa kadalIgRhamAM padhAro. ema kahI tyAM laI jaI mane potAnI dAsIo pAse sArI rIte sneha eTale telanuM mardana karAvyuM te jANe ema karIne eNe potAno snehaja mArA aMgomAM (coLIne) utAryo ema mane lAgyuM. pachI sugaMdhI jaLavaDe mane snAna karAvI vilepana karyuM ane suMdara vastro paherAvyAM. vaLI koI kAvya jevuM uttama vyaMjana yukta, ane nAnA prakAranA rasane lIdhe manohara evuM suparipakava bhojana mane jamADyuM. bhojana laI ArAma levA mATe eka palaMga para beTho tyAM vaLI dAsIoe 1. kRSNa caturdazI eTale ApaNe dIvALInI "kALIcaudaza" kahIe chIe te. amuka prakAranA uttama guNonI lAyakAtavALA mANasa mATe ApaNA loko kahe che ke "kALIcaudazIne divase eno janma thayo haze-che." 2. (1) upakAra eja (sadda) guNa. (2) upakArarUpI guNa-dorI. 3. keLanA vRkSono maMDapa. 4. sneha=(1) tela, (2) prema. 5-6. kAvyanI sAthe letAM vyaMjana=vyaMgya-sUcita zabdArtha; rasa=kAvyakArokavioe kathelA navarasa (vIra-karUNA, zRMgAra-zAMta-adbhUta-bIbhatsa-raudra-hAsya ane bhayAnaka, bhojananI sAthe letAM, rasa=svAda; vyaMjana=mazAlAdAra khAdya padArtho. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 94 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI zrama utAravA mArI sArI rIte caMpI karI. paNa emAM kaMI Azcarya nahIM kAraNake e magadhasenA jevI vidUSI zeThANInI tahenAtamAM rahenArIomAM game tevI sarasa kaLA hovAno saMbhava che ja. pachI e vezyAe potAnI kRtajJatA darzAvavA pUrA AdarabhAva sahita mane pUchyuM "Apa koNa cho ? mane kyA hetuthI ane kyAMthI atre padhAryA cho ? te mane kaho. kAraNake mahApuruSonuM caritra sajjanane jANavA yogya che." magadhasenAnA e praznamAM uttaramAM meM kahyuM- he kRtajJa suMdarI, huM avaMtI nagarInA eka vepArIno putra chuM; mAruM nAma XXX che. mArI zIla, lajjA Adi guNovALI, patibhaktA strIne mRgapucchanuM mAMsa joIe chIe teNe mane te mATe ahIM mokalela che. e sAMbhaLIne buddhizALI magadhasenAe to mane kahyuM ke "he prANadAtA he Aryaputra ! cokkasa jANajo ke tamArI strI durAcaraNI che. jo te sadAcaraNI hota to tamane Ama mokalata nahIM." buddhimAna loko parokSavAtane paNa anumAnathI jANI zake che. jo te bhaktivALI hota to tamane AvA kaSTadAyaka kArya-jokhamamAM nAkhata nahIM. kAraNake bhAvatuM bhojana hoya te koI bahAra (mukhathI bahAra) pheMkI detuM nathI. (mukhamAM ja muke che.) strIcaritra ane strIo ja samajIe; sarpanI cAla sarpaja jANe. magadhasenAnA A zabdo mArAthI sahana thayA nahIM tethI meM to kahyuM- he suMdarI ! tuM ema na kahe; mArI strI to zIla ane bhaktino bhaMDAra che, ene meM veThelI che tethI huM ja ene jANuM. caMdrikAnA guNa cakora ja jANe, anya nahIM. magadhasenAe paNa vicAra karyo ke mANasano jene viSe prema hoya che te tenA guNa ja dekhe che; dravya jhaDapI lenArI chatAM amArA jevI (vezyAo) ne amArAmAM mugdha thayelAo guNavALI ja dekhe che tevI rIte. Ama dhArI e to vicakSaNa hoIne mauna rahI. kAraNake bahu kahevAthI sAmo mANasa enuM kadAcita bIjuM kAraNa samaje. 1. potAnA svAmIne saMbodhavA hoya tyAre strIoe vAparavAno e mAnabharyo zabda che; e ghaNo kharo nATakomAM vaparAya che. Arya vaDIla sasarA. Aryaputra-sasarAno putra-pati. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 85 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI eNe dedipyamAna kAMtinA samUhathI dizAone prakAzita karato evo potAno uttama cUDAmaNi potAne mastakethI utArIne mArA mastaka para mUkyo. vezyAne viSe evI apUrva kRtajJatA joIne mane paNa Azcarya thayuM. Ama huM to pUrA harSamAM ja hato, evAmAM to sAMja paDI eTale eNe mane kahyuM-he svAmInAtha ! cAlo have ApaNe nagaramAM jaIe. enA atyaMta Agrahane lIdhe meM enuM vacana mAnya karyuM, kemake kRtajJa janonuM vacana koI uthApe nahIM. enA sevakoe paNa rathane azvo joDyA kemake koI koI sthaLe vezyAo paNa rAjyakartI rANIo jevI hoya che. tyAM to vAMjitranA nAda thavA lAgyA; strIo nRtya karatI cAlavA lAgI, ane paMDito paNa tALa detA detA kAvyo bolatA amArI AgaLa cAlavA lAgyA. eTale huM magadhasenAnI sAthe enA rathamAM beTho. ane ame Indra-rAjAnA ADaMbarathI nagaramAM praveza karyo. evAmAM sAkSAt jaMgama aMjanagirira hoya nahIM evo eka madonmatta hAthI baMdhanataMbhane ukheDI nAkhIne lokonI sanmukha doDato Avyo, eTale sau bhayane lIdhe jema phAvyuM tema cAre dizAmAM nAsI thayA. kahyuM che ke hAthIno vAyusaMcAra paNa koNa sahana karI zake ? e hAthIe tatkSaNA mArA rathamAM potAno karI nAkhyo-laMbAvyo; jevI rIte eka dhADapADu koInI dukAnamAM rahelA dhAnyanA kuMDAmAM potAno kara nAkhe che tema. huM to takSaNa rathamAMthI utarI gayo ane hAthIne ekadama bhamADavA lAgyo; kAraNake mArI kaLA batAvavAno A yogya samaya hato. kSaNamAM enA daMtuzaLanI upara kSaNamAM enA paganI vacce thaIne, kSaNamAM enI pAchaLa, kSaNamAM enI baMne bAjue, kSaNamAM AgaLa, ane kSaNamAM enAthI dUraema meM pharyA karavA mAMDyuM. ane ema karIne, eka dhanavAna vAcALa zeTha AzAe AzAe AvatA vaNikaputrane AMTA khavarAvI khavarAvIne thakavI nAkhe che tema meM e hAthIne thakavI dIdho. loko to kahevA lagyA ke "A 1. hAlatA-cAlato Avato. 2. mezano parvata. baMne kALA ane UMcA, mATe eTalA pUratI samAnatA. 3. kara=(1) sTa, (2) hAtha. 86 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madonmatta hAthI A paradezIno avazya nAza karaze kAraNake bIlADAnI pAse uMdara kyAM sudhI kSemakuzaLa raheze ? e kharekhara bhAna vagarano che ke AvA hAthIne tiraskAra pUrvaka herAna kare che !" paNa meM to mAruM kArya zarU ja rAkhyuM tethI, eka mANasa recane lIdhe thaI jAya tema hAthI thAkIne lotha potha thaI gayo. eTale huM tatkSaNa enI pITha para caDhI gayo. kSapakamuni kSapakazreNine zikhare caDhe che tema. teja vakhate lokoe jayajaya nAda karyA ane meM mArA kAryathI saMtoSa pAmelA mahAvatone hAthI suprata karyo. pachI huM rathamAM pAcho beTho ane e vArAMganA paNa mArI e alaukika kaLA joIne mane atyaMta cAha lAgI. thoDIvAramAM ame enA cunAthI dhoLelA uttama maMdira pAse AvI pahoMcyA temAM ame praveza karyo ane kSaNavAra harSasahita vinodAtmaka goSTI karI. A samaye e magadhasenA vezyAe mane kahyuM ke-Aje rAjasabhAmAM nRtya karavA javAno mAro vAro che; kAraNake amAro vezyAono e dhaMdho ja che. mATe tame paNa tyAM Avo ane mArI nRtyakaLA nIrakho. kemake priyajano ane kaLAnA jANavAvALA jyAM sudhI jue nahIM tyAM sudhI e kaLAnuM nAma kaLA nathI. meM kahyuM-huM rAjasabhAmAM AvIza nahIM. kAraNake jhAjhA mANaso ho tyAM kyo vidvAna paMca thavA Ave ? ( yonayamuni kahe che) he maMtrIzvara ! pachI to te mane lIdhA vinA ekalI rAjamahelamAM gaI. kAraNake catura mANasa potAnI kuLa paraMparAnI pravRttinuM rakSaNa kare che.. tyAM jaI teNe, devAMganA sudharmAMsabhAmAM praveza kare che tema, tamArA pitA, amAtyo, sAmaMto ane zreSThIvarga AdithI zobhI rahelI rAjasabhAmAM praveza karyo. ane raMgabhUmi para AvIne AzIrvAdathI manohara evI devastuti karI; (kAraNake buddhimAnono evo rIvAja ja che.) "snAtramahotsavane divase suvarNa giri eTale merUparvatanA vizAla zikhara upara, jemanI samIpe hU hU Adi nATakakAra devo vyavasthita tAlamAtrAe karI ramya ane madhura gIto gAI rahyA che ane raMbhA-menA-dhRtAcI vagere devAMganAo nRtya karI rahI che evA zrImahAvIra bhagavAna tamAruM zAzvata abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 87 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANa karo." Avo AzIrvAda apAyA pachI kuzaLa tabalacIo takAradhoMkAra Adi zabda karatA trividha mRdaMgo vagADavA lAgyA; krama ane vyutkramavALA aneka tAna sahita pravINa vINAvAdIo vINA bajAvavA mAMDyA; ghaNA suravALI ane atyaMta madhura veNunA vAjIMtra paNa nipuNa veNuvAdIoe zarU karI dIdhA. sAthe sAthe gAyanavALI strIo vasaMtazrIrAga-madhuvAda Adi rAganA gAyano hAthavatI tAla daI daIne gAvA lAgI. uttama vastrAlaMkAramAM sajja thaI AvelI magadhasenA paNa kSaNamAM pRthvI tarapha ane kSaNamAM AkAza tarapha dRSTi karatI vicitra cALA-nayana ane hAthanA prakSepa-navanavIna hAvabhAva-zarIranA vividha abhinayo Adi karatI nRtya karavA lAgI. enA nRtyathI to sakaLa sabhAjana citramAM AlekhAI gayA hoya athavA staMbhane viSe kotarAI gayA hoya ema taddana nizvaLa thaI gayA. A vakhate huM magadhasenAne ghera hato tyAM mane vicAra thayo ke sarva rAjasevako Adi suMdara cIjo jovA sAMbhaLavAmAM vyagra haze mATe rAjamahelamAM jaIne mRgapucchanuM mAMsa laI AvIne mArI bhAryAnI AjJA siddha karuM. kAraNake e mAre mane to parama devatA che. ema vicArI rAjamahele jaI mRgapucchanuM aMga kAtarI tenuM mAMsa laI Avyo; kAraNake mohAMdha zuM nathI karato ? A vAtanI rakSApAlone khabara paDI eTale emaNe rAjAne nivedana karyuM ke-mahArAjA ! koI mRgapucchano nAza karI gayuM che. paNa raMgamAM bhaMga paDavAnA bhayathI rAjAe te vakhate kaMI kahyuM nahIM; kAraNake eo (rAjAo) emanuM dhyAna mULa viSaya parathI calita thaIne anyatra jAya evuM karanArane paNa koI vakhata sahana karI le che. meM to mAruM kArya siddha thayeluM samajI vaLate divase ujjayinI prayANa karavAnuM nakkI karyuM ane magadhasenA nRtya karatI hatI te jovA Ubho rahyo. kAraNake kArya patI gayA pachI rahenArane nirAMta hoya che. pachI to huM sabhAmAM besI gayo ane mArI tarapha koInI paNa dRSTi AkarSANI nahIM tethI mane harSa thayo; paNa evA mahAna melAvaDAmAM koNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 88 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , sajjana che ke koNa durjana che e kyAMthI jaNAya ? huM to magadhasenA bhaNI ja najara karI rahyo. mane lAge che ke evuM eka dhyAna jo koI jIvAtmA jinabhagavAnanI mUrtine viSe lagAve to avazya mokSa ja prApta kare. e vArAMganAnA cutarAIbharyA nRtyane lIdhe saMgItanI koI avarya ramaNIyatA thaI rahI; juo, vastrapara suMdara bhAta paDe che tyAre te kevuM zobhAyamAna dekhAya che ! e vArAMganAnI evI caturAI joI harSa pAmI rAjAe ene kahyuM-he nartaki ! tAruM nRtya atyaMta AkarSaka che, tuM paNa kaLAkauzalyanI khANa che, mATe tAre manapasaMda kaMI paNa mAga. pelIe uttara Apyo-he deva ! hamaNAM e vara(dAna) ApanI pAse rAkho; samaya Avye mAgI laIza. (bhaviSyane mATe) thoDo ghaNo saMgraha karI rAkhyo sAro. eja pramANe bIjI vakhata paNa prasanna thaIne rAjAe ene vara mAgavAnuM kahyuM. paNa e ye eNe rAjA pAse ja rahevA dIdhuM. chevaTe trIjI vakhata paNa mAgavA kahela varanAyikAe emanI pAse rahevA dIdhuM; kaikeyIe karyuM hatuM tema. pachI "huM rAjasabhAmAM chuM ke nahIM." e zodhI kADhavA mATe e viduSI nartakIe UMce svare sabhAmAM kahyuM ke,- "mRgapucchanuM mAMsa laI janAra, mAro cUDAmaNi grahaNa karanAra ane mane jIvitadAna denAra jo atyAre A sabhAmAM hAjara hoya to teNe e badhAM parAkrama ja karelAM che mATe pragaTa thavuM; varSAkALanA vAdaLAthI mukta sUryanI jema." huM jo sabhAmAM hoIza to eno uttara ApIza-ema samajIne te A pramANe bolI, huM paNa e sAMbhaLIne raMgabhUmi para AvIne Ubho ane ene kahevA lAgyo ke "e huM A rahyo; he priyavAdini ! tArA manamAM je abhISTa hoya te kahI nAkha." mane joIne e vezyAe rAjAne kahyuM-mane khecara-vidhAdharathI choDAvI jIvitadAna denAra A sajjana che. mRgapucchanA mAMsano cora e che to paNa ene tamArA prathamanA varadAnanA badalAmAM abhayadAna Apo. tamArA bIjA varadAnamAM huM e mAMgI laUM chuM ke e mAro bhartAra thAya; vAraMgAnA eTale aneka dhaNInI strI, evuM je mAruM nAma che te have mane na joIe." abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 89 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni abhayakumArane kahe che-he abhayakumAra ! e magadhasenAnI sarva mAgaNI tArA pitA-zreNikamahIpALe maMjura karI. kAraNake mahApuruSo ekavacanI ja hoya che. tyArapachI saMgIta baMdha paDyuM eTale rAjA zreNika UThIne UbhA thayA ane sarva sabhAjano paNa potapotAne sthAne gayA, AnaMdanA ogha chUTyA che evI e strI ane potAne ghera laI gaI; sAtAvedanIya prakRti jema narane-mANasane sukhane viSe laI jAya che tema. tenA saMgAthamAM rahIne navanavIna gIta Adi sAMbhaLIne huM to A ja dehe pratidina svargasukha anubhavavA lAgyo. AvA utkRSTa AnaMdamAM rahetAM chatAM mane eka divasa mArI zrImatI sAMbharI AvI. kahyuM che ke ghI pIvarAvavA chatAM unmatta mANasa vizeSa bUtkAra kare che. meM kahyuM-priye bahu divasa thayA mATe zrImatI mArI atyaMta ciMtA karatI haze. mATe mane rAjI thaIne rajA Apa to jAuM. te vinA javuM nathI kAraNake vicakSaNa loko baMne pakSanI saMmati laIne kArya kare che. dhUtArI zrImatI avazya AnI sAcesAcI phikara karatI haze. ema ciMtavatI magadhasenAe mane uttara Apyo ke-he svAmInAtha ! jo tamAre avazya javuM ja hoya to mane paNa tamArI sAthe laI jAo; kAraNake devamaMdira kyAMya paNa devanI mUrti vinAnuM hotuM nathI. te sAMbhaLI meM kahyuM-tuM rAjAnA AdhInamAM cho mATe enI rajA le; kAraNake sAmAnya mANasanA kabajAmAM hoya tevI vastu na levAya, to pachI eka rAjAnA kabajAmAM hoya tenI to vAta ja zI karavI ? e parathI eNe rAjamaMdire jaIne rAjAne vijJapti karI ke mAre ApanuM Apela trIjuM vara mAgavAno avasara Avyo che mATe e Apo. rAjAe hA ja kahI. kemake he abhayakumAra ! tArA pitA kadi paNa anyAya kare evA nathI. e parathI magadhasenAe kahyuM-mArA svAmInAthane have potAne vatana pAchA pharavAnI IcchA thaI che. mATe Apa AjJA Apo ke huM paNa enI saMgAthe jAuM, mArA jevI eka vezyA have eka kulIna jananI strI thaI rahe che te zuM khoTuM che ? rAjAe paNa ene javAnI anujJA ApI; kAraNake ekavAra varadAna karyuM hoya te ucita hoya ke anucita hoya paNa te pAchuM kheMcI 0 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAtuM nathI-pALavuM ja paDe che. pachI vAhanAdi vividha sAmagrI taiyAra karIne navapariNIta kuLavadhunI jema te mArI sAthe cAlI. raste nAnAM gAmaDAM-zahera-nagara Adi jotAM khuzI thatAM ame ujjayinI pahoMcyA. tyAM meM ene navI paraNI lAvelI strInI jema muhUrtanA kAraNe saparivAra nagara bahAra rAkhI. mArI strIne maLavA mATe atyaMta utsukatA hatI chatAM magadhasenAnA kahevAthI zaMkA utpanna thaI eTale huM pachI hAthamAM khaDaga laIne ekalo ja mAre ghera gayo. to tyAM rAtre meM mArI patnIne koI puruSanI sAthe eka ja zayyAmAM sUtelI dIThI. e joI mane krodha caDhyo; athavA to je mANasa potAnI patnIne anya puruSanI sAthe vAta karatI joI sahana karI zakato nathI te Avo banAva banato joI kyAMthI sahana karI zake ? tethI meM to tatkSaNA myAnamAMthI khaDaga bahAra kADhIne dayA lAvyA vinA pelA puruSanuM mastaka chedI nAMkhyuM. kharekhara prANIne krodha caDhe che tyAre enAmAM ane yamarAjAmAM kaMI phera raheto nathI. pachI "have e pApiSTha strI zuM kare che." te jovAnA IrAdAthI huM, divasanA bhAgamAM ghuvaDapakSI saMtAI rahe che ema eTalAmAM aMdhArAmAM saMtAI gayo. eTalAmAM pelA puruSanA zarIramAMthI puSkaLa lohI vahevA lAgyuM hatuM tenA sparzathI tatkSaNa duSTatAnI velI jevI mArI strI jAgI UThI. to potAnA priyajanano ziraccheda thayelo joI ene bahu kheda thayo dekhAyo; sonuM khovAI javAthI eka uMdaraDIne thAya tema. paNa e vAtanI koIne khabara na paDe mATe eNe eka sItkAra suddhAM na karyo. athavA to jyAre koI dhutAro pote ja chetarAya che tyAre te haMmezA nAsI ja jAya che. eNe caudiza joyuM ke AsapAsa koI nathI eTale pelA mRtakane eka khADo. khodIne temAM dATI dIdhuM, upara dhuLa nAkhI khADo pUrI dIdho ane lohIthI kharaDAyalI bhUmi chANathI lIMpI kADhI. pachI e duSTA pAchI sUI gaI; paNa ghaDIka pelAM kharI nidrA laIne UThelI e strIne pharI nidrA AvazyakatA vinAnI hatI. huM to mArI strInuM AvA prakAranuM ceSTita joI bahu vismaya pAmyo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane ciMtavavA lAgyo ke-kharekhara ! bhujaMgInI jema A strIonI gati paNa kuTila eTale vAMkI cukI che. sakaLa strI jAtine zastranI-agninIviSanI-vAghanI-sarpanI-vIMchInI-vetALanI-bhUtanI ane pretanI, upamA ApI zakAya. athavA to A upara kahyAM te to, emanI sAme thaIe to ja ApaNane mAre che; anyathA nathI mAratA; paNa A strI jAti to ApaNe ene pratikULa rahIe ke anukULa rahIe to paNa ApaNo vinAza kare che. aneka zAstro Adi jANyA chatAM mArI strInuM hRdaya huM pArakhI zakyo nahIM; athavA pAtALa kuvAno tAga koNa lAvI zake che ? ghaNuM badhuM joyeluM hoya evo puruSa paNa nArI jAtinuM hadaya jANI zakato nathI; kAraNake AkAza pradezanuM aMtara koNa dekhI zake che ? UMcA gautramAM janmelI, zambarathI poSAtI ane taTapradezanA madhyamAM rahelI" evI paNa strI jAti nadInI peThe nIca tarapha vaLanArI che. nArI jananI manovRtti pavana karatAM paNa capaLa che; kAraNake pavanane to dhamaNathI paNa kabajAmAM rAkhI zakAya che paNa strIne koI prakAre rAkhI. zakAtI nathI. atyaMta jaDanA saMgane lIdhe, kutsita mArge pravRtta thayelI strI nadInI jema baMne kuLano nAza kare che. uttama kuLamAM janmelI, meM vAraMvAra prazaMselI ane mArA pitAe mane paraNAvelI evI chatAM paNa hA ! A AvI nIca nIvaDI; to pachI vezyAne viSe to vizvAsa ja kema karAya ? putra paNa jyAre potAno nathI, tyAre anya jananI to vAta ja zI karavI ? tyAre aneka jAra puruSoe sevelI A vezyA paNa mArA 1. sApaNa-nAgaNI. 2. madhyabhAga-anaMdarano bhAga. 3-4-5-6 A cAre vizeSaNo strI ane nadI baMnene saMbodhIne kahelAM che. strInA saMbaMdhamAM (3) kuLa: (4) dravyathI poSAtI; (5) AkAzamAM rAkhI hoya to ye; (6) nIcaduSTapravRtti. nadInA saMbaMdhamAM 3. parvata; 4. meghanuM jaLa; 5. be kAMThAnA madhyamAM rahelI; 6. nIcANa DhALa. 7-8-9 strInA saMbaMdhamAM, (1) ajJAna; (2) duSTa mArge; (3) zvazUranuM ane tAtanuM ema baMne kuLa nadInA saMbaMdhamAM, 1. jaLa; 2. ADe avaLe vAMke mArge 3. baMne kAMThA-tIra. 92 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhane viSe kyAM sudhI rahevAnI ? kAraNake svacchaMdapaNe rahelAne parataMtA goThatI ja nathI. mATe roganA jevA dArUNa A bhoga mAre na joIe. tethI A vezyAne ene ghera mUkI AvIne huM mAruM sAcuM kArya siddha karuM. (yonayamuni abhayakumArane kahe che) A pramANe ciMtavana karato huM gharamAMthI guptapaNe nIkaLI, magadhasenA nagara bahAra bagIcAmAM beThI hatI tyAM jaI kahevA lAgyo "teM bhaviSya bhAkhyuM hatuM te pramANe mArI strI kulaTA TharI. kharuM che ke strIono svabhAva strIo ja jANe che. mATe cAla ApaNe rAjagRhe pAchA jaIe. viSanI khAtarI thayA pachI enI pAse koNa UbhuM rahe ? magadhasenAe hA kahI eTale ame tatkSaNa pAchA vaLI nIkaLyA; pATIvALo majura bojo mUkIne turata pAcho cAlyo jAya che tema. ame pAchAvaLI rAjagRha AvyA ane tyAM huM zraddhA vinA paNa e vezyAnA gharamAM rahyo; kAraNake ekadama baMdhana toDI nAkhavuM azakya che. enA jevI aneka kaLAomAM pravINa vArAMganAnA sahavAsamAM meM keTalAka divasa to nirgamana karyA." paNa eka divasa meM ene kahyuM-he mRganayanI ! mAre ujjayinI javuM che. to javAnI hA kahe. e sAMbhaLI eNe kahyuM-he nAtha ! Ama jA Ava zuM karo cho ? vaNakara potAnA kATalAMne pheMke che ane pAchuM lAve che ema niraMtara karyA kare che tenI peThe tame paNa kyAMthI zIkhyA ? he svAmi ! tame tyAM na jAo to zuM bagaDI javAnuM che ? tamArI vhAlInA AcaraNa zuM eka ghaDImAM ja tame bhUlI gayA ? meM kahyuM-priye ! tuM kahe che te satya che, paraMtu ApaNe tyAM gayA hatA te rAtre mArA mAtapitAne paNa huM maLyo nahoto eo mArA viyogane lIdhe atikaSTa sahana karatA haze. jaLa nathI chaMTAtuM to velA paNa sUkAI jAya che. budhanA grahanI jema jene pitAnI sAthe haMmezAM maLavAnuM banatuM nathI evA putrane kuputra samajavo; ane e coranI jema aspRhaNIya che. vaLI je mAtapitAnA caraNamAM namana karato nathI te putrathI mAtapitA putravALA nathI ja kahevAtA. emanI AThe pahora sudhI bhakti karavAno jene prasaMga maLato nathI evo putra hoya te na hovA jevo che, evAe to mAtAnuM niSphaLa ja yauvana haryuM kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 93 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe mane rAjI thaIne rajA Apa ke huM jaIne mArA mAtapitAne sadha maLe. kemake mahAbhAgyazALIne ja vaDIlanI sevA karavAno prasaMga prApta thAya che. mArAM AvA asarakAraka vacanothI pIgaLIne eNe kahyuM he svAmInAtha ! jo ema che to tame bhale jAva; sukhe samAdhie ghera pahoMco. paNa pAchA Avajo satvara. kemake jaLa vinA matsya rahI zakatuM nathI tema, mAruM tamArA vinA thaze. meM kahyuM-he priye ! ema kema kahe che ? mArI paNa tArA vinA evI ja sthiti kalpaje. jo, caMdra ane caMdrikAnI prIti paNa arasaparasa sAdhAraNa che. mATe huM sadha pAcho pharIza, hRdayamAM jarA paNa avizvAsa rAkhIza nahIM. kalahaMsa dUra gayo hoya tyAMthI pAcho kamalinI pAse zuM nathI Avato ? AvAM amRtarasa jevAM madhura vAkyo vaDe vezyAne sArI rIte samajAvIne rajA laI nIkaLI baMdikhAnAmAMthI nAsI chUTyo houM ema utAvaLe pagale ujjayinI bhego thayo. - ghera jaI viyogAgnithI pIDAtA mArA mAtapitAne mArA saMyogarUpI zItaLajaLathI ThAryA. pachI emanI AjJA laI mArI strI pAse gayo; ane pahelAMnI peThe kaMI jANato ja na houM ema ajANyo thaIne rahyo. dhUtArIe paNa mArI sAthe pahelAnA jevuM vartana rAkhyuM. Ama ame baMne dhUtAre dhUtArA bhegA maLyA. pachI bhojana samaya thayo eTale eNe banAvI rAkhelA ghebaramAMthI eka pelA khADA pAse mUkyuM ane pachI zeSajanone bhojanAdi pIrasyuM. mATInA DhagalA nIce rahelA enA priyajananI tarapha enI adhApi AvI bhakti joI mane to bahu ja Azcarya thayuM. paNa eNe to roja niHzaMka citte emaja karavuM zarU rAkhyuM. kAraNake evA kAryamAM pAsa thayelA pAtrone lAja ke bhaya hoto nathI. ekadA to pUrepUrI khAtrI karavA mATe meM ene kahyuM-Aje to sAkara nAkhIne pAtaLA nAnA nAnA ghebara banAva. zrAddha para jevI brAhmaNane prIti hoya che tevI mAre A ghebara upara che. vaLI he priye ! mArA jamyA pahelAM tAre emAMthI koIne paNa ApavuM nahIM. mArAM e vacana sAMbhaLIne kapaTa nATakanI AcAryA-mArI strI potAnA uttama bhaktibhAvano abhinaya karatI kahevA lAgI-he svAmInAtha ! ema kema kahevuM paDe che ? priyanAtha ! zuM mAre ApanA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 94 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sivAya bIjuM koI priyajana che ? padminIne sUrya sivAya anya koI priya che ? anya koIne kAMI ApuM chuM te Apane bhojana karAvyA pachI ja ApuM chuM; kAraNake paheluM Atithya vaDIlanuM karavAnuM kahyuM che, ane nArIne pati eja vaDIla che. to paNa Aryaputre Apano abhiprAya jaNAvyo te bahu sAruM karyuM; kemake, nahIM to ajANapaNe bhUla thaI javAno saMbhava rahe che. pachI ghebara banAvI rahyA pachI mArAM caraNa pakhALI mane besavAne mATe vizALa Asana ApI mArI samakSa thALa mUkyo. pachI e nirlajaja strIe pelA khodelAnI upara atiAdara pUrvaka sAkSAt potAnuM hRdaya hoya nahIM evo ghebara mUkIne bAkI rahelA mane pIrasavAne mArI pAse lAvIne mUkyA. enI evI AzcaryakAraka duSTatA joIne meM kahyuM-zuM haju paNa- ? paNa eTalAmAM to te bolI UThI tAre zuM kahevuM che ? meM kahyuM-he kalaMkinI ! A tAro bApa... A sAMbhaLI atizaya krodhathI dhamadhamatI teNe mane DarAvavA mATe lalATamAM bhrakuTI caDhAvIne ne tenAM netra ane zarIra lAlacoLa thaI gayAM te jANe tenA upapati uparanA rAgane lIdhe ja hoya nahIM ! tenA aMgopAMgamAM tharatharATa chuTyo ane te utarI gayela hAMllAMnI jema atizaya kaMpavA lAgI. to paNa mane mheNuM mAryuM ke-re duSTa ! mArA priyajanano teM ghAta karyo che to tenuM vera huM Aje laIza. bIjAM paNa aneka kaTu vacano mane kahyAM. kAraNake "nAcavA UbhA thayA pachI ghuMghaTo zo kADhe ?" pachI to atyaMta tapI gayelA ghIthI bharelI lAlacoLa kaDachI laIne mArI sAme doDI te jANe yamarAjAnI sevikA hoya nahIM ! enuM rAkSasasvarUpa joIne bhaya pAmI huM to tyAMthI nATho paNa nAsatAM nAsatAM dvAra pAse pahoMcyo nahIM tyAM to te duSTA paNa AvI pahoMcI, lobhaprakRti jema sUkSmasaMparAya guNaThANe rahelA muninI pAse Ave che tema. turata ja eNe te kaDachI mArI upara 1. mokSamahele caDhavAnA zAstrokta cauda guNaThANA (guNasthAna) rUpa uttarottara caDhatA caDhatA krama (pagathIyA)mAMnuM A 'sUkSmasaMparAya' athavA 'sUkSmalobha' nAmanuM dazamuM che. A guNasthAne munine hajuM sUkSmalobhano aMza udayabhAvathI hoya ja che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) 95 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pheMkI; paNa AvI rUDI (?) strI maLI hoya tyAM zI sArAvATa hoya ? aDadhA dAjhele zarIre mahAkapTe mArA tAtane ghera pahoMcyo; athavA to maraNa pathArIe paDelAe saMjIvanInuM smaraNa karavuM joIe. mArI mAtA paNa anya sarva kAmakAja paDatA mUkI mArI sAravAra karavA lAgI; jema eka mALI potAnA bagIcAnI sAravAra kare che tema. e mArI mAtAnI kRpAthI ja huM sAro thayo. jemanA mAtapitA cirakALa paryanta hayAta hoya che emane kharekhara bhAgyazALI samajavA. sArA thayA pachI meM vicAryuM ke strI kumArge jAya ene "tarjanA karavI" e sivAya anya koI zikSA nathI. kuLane duSaNa denArI kulaTAno paMDha ane bhAMDanI peThe tyAga karavo kahyo che. kAraNake gADara saLagyuM hoya ene dUra rAkhavuM ja salAmatI bhareluM che. mATe AvI AvI pIDAovALA gRhasthAzramathI cAlI nIkaLavuM sAruM che. athavA to madhapAnane viSe bIjuM zuM hoya ? kaMI asAdhAraNatAvicitratA ja hoya. vaLI jo gRhavAsane viSe sukha hota to to jinezvaro, cakravartIo ke vAsudevo ene lIlAmAtramAM tyajI deta nahIM. pachI meM mArA baMdhuvargane bolAvI mArA hRdayano bhAva emane jaNAvI vrata grahaNa karyuM; ne sarva upAdhine dAbI dIdhI. (yonayamuni abhayakumArane kahe che) he mahAbhAga kumAra ! A meM pUrve anubhavelo bhaya mane Aje sAMbharI Avyo kAraNake pUrve anubhavelI vastuo kyAreka kyAreka koIvAra sAMbharI Ave che kharI. e muninuM AvuM kathana sAMbhaLI abhayakumAre vismaya pAmI vArevAre mAthuM dhuNAvatAM kahyuM-he munIzvara ! gRhavAsa Ape kahyo tevo ja prAyaH hoya che; toye e prANIone bahu priya che. kAraNake tenuM svarUpa jANatAM chatAM paNa jema madhapAnanI TevavALA ene viSe racyA pacyA rahe che tema, amArA jevA niraMtara e gRhavAsane viSe rakta thaI beThA che. enuM svarUpa na jANanArA emAM lobhAya e vicitratA nathI. kAraNake pataMgone to dIpakane viSe paDatA ApaNe kAyama joIe chIe. tame ja kharA sattvavAna cho ke cAritra aMgIkAra karyuM. kAraNake ghora raNane viSe jevA tevAthI praveza thaI zakato nathI. tamArA jevA puNyavAnone dhanya che ke mokSano abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 96 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArga svIkAryo che, kAraNake durmArge cAlanAra sarva koI adholokamAM jAya che. tame dIkSA lIdhI tethI tame ja tattvane oLakhyuM che ema kahevAya. athavA to ati kaThina evI trayAza mAtrA no avabodha koIka bhAgyazALIne ja thAya che. muninI sAthe A pramANe dharmacarcA karatA rAtri jatI rahI (pUrI thaI.) athavA to aMdhakArathI kaluSita thayelAone dharmacarcA racatI nathI. mArA jevo jyotirUpa kalAnidhi vidyamAna chatAM rAjaputrane hAra na ja jaDyo mATe mane dhikkAra che ! ema kheda karato caMdramA paNa asta pAmyo. vaLI nakSatro paNa eka pachI eka jhAMkhA thavA lAgyA. kAraNake vRddha eTale moTerAnA javA pachI zeSa je nAnerA rahe che te grahonI peThe kadi skurAyamAna thatA nathI. pachI vidgama eTale paravALAnA jevI lAla kAMtivALI saMdhyA udaya pAmI virAjavA lAgI; jANe potAnA priya sUryadevanA Agamanane laIne kasuMbAnA vastro paherIne taiyAra thaI rahI hoya nahIM ema. A vakhate svasthAne javAne taiyAra thayelo abhayakumAra munione vaMdana karI Ubho thayo. athavA to dharmanIti paNa koI vakhata rAjanItinI samAna hoya che. uttama maMtro jevA pavitra sAdhuonA AvAM AvAM caritronuM ciMtavana karato te jevo vasatinI bahAra nIkaLyo tevo ja sUrimahArAjAnA kaMThapradezane viSe rahelo hAra enI daSTie paDyo. ene e vakhate atyaMta harSa thayo. jenA guma thavAthI tenI jiMdagI saMzayamAM AvI paDI hatI te (vastu)nI punaH prAptithI ene AnaMda kema na thAya ? (thavo ja joIe.) e hArane mATe eNe sAta sAta divasa sudhI aneka upAyo yojyA hatA chatAM vaMdhyAputranI jema enI kyAMya bhALa lAgI nahotI. paNa Aje kayAMthI vinA upAye maLI gayo. kharuM ja kahyuM che ke udyoga nathI phaLato; samaya ja phaLe che. aho ! uttama munionI koI asAdhAraNa nirlobhatA hoya che. AkAzanI sphaTikamaNinA jevI svacchatA kyAM daSTigocara thAya ? Avo hAra joIne anya koNa javA de ? svAdiSTa phaLa koNa mukhane viSe na mUkatAM, pAchuM Thele che ? sakaLa jagatane viSe deva, dAnava, manuSya ke pazuabhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAMthI koI A muni samAna nathI, ke jeone kaMcana ke kAminI-koIne viSe moha nathI. kemake emane parigraha Adi saMjJAno bhave bhave abhyAsa thayo che. emane dhanano lobha nathI mATe emane dhanya che, eo puNyavAnA che, pavitratAnA hetu che ane pRthvInA bhUSaNarUpa che. athavA to emanA manathI mahela to aneka parNa kuTIno samudAya che, lAvaNyavatI strIo zaNagArelI putaLIo che, suMdaravarNavALuM suvarNa tRNa samAna che, muktAphaLano hAra vamana karelA AhAra jevo che, mukuTa mRta dehanI khoparI jevo che, ane sarpanA guMchaLA jevA suvarNa kuMDaLo doraDAnA guMchaLA ja che ! AvA munijano kema vaMdanIka na hoya ? niHspRhatAvALo sAmAnya mANasa paNa lokone viSe Adara pAme che. mane dhanya che ! meM pUrAM puNya karyA haze ke Aje mane AvA mahAtmA munionI upAsanA karavAno prasaMga prApta thayo ! A hAra prAptA thayo te A sAdhu-munionI sevArUpa dharmanuM ja AnuSaMgika phaLa che. huM to emaja samajuM chuM ke ziSyo "bhaya", "mahAbhaya" Adi bolyA hatA te A hAra joIne sUcanA ApavA mATe ja bolyA hatA. kAraNake dravyano sparza emane vyAjabI rIte bhayanuM kAraNa che. sarvadA asad AcaraNathI dUra rahetA, zuddha AtmabhAvane viSe ramaNa karatA ane samagra kriyAkAMDamAM daDha evA jinakalpI AcArya je ziSyonA guru che e ziSyo AvA hoya e yukta ja che. kAraNake zaktivAna svAmInA sevako kadI zaktihIna hoya nahIM. pachI bhavya prANIonA tAraNahAra evA susthita AcAryane parama bhakti sahita vaMdanA karI emanA kaMThamAMthI sakaLa rAjyanI samasta lakSmI jeTalo mUlyavAna hAra abhayakumAre laI lIdho. ane te laI jaIne eNe zreNikarAjAne, jANe tenA bIjA prANa hoya nahIM ema arpaNa karyo. tethI tene atyaMta saMtoSa thayo; kemake navI vastunI prAptithI jeTalo harSa thAya che tethI savizeSa, khovAyalI vastu hAtha AvavAthI thAya che. eNe pachI e celaNAne mokalAvyo kemake vivekI mANaso potAnA priyajanone AnaMda pamADavAmAM lezamAtra vilaMba karatA nathI. vaLI eNe abhayakumArane kahyuM 98 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he vatsa abhaya ! tuM khare buddhino bhaMDAra cho, tuM atyAre sarva amAtyono ziromaNi nIvaDyo che. tArI mAtAe tane ja janma Apyo che ane agatya RSinI jema sarva kaLAonA samUharUpI mahAsAgaranuM te ja pAnA karyuM che. kAraNake jene koI saMbhAratuM paNa nahotuM e hAra tuM zodhI lAvyo; jema cUDAmaNi graMthano jANanAra khovAyalI vastune zodhI Ape che tema. A pramANe bahu bahu prazaMsA karIne pitAe putra para kRpAno varasAda varasAvyo; athavA to kyo paMDita puruSa putranA AvA parAkrama para kaLaza na caDhAve ? vaLI "jyAM sudhI caMdramA, sUrya, parvato, pRthvI ane samudro hayAtI bhogave tyAM sudhI prajAnA sarva mAnavAMchitane pUrNa karato tuM ciraMjIvI rahe." evo AzIrvAda ApIne cellaNA rANIe paNa putra para kRpA darzAvI te paNa jANe enA utkRSTa parAkrama para dhvajAnuM AropaNa karyuM. (dhvajA caDhAvI) ! zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano sAtamo sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga sAtamo) GG Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga AThamo. A pRthvI upara mAlava (mALavA) nAmano prakhyAta deza che. dhAnyanI moTI nIpajane lIdhe tenuM "zobhana" evuM nAma paDeluM che; ane tenuM aDhAralAkha bANuM hajAra pramANa kahevAya che. ati samarthapaNAne lIdhe vividha prakAranA vastro paheravA mATe maLavAthI ane golamanA bahu sArA pAkane lIdhe pUrato khorAka khAvA mATe maLavAthI dInajano paNa tyAM sukhI hatAM. athavA paheravAne vastra ane khAvAne ana-e be vastu ja kharekhara jarUranI che. UMcA uchaLatA mojAMonA samUhane lIdhe bhayAnaka dekhAtApotAnA vairI-jaLanA gaMjAvara jaththAthI bharelI nadIone ja jANe joIne atyaMta bhaya pAmyo hoya ema duSkALa to tyAM kadi Avato ja nahIM. tyAM ujjayinI nAme eka mahApura che. kAraNake jenI AgaLa avara zAMta thaI namI paDe te ja mahApura. A ujjayinI nagarI mAlavagatA chatAM tyAM lakSmI anargaLa hatI; ane citrane viSe eka rUpayukta chatAM te vicitra rUpavALI hatI. zevALa rUpI nIlavasTavALI, nAdakaratA cakravAka-pakSIorUpI nUpuravALI, atizaya dhanarasane lIdhe AA che madhyabhAga jeno evI, vistAravALA taraMgarUpI bhUjAvALI, kamaLamukhI sikhAnadI enI (e nagarInI) eka sakhI ja hoya nahIM ema enuM sAmIpya mukti ja nathI (samIpamAM ja-pAse thaIne vahe che.) vaLI lakSane viSe che eka daSTi jenI 1. "pura" zabdanA (1) "purI-nagarI' ane (2) "buddhi' e be artha upara ahIM kavie zleSa racyo che. 2. avara=(1) anya nagarI; (2) anyabuddhi. 3. mA lakSmI; lava alpatA. mAlavagatA lakSmInI alpatAvALI nirdhana jevI. "nirdhana jevI chatAM anargaLa dravyavALI" e virodha. paNa "mAlavagatA"no "mALavA dezamAM AvelI" evo artha laIne virodha zamAvavo. (virodhAbhAsa alaMkAra.) 4. sakhIpakSe ghana-ghaTTa; rasa zarIramAM rahelo "rasa' nAmano pravAhI padArtha; AAnarama, pocuM; madhya kaTipradeza. nadIpakSe ghanarasa agAdha jaLa; AdgabhIno, niraMtara jaLavALo; madhyabhAga. 5. (1) kamaLa samAna che mukha jenuM evI sakhI; (2) kamaLorUpI mukhovALI nadI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 100 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA dhIvararUpI rAjahaMsovALI; pAThIna, hari, ane sArasanA bhogarUpa padma (padmA) vALI tathA nAnA prakAranI moTI urmio suMdara racanAvALI e sikhAnadI jANe ujjayinI nagarI ja hoya nahIM emAM zobhI rahI che. e nagarImAM caMDapradyota nAme pracaMDa rAjA rAjya karato hato. ene namana karatA aneka rAjAonA mukuTamAM virAjatA maNionA kiraNo enA caraNakamaLanuM cuMbana karI rahyA hatA. daivIkhaga ane dhanuSya thakI uchaLatA saMkhyAbaddha bANone lIdhe bhayaMkara evuM raNakSetra joIne ja enI AgaLa enA vairiono sarva garva gaLI jato ane eo mukhane viSe AMgaLIo nAkhIne enI pAse prANanuM dAna (abhayadAna) mAgatA. - A caMDapradyota rAjAmAM anyarAjAo karatAM kaMI paNa adhika nahotuM. kAraNake e jema bIjA rAjAo pAsethI kara leto tema pAcho potAno kara paNa temane pAchaLathI Apato. ekadA e pradyota rAjAe rAjagRhI nagarIne ghero ghAlI jItI levAnA IrAdAthI cauda rAjAone sAthe laI ujjayinIthI prayANa karyuM (cAlyo) kAraNake vijayanI IcchA e rAjAonuM bhUSaNa che. moTI moTI chalaMgo mAravAthI uchaLI rahelI kAyAvALA, skaMdhanI baMne bAjue AvI rahelA suMdara kezayALarUpI pAMkhovALA turaMgamo eTale azvo paNa enI sAthe sapATAbaMdha kudatA ThekatA cAlavA lAgyA-te jANe sUryanA azvone jaI maLavAne kaTibaddha thaI cAlI nIkaLyA hoya nahIM! vaLI ghaMTaDIonA traNa TaNa karatA nAdathI AkAza ane pRthvI baMnene blerA karI mUkatA, zikhara bhAga para AvI rahelA survaNanA kuMbhA ane daMDavALA, AkAza sudhI pahoMcatA ane atyaMta tIvragativALA ratho. cAlI nIkaLyA te jANe devatAonA jaMgama gRho ja hoya nahIM ! puSkaLa 1. macchImAra. 2. naMdIpakSe pAThIna (masya), hari (deDakAM) ane sArasA pakSIonA bhoga-bhakSyarUpa che pabro-kamaLo jenAM evI; nagarIpakSe pAThIna (nitya kathA karanArA purANIo), harI (azvo) ane sArasa bhoga (candrikAnI moja) e badhAM che. padmA=zobhArUpa jenAM evI. 3. urmi=mojAM, taraMga; (2) gAya. 4. karakarAjAo kara le che te; (2) hasta-sahAya. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 101 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMduthI vilita kuMbhasthaLavALA, ane tamAlapatra jevA kRSNa zarIravALA hastio paNa rAjAnI sAthe cAlyA te jANe IndramahArAjAe potAnA ja vAhano je-megha-temane vidyuta (vIjaLI) sahavartamAna ene tyAM mokalAvyA hoya nahIM ! khaga-dhanuSya-bANa Adi nAnA prakAranA zastro uchALatA e rAjAnA pAyadaLane joIne jANe yamarAjA "lokono saMhAra karatA mArA jevAnA paNa eo kadAcita prANa leze." evA bhayathI ja jANe adazya thaI gayo hoya nahIM ! azvasainya to tIkSNa kharIovaDe paththaravALI bhUmimAM rahelA zalyone samULa khodI kADhyA te jANe tyAM cakranI atyaMta tIkSNa dhAravALA rathone te bhUmine haLovaDe kheDI hoya nahIM ! azvonI pAchaLa maMDUkanI jema pagalAM mUkatA hastio cAlatA hatA temanA gaMDasthaLamAMthI puSkaLa mada jharato hato te jANe bhAdrapadanA megha varSAda varSAvatA hoya nahIM ! enI pAchaLa jaththAbaMdha dhAnyanI guNoe lIdhelAM gADAM baLado kheMcatA hatA emAMthI bhUmi para dANA verAtA hatA te jANe tyAM sukhethI khetI thatI hoya nahIM senAnA azvonI kharIonA AghAtathI UDelI dhULe AkhA sainyane aMdha banAvI dIdhuM, te jANe potAnI svAminI-samasta jagatanA AzrayarUpapRthvIne e sainya herAna karavA mAMDI mATe e dhULane krodha utpanna thavAthI ema karatI hoya nahIM ! atyaMta pracaMDa pavane cotarapha UMce UDADelI dhULano samUha vaLI AkhA AkAza-pradezane viSe paNa vyApI gayo te jANe pRthvInuM ekachatra rAjya karavAne mATe ja hoya nahIM ! vaLI pAchaLa paNa potAnuM ja pUra hovAthI atyaMta ghaTTa thatI e dhULe sUrya ane caMdramA baMnenI prakAza ApanArI kAMtine AcchAdana karI nAMkhI; athavA to nIca hoya che te ucca thAya che tyAre evuM ja kare che. emAM kAMI Azcarya jevuM nathI. e dhULe vaLI parvatonA zikharone, jaLAzayone tathA dizAone paNa malina karI nAkhI; athavA to raja (rajoguNa) sphaTika jevA nirmaLa jIvane paNa 1. deDakAM. 102 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malina karI de che-e ochuM khedakAraka che ? gaganane viSe pharatA kAkola-kokila-kalApi-zuka-kAka Adi, ane kAdamba-sArasa Adi pakSIo rajathI chavAI jaIne sarva ekasarakhA jaNAvA lAgyA; athavA to rAgano udaya thAya che tyAre zuM munio ke zuM gRhastho sau samAna jevA thaI rahe che; emanAmAM kaMI paNa bheda raheto nathI. zatrunA dezane kSobha pamADatA ane potAnA mAMDalika rAjAonA sainyathI pRthvIne pUrI nAkhatA A caMDapradyota rAjAnA AvavAnI zreNikarAjAne turata khabara paDI. kAraNake rAjAone dUtarUpI sahastra netro hoya che. eTale eNe vicAra karyo ke A caMDapradyota pAse mArA karatAM puSkaLa sainyA hovAthI huM koI rIte enI sAmo thaI zakIza nahIM. kAraNake uchaLatA AvatA mahAsAgarane koNa rokI zake che ? kaMIpaNa sujha na paDavAthI e vananA rAjA-siMhathI bhaya pAmelA hastinI peThe muMjhAyo, ane buddhinA. pAtra evA abhayakumAranA mukha sAmuM jovA lAgyo. kahyuM che ke roga Avye vaidyane saMbhAravo paDe che. buddhizALI mANaso jovA mAtrathI pArakuM mana jANI le che te pramANe abhayakumAre paNa rAjAnuM citta jANI lIdhuM eTale aMjali joDIne nirbhayapaNe ane hiMmata hAryA vagara phuTa rIte bolyo-he tAta ! zA mATe ciMtA karo cho ? ApaNuM sainya alpa che chatAM huM ApanA prasAdathI zatrunI sAthe yuddha karIza; kAraNake garUDe paNa devonA rAjA IndranI sAthe yuddha karyuM sAMbhaLyuM che. athavA to aneka jIvono saMhAra karavAvALuM AvuM yuddha na karatAM koI evI yukti karIe ke jethI kaMI paNa prayAsa vinA zatruno parAjya thAya; kahyuM che ke sAkare marato. hoya tene viSa zA mATe devuM ? jyAM sudhI sarvasukhano hetubhUta "sAma" nAmano upAya hAjara hoya. "bheTa" pADavAno uttama IlAja taiyAra hoya, athavA "dAna" ApIne sAmAvALAone phoDavAnuM banI zake tevuM hoya tyAM sudhI cotho ane chello upAya "daMDa" eTale prahAra-te pahela vahelo zA mATe ajamAvavo. joIe ?" Avo vicAra karIne abhayakumAre zatrunA vAsamAM suvarNanI mahoro bharelA ghaTa bhUmine viSe daTAvarAvyA ema karIne eNe jANe "he abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 103 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA vasuMdharA ! tuM ane maMdire jaIza nahIM." ema sUcavatAM, mAtAvasuMdharAnI prathamanI pUjA karI hoya nahIM! have madarUpI hastipara ArUDha thayelo arthAt madonmatta evo caMDapradyotarAjA prayANa karatA karato harSamAM ne harSamAM jANe potAne mosALa Avato hoya ema samajato keTaleka divase rAjagRhanagara pAse AvI pahoMcyo; ane kapaTathI ene cotarapha gherI lIdhuM-eka karoLIo potAnI lALa vatI jaMtune gherI le che tema. te vakhate abhayakumAre vicAryuM ke A "sAma" eTale samajutithI kAma levAno yogya nathI kemake e abhimAnano bharelo cho; "dAna' ne ucita paNa e nathI kemake enI pAse dravya paSkaLa che; ane ene "daMDa' eTale zikSA paNa thaI zake ema nathI. kAraNake e atyaMta baLavAna che; phakta "bheda" eTale zatrupakSavALAone viSe mAMhe mAMhe virodha utpanna karAvavo, e banI zake ema che-mATe e ja upAya ajamAvuM." ema vicAra karIne abhayakumAre potAnA AptajanonI sAthe zatrurAjAne eka lekha-patra mokalAvyo. enuM mRtyu upajAvanAra yaMtrakAma jevo e patra caMpradyota ne pahoMcyo te teNe guptapaNe vAMcyo. emAM lakhelA hatuM ke "kRttikAnakSatranA tArAonI jema ceDArAjAnI putrIo saMbaMdhIono kadApi leza paNa bheda kare evI nathI. emAMe zivArANI to callaNAthI caDhI jAya evI che. evAM mArAM mAsInA tame pati cho tethI huM tamane kaMI kahuM chuM te lakSamAM lejo. mArA patie ApanA sarva maMDalezvarone suvarNa mahoranA bhAjano ApI ApIne bheda pamADyA che. (phoDyA che;) jema haMsa dUdha jaLane caMcupAta vaDe bheda pamADe che (judAM kare che) tema. he rAjana ! ApanA ja maMDaLavALAo nizcaye Apane bAMdhI laI mArA pitAne soMpaze; jevI rIte eka avicArI rAjA, yamarAjA jevA kaniSTa adhikArIne paTTo karI ApIne potAno deza soMpI de tema. jo A mArI vAtamAM tamane vizvAsa na hoya to tamAre zIgha e lokonA utArAnI bhUmi khodI jovI tethI tamane satyAsatyanI khAtrI thaze. sUrya jevuM khulluM pratyakSa hoya tyAM bIjA pramANanI tamAre jarUra nahIM rahe." 104 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayakumArano e patra vAMcIne caMDapradyota rAjAe potAnA mukuTadhArI rAjAomAMnA ekanI nivAsabhUmi potAnA vizvAsujanonI pAse khodAvI joI to temAMthI suvarNa mahorano dAbaDo nIkaLyo. te jANe pRthvIe puSkaLa dravya prasavyuM hoya nahIM ! e parathI vismayA ane bhayathI vyAkuLa thayela rAjA caMDaudhota vicAravA lAgyo- "zuM mArA sevakone paNa zreNike dravya ApIne potAnA karI lIdhA ? e vRddha zreNika nitya AvuM ja karato haze. jo abhayakumAre sagapaNanI avagaNanA karI A bInA jaNAvI na hota to A loko mane zatrunA hAthamAM ja soMpata. kharI vAta che ke samaju duzmana sAro. duzmana bhale hoya, paNa te akkala-buddhivALo hoya to. caMdramAnI jevo zItaLa ane amRta jevAM miSTa vacana bolato A abhayakumAra jevo mAro baMdhu na hota ane e loko mane bAMdhIne zatrunA hAthamAM soMpata, to A rAjya koNa bhogavata ? zuM mArA pitRo Avata ?" ATalI badhI ciMtAno bhAra AvI paDavAthI, bhayane lIdhe eno kaccha paNa zithila thaI gayo tethI te tyAMthI palAyana karI gayo. abhayakumAranA maMtrajaLathI vyAkuLa thatA rAjahaMsa paNa zuM moM laIne paDyA rahe ! vaLI pAchaLa sainya laIne rAjagRhanA svAmI zreNike nagara bahAra nIkaLI pradyotarAjanA sainyanuM acchI rIte maMthana karyuM, ravaiyAthI dahIMnuM maMthanA kare (dahIM valove) tema. arthAt chinna bhinna karI nAMkhyuM. te vakhate koI paNa subhaTa dhanuSya para bANa paNa caDhAvavAnI hiMmata karI zakyo nahIM. sainiko jo senAdhipati na hoya ne yuddha kare to pachI AjJA ApanAra senApatine koNa gaNe ? vaLI pradyotarAjAnA sainya pAsethI zreNikarAjAe puSkaLa hasti, azva, ratha Adi paNa laI lIdhA; paNa Avo aparAdha karavAmAM zuM mahAjanonI moTAI che ? athavA emano adhikArI varga nirNaya rahe che? caMDaudhotarAjA zreNikarAjAnI bhUmi-deza oLaMgato oLaMgato cAlyo 1. e nAmanA pakSI; zreSTha rAjAo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 105 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ene mana bahu alpa lAgyo. ema karatAM karatAM te potAnA nagaramAM pahoMcI gayo-prANa javAno bhaya hoya eve prasaMge eka sasalo jema tema karIne potAnA daramAM pesI jAya che tema. anya mukuTadhArIo ane mahArathio paNa "A zuM thayuM ?" ema ciMtavatA pradhotarAjAnI pAchaLa nAsI AvyA; kAraNake potAno svAmI nAsI jato rahe tyAre zUkara eTale bhUMDa kema UbhA rahe ? eo kahevA lAgyA-ApaNe ane ApaNA subhaTo zatruno parAjaya karyA pachI ja pAchA pharavAno niyama karIne AvyA hatA, chatAM A pramANe nAsI AvyA te leza paNa zobhA bharyuM thayuM nathI. ema paraspara vAta karatA mahAprayatna ujjayinI pahoMcyA. ujjayinI AvIne emaNe aMjali joDIne mAlavapati-pradyotarAjAne pUchyuM- he rAjana ! A zuM thayuM ? ema to daDha pratijJA karIne nIkaLyA. hatA te AmAM satyavAta-kharI hakIkata zI che te kaMI samajI zakatA nathI mATe kRpA karIne Apa samajAvo. e sAMbhaLIne, vyAdhigrasta mANasa vyAdhinuM mULa kAraNa vaidyane kahe tema, rAjAe potAnA mananA vikAranuM kAraNa emane kahI saMbhaLAvyuM. eTale eo bolyA-he svAmI ! ame ApanA caraNanA sogana pUrvaka kahIe chIe ke A bAbatamAM ame leza paNa jANatA nathI. e sAMbhaLIne pradyotarAjA hAtha ghasavA lAgyo ane bolyo ke-khare ! abhayakumAre mane prapaMca karIne chetaryo che. athavA to. eNe niraMtara A samasta pRthvI phUTabuddhithI ja bhogavI che. "zivArANI mArI mAtA nI bahena-mAsI thAya che" ema kahIne e kapaTIe mArA jevA sarala buddhivALAne chetaryo che. kharuM ja che ke dhUrta puruSo kharuM khoTuM sagapaNa kADhIne zrImaMtone sukhethI pholI khAya che. mATe jyAre huM e abhayakumArane potAne bAMdhIne ahIM lAvIza tyAre ja A jagatamAM mAro janma huM sArthaka gaNIza. A pramANe eNe potAnA manamAM daDha nizcaya. karyo. kAraNake asahiSNu jIvo kadi zatrue karelA prahArane bhUle nahIM. pachI eNe IMdrarAjAnI jevI-potAnA sAmaMta, saciva AdinI-mahAsabhA bharI temAM navIna meghanI garjanA samAna vANI vaDe jAhera karyuM ke-A mArI sabhAmAM evo koI paNa che ke abhayakumArane bAMdhI lAvIne mane 106 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soMpe ? te vakhate phakta eka gaNikA ja UThIne bolI ke "huM e karIza." athavA to kharuM ja kahyuM che ke dagAbAja-daMbhI mANaso jyAM joIe tyAM puSkaLa maLI ja rahe che. e sAMbhaLIne rAjAe gaNikAnI prazaMsA karatAM kahyuM-mArA rAjyamAM phakta tuMja (ekalI) che; zauryavatI paNa tuM ja che; catura paNa tuM ja che; viduSI ane kaLAvAna paNa tuM ja che. athavA to vadhAre zuM kahuM ? mAruM sarvasva tuM ja che. A duSkara kArya tArAthI ja thaI zakaze. AvI prazaMsA karI enI AvazyakatA paNa hatI kAraNa ke eka gADIne paNa cAlatI karavA mATe tela ujavuM paDe che. pachI vaLI ene kahyuM- he kaLAnidhi tAre dravyAdinuM sAdhana je joIe te kahe eTale pUruM pADuM; kAraNake vaNakara paNa taMtu, zALA ane kATalAM vinA vastra vaNI zakto nathI. vezyA jo ke catura hatI to paNa vicAramAM paDI ke "meM rAjAnI samakSa A pratijJA to karI, paraMtu eno nirvAha kevI rIte thaze ? kAraNake bolavuM saheluM che, paNa karavuM bahu duSkara che. zreNika mahipatino putra ane maMtrI abhayakumAra dhairyavAna, sthira cittavALo ane sakaLa zAstrano pAragAmI che; duSTa ane garviSTa zatruonA garvane bhedI nAkhavAnI enAmAM sattA che; ane anya paNa aneka utkRSTa guNo enAmAM che. enI pAse game teTalI vAra javA AvavA chatAM paNa mArA jevI aneka bhegI maLIe toye ene bAMdhI zakIzuM nahIM; game eTalA uMdara ekaThA thAya to ye. eo kaMI bilADIne gaLe ghaMTa bAMdhI zake nahIM. paNa ene jo dharmanA chaLathI bAMdhavo hoya to bAMdhI zakAya; hAthIne khADAmAM utArIne kapaTathI baMdhanamAM le che tema. te sivAya to ene manuSya to zuM paNa deva ne dAnava suddhAM bAMdhI zake tema nathI. eTale mAre have kaMI dharmanuM rahasya jANavAnI paNa AvazyakatA che. vaLI sahAyamAM mAre kAmadevanI strI-ratinA samAna sauMdaryavAna be strIo levI paDaze." Ama vicArIne eNe caMDapradyotarAjA pAse samAna rUpavALI be yuvatIonI mAgaNI karI. e enA kahevA pramANe ene ApavAmAM AvI; ane sAthe puSkaLa dravya paNa ApyuM. athavA to potAnuM sAdhya siddha karavuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 107 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to dravyanA vyayanI gaNatrI karavI kAma Ave nahIM. pachI kapaTakaLAnI nivAsabhUmirUpa e traNe, sAdhvIonI sevAbhakti karatI, pratidina prakaTapaNe zAstrano abhyAsa karatI emanI vasatimAM rahevA lAgI; jANe mohanIsakarmanI traNa prakRti hoya nahIM ema. sAdhvIonI upAsanA karavA vaDe zIgha bahu jJAna meLavI, mAyAkapaTa vaDe AcAra pALI uttama zrAvikAo hoya nahIM evI banI gaI; kemake kAcanA maNiomAM IndranIlamaNinI chAyA zuM kadi nathI dekhAtI ? paNa evI uttama saMyama pALanArI sAdhvIonI tathA prakAranI paricaryA karatAM chatAM paNa eonAM aMtaHkaraNamAM dharmAmRta pariNamyuM nahIM, kAraNake uttama zeraDInA vADhanI vacce UgyAM hoya evAM je barUtemAM zeraDInI madhuratA kadi paNa AvatI nathI. ema karatAM karatAM ekadA ekalA kapaTathI bharelI e traNe jaNI ekadama sarva sAmagrI taiyAra karI rAjagRha nagarI bhaNI javA nIkaLI, te jANe sarva ghAtikarmanI sAkSAta mUrtio hoya nahIM ! parane chetaravAmAM ja rokAyelA rahetA cittavALI prauDhA gaNikA nitya prayANa karatI, baMne tarUNInI saMgAthe rAjagRha AvI pahoMcI; uttama lAbha sAMbhaLIne eka saMgha Ave ema. tyAM potAnA parivAra sahita kyAMka vanane viSe thoDo vakhata thobhI pachI tyAMnAM caityo juhAravAne utkaMThita evI e gaNikAe zaheramAM praveza karyo. te jANe abhayakumArane bAMdhI pakaDI lAvavAnI vidhi dekhADatI nATyabhUmi (sTeja)ne viSe ja teno praveza hoya nahIM ? sakaLa caityone juhArI pachI khuda zreNika rAjAe baMdhAvelA eka UMcA jinamaMdirane viSe e nirmaLa ne zveta vastradhArI vezyAe traNa naiSadhikI kahevA pUrvaka praveza: karyo. A maMdirane, prathama pAyo khodatAM taddana nakkara jamIna AvI tyAM sudhI khodI, pAyo pUrI, te para bahu ja sudaDha-majabUta banAvyuM hatuM. athavA to bhUmi zuddha karyA vinA AlekheluM citra paNa susthira thatuM nathI. e caityano coka paNa tejasvI pratibiMbane yogya ane samasta samAna taLIovALo hoIne bahu suMdara dekhAto jANe ema sucavato hato ke "ahIM AvatA sarva jano mArA jevA nirmaLa ane samatAvALA thAo." 108 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA nAnA prakAranI racanAvALA pahoLA ane lAMbA pagathIyAnI zreNi paNa bahu zobhI rahI hatI. e pagathIyA para caDhanArAone sadA mokSa mahelanA zikhara para rahetA hoya ema jaNAtuM hatuM-e khare ja vicitratA hatI. zobhitI bArasAkha, suMdara kamADa ane uttama uttaraMgavALA, tenA traNe bAjue AvelA UMcA ane pahoLA dvArA jANe manuSya, devatA ane siddhanI sagatinA dvAra hoya nahIM ema virAjI rahyA hatA. e maMdiramAM vaLI jANe jinadharmI rAjA-zreNikanA kIrtistaMbho hoya nahIM evA je zvetA ane unnata staMbho hatA te "caMdramAM eka ja che." e vAtane asatya TharAvavAvALA jANe aneka caMdramA hoya nahIM evA (zobhAyamAna) jaNAtA hatA. vaLI tyAM ekadama utkRSTa kArIgarIthI bharelA, baMne bAjue mukhavALA kesarI-zuka AdinA citrAmaNavALAM, jANe koI saMgha pravezanA mahotsava prasaMge racAyelAM hoya nahIM evAM, lakSmInI pratikRtio rUpa, toraNo staMbhonI vacce vacce bahu ja zobhA ApatA hatA. vaLI tyAM suvarNakaLazayukta prekSAmaMDapa, akSatatrikamaMDapa ane viyatamukhamaMDapa-e traNa maMDapo bahu zobhI rahyA hatA. te jANe tIrthakara mahArAjAe karma pariNAma" rAjAno parAjaya karIne enI pAsethI laI lIdhelAM zreSTha paTTaphaTI-graho hoya nahIM ! A maMDapamAM vaLI sIlIMgamAM, patroe sahita, dIrgha, vitAna nAmanA kamaLo laTakatA banAvelA virAjI rahyA hatA te jANe saMsArakUpamAM paDelA-jIvono uddhAra karavAne hastanuM avalaMbana ApatAM hoya nahIM ! vaLI caraNane viSe kaDAM, karNane viSe kuMDaLo ane hastane viSe kaMkaNothI utkRSTa sauMdaryavatI dekhAtI putaLIonI racanA paNa tyAM daSTie paDatI hatI ! keTalIkanA hastamAM to dhanuSya, bhAlAM, talavAra, cakra, tIra, trizULa, gadA Adi zastro dekhAtAM hatAM te jANe moharAjArUpa bhIlano nAza karavA mATe ja hoya nahIM ! vaLI koI 1. suvarNakaLaza maMDapamAM mUkelA, ane taMbuonI Tocapara rahelA 2-3-4 jinamaMdirane viSe AvA maMDapo hoya. 2. =raMgamaMDapa; 3. =raMgamaMDapanI AgaLano maMDapa-akSATaka; 4. =cAre dizAmAM khullo maMDapa, 5. "upamati bhavaprapaMcA' kathAmAM varNavela A "karma pariNAma' rAjA sakaLa karmono samUha. 6. vastranA gRho taMbuo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 109 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koInA hAthamAM kAMsI, veNu, vINA, muraja, zaMkha vagere vAjiMtro hatAM tethI teo jANe svargIya nATaka karavAne mATe ahIM utarI AvelI devAMganAo hoya nahIM evI lAgatI hatI ! vaLI vividha prakAranAM, hasti, manuSya, azva AdinAM vAhanonI paNa uttama sughaTita racanA karelI dekhAtI hatI te jANe eo prabhunA samavasaraNanI bhUmi samajIne tyAM harSathI prabhunI vANI sAMbhaLavAne AvelA hoya nahIM! e maMdiranuM, kailAsa parvatanA zikharanI sAthe spardhA karatuM zikhara, anya dhavaLa zikharothI pariveSThita hoIne, jANe potAnA parivArathI dIpI nIkaLato rAjA hoya nahIM evuM jaNAtuM hatuM ! nIlavarNanA paththarano banAvelo eno AmalasAra joIne to buddhimAna mANaso ema kahetA hatA ke e to koInI daSTi na paDe eTalA mATe jANe vidhAtAe maMdira para valayanA AkAranuM nIla varNanuM vastra mUkyuM che ! e maMdiranA atyaMta UMcA zikhara para AvI rahela suvarNano IMDAnA AkArano kuMbha e (IMDu ja) cAre dizAmAM potAnA kiraNo vaDe AkAzane pUrI deto hato te jANe udayAcaLanA zikhara para rahelo zarada pUrNimAno caMdramA ja hoya nahIM ! maMda pavanamAM vhekatI e maMdira paranI dhvajA sAthe rahelo suvarNadaMDa jANe kIrtirUpI bahenane nRtyakaLAnuM zikSaNa Apato magadhezvara-zreNikano pratApa hoya nahIM ! e suvarNadaMDa para vaLI nAnI nAnI ghaMTA eTale TokarIo hatI teno raNaTaNa karatA nAdano caudisa pratighoSa (paDagho paDato hato tethI jANe ema karIne eo samasta bhavyajanone zrI jinezvaranI nirUpama pratimAnuM pUjana karavAne bolAvatI hoya nahIM ! vaLI tyAM niraMtara vANI-muraja Adi vAjiMtronA svara zravaNagocara thatA hatA te bhinna bhinna chatAM e bhinnatAne nahIM jANanAra lokasamUha nATaka thatuM hoya te samaye jema satata ekacitte joyA kare che tema sarva zabdamAtrane samAna gaNI zravaNa karI rahyA hatA. 1. devamaMdira para zikharabhAgamAM mUkavAmAM Avato valayAkAra paththara. 110 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A maMdiramAM 'ubhayaprakAranA aMdhakArano nAza karavAvALI, janmamaraNanI vAsanAne maTADanArI, durgatirUpI duHkha dUra karanArI ane ema karIne prAMte mokSa sukha ApanArI evI jinapratimA, pote garbhagRhavAsamukta(nI) chatAM garbhagRha madhye rahelI hatI ! vistArayukta kiraNovALA suvarNanA daMDa ane kuMbhavALI devakulikAo paNa e maMdiranI cAre dizAmAM AvI rahelI hatI. vizeSa zuM ? jANe svargamAMthI pRthvI para sAkSAt devavimAna ja UtarI AvyuM hoya nahIM ema te lokonA manamAM cirakALa bhAsa karAvatuM hatuM. evA jinamaMdirane viSe praveza karIne e gaNikAe uttama naivedha, puSpa Adi vaDe jinezvaranI uttama rIte bhakti karI traNa mudrA" yukta stuti karavA mAMDI, jANe lokone mudrita karavAne mATe ja hoya nahIM ema. e vakhate bhinna bhinna gatinA jJAnavALo abhayakumAra paNa eka hAthInI jema dhImI DolatI gatie cAlato potAnA aneka parijanonA moTA rasAlA sahita tyAM darzana karavA Avyo athavA to evA mahApuruSo anya aneka pravRttio chatAM paNa dharmakArya kadi paNa cUkatA nathI. tyAM UMcAmAM UMcA vairAgyanI sImAe pahoMcI hoya evI rIte sumadhura kaMThe prabhunI stutigAna karatI e vezyA ane enI sAthenI bIjI baMne strIone dekhIne aMta:karaNane viSe atyaMta harSa pAmato tarka karavA lAgyo;- be bAjue be tarUNa-sahIyaronI vacce rahIne, utkRSTa saMvegane vazavartI caityavaMdana karatI A koI suzrAvikA, citrA ane svAti nakSatrothI saMyukta evI caMdramarti hoya nahIM evI zobhI rahI che. prabhunI mUrtinA mukhakamaLanI sanmukha daSTi rAkhI, vRddhi pAmatI zraddhA-anuciMtana-manana ane dhAraNA sahita dhIme svare prabhunA guNagAna karatI A bAlA kharekhara karmendriyane viSe 1. (1) ajJAna (2) aMdhAruM. 2. garbharUpI gRhavAsa; punaH punaH garbhamAM AvavuM-janma levo. 3. garbha gRhane viSe vAsa. garbhagRhaacheka aMdarano bhAga-gabhAro. 4. derIo. 5. zuddha uccAra karavo (varNa); bolavuM te samajatA javuM (artha); prabhunI pratimA samIpa daSTi rAkhavI (pratimA) A traNa mudrA. 6. mana upara chApa pADavAne. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 111 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRtanI ja vRSTi kare che ! jo huM aMdara jaIza to nizcaye enI prabhubhaktimAM aMtarAya paDaze ema dhArIne abhayakumAra bahAra ja Ubho rahyo; jo ke amastu paNa evI strIothI dUra ja rahevuM uttama kahyuM che. eka muhUrta sudhI ekAgracitte dhyAna dharI pachI potAnI pAchaLanI bhUmine pramArjI sAvadhAna thaI e dhImethI UbhI thaI. kahyuM che ke prapaMca ramanArAo haMmezA bakavRttivALA (bagalAbhagata) ja hoya che. e vakhate AnaMdathI romAMcita thayelo abhayakumAra aMdara gayo. utkRSTa dharmarUpI dhanano vinA saMkoce vyaya karanAra e enI sAthe saMbhASaNa karavA bahu harSasahita enI pAse jaI Ubho; ane "mArI vaMdanA che, huM vaMdana karuM chuM." ema kaheto AdarapUrvaka vAta karavA lAgyo. kAraNake Agama-zAstranA jANakAra puruSo sAdharmI baMdhuonA samAgamane utsava tulya mAne che. he dharmiSTha zrAvikA ! tame koNa cho ? ahIM kyAMthI Avo cho ? ane A bhalI bAlAo tamArA samAna guNa-zIlavALI tamArI sAthe koNa che ? tamo traNe nizcaye saMvara-viveka ane zAMtaguNanI lakSmIne dhAraNa karo cho. e gaNikA e sAMbhaLIne, koI utkRSTa prakArano saMvega-vairAgya potAne thayo hoya ema abhinaya karatI suMdara zabdomAM kahevA lAgI huM avaMtInagarInA eka uttama vyavahAranA pALanAra dhanavAna suzrAvakanI patnI chuM. keTaloka kALa thayAM mArA pati mRtyu pAmyA che; kemake e manuSyadeha kaMI sthira nathI. tyAra pachI meM kevaLa dharmano Azraya lIdho che ane bahu bahu tapazcaryA karI kAyAne kaSTa ApyA karuM chuM. vaLI A mArI sAthe che e baMne mArI putravadhuo che. eo paNa svAdhyAya, vaMdana AdimAM bahu pravINa che. mArA putrano paNa dehAMta thayo che. paNa evuM to A saMdhyAnA vAdaLAnA raMga samAna kSaNabhaMgura jiMdagAnImAM kaMI navuM nathI. he rAjaputra-abhayakumAra ! ame koI pUrvajanmane viSe koI evuM duSkRtya karyuM haze-nahIM to amArA jevA dharmaparAyaNa jIvonI AvI avasthA thAya nahIM. patino dehAMta thavAthI e mArI putra-vadhuoe bhavabhIru thaIne mArI pAse pote cAritra grahaNa karavAnI IcchA jaNAvI. athavA to abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 112 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemane siddhi najIka che evA emanA jevA jIvone evI IcchA thAya e vyAjabI che. aneka sukRtyo karelA hovAne lIdhe ujvaLa che deha jemano evI e baMne cAritra grahaNa karavAne utsuka thaI rahI che tethI emane dhanyavAda ghaTe che. paraMtu emanI sAthe huM paNa dIkSA laIza, kAraNake pachI saMsAramAM rahIne huM zuM karuM ? have cAritrane mATe je je sAmagrI joIe te te taiyAra thAya eTalAmAM ame tIrthayAtrA karavA nIkaLyA chIe. he zrAvakaziromaNi ! jema cUrNi ane vivRtti TIkAo sUtranA arthanuM pratipAdana kare che tema emaNe mAruM vacana pratipAdana karyuM-mAnya rAkhyuM. he rAjaputra ! sametazikhara-bhrugukaccha-ujjayaMta-zatruMjaya Adi prasiddha tIrthonI vidhi sahita yAtrA karI amArA sarva dravyano vyaya karI ame khare ja bahu kRtArtha thayA chIe. yAtrA karI ghera pAchA pharatAM ame sAMbhaLyuM ke magadhezvara-zreNikarAjAe jinamaMdiro baMdhAvyA che temAM uttama ratnonAM jinabiMba padharAvyA che. eTale e devamaMdironA darzana karavAnI amane atyaMta utsukatA thaI tethI ame atre AvyA chIe." AvI AvI taddana asatya vAto e vezyAe abhayakumArane kahI; pUrepUruM cAturya dAkhavavAnI AvaData hoya to pachI vAMdho zAno Ave ? e catura vezyAnI vAta sAMbhaLIne udAra prakRtinA abhayakumAre ene kahyuM "tame A yAtrAdi sarva kArya karyAM te bahu sAruM karyuM che. to have tame Aje mArA atithi thAo-mAro bhojanasatkAra grahaNa karo, kAraNake Avo parva divasa (harSano prasaMga) koIka ja vAra Ave che. duSTavRttivALI vezyAe uttaramAM kahyuM ke ApanA jevA udAra sajjanone e ucita ja che. paraMtu Aje to meM prabhAtanA pratikramaNa samaye upavAsanuM paccakhkhANa lIdhuM che. (Aje mAre upavAsa che.) he buddhimAna zrAvakaziromaNi ! devagurunI kRpAthI mArgane viSe-yAtrAmAM paNa huM mArAM dharmakRtya cukI nathI. ema karavAthI jo mAro dIkSAno manoratha satvara pUrNa thaze to huM mane samasta vastu prApta thaI samajIza. AvuM AvuM kahIne eNe abhayakumAranuM mana pUruM harI lIdhuM. pachI eNe ene chevaTe vaLate divasa potAne ghera pAraNuM karavAne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 113 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimaMtraNa karyuM-ema kahIne ke munivarganuM pAraNuM gRhasthane puNyabaMdha karanAruM che, tema, tame jo ke haju dIkSA lIdhI nathI to paNa alpa samayamAM tame e aMgIkAra karavAnA che je mATe e hisAbe, tamAruM pAraNuM mAre tyAM thaze te mane pUrA puNyano hetu thaze. e sAMbhaLIne mahAdaMbhavALI e vezyA * kAne hAtha mukI kahevA lAgI-he maMtrI ! tame jinazAsananA jANakAra hovA chatAM e zuM bolyA ? saMsAra sAgaranI viSamatA jeo samajatA nathI evA mUDha-ajJAna jano ja "AvatI kAle huM amuka kAma karIza." ema kahe. ApaNA jIvananI AvatIkAla sarvathA kSemakuzaLatAyukta thaze ke kema te koNa jANe che ? mRgarAja-kesarIsiMhanI lAlacoLa jIhavAnI jevI asthira jiMdagIne viSe prANIo rAtre nidrA laIne savAre jIvatA-jAgatA UThe che e eka vicitratA che ! ane eTalA mATe ja munio haMmezA sarva kAryone viSe "vartamAnayoga" ema kahe che; athavA to vidvAna sAdhuo sivAya anya koI bhASAsamitino asAdhAraNa guNa dharAvatuM nathI. e sAMbhaLI abhayakumAra paNa "tyAre have savAre ene pharI vakhata nimaMtraNa karavA jaIza." ema manamAM vicArIne vizeSa kaMI bolyA cAlyA vinA zAMta rahyo. ane uttama ane nirvikArI vastramAM sajja thayelI chatAM mAyA prapaMcanuM ja ghara evI e vezyA saparivAra potAne sthAnake gaI. abhayakumAra paNa zuddha vidhi pramANe caityavaMdana karIne derAsarathI ghera jatAM mArgamAM enA guNAnuvAda karavA lAgyo; kAraNake manuSyamAtrane svAbhAvika rIte guNIjano para prema thayA che. "eno uttama veSa ja prathama paMtino che. sarva koInI vikArI ceSTAne zAMta karI de evo eno zreSTha zamatA (zAMti) guNa che. eno AtmasaMyama paNa koI lokottara-asAdhAraNasAmAnya manuSyane viSe na hoya evo che. enI vANI to duSkRtyarUpI vRkSanI zAkhAone toDI pADavAne pUrepUrI samartha che. vastumAtra kSaNabhaMgura che ema bodha ApatI enI "kSaNikatA" Adi bhAvanA paNa pahele pade che. eno viSaya tyAga paNa avarNanIya che. vizeSa zuM kahevuM ? kAM to e sAkSAta koI yogIzvaranI putrI che athavA dharmanI ja mUrti che !" abhayakumAra maMtrIzvara jJAnavAna chatAM saralasvabhAvI hovAne lIdhe e vezyAnA 114 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prapaMcathI ajJAta hoI enI A pramANe stuti karato ghera pahoMcyo. athavA to game tevA tejasvI netro hovA chatAM koI prANI vaitAdya parvatanI guphAmAM rahelI vastune kevI rIte joI zake ? savAramAM ene ane enI dharmiSTha sahacarIo samAna putravadhuone huM jAte bhojana karAvIza-evA evA manorathomAM abhayakumAre samasta rAtri vyatIta karI. kAraNake sAdharmika-samAnadharmavALA baMdhu jevo anya koI baMdhu nathI. pachI prabhAta thayuM eTale eNe e traNe dharmabhaginIono uttamottama bhojanathI satkAra karyo. athavA to dharmarasika jano sakaLa jagatane potAnA jevuM gaNe che; ane pote buddhizALI hovA chatAM leza paNa uhApoha karatA nathI ke zaMkA paNa uThAvatA nathI. vaLI "eNe hamaNA aneka tIrthonI yAtrA karI emAM bahu dravyano vyaya karyo che tethI have enI pAse kaMI nahIM jevuM rahyuM haze to e saMghanI bhakti kyAMthI karI zakaze." ema vicArIne abhayakumAre ene bahumUlI bakSiso paNa ApI. keTalAka divasa pachI ekavAra e prapaMcI pApiNIe rAjaputra abhayakumArane potAne tyAM bhojanArthe notaryo. athavA to eka bilADInuM chaLakapaTa paNa thoDA vakhatamAM phaLavAna thAya che-pAra paDe che. "rAtri divasa sukRta kAryo karavAmAM nimagna evI A mArI dharmabhaginInuM manabhaMga nA thAo." ema vicArI eNe enuM AmaMtraNa sadha mAnya karyuM; ane "jo huM tyAM mArA sarva rasAlA sahita jaIza to ene vizeSa dravya vyaya thaze." ema samajI bahu thoDo parivAra laI ene tyAM jamavA gayo. nAnA prakAranI rasavatI jamADI pachI uttama peya (pIvAnA) padArtha tarIke pApiSTha duSTAe ene caMdrahAsa madirAnuM pAna karAvyuM. eTale bhojana karI uThyA pachI tarata ja rAjaputrane evI nidrA bharANI ke ene tyAMthI eka pagaluM paNa bharavuM azakya thaI paDyuM. kharekhara madhapAnane nidrAdevInI sAthe hADohADa saMlagna che. "he dharmabaMdhu ! A sarva ApanuM ja che, mATe nizcita paNe ahIM sukhe zayana karo." evA vezyAnAM vacanathI enI sarva buddhi jatI rahI ane pote tyAM ja sUto-nidrAmAM paDyo. vezyAnA aMgamAM to harSa samAyo nahIM; sadha zIghagAmI azvovALA eka uttama rathamAM ene upaDAvIne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 115 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUvarAvyo ane potAnA sevakavarga saMgAthe pradhotanarAjAnA nagarabhaNI ekadama calAvI dIdho. juo. pApiSThajanonA manoratharUpI vRkSo paNa kevAM phaLe che ! (have ahIM rAjamahelamAM abhayakumAranI bahu vakhata sudhI gerahAjarI joI) zreNikarAjAe ene zodhavA nagaramAM cotarapha mANaso mokalyA eo turata ja pelI duSTAne tyAM AvyA. kAraNake evo rIvAja che ke khovAyelI vastu mATe pahela vahelo eno jyAM hovAno vizeSa saMbhava hoya che tyAM ja tapAsa karavAmAM Ave che. mANasoe pUchyuM-mAtuzrI ! rAjaputrA atre padhAryA che ke ? uttaramAM pelI duSTAe kahyuM-padhAryA hatA paraMtu taratA ja utAvaLe pAchA gayA che; kAraNake emanA jevA jo koI sthaLe vizeSa vakhata sthita thaIne rahe to rAjyanA kArya bagaDI jAya che. mANasoe vicAryuM ke AvI bAravratadhArI zrAvikA asatya vAta kahe nahIM eTale enA vacana para vizvAsa rAkhI anyatra zodhavA gayA. (kharekhara mAyA prapaMcathI pUrA bharelA manuSyo sArA jagatane chetarI zake che.) have e veSadhArI suzrAvikA banelI vezyAe vicAra karyo ke jo huM vizeSa vakhata ahIM rahIza to kadAca daivayoge sarva vAta khullI paDI jaze. mATe Aje ja bhadrA tithi che emAM have ahIMthI jatA rahevuM sAruM che. ema dhArI potAnA suMdara rathane viSe besI ghara tarapha prayANa karI gaI. prathamathI taiyAra rAkhelA aneka vAhanonI sahAyathI e kapaTajALathI bharelI. vezyAe abhayakumArane ujjayinI nagarImAM lAvI atyaMta harSa sahita pradyotanarAjAne soMpyo; ane kevI caturAIthI pote ene pAzamAM nAkhI bAMdhI lAvI eno savistara vRttAMta ene kahI batAvyo. (eka kutarI paNa. zuM roTalAnA kaTakA mATe potAnA dhaNI pAse puchaDI halAvI harSa nathI. batAvatI ?) paNa e mahIpatie to ene kahyuM ke-he caturA ! tuM ene dharmakapaTa karIne bAMdhI lAvI e ucita nathI karyuM. athavA to abhimAnamAM 1. sAro divasa. zukalapakSanI bIja, sAtama ane bAraza bhadrAtithi kahevAya che. (eja pramANe caturthI, navamI ane caturdazI riktAtithi kahevAya che e sArI nahIM.) 116 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAcI rahelA AvA narapatione paNa lokaniMdAno bhaya hoya che. pachI eNe abhayakumArane kahyuM ke jevI rIte sIttera pradhAnanI vArtA kahenArA catura popaTane eka bilADI upADI gaI kahevAya che tevI rIte tamArA jevA mahAbuddhizALIne A vArAMganA upADI lAvI che. pachI abhayakumAre paNa ene sAmo javAba Apyo ke "he rAjAdhirAja ! ApanI vAta zI karavI ? vicakSaNa puruSoe paNa zAstramAM kyAMye dIThI nathI evI A apUrva ane uttama nIti AvA viSama samayane viSe ApanA sivAya anya koInI na cAle ! ApanA jevAnuM ja evuM apUrva cAturya ane uttama rAjadharmane joIne mRgapati-siMha vanane viSe ane dharmarAjA digaMta viSe jatA rahyA che ! vaLI ApanI sabhAmAM A vArAMganA jevA rAjyakAryanI ciMtA karanArA kAryabhArIo che tyAM pachI Apane viSe zuM asaMbhavita hoya ? ApanAmAM zuM adharuM hoya ? A pramANe kaTAkSanAM vacano saMbhaLAvIne abhayakumAre eno pUro upahAsa karyo kAraNake baMdhanamAM hoya chatAM paNa siMha te siMha ja che." abhayakumAranA evAM potAnA upahAsarUpa vacano sAMbhaLI pradyotana rAjA bahu zaramAyo ane krodhAyamAna thayo; ane tethI eNe ene eka rAjakIranI peThe kASTanA pAMjarAmAM pUryo. pachI zivAdevIe pUrve eka vidyAdharanI putrI abhayakumArane ApI hatI tenuM rAjagRha nagarIthI ahIM (ujjayinImAM) kevI rIte AvavuM thayuM te vAta have ekacitte zravaNa karo. uttamazIla Adi aMtarguNo ane rUpasauMdarya Adi brAhmaguNone lIdhe e zreNikaputra-abhayakumArane sarva strIone viSe sauthI adhika priya thaI paDI hatI. kAraNake uttama pANIdAra motIonI mALA zuM manuSyonA hRdaya para sthAna nathI meLavatI ? evAmAM vAta ema banI ke enA para patino adhika prema joIne enI sapatnIone bahu IrSyA AvI. athavA to eka rAjA ke gRhastha AdinI aneka strIone viSe paraspara vairabhAva svAbhAvika rIte hoya che ja emAM kAMI Azcarya nathI. ene abhayakumAra vastra-alaMkAra-vilepanamiSTa vacano-tAMbula-puSpa Adi ApI enA sanmAnamAM sadaiva vRddhi karato. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 117 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te parathI "baMdhujano ApaNe mAthe leza paNa apavAda na mUkI zake evI rIte ApaNe koI evI yukti karIe ke jethI ApaNA svAmI abhayakumArane enA pratye virakta bhAva (aNagamo-dveSa) thAya; kAraNake viSane caDhavA dIdhA pahelAM ja (enuM) nivAraNa karavuM joIe- "Ama vicArI enI sarva sapatnIoe potAnI catura dAsIonI mAraphata vastrAdika aneka vastuo ApI, melI vidyAonI jANakAra, zaktivALI koI mAMtagIone potAnA hetunI siddhine arthe rokI. kahevAya che ke garaje gadheDAne paNa kAko kahevo paDe che." e mAtaMgIoe pelI dAsIone vinayapUrvaka kahyuM-tamArI bAIoe amane Aje bahu divase yAda karIne amArA mahAbhAgye amane ucita mAna ApyuM che. kAraNake alpapuNyavALAne moTA mANasonI cAkarI paNa durlabha che. pachI dAsIoe emane potAnI bAIonI zokya je vidyAdharaputrI hatI. tenA saMbaMdhI svarUpa samajAvIne kahyuM-tame tamArI vidyAnA baLathI kaMI evI yukita karo ke jethI enA parathI enA svAmIno prema UThI jAya. e svAmIne potAne vaza rAkhIne potAnI zokyone du:kha de che. strIone pati che e ja sarvasva che to e jyAre paravaza hoya tyAre sukha kyAMthI hoya ? tamArAmAM maMtra taMtra Adi kuzaLatA rahelI che mATe tame e kAryamAM jarUra saphaLa thazo. e sAMbhaLI mAtaMgIoe "enuM ame pUrepUruM osaDa karazuM." ema kahIne emane rAjI karI vidAya lIdhI. pachI e mAMtagIoe prathama kArya e karyuM ke, AkhA nagarane viSe, manuSyanA hRdayamAMthI dayAmAtrano lopa karanArI evI marakIno upadrava utpanna karyo. dhikkAra che emane ke AvA eka kSaNabhaMgura-nazvara dehane mATe emaNe aneka pApa kAryono AraMbha karyo !) potAnA nagarane viSe e marakIno upadrava zarU thayelo joIne abhayakumAre, pelI manamAM harSaghelI, thayelI mAtaMgIone bolAvI pUchyuM-A marakI utpanna thavAnuM zuM kAraNa che te tame zodhI kADhIne kaho; kAraNake tame e saghaLuM jANo cho. e parathI emaNe kahyuM- he rAjaputra ! ame nIca jAti emAM zuM jANIe ? paraMtu Apa amArA pUjya hoI amArI saMbhAvanA karo cho tethI ame kahI 118 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakIe chIe ke yamarAjA e marakIno upadrava kAMI jyAM tyAM karato nathI. ApanI kRpAnA prakAzathI sarva jANI nizcaya karIne Apane nivedana karazuM. sAdhAraNa mANasone paNa khuzAmatanAM vacano kahevAmAM Ave che to pachI emaNe AvA rAjaputrane evAM khuzAmatanAM vacano kahyAM te ThIka ja karyuM kahevAya-emAM kaMI Azcarya jevuM nathI. pachI eka rAtrie e mAtaMgIoe e abhayakumAranI mAnItI rANInA AvAsamAM jaI enA mukhane lohIthI kharaDyuM ane tyAM hADakAkeza Adi veryA. aho Ama azuci pheMkatA eo sthAnAsthAna jotA nathI. eTale emAM ne kAkapakSIomAM bheda ja nathI. ATaluM karIne sI. ekatra thaIne rAjaputra-abhaya pAse jaI kahevA lAgI-mahArAja ! ApanA ja mahelamAMthI A kopa utpanna thayo che. A marakI ApanA ja gharamAM che. jo ethI bIjuM kaMI nIkaLe to amAruM "vijJa-vidyAvAna" nAma che te ame paDatuM mukazuM. maMtrelo ghaDo jema anya sthAna mUkIne corane ghera ja jaI sthira thAya che tema A eka viSayanuM amAruM jJAna punaH punaH ApanA ja gharamAM jaI UbhuM rahe che. e sAMbhaLI eNe tapAsa karI emAM ene emanI vAtanI satyatA jaNAI; priyAnuM-mukha lohIthI kharaDAyeluM ane maMdira asthi-AdithI vyApta joI ene parama kheda thayo; ane enuM atizaya anurAgathI mohita thayeluM hRdaya chinna bhinna thaI gayuM. "ahA ! vidyAdharanI tanayA ane vaLI mArA phaIbAnI putrI thaIne e AvI kyAMthI nIkaLI ! paNa saMsAranI vAsanAthI atizaya vAsita thayelA cittavALA saMsArIone viSe A sarva saMbhavita che. mAre paNa have A pramANe samasta nAgarikonA prANane bhayamAM nAkhanAruM kArya karanArI A nArIne, e uttamakuLane viSe janmelI che chatAM, avazya pariharavI joIe; kAraNake uttama rAjavIo potAnI prajAnA kSemakuzaLane arthe game te prakAra levo paDe te satata le ja che." ema vicArI mAtaMgIone bolAvI rAjaputre AjJA karI ke tame ja have ene ucita zikSA dho; eTaluM karajo ke lokamAM apavAda na thAya, kAraNake zikSA karIe e sau na jANatAM gupta rahe emAM ja zobhA che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 119 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayakumAranI AjJAthI e mAtaMgIoe enI patnIne nagara bahAra laI jaI kahyuM-tAro svAmI jema jema tArA para adhika adhika rAga batAvato gayo tema tema tuM atizaya madonmatta thatI gaI; kAraNake koI viralA ja khAdheluM jIravI zake che. kahe to kharI ke tuM ATalI abhavayamAM kyAM guru pAsethI A kuvidhA zIkhI AvI ? teM e vidyAvaDe marakI phelAvI e kArya nIca jAti nA loko kare evuM karyuM che." ItyAdi duSTa vacano saMbhaLAvatI ene maheNAM mAratI, chatAM e nirdoSa che ema jANatI hovAthI hRdayane viSe dayA dharAvatI mAtaMgIo dhIme dhIme ene sImADA sudhI laI gaI-jema caraTa loko eka kedIne vikaTa evA vanane viSe laI jAya che tema. pachI enA zarIrane koI paNa prakAranI IjA karyA vinA tyAM vanane viSe ene mUkI dIdhI. paNa e ye ema mAnavuM ke bahu sAruM thayuM. kAraNake devatAnI pratimA paNa jo akSata hoya to koI vakhata maMdirane viSe pratiSThita thavAno prasaMga Ave che. pachI sAkSAta duSTa karma prakRtio jevI, e mAtaMgIo tyAMthI pAchI vaLI. ahIM, ekalI paDI eTale atizaya duHkhane lIdhe muMjhAI jatI rAjaputravadhu paNa vividha prakAranA vilApa karavA lAgI : are ! mArA jevI pApiNI mAtAnA garbhane viSe ja kema na gaLI gaI ?-meghamALA puSkaLa pavanane lIdhe AkAzamAM gaLI vIkharAI jAya che tema. divya karatI vakhate maMtra taMtra jANanAro jema agnine thaMbhAvI de che tema mane paNa mArAM pApoe kema thaMbhAvI na dIdhI ? koIne paNa nahIM paDyAM hoya evAM duHkhothI gherAyelI huM mAtAnA udaramAMthI nIkaLatAM ja kema mRtyu pAmI nahIM ? athavA aparamAtAoe mane mArI bhala mAtAnI sAthe ja kema mRtyu zaraNa na karI ? he adhamamAM paNa adhama vidhAtA ! meM tAro evo zo aparAdha karyo che ke teM mArA jevI nirdoSa strI para, lokoe janakarAjaputrI sItA upara mUkyuM hatuM tema, kalaMka mUkyuM ? manuSyanA mananA bhAvane jANanArA he vidhAtA deva ! pratikuLavAyu jema naukAne samudranA jaLane viSe DubADI de che tema tuM mAro bIlakula doSa na hovA chatAM paNa zA mATe mane AvA duHkhasAgaramAM dhakele che ! 120 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA to huM bhUluM chuM; mAre zA mATe A adaSTane vizeSa kahevuM joIe ? mAre to mArA priya nAthanI pAse mAruM duHkha kahevuM yogya che; kAraNake kuLavAna vadhuonA asAdhAraNa duHkha emanA pati vinA anya koNa jANe ? he prANeza ! he guNanidhi ! he zreNikarAjAnA kuLarUpI AkAzanA pratApI sUrya, he naMdAnA udararUpI sarovaranA rAjahaMsa ! he aneka mahAbuddhizALI maMtrIonA ziromaNi ! he nItijJa ! he nItipALa ! mArA jevI taddana niraparAdhIne viSe anargaLa doSonI saMbhAvanA karIne tame mane atyaMta vikaTa vanamAM mokalAvI dIdhI te tamane zuM ucita lAge che ? jeno leza paNa doSa tame najare joyo nathI evI mArA jevI strIne tamAre zuM ekavAra divya karavAnI taka ApavI joItI na hatI ? je pratyakSa cora na jaNAto hoya evAnA saMbaMdhamAM khAtarI karavI ghaTatI nathI zuM ? zuddha buddhi vaDe Apa vicAra karI juo. "doSanA phakta cinha mAtrane ja joIne huM zikSA karuM chuM." ema tame kadApi kahetA ho to te paNa yogya nathI. kAraNake he Aryaputra ! evI muDhanI nIti to mAtra sAmAnya-jevA tevA lokone viSeja zobhe; ApanA jevA zAstrArthamAM nirmaLa mativALAne viSe zobhe nahIM. dravyavAnanI dravyanI thelIo upara jema vyApArI varga AjIvikA calAve che tema, he svAmInAtha ! ApanA buddhibaLa upara sarva koI jIve che. je Apano potAno khAsa viSaya che temAM ja Ape kema bhUla karI ? eka vaidha paNa jo potAne samajaNa na paDatI hoya to, anya vaidhanI sahAyathI cikitsA kare che. athavA to he nAtha ! mArAM aneka pApakarmone lIdhe ja AryaputranI AvI buddhi thaI haze; emAM koI vAte saMzaya nathI. kAraNake buddhine karmAnusAriNI kahI che. have jo durdevane yoge koI strIne eno patideva tyajI de che to ene kAM to pitAnuM ghara athavA to mosALa-e beja AzrayasthAna che. emAMthI paheluM mAtA pitAnuM ghara vaitAdya parvatapara che, ane bIjuM eTale mosALa-te Apano ja sakaLa pakSa che. Ama vAta che eTale jyAre sakaLa jagatanA zaraNarUpa-Aryaputre mane tyajI dIdhI che hamaNAM huM azaraNa chuM. have kyAM jaIne rahuM ? abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 121 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANa vanamAM bahu bahu vilApa karI sakaLa dizAone viSe paNa zUnyakAra joI e UMce svare rUdana karavA lAgI ethI eno kaMTha, oSTha, tALu, jIbha ane hRdaya paNa zoSAvA lAgyA. chate sadguNe, nathI ema kahe, ane achatA doSanuM AropaNa kare; ethI je du:kha thAya che te du:kha mahAsAgaranAM nIra paNa zoSI le che; to pachI manuSyamAtranA hRdayanI to vAta ja zI kahevI ? evAmAM jANe enA puNyane lIdhe zIghra AkarSAI AvyA hoya nahIM ema keTalAka tApaso, tyAM AvI ene puchavA lAgyA-he bhalI bAI ! tuM koNa che ? atre kyAMthI AvI ? ane kema rUdana kare che ? jenA aneka kAryo niMdAya che evo dayAhIna daiva tArA para rUThyo jaNAya che." satata nisAsA nAMkhatI vidhAdhara putrIe emane joI, emanA upara potAnA gurujananA jevo vizvAsa AvavAthI potAnuM samasta vRttAMta kahI batAvyuM te sAMbhaLavAthI e munijanone paNa atyaMta kheda thayo. emaNe ene AzvAsana ApIne kahyuM ke he putrI ! tuM bahu adhIrI thaIza nahIM; dhairya dhAraNa kara. kAraNake jeNe niSkarUNone viSe agrapada prApta karyuM che evA tArA karmanuM A ugra pariNAma che ! e karme jagatane viSe konI viDaMbanA nathI karI ? kone du:khamAM nathI nAkhyA ? eNe konI lakSmI nathI harI lIdhI ? vaLI eNe kone apavAdita nathI karyA ? vidhinuM A svarUpa sarvasAdhAraNa che eTale he vidUSIbAI ! buddhizALIoe kheda zo karavo ? vaLI teM kadApi kyAMya nathI sAMbhaLyuM ke pAMca mANasonI sAthe rahevAthI du:khInuM duHkha ochuM thAya che ? mATe amArI sAthe cAla. tuM zreNika rAjAnI bhANeja cho ane vaLI putravadhu paNa cho to amArI sAthe paNa tAro ame eja saMbaMdha gaNazuM kAraNake "rAjA" "baMdhu" kahevAya che ane ame paNa baMdhujana chIe eTale samAna gaNAIe mATe amArI sAthe AvI rahe. ahIM jamIna para darbha ugyo che to haLavAM haLavAM pagalAM mUkaje. vaLI tApa paNa puSkaLa che mATe zira para vastra barAbara kara. AvAM dayAbharyA vacano RSionAM sAMbhaLI, gayelI AzAvALInI AzA punaH AvI ane emanI saMgAthe e najIkamAM emano Azrama hato tyAM gaI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 122 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e tApasInA AzramamAM rAjaputravadhu potAnA AvAsamAM ja rahetI hoya ema sukhamAM harSa sahita rahetI hatI. evAmAM ujjayinI javA nIkaLelo eka saMgha jANe enA darzanAmRta mATe Atura hoya nahIM ema tyAM AgaLa thaIne jato jaNAyo. eTale e tApaso, zivAdevIne soMpavA mATe, tene sAthe laI e saMghanI saMgAthe cAlI nIkaLyA-te jANe koI Avo ja prasaMga prApta thaye e potAnA svAmInAthane punaH meLavI zakaze evA hetuthI ja hoya nahIM ! vyApArIonI vyApAranI vastuo Adi sAmAnano bhAra upADIne cAlatA zreSTha UMTo, vRSabho, bheMsa ane rAsabho Adi jAnavaro sahita prayANa karato saMgha, daMDa-bANa-talavAra Adi zastravALA vikarALa rakSapALonI sahAyathI AgaLa AgaLa kuca karato cAlyo. hiMga-pravALAlavaNa Adi karIyANAthI bharelI guNothI ladAyelA, pahoLA pRSTabhAga ane dIrgha zRMgovALA vRSabho ghaMTAno TasatkAra karatA AvatA hatA te jANe mArgane viSe AvatAM gAmaDAnA lokane bolAvavA mATe ja hoya nahIM ! vaLI nAnA prakAranI aneka anya vastuothI bharelA gADAnA cAlavAthI thatA cItkArarUpa avAjane lIdhe jANe eTalA badhA gADAonA cakro-peMDAono ghasAro sahana na thaI zakavAthI pRthvI rUdana karatI hoya nahIM ema dekhAtI hatI ! bahu mUlyavAna vAsaNo ane vanajadAra yaMtro Adi AvA gADha mArge laIne cAlatA UMTo potAnI grIvA-Dokane vALI vALIne vRkSonI zAkhAone toDI khAtA hatA. (kahyuM che ke moTA zarIravALAonuM jyAM tyAMthI paNa badhuM pUruM thaI rahe che). "ApaNane loko apazukanamAM gaNe che to ApaNe emane evI rIte saMtoSIe ke pAchA eo ApaNA ja zukana joIne cAle." ema vicArIne ja hoya nahIM ema mahiSopADAo jaLanI pakhAlo vahIvahIne lokonI tRSA chIpAvatA hatA. vaLI kAnane UMco ane kaMdharA-Dokane sIdhI rAkhIne rAsalo paNa mArgane viSe dAMta DaratA-kacakaca karatA hatA; kharuM ja che ke duHkhane viSe paNa jAtisvabhAva jato nathI. A pramANe daDamajala karatA te saMghanI sAthe abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 123 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApaso paNa vidhAdharaputrIne sAthe laI dhIme dhIme cAlatA sukhe pradhotanarAjAnI ujjayinI nagarIe pahoMcI gayA. samaju loko sAtha, zodhe che te Aja kAraNone lIdhe. ujjayinI pahoMcyA eTale tApasoe rAjaputravadhune zivAdevIne suprata karI ane sarva vRttAMta atheti kahI batAvyo; ratnAkare to ratnA kADhI nAkhyuM paraMtu e ratna pAchuM parIkSakanA hAthamAM ja AvI paDyuM ! pote celaNAnI bahena hovAthI cellaNAnI zokya je naMdAtenA putra abhayakumArane potAno bhANeja jANI enI strIne bhANejavahu tarIke bahu gaurava sahita rAkhI. eTalA ja mATe bahu saMbaMdhaovALA. mANasonuM sAruM kahevAya che. vaLI abhayakumAra paNa ahIM hato. e paNa enI nirdoSatA ane niSkalaMkatA jANI ene bolAvI enI sAthe sukha bhogavavA lAgyo. athavA to sUrya kAMI haMmezA dhULathI chavAyelo raheto nathI. pradyotanarAjAe paNa caMdana-barAsa-kasturI-uttama bagIco Adi samasta bhoganI vastuo abhayakumArane pUrI pADI; athavA to baMdhanamAM sapaDAyelA evA ye hastine mahIpati-rAjAo sadA uttamottama bhojya padArtho Ape ja che. have pradyotanA mahArAjAnA rAjyamAM (1) rANI zivAdevI (2) analagiri nAmano hati (3) agnibhIru nAmano ratha ane (4) lohalaMgha nAmano kAsada-e cAra enAM sarva kArya siddha karanArAM agraNI ratno gaNAtAM hatA; ane eja enuM sainya che ema kahevAtuM. mahArAjA lohajaMghane niraMtara maMDaLika rAjAnA bhRgukaccha nagare mokalyA karato. (eTalA mATe ja kahevAya che ke rAjAdhirAja hoya te anya nAnA rAjAone leza paNa gamato nathI.) e lohajaMghanA javA AvavA prasaMge utArA AdinI sarva goThavaNa karavAnI pUrI ciMtA karavI paDatI hovAthI e rAjAonA mana sadA udvegamAM rahetA eTale sarva maLIne kahevA lAgyA-A pApiSTha eka vahANanI peThe haMmezA eka divasamAM pacavIza yojanano pravAsa karIne kevI rIte Ave che ? anya koI hoya to to te mahine mAse, ke pakhavADIe Ave; ane tethI ApaNane thoDA divasa 124 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to nirAMta rahe. paNa A satyAbhidha to haMmezane haMmeza AvIne Ubho. ja che te ApaNane pUrepUrA herAna kare che. mATe ApaNe enA satvara prANa ja levA." Ama vicAra karIne emaNe kSaNamAM enuM bhAtuM guptapaNe. laI laIne enI jagyAe viSavALA modaka mUkI dIdhA. kahevata che ke nirbaLa mANaso caMDALa lokone ghera ja dhADa pADe che. (dubaLe ghera ja dhADa hoya che.) lohajaMgha to A kaMI jANato nahoto eTale viSamaya modakathI bharelo DAbalo khabhe mUkIne nagara bahAra cAlI nIkaLyomANeka ane matsyothI bharelA mahAsAgaramAMthI jema bharatI samaye pANI bahAra nIkaLI jAya che tema. pachI jyAre bhojanano samaya thayo tyAre koI jaLAzayane tIre besI dAtaNa karI eNe nahAI lIdhuM. kAraNake ghaNA mANaso mArgane viSe jatAM AvatAM paNa nahAvA dhovAnuM cukatA nathI. pachI jamavA mATe jevo te dAbaDo ughADavA gayo tevo kAMI apazukana thavAthI aTakI gayo; vaitADhya parvatanI guphA ughADavA jatAM jema tenA adhiSThAyaka devonA kahevAthI pRthvIrUpI strIno pati kRNika aTakI gayo hato tema. lohajaMgha paNa AvA zukanano marma jANato hato tethI eNe bhojana karavuM baMdha rAkhyuM. AvA prasaMgo bane che mATe ja buddhimAna manuSyo samasta viSayonuM jJAna meLave che. pachI e tyAMthI UThIne AgaLa dUra gayo to tyAM paNa e ja apazukana thavAthI jamavAno vicAra karato aTakyo. kahe che ke zukana zAstranA jJAnanA baLe mArgamAM pravAsIonA prANa bace che. trIjIvAranA prayatna paNa e ja apazukana thayA tethI e kSudhAtura chatAM jamyo ja nahIM. (lAbha karanArA zakananuM svarUpa evuM che ke pharI pharIvAra te eka ja jAtanAM thAya che.) ghera AvIne lohajaMghe e sarva hakIkta rAjAne kahI, ane rAjAe paNa pAchI abhayakumArane kahI. sAthe eTaluM vadhAre kahyuM ke "he buddhinA bhaMDAra ! AmAM zuM hetu che te zodhI kADha. kAraNake tArA sivAya anya koI gUDha vastune jANI zakaze nahIM. eTale eNe paNa, jevI rIte paDilehaNa vakhate sAdhuo pAtro suMghI jue che tevI rIte, e bhAtano 1. pratijJA karI hoya ne te pALato hoya ema. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 15 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAbaDo suMghI joyo ane kahyuM ke, he narezvara ! A dAbaDAmAM koI evI vastuono saMyoga thayo che ke temAM dRSTiviSa sarpa utpanna thayo che. jo aNasamajathI eNe e ughADyo hota to e eja samaye enI agni samAna jvALAthI dagdha thaIne mRtyu pAmyo hota. e ja kAraNane laIne sthirabuddhivALA manuSyo prANane bhayamAM nAkhanAruM kAMI kArya AraMbhatA ja nathI. he rAjana ! A lohajaMgha mahAbhAgyazALI ke AvuM anarthanuM kAraNa enI samIpa chatAM e sadha atre kSemakuzaLa AvI pahoMcyo. emAM kAraNabhUta kAMto enA AvAM balavAna caraNa athavA to Apa mahArAjAnuM puNya. mATe have e dAbaDAne nItipriya rAjAo to potAnA dezamAMthI khaLa puruSane dUra kare che tema, vanamAM laI jaI pheMkI Avavo joIe. niraMtara abhayakumAranA vacano viSe vizvAsa dharAvatA rAjAe A vakhate paNa enuM kahyuM karyuM. pachI samIpamAM rahelA tRNa, vRkSanA patro ane velA Adi saLagAvI enA agnimAM pelA dAbaDAmAMthI viSasarpane kADhIne turata ja bALI mukyo. satya ja kahevAya che ke agni, IMdhananA bhArAne bhArA khAI jaI jAjvalyamAna baLato hoya chatAM bhUkhyo ne bhUkhyo ja che." pachI koIka samaye ekavAra pradyotanarAjA Atmagata kahevA lAgyo"A abhayakumAra kAMI A vArAMganAnA prayAsathI nathI Avyo. paraMtu evAM mArAM zreSTha bhAgyadevatA ene ahIM kheMcI lAvyA che. jo e na hota to e sarparUpI yamarAjAne bahAne nizcaye akasmAta mAro pralayakALa ja AvI pahoMcyo hota. sarva rAjAomAM magadharAjazreNikanA dhanya bhAgya samajavA ke ene Avo abhayakumAra jevo putra che-je saMkalpamAtra karatAM sarva manavAMchita pUrAM kare che. paraMtu kalpavRkSa kaMI ghera ghera hotA nathI. jene Avo zreSTha buddhizALI maMtrI che evA e zreNikarAjAnI sAmuM have huM ADI najare paNa joI zakIza nahIM; kAraNake jenA manomaMdiramAM parameSThImaMtra vAsa karI rahyo che tene bhUtapizAca zuM karI zake ?" Ama vicAratAM enA aMtaHkaraNamAM atyaMta harSa thayo tethI e abhayane kahevA lAgyo-he rAjaputra ! tuM niHzaMka thaIne game tevuM darlabha paNa vara mArI pAse mAgI le. eTaluM ja ke tane mukta (chUTo) karavAnuM mAgIza nahIM, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 126 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya game te mAgaje. e sAMbhaLIne jeno kheda jato rahIne ene sthAne utsAha Avyo che evo pravaramatimAna abhayakumAra potAnA daDha svabhAvane lIdhe manamAM ja ene tucchakArato kahevA lAgyo; e je vara tame mane Apo cho te hamaNAM tamArI pAse ja rahevA dyo. huM joIze tyAre mAgI. laIza. je tamArI pAse che tene A abhaya potAnI ja tIjorImAM paDeluM samaje che. A pRthvIpatine potAnI aMgAravatI nAmanI strIne peTe avatarelI vAsavadattA nAmanI kanyA hatI. te sakaLa guNonuM to jANe eka nivAsasthAna hatI, saubhAgyanI bhUmi hatI ane samasta baMdhujanonI mAnItI hatI. kamaLapatrone viSe jema haMsI zobhe tema e sarva parijanonA aMkamAM ramatI zobhatI hatI. dhAtrIo enuM nitya paripAlana karatI hatI; ane pitA pote ene sadA lADa laDAvato hato. bALakanA totaDA-bobaDA zabdo bolatI, pitAnA vALa kheMcatI ane enA aMka-khoLAmAM besatI. (kharuM ja che ke bALakanI sarva ceSTAo sukha ApanArI hoya che.) pitAnA seMkaDo manorathanI sAthe vRddhi pAmatI, cokhuNa samAna zarIramAnavALI e kanyAne loko vikasita netre joI rahetA hatA. anukrame bAlyAvasthA tyajI kaumArAvasthAmAM praveza karatAM e buddhimAna ane zAstrane viSe anurAgavALI kanyAe, caMdramAM jema pUrNimAnI rAtrie sarva kaLA prApta kare che tema, pravINa guru pAse vinA prayAse satvara sarva nirmaLa kaLA prApta karI. paraMtu gAMdharva vidyAmAM nipuNa evA koI guruno yoga na thavAthI te utkRSTa saMgIta kaLAnA abhyAsa vinA rahI. athavA to amaryAdita jJAna to sarvajJanuM ja hoya che; bAkInA anya sarva janonuM to emanI buddhinI grahaNa karavAnI zakti pramANe amuka maryAda-hada sudhInuM ja hoya che. e kanyAmAM aneka uttama lakSaNo jaNAtA hatA tethI, ane enI vANImAM madhuratA, svabhAvamAM dakSatA-vinaya-dhairya Adi guNo hatA ene lIdhe eno pitA ane putrathI paNa adhika gaNato; athavA to putrI ke putranuM kaMI mUlya nathI; mUlya che emanAmAM (sa6) guNo hoya to e guNonuM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 127 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekadA rAjAe potAnA amAtyane pUchyuM-he zAstranA pAragAmI maMtrI ! gAMdharva vidyAmAM pravINa evo koI puruSa tamArI najaramAM che ke je ApaNI vAsavadattAne saMgItavidyAno abhyAsa karAvI zake ? sAsarepatine ghera rahenArI rAjaputrIone pati raMjanArthe e saMgItavidyAkaLA, saMpAdana karavI avazyanI che; vaNikajananI vadhuone jema rasavatI-rasoInA jJAnanI jarUra che tema. he amAtya ! A rAjaputrIo jo nATyakaLAsaMgItakaLA Adi vinodakArI vidyAomAM pravINa hoya che to e sukhe-AnaMdamAM divaso nirgamana kare che; jevI rIte paMDitajano zAstrAbhyAsamAM harSathI samaya vyatIta kare che tema. e sAMbhaLIne bolavAmAM vAcALa evA maMtrIe kahyuM-he narendra ! kauzAmbI nagarIno udayana rAjA saMgItamAM bahu pravINa che; jANe e. kaLAno e bIjo sRSTA ja hoya nahIM evo che. parama tatva jANanAro A udayanarAjA IndranA hAhA-hUhu nAmanA gaMdharvonI gAyanavidyAnuM rahasya gupta rIte zIkhI lAvyo che ema mane lAge che. e evuM madhura gAya che ke gItarasika manuSyonI jema madonmatta hastione paNa lIlAmAtramAM sthira karI vaza karI le che; sAdhuo Indriyone vaza karI le che tema. mATe e aneka hastione gItanA prayoge sulabhatAthI baMdhanamAM nAkhI pakaDI le che tema ApaNe koI nirdoSa paNa uttama upAya karI ene baMdhanamAM nAkhI zIgha ahIM laI AvIe. (maMtrI vaLI e mATe zuM karavuM te kahe che) juo:- ApaNe vanamAM eka kASTano hAthI banAvarAvavo. e barAbara mApasara taiyAra karAvavo ane rUparaMga paNa joIe evuM karAvavuM. vaLI yaMtrAdinI racanAthI e gamanAgamana karI zake evo banAvavo ke jethI ene loko sAcuM ja prANI dhAre. eka vahANamAM rAkhavAmAM Ave che evA zastradhArI baLavAna subhaTo. e hAthInA udarabhAgane viSe rahI zake evI racanA karavI. pIThanA pavanathI vahANa cAle che tema emanAthI alakSyapaNe e kRtrima hAthI calAvI zakAze. e aTavI madhye sarvatra harato pharato dekhAyA karaze eTale enI kRtrimatAne nahIM jANanAra udayanarAjA ene pakaDavAne pravRtta thaze. 128 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke turata ja aMdara rahelA subhaTo bahAra nIkaLIne ene potAne ja pakaDI bAMdhI leze. athavA to devAdAra jo majabUta pakSavALA hoya to sAmA nathI thatA zuM? A pramANe vaza karIne ene ApaNe ahIM lAvIzuM eTale ene ApaNI mahAbuddhizALI putrIne abhyAsa karAvavo ja paDaze; kAraNake prANane khAtara ayogya kArya paNa karavuM paDe che. pradyotana rAjAe potAnA amAtyanI AvI yukti sAMbhaLIne kahyuMvAha ! kahe che te badhuM ghaNuM ja sarasa che. mATe jA, tuM e pramANe badhI goThavaNa kara. e parathI e maMtrIe zIdhra evo hAthI banAvarAvyo. athavA to rAjAnI AjJA thAya to pANI paNa zuM bolatuM nathI thatuM ? A kRtrima hAthI sAcA hAthI karatAM paNa dekhAvamAM zreSTha thayo. athavA to sAcA banelA banAvo parathI lakhelA caritragraMtha karatAM, mahAkavinI kalpanAthI upajAvI kADhelI kathA zuM nathI caDhI jatI ? UMcI sUMDha-kadAvara aMgamoTA daMkUzaLa AdithI aneka ceSTAo karato e hAthI, ke jenA peTamAM mahA zastradhArI subhaTo saMtAyelA hatA, te vanamAM ahIM tahIM bhamyA karato vanavAsionI daSTie paDyo eTale emaNe jaIne harSa sahita potAnA rAjA udayanane khabara ApyA ke-he deva ! jANe svargamAMthI IndrarAjAno ja hasti utarI Avyo hoya evo eka uttama hAthI Aje vanamAM krIDA karato vicarato amArA jovAmAM Avyo che. emanAM A vacana sAMbhaLI jene amRtapAnathI thAya tevo harSa thayo che evA A rAjAe ene pakaDavAne mithyAtvamohanIya jevA ghora aMdhakAravALA vanamAM praveza karyo. potAnA sakaLa parivArane dUra paDato mUkI e rAjA ekalo ekacitte harSasahita dhImedhIme e hAthInI sAmo gayo; eka siMha jema mRgalAne pakaDavA jAya tema. potAnI kaLAnuM jene bahu abhimAna hatuM evo e udayana rAjA enI najIka jaI ati madhura svarathI gAvA lAgyo. kharekhara manuSyanuM kaLAcAturya kalpita phaLane mATe ja jANe kalpeluM che ! jema jema e vizeSa vizeSa AkarSaka gItagAna karato gayo tema tema hastinA peTAmAM rahelA subhaTo hastine, te na hAle ke na cAle ema sthira karatA gayA. ethI udayananuM citta paNa nizcaLa thayuM. jyAre eNe joyuM abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 129 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke hasti enA gAyanathI mohita thaI gayo che tyAre ene pakaDavAne sajja thaIne e enI atyaMta najadIka gayo; potAnA rIsAyelA baMdhune manAvavA jato hoya tema. rAjAnI kRpAthI unmatta thayelA adhikArInI jema e hAthI ekadama khaMbhita thaI gayo che evo jyAre udayana rAjAne nizcaya thayo tyAre e siMhanI jema kUdako mArIne harSasahita enI para caDhI beTho. amAre mAthe caDhI beTho e vaLI koNa Avyo ema krodhe bharAyA hoya nahIM ema subhaTo e kRtrima hastinA peTAmAMthI bahAra AvyA ane udayanane enA parathI nIce pADI dIdho; ane e ekalo hovAthI ene bAMdhI lIdho. daDha ane mahAbaLavAna bhujAvALo chatAM ekalo hato, potAnI pAse kaMI zastra hatuM nahIM, ane vaLI pArakA hAthamAM sapaDAyo hato tethI vatsarAja-udayana subhaTonI sAthe yuddha karavA lalacAyo nahIM. eka siMha paNa AvI sthitimAM bIjuM zuM kare ? Ama mAyA prapaMca karIne pakaDelA vatsarAjane subhaToe harSasahita potAnA rAjAnA mahela pAse lAvI khaDo karyo. kahyuM che ke rAjAne tyAM haLa nathI kAma karatA, chaLa kAma kare che. vatsarAjane joI pradyota rAjAe kahyuM-tame mArI putrIne gAMdharva vidyAno abhyAsa karAvo ane mArA mahelamAM sukhe raho. anyathA sAruM phaLa nahIM Ave. e sAMbhaLI samayane jANanAra udayane vicAra karyo ke hamaNAM to rAjaputrIne abhyAsa karAvavo paDaze; kALe sau sArAM vAnAM thaI raheze; kAraNake kAMI eka ja svapna savAra paDatI nathI. potAnI mAThI sthitimAM rasoIyA tarIke rahevuM paDyuM hatuM e naLa paNa pAcho "naLA rAjA" nahoto thayo zuM ? ema vicArI eNe pradhotarAjAnuM evuM (ayogya) kahevuM paNa mAnya karyuM. kAraNake samaju manuSyo kadi ekAgrahI hotA nathI. vijayazAlI rAjAe baMdhAyelA rAjAne vaLI thoDuM vizeSa kahevAnuM haze te e kahyuM ke-he udayana ! sAMbhaLa-mArI putrI eka AMkhe kANI che. kautukathI paNa enI sAmuM bIlakula joIza nahIM. kAraNake ema karavAthI e bahu zaramAze. enA bhAgyamAM haze to, tame ene zIkhavazo e 130 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgItakaLA ja ene dvitIya netra bakSaze. ene ema Adeza karIne pachI pote aMtaHpuramAM putrI pAse gayo. tyAM jaIne kahyuM ke "meM tAre mATe eka saMgItavettA guru zodhI kADhyo che. paNa ene kuSTano roga che (kAraNake kaLAvAna manuSyomAM koI nahIM ne koI dUSaNa to hoya che.) to have tane kahevAnuM ke tuM enI pAse abhyAsa karavA bese tyAre tuM enA sAmuM bIlakula joIza nahIM. kemake e tane gamaze nahIM. vaLI kAMI mAMgalikayA jevuM hoya te nIrakhIe to to jANe ThIka. paNa AvA amAMgalika tarapha daSTi paNa zA mATe karavI ? e uparAMta vaLI, tArAM netro koI zreSTharUpa Adi jovAne yogya che, nahIM ke AvuM bIbhatsa kuSTinuM zarIra. bIjuM surendranA azvaranane niraMtara jonArI devakanyA kadi paNa pAmara zvAna tarapha ADI najare ye jue kharI ? pitAnA vacanone zirasAvaMdha mAnanArI he putrI ! huM tane vArI vArIne kahyuM che ke tAre svapnane viSe paNa e tArA adhyApakagurunA tarapha daSTi sarakhI paNa karavAnI IcchA na karavI. DAhyA mANaso je vastu potAne kalyANakArI hoya nahIM te tarapha lalacAtA nathI. he putrI ! niraMtara ekacitte evI rIte abhyAsa karaje ke alpa samayamAM tuM e kaLAmAM pravINa thaI jA. e kuSTIne paNa pachI turata ja rajA ApavAnI che kAraNake evAono paricaya jhAjho sAro nahIM." kanAtano paDado rAkhIne rAjaputrIne abhyAsa karAvavA mATe udayanarAjAne pasaMda karI rAkhyo e amane to dUdhanI thALI bilADIne sAcavavA ApyA jevuM thayuM ema lAge che ! A pachI rAjaputrIe to vatsarAjaguru pAse sAta svara, sarva rAga, aneka bhASA, traNa grAma ane ekavIza mUrchAnAvALuM; tathA meghane paNa bhedI nAkhanAruM evuM madhura saMgIta parama AdarapUrvaka zIkhavuM zarU karyuM. paraspara guruziSyabhAva dhAraNa karatA ane eka bIjA sAmuM daSTie na karatAM mugdhapaNe rahetA evA-emano keTaloka kALa vyatIta thayo. paNa Avo samaya vRthA nirgamana kare evA to koIka ja hoya che. emAM ekavAra rAjaputrIne pATha karatAM karatAM vicAra thaI Avyo ke A mArA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 131 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgItakuzaLa gura kevAka che te jouM to kharI ! athavA to bALako potAnI svAbhAvika capaLatA keTalIka rokI zake ? Ama enuM mana judA viSaya tarapha AkarSavAthI guru zIkhavatA hatA emAM enuM dhyAna na rahyuM eTale e anyathA (bIjuM ja kaMI) bolavA lAgI. te parathI guru-vatsarAje ene upAlaMbha sahita kahyuM- he kANe ! A apUrva gItazAstrane tuM Ama kema kharAba karI nAkhe che ? prAcIna RSirAjoe mahAkaSTapUrvaka graMtho racyA che tene mUrkha loko pheMkI de che. he mUrkha ! tane tArA gurujanoe (vaDIloe) bahu mAthe caDAvI jaNAya che eTale tuM barAbara pATha karatI nathI. kahyuM che ke bALakone pUro bhaya batAvIne zikSaNa ApavAmAM AvatuM nathI tyAM sudhI teo kahyA pramANe vartatA ja nathI. potAno tiraskAra thavAthI ene krodha caDhyo eTale eNe paNa gurune sAmuM kahyuM- he kuSTI ! tuM to mane Ama kANI kahI taddana asatya bole che. paNa tAruM to tuM tapAsa. sarve loko sAmAne potAnA jevA jue che eTale udayane kalpanA karI ke A rAjaputrI mane jevo kuSTI kahe che evI ja e kANI haze; kAraNake sau koI je kahe che te anumAnathI ja kahe che. mATe e kevI che te jouM-ema vicArI, meLApa na thavA denAruM mUrtimAnA karma hoya nahIM evo je potAnA baMnenA vacce kanAtano paDado hato te eNe khaseDyo kAraNake puruSomAM svAbhAvika rIte prAgabhya-hiMmata hoya che. paDado dUra thatAM ja, jANe devakanyA hoya nahIM evI, taMdurasta locana yugalavALI rAjaputrI udayananI daSTie paDI. eNe paNa vikasita nayanovaDe, devatAo karatAM paNa rUpamAM caDhI jAya evA, potAnA guru tarIke rahelA udayanane bhALyo. pachI to suMdara-komaLa-hastavALo rAjA udayana, ane atyaMta suvAse bharelI rAjaputrI baMne paraspara hAsya vinoda karavA lAgyA; rAtrine samaye pUrNimAno caMdra ane kumudinI kare tema. harSane lIdhe pramatta evI rAjanaMdinI kahevA lAgI-he saubhAgya ratnasAgara ! mane pitAe kharekhara ThagI che. tethI ja, ekadama nirvati-sukha ApanAruM tamAruM darzana mane ATalA divasa sudhI thayuM nahIM. A kanAtanI pAchaLa saMtAyelA jevI rahetI evI mane e 132 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanAtano ja saMbaMdha thayo; paNa tamAro nirdoSa samAgama thayo nahIM. paNa rohiNIne ye kRttikA ADI AvatI hovAthI potAnA priya evA caMdramAno yoga kyAM thAya che ? he nAtha ! je kaLAono tame mane abhyAsa karAvyo che te have mAre upayoganI nathI. teno have sadAkALa tamo ja sadupayoga karajo. have to kAmadevanA avatArarUpa tame cho te mArA bhartA thAo; ane ApaNuM yogya yugala thAya che enA kAraNarUpa je A sRSTikartA che tenI e rIte khyAti vRddhi pAmo. pachI pulakita thayelA romarAyarUpI hIrakavastrothI vibhUSita thayeluM che aMga jenuM evo udayanarAya paNa bolyo-he caMdravadanA rAjaputrI ! tArA pitAe tArA locana saMbaMdhI doSa kahIne mane paNa Thagyo che. vaLI huM tane mAre tyAM samaya Avaze tyAre kRSNavAsudeva rUkamaNIne laI gayA hatA tema laI jaIza. bRhaspatinI jevI tArI paNa buddhi che to tuM kaMI paNa anyathA ciMtavIza nahIM. ahIM rahyA chatAM paNa ApaNo kAmArtha siddha thaze. jyAre hRdaya anyonya maLI gayAM hoya tyAre pachI gopavavAnuM kaMI rahetuM nathI. caturAI bharelAM suMdara bhASaNa karatA evA e baMnenI vacce dUtInuM kArya paNa emaNe pote ja karyuM ane emano paraspara anurAga bahu vRddhi pAmyo eTale zarIra saMbaMdha paNa thaI gayo. kAraNake yuvAvasthA hoya tyAM viveka raheto nathI. A sarva vRttAMta rAjaputrInI ghAtrI kAMcanamALAnA samajavAmAM Avyo hato. rAjaputrIe pote ja ene kahyo hato. kAraNake jyAM hRdayanI ekatA hoya che tyAM gupta rAkhavAnuM kazuM hotuM nathI. pachI to eka bAgavAna bagIcAne viSe kadalI ane AmravRkSanI jevI rIte paricaryA kare tevI rIte kAMcanamALA e daMpatInI paricaryA sevA karatAM chatAM eo sukhe kALa nirgamana karavA lAgyA. evAmAM vAta ema banI ke rAjyamAM nalagiri nAmano hasti hato te ekadA eraMDAnA thaDa jevo dRDha AlAnastaMbha mULamAMthI ja ukheDI nAkhI ekadama chuTo thaI nAsavA lAgyo. mahAvatane paNa gaNakAryo nahIM. 1-2. A baMne nakSatro che. rohiNI caMdramAnI priya patnI kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 133 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokonA gharabAra toDI pADI nAkhato ane sIne kSobha pamADato dUra dUra bhamavA lAgyo. e joIne loko keTalAka UMcI havelIo para caDhI gayA; yuvAna varga devatAnA maMdiramAM pesI gayo ane koI moTo vRkSa para caDhI enA pAtarA ane DALIomAM bharAI beThA. vaLI koI koI to najIkanI vikaTa aTavI sudhI jaI pahoMcyA. jeo vRddha hatA teo bicArA kyAMya paNa jaI na zakavAne lIdhe bhayamAM ne bhayamAM hATaDAM-maTha-ghara-corA ane parabanI jagyAomAM khUNe khAMcare saMtAI gayA. phakta vRkSo ja bicArA. besI rahyA ! emanA aMgo ghaNAye tApathI zekAI jatA hatA paNa jAya kyAM ? vaLI doDAdoDa karI mUkatA capaLa bALako bhayane lIdhe nAsI jatAM bhUmi para paDavA AkhaDavA lAgyA; jANe daDAnI ramata ramatA hoya nahIM tema. strIo paNa ekaThI maLIne mAMhomAMhe bolavA lAgI-are bAIo ! A parvata jevo nalagiri chUTo thaI jatAM koNa jANe zuMye thaze ? athavA to parvata paratI paDatA dhodhano pravAha kevI rIte rokI zakAya ? keTalIka vaLI ema paNa kahevA lAgI ke-baheno ! A hastino ATalo badho bhaya zA mATe rAkho cho ? have to bhaya tyajIne dhairya dhAraNa karo. kAraNake bhayane cheka vaza thazuM to ApaNA gAtro DhIlAM thaI jaze ane pachI ApaNAthI nAsI jaI zakAze nahIM. A uzruMkhala hasti nagaramAM kSobha pamADI rahyo che. e kharuM, paNa e ema kyAM sudhI karaze ? zuM tame nathI sAMbhaLyuM ke dhanADhya janonuM puNya jeTaluM jora kare che teTaluM ThagArA ane taskaronuM puNya jora nathI karatuM ? e vakhate nagaramAM rAtrine viSe agnimAtAno kopa thAya ne jevo saMkSobha thaI rahe evo saMkSobha cAre dizAmAM thaI rahelA joIne, bhayabhIta thaI pradyotana rAjAe satvara abhayakumArane bolAvIne kahyuM- "he samayasUcaka buddhinA bhaMDAra ! A nalagiri chuTo thaI gayo che te kevI rIte pakaDAze e kahe. (kahevAya che ke keza vIkharAI gayA hoya che tyAre dAMtIAne saMbhAravo paDe che.) eno samaya sUcaka abhayakumAre hAjara javAba Apyo ke enI samIpamAM rahI jo ApaNo vatsarAja gAya to e avazya vazya 134 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaze; bhAre kAmaNa karavAthI strIne eno pati vaza thAya che tema. e sAMbhaLI rAjAe vatsarAja-udayanane bolAvI hAthInI pAse gAvAnuM kahyuM. eTale eNe paNa zIgha vAsavadattAnI sAthe gAvAnuM zarU karyuM; kAraNake paravaza hoya ene zuM nathI karavuM paDatuM ? rAjaputrI ane udayana baMne sAthe gAvA lAgyA eTale emAM bahu madhuratA AvI. puSkariNInuM jaLA hoya ne emAM sAkara bheLavI hoya, pachI enI mIThAzanI zI vAta ? e gAyanazrI, girinI jevo hAthI, naLarAjAnI jema saMjJAhIna thaI gayo tyArathI ja, emane lAge che ke hAthInuM prathamanuM "kuMjararAja" nAma badalAIne "naLagiri" paDyuM che ! sthira UbhA thaI rahelA naLagiri para vatsarAja caDhI gayo. paNa enI kIrti to gaganamAM caDhI gaI-pahoMcI ! ema ene vaza karIne mahAvatane soMpyo. jenI buddhi, kAmadevanI buddhinI peThe, durbhedyane paNa bhedI zake evI che; ane jenI nyAya purasara vANI, kAmadevanI vANI jema, paMcavA(bA)NI che; evo je abhayakumAra-tenuM nAma caMdra, sUrya, samudra, pRthvI ane parvato hayAta hoya tyAM sudhI vijayavaMta raho. abhayakumAranA A kAryathI harSa pAmI rAjAe agAunI jema bIjuM vara (vacana) ApyuM paNa te ye eNe enI pAse rahevA dIdhuM kAraNake eno mokSa eTale chuTakArA sivAya anya phaLa zA kAmanA ? ekadA tArA, graha ane nakSatro sahita jANe caMdramA cAlyo Avato hoya evo zobhato pradyotanarAjA potAnA aMta:pura, nAgariko, sAmaMto, maMtrI tathA sainyAdhipati sAthe bagIcA tarapha pharavA nIkaLyo hato. evAmAM udayanarAjAno maMtrI yaugaMdharAyaNa mArgamAM bhamato hato te moTe svare bolyo "tapI gayelI pRthvInI jema gUDha agnivALI varALa huM mArAmAM 1. saMjJAhIna (1) nizreSTha; (2) oLakhAya nahIM evo. 2. buddhi (abhayakumAra pakSa) mati; (kAmadeva pakSe)=jAgrati. 3. vANI=(abhaya. pakSa) zabdo; (kAmapakSe)=nAda. 4. abhayanI vANI, paMcavANI eTale paMcanI vANI jevI niSpakSapAta. kAmadevanI vANI eTale eno nAda, paMcavANI-paMcabANI-pAMca bANayukta. (kAmanA pAMca bANa kahevAya che.) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 135 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDa mAMDa samAvI rAkhuM chuM; jo mArA rAjAne mATe huM e kamaLanayanA caMdramukhInuM haraNa na karI jAuM to mAruM nAma yaugaMdharAyaNa nahIM. yaugaMdharAyaNanA A zabdonuM zravaNa ane tenI sAthe enI ugra pratijJAe baMnenA saMparkathI pradipta thayo che. kopAni jeno evA pradhotanarAjAnI karaDI daSTi, jANe te zanaizvaranI daSTi hoya tema, e (yaugaMdharAyaNa) nI upara paDI te sudakSa yaugaMdharAyaNa samajI gayo. eTale ene vicAra Avyo ke Ama karIne to huM mArA udayanane chUTA karavAmAM UlaTo vijJarUpa thAuM chuM. tethI samayasUcakatA vAparI eNe, pote unmatta hoya evo dekhAvano prayatna karyo; dhotIyuM paheryuM hatuM te eka bALakanI jema kADhI nAkhyuM ane mAthe bAMdhI lIdhuM; vaLI rAjAno kopAgni bujhavavAne mATe ja hoya nahIM ema, nagnAvasthAmAM tyAM ja UbhA UbhA laghuzaMkA dUra karI (pezAba karyo.) kAraNake Avato ja vyAdhi hoya tyAM ja enuM auSadha karavuM sAruM. paNa rAjAe to, A lokonI samakSa AvuM AcaraNa kare che mATe koI bicAro gAMDo thaI gayo lAge che, ema vicArI, potAno kopAgni zamAvIne AgaLa cAlavA mAMDyuM." chevaTe bagIco Avyo emAM praveza karI madhyamAM beThaka karAvI ane saMgIta zarU karavAnI varadI ApI; athavA to svargamAM devatAnA adhipati jema mahendra, tema ahIM pRthvI para rAjAone mahendra samajavA. koI navIna gItakaLA jovAnI IcchA thavAthI eNe turata ja potAnI putrIne ane udayanane bolAvyA (athavA to caMdramAnI navI kalAnA arthAta bIjanA caMdramAnAM darzana karavA koNa IcchA nathI karatuM ?) e vakhate kAMcananA kamalapuSponI samAna che varNa jeno evA vatsarAje rAjaputrIne guptapaNe kahI dIdhuM ke, jema haMsayugalone varSARtumAM mAnasa sarovare javAno samaya. kahevAya che tema, ApaNe paNa Aje ghera javAno samaya (lAga) che. enI AjJAthI vAsavadattAe satvara aneka uttamaguNo yukta satyA nAmanI vegavatI hastinI taiyAra karAvI; samudrane viSe javA mATe nAvika naukA taiyAra karAve tema. baMne bAjue baMdha bAMdhatI vakhate prANahara pIDA thavAthI eNe cIsa pADI. te cIsa sAMbhaLIne, anyajanonA garvano gaMdha paNa nA 136 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahI zakato eka aMdha jyotiSI tyAM beTho hato te kahevA lAgyoAhA ! A hAthaNIe A je cIsa pADI te uparathI huM varatI zakuM chuM ke e jarUra so yojanano pravAsa karIne prANatyAga karaze; mahAsAgaramAMthI bahAra nIkaLI gayelA matsyanI peThe. pachI vatsarAje AjJA karavAthI vasaMtaka hastipALe hAthaNInI baMne bAjue, jANe bhUtapizAcane nasADI mukavAne mATe ja hoya nahIM emAM cAra mUtraghaTa baMdhAvyA. ane pote, rAjaputrI ane kaMcanamAlA e hAthaNI upara caDhI beThA, te jANe rAjA pradyotanI kIrti upara ja caDhI beThA hoya nahIM ! besI jaIne hAthaNIne ekadama calAvI. e vakhate yaugaMdharAyaNa paNa eTalAmAM rahyo chato sarva svarUpa nIhALI rahyo hato teNe hAthavatI saMjJA karIne kahyuM-mahArAjA ! have satvara jatA raho. ane eye eja vakhate nAsI javAnuM karatA hatA tethI yaugaMdharAyaNane atyaMta AnaMda thayo. jatAM jatAM udayane kahyuM-are subhaTo sAMbhaLo, tame pAchaLathI kahezo ke amane kahyuM nahotuM-paNa huM kahIne jAuM chuM ke huM-vatsarAja saunA dekhatAM dhoLe divase rAjaputrI-gajapALa-vINA-kAMcanamALA ane A hAthaNI badhAMne laIne jAuM chuM. A pramANe UMcA hAtha karIne chaDecoka khabara ApI pavanavegI hAthaNIne ekadama preraNA karI vatsarAja tyAMthI cAlato thayo. kAraNake pratApI puruSonI corI AvA ja prakAranI hoya che. vatsarAja nAsI gayAnA khabara sAMbhaLI krodharUpI vaDavAnaLathI baLato, duHkhadarIyAmAM Dubelo pradyotanarAjA hAtha ghasato ciMtavavA lAgyo "meM putrIne abhyAsa karAvavA ANelo eja vatsarAja ene dhoLe divase upADI laI jAya che ! potAno ghaMTa pArakI gAyane gaLe bAMdhI to e gAya, ghaMTa suddhA laIne jatI rahI ! huM kharo houM to ene hamaNAMne hamaNAM satvara pakaDI maMgAvuM chuM ! mArI pAsethI e nAsIne keTaleka jaze ? AkAzamAM caDhavAnI bAjanI zakti AgaLa cakalInI zakti zI visAtamAM che ? eNe AjJA karI te ja kSaNe enA mahAparAkramI subhaTo zastrabaddha thaI nalagiri hAthIne sajja karI enA para ArUDha thaI cAlI nIkaLyA te jANe girinivAsI siMho hoya nahIM ema zobhavA lAgyA. pavananA temaja mananA vegathI paNa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 137 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhika vege mArga kApato nalagiri hasti jANe mahAsAgaranuM pharI vakhata maMthana karavA pravRtta thayelo maMdarAcaLa parvata hoya nahIM evo jaNAto hato. bahu jhaDapathI cAlatAM vatsarAja, yauvanAvasthAnA varSanI saMkhyAnA AMkaDA jeTalAM arthAta paccIsa yojana gayo haze tyAM to nalagiri enI lagolaga AvI pahoMcyo. eTale mahApravINa ane buddhizALI vatsarAje vegamAM cAlyA AvatA e hastine rokavAne mATe, potAnI hAthaNInI bAjumAM bAMdhelI mUtranI ghaTikAomAMthI ekane choDI, potAnI Apattine ja bhAMgI nAkhato. hoya ema, pRthvI para pachADI bhAMgI nAkhI. emAMthI mUtra nIkaLyuM te suMghavA hAthI Ubho rahyo. upara savAra thayelA rakSakoe ene prahAra karyo paraMtu khasyo nahIM. kemake dhaNInuM kAma bagaDatuM hoya e pazuo zuM jANe ? jyAre Ara aMkuza vagereno ane sArI rIte svAda cakhADyo tyAre ja mahA mahenate punaH AgaLa cAlyo. kAraNake vahANa bhalene ghaNuM bhAre hoya to paNa nAviko ene game tema karIne paNa calAvyA vinA rahetA nathI. bahu vegathI cAlatAM chatAM paNa paccIsa yojanano pravAsa thayo tyAre ja te hAthaNInI najadIka pahoMcyo. kAraNake eka pagaluM paNa AgaLa hoya che te so pagalAMnI musApharImAM paNa AgaLa ne AgaLa ja rahe che. A vakhate paNa pUrvanI peThe vatsarAje mUtranI eka ghaTikA jamIna para pheMkIne phoDI nAkhI; ane tenI sAthe zatru rAjAnA subhaTonI AzA paNa phoDInaSTa karI. eTale hAthI pUrvanI peThe mUtranI azuci suMgavAmAM nimagna thayo te jANe ema sUcavavAne ke manuSya mAtra mArI jema azucimAM ja nimagna rahe che. e alpakALa tyAM rokAyo eTalAmAM to kariNI (hAthaNI) hariNInI jema jhaDapathI dUra nIkaLI gaI. athavA to pradeza khADAkhaDIA. vinAno sapATa hoya, ane pravAsinI kuzaLa hoya, to ekaso yojanA karatAM paNa vizeSa AgaLa nIkaLI jAya. trIjIvAra paNa eTalI ja yojanane pravAse hAthI hAthaNInI najIkamAM Avyo. athavA to parvata parathI paDatI. nadInA pravAhane AvI pahoMcatAM keTalIka vAra lAge ? vatsarAje takSaNa trIjI ghaTikA pheMkI phoDI nAkhI; kAraNake catura puruSo, je vyApAramAM pote lAbha sAkSAta joyelo che te vyApAra zA mATe zarU na rAkhe ? 138 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaizeSikamatavALAoe potAnA matanA pramANagraMthomAM pRthvIne gaMdhaguNavALI kahI che e vAta satya che ke asatya-eno jANe nirNaya karavAne mATe ja hoya nahIM ema vaLI pAcho hAthIe (pRthvI) sudhI jovA thobhyo; ane agAunI jeTalA ja pravAse hAthaNInI lagabhaga pahoMcyo. eTale chellI cothI ghaTikA phoDIne udayana AgaLa cAlyo. A banAva zAstramAM piMDacarcAnA prakaraNamAM kaheluM che enA ja jANe eka daSTAntarUpa banyo hoya nahIM ! e chellI phoDelI ghaTikA hAthI suMghavA rokAyo eTalAmAM to hAthaNI tvarAthI cAlI ane vatsarAjane pradyotanarAyanI putrIsahita enA nagarane viSe pahoMcADI dIdho. paNa evo lAMbo pravAsa karavAthI ene eTalo badho parizrama lAgyo hato ke ahIM AvI eNe tarata ja prANa choDyA. athavA to bahu tANavAthI buTI jAya che e vAta khoTI nathI. A vakhate hAthI paNa ahIM AvI pahoMcyo paraMtu udayananA subhaTo yuddha karavA taiyAra thaI bahAra nIkaLyA hatA emane joIne pradyotanarAyanA sevako hAthIne laIne pAchA vaLyA. kAraNake sarva koI lAbhAlAbha vicArIne kAma kare che." vIle moMe pAchA AvI sevakoe sarvasvarUpa potAnA nAthane kahyuM te sAMbhaLI ene agnimAM tela homAyA jevuM thayuM. eTale atyaMta krodhAyamAna thaI potAnA raNazUrA subhaTone Adeza karyo ke ApaNe prayANa karavuM che mATe satvara bherI vagaDAvo. pradyotana rAjAne krodha caDhyo kharo paraMtu enuM bhaluM IcchanArA enA kulakamAgata amAtyoe yuktipUrvaka samajAvI enuM nivAraNa karyuM. kAraNake anyathA emanuM e pada zA kAmanuM ? emaNe kahyuM- he nAtha ! he nItipALa ! kanyArUpI dhana prANathI vizeSa priya hoya to paNa pArake ghera ja jAya che. to have vatsarAja sAthe yuddha karavA javAno ATalo badho Agraha zo ? he deva ! ApanI putrIe, bhalene potAnI ja mati pramANe, vatsarAja jevo guNavAna pati pasaMda karyo che emAM eNe ayogya zuM karyuM che ? haMsIno haMsa sAthe saMbaMdha thayo che emAM kahevA jevuM zuM che ? guNanidhi vatsarAja karatAM bIjo kyo sAro jamAI tamane maLavAno abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 139 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato ? zrI nArAyaNe samudra valovyo emAM ene kaustubha maNi jevA bIjA kyA maNi maLyA ? vaLI ene ApanI putrI sAthe zarIra saMbaMdha paNa thayo saMbhaLAya che to ene have e pati sivAya anya koIne ApavI yogya na kahevAya. tamArI pAsethI ja tamArI putrIe vatsarAja jevo yogya pati meLavyo che to ene have tamAro jamAI ja mAno. anyathA tamane enI pAse abhyAsa karAvavAnI buddhi ja kema upajata, ane e paNa vaLI ahIM kyAMthI Avata ? maMtrInA AvAM samajaNavALAM vacanothI pradyotanarAyano krodha jato rahyo ane enuM sthAna AnaMde lIdhuM. tethI eNe tarata ja potAnA jamAI thayelAne gaja-azva-ratha-uttama vastrAlaMkAra Adi aneka vastuo mokalAvI. athavA to bhAgyayoge rAjayoga thayo hoya to pachI mananA sarva manoratho zA mATe na pUravA ? evAmAM ekadA rAjyasaMpatti, dhAnyasaMpatti ane vyApArasaMpatti tathA nirbhayatA Adi aneka sukhanA dhAmarUpa A ujjayinI nagarImAM agnidevane kopa thayo. he loko ! tame mane saptArci' e nAmathI kema saMbodho cho ema kahIne DarAvavAne mATe ja hoya nahIM ema e agnideve cAre dizAmAM potAnI agaNita jvALA phelAvI. vaLI atizaya garvathI dhadhaga avAja karato e agni jANe hamaNAM ja, dhUmADAnA goTe goTAthI nisteja dekhAtA, chatAM atizaya tapI rahelA sUryane DubAvI deze ema jaNAvA lAgyuM. emAM sapaDAyelA vAMsonI gAMTho phUTatI tyAre je aneka prakArano zaTkAra avAja thato te avAjathI, te dUra rahelA. lokone paNa trAsa upajAvavA lAgyo. tema gaganamAM cAre dizAmAM phelAI rahelA dhUmADAthI lokonA netromAMthI AMsu paDAvato jagata AkhAne aMdha banAvavA lAgyo; jema eka duSTa kaDavA bolo nAyaka lokone apazabdo saMbhaLAvIne kare che tema. rAtri paDI toye zAMta na thayelA agninA UDatA taNakhA vaDe AkAza to jANe rAtA paTTA e sUtranA phula bhareluM kALuM vastra hoya evuM dekhAvA lAgyuM. 140 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bicArAM mULa ghAlI rahelA, DALa-DALIo ane pAMdaDAthI pUrNa AcchAdita, chatAM azaraNa, evAM vRkSone paNa eNe, enA zatrurUpa jaLathI vRddhi pAmyA mATe jANe enA upara eka jAtano dveSa rAkhIne ja hoya nahIM ema bALI nAkhyA. te vakhate prANanI paNa darakAra na karIne saLagatA gharamAM jaI loko potAnI mUlyavAna vastuo bahAra kADhavA lAgyA; paNa emAM Azcarya zuM ? saLagatuM lAkaDuM aMdara paDyuM hoya toye bahAra kADhI levAmAM Ave che. vaLI cora loko paNa cotaraphathI AvI pahoMcIne je hAthamAM AvyuM te satvara potAnA gharabheguM karavA lAgyA. athavA to kahyuM che ke murabbAnI baraNI phUTI jAya e kAka pakSIonA lAbha mATe ja. loko je dhana Adi potAnA durbhAgyane lIdhe bahAra na kADhI zakyA te agnideve svAhA karyuM; ane je kAMI bahAra kADhIne mUkahyuM hatuM te luMTArAoe svAhA karyuM. kahyuM che ke nukasAna thavAnuM hoya te, mAthuM phoDIe to paNa thayA vinA rahetuM nathI. A pramANe agnino kopa thaI rahyo hato tenI rAjAe khabara paDI tyAre zA upAyo levA enI ciMtAthI muMjhAIne eNe abhayakumArane bolAvyo kAraNake pANInuM pUra vahyuM AvatuM hoya tyAre salAmatIne mATe ucca sthaLa zodhavuM kahyuM che. pratApI, buddhizALI ane samayasUcaka evA e maMtrIzvare upAya batAvyo ke, he rAjana ! agninI sAme agni dharo, eTale e ekadama zAMta thaI jaze. kAraNake kAMTo vAgyo hoya te kADhavAne mATe kAMTo joIe. pachI rastAnI dhULa-pANI-gomaya-gorasa Adi nAkhavAthI ke baLatAne bhAMgI toDI nAkhavAthI paNa je agni zAMta thayo na hoto te A abhayakumAre darzAvela upAya karavAthI zamI gayo. athavA to kahyuM che ke prANIno parAjya enA ja gotrajathI thAya che. "A pRthvI para rAjagRhI nagarInA rAjA zreNikano putra abhayakumAra je deza ke nagaramAM AvI Ubho rahe che te dezane te nagara sarvadA jayavaMtA varte che. kAraNake vividhamaNi ane suvarNanA AbhUSaNo tathA uttama vastro paheryA hoya ane keza paNa suMdara hoya evA ja strI puruSa zobhI nIkaLe che." abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 141 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe agni zamI javAthI aMgopAMgane viSe harSa samAto nahoto evA pradhAna bhUpALe vaLI abhayakumArane, chUTo karavAnuM mAgavA sivAyanuM, eka trIjuM vacana paNa dIdhuM. kahevata che ke bAdazAhanI bIbI sadA jaNyA ja kare che. paNa A trIjI vAranuM "vara' suddhAM, abhayakumAre atyAre e mAgavAno avasara nathI.' ema vicArI "avasare mAMgI laIza' kahI enI pAse rahevA dIdhuM. kahyuM che ke rasoI game evI uttama hoya paNa lavaNa na hoya to nakAmI che. aneka uttama guNone lIdhe sarvanagarIone viSe zreSThapada dhAraNa karatI-evI A ujjayinImAM keTaloka kALa prajAjanoe AnaMdamAM nirgamana karyo, paraMtu evAmAM ekadA eka khedakAraka ghaTanA banI-sAkara khatAM aMdara kAcanI kaNI AvyA jevuM thayuM. loko akasmAta koI asAdhAraNa duSTa udradavathI pIDA pAmavA lAgyA. vAraMvAra banatuM hatuM ema A vakhate paNa pradhotarAjAe azubha upadravane zIdhrapaNe zamAvI devAno upAya abhayakumArane pUchaLyo. kAraNake hemaMtaRtune viSe rAtri samaye hima paDe tyAre sahastra kiraNavALA sUryanuM ja smaraNa karavuM paDe che. abhayakumAre paNa e upadrava dUra karavAno upAya batAvyo ke "he rAjana ! gaMgApramukha sarva nadIo jema samudrane viSe ekatra thAya che tema ApanA aMtaHpuranI sarva strIo, zreSTha vastrAlaMkAramAM sajja thaIne, ApanA AvAsamAM ekatra thAya evo prabaMdha karo. tyAM e sarva devIone viSe koNa Apane daSTiyuddhamAM jItI jAya che e mane kahejo. eTale pachI huM Apane A azubhA upadravane ekadama zamAvI devAno upAya batAvIza." buddhisAgara-abhayakumAranI sUcanA pramANe pradyotacaMdra karI joyuM emAM anya sarva rANIono parAjaya thayo, ane zivAdevI rANI rAjAne jItI gaI. kAraNake puruSajAtino aMza-guNa paNa koI koI strIone viSe hoya. che. rAjAe e vAta abhayakumArane kahI eTale abhUta-lokottara buddhisAmAA vALA rAjaputre kahyuM "zivAdevI pAse Aja rAtrie bhUtapUjA karAvo. enAmAM dhairya che e pUravAra thayuM che mATe e, e kAma, karI zakaze. ema karatAM, he bhUpati ! A upadravarUpI bhUta UbhAM thatAM jaze 142 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane ekadama phutkAra karavA mAMDaze e sarvenA mukha para zivAdevIe pote potAne hAthe krUranA bAkaLA chAMTavA." patinA AdezathI zivArANIe e pramANe karyuM eTale upadrava zAMtA thayo. e joI sau loko vismaya pAmyA. A upara kavi ubhekSA kare che ke 'zivAdevI' nAma pADeluM te jANe e bhaviSyane viSe "ziva' eTale kaMI sAruM-zubha kArya karavAnI che evuM samajIne ja hoya nahIM ! aMta:purane viSe rANIo to aneka hatI paraMtu A uttama kArya to zivAjevI ja karI zakI; athavA to hasti ane azvamAM, loha ane kASTamAM, maNi ane vajamAM tathA strI ane puruSamAM mahda aMtara che. rAjA paNa upadrava zAMta thayo joIne saMtoSa pAmyo ane kahevA lAgyo. "kharekhara abhayakumAranI buddhi, sarva nadIone viSe, nirmaLa jaLaane ullAsa pAmatA taraMgovALI gaMgAnadInI jema, sarvotakRSTa TharI. zailezvara-merU parvatanuM paNa eka lakSayojana pramANa che, kALanuM paNa "palyopama' Adi vaDe mApa thaI zake che, dvIpo ane samudrono paNa vedikA' AgaLa aMta-cheDo Ave che, A lokanuM paNa caudaraz2apramANa mAna che-Ama bahu-bahu vastuonI bahumAMbahu paNa sImA to nizcaye che ja; paraMtu Azcarya che ke abhayakumAranI buddhinI kyAMya paNa sImA nathI; game eTale dUra paNa AkAzano cheDo nathI e pramANe." ema kahetAM ati harSamAM AvI jaI bhUpatie pUrvanI ja zarate cothu "vara' abhayakumArane dIdhu; agara jo ke kezuDAnA vRkSane to ghaNe varSe paNa traNa ja patra Ave che. pradyotarAya pAse cAra "vara' leNA thayA eTale buddhinA bhaMDAraabhayakumAre potAnA mokSa eTale chuTakArAnA upAya viSe nizcayapUrvaka vicAra karI rAjA pAse e cAre "vara' sAmaTAM mAMgyAM; kAraNake eka dhanuSyadhArI paNa samyaka prakAre nirIkSA karIne ja bANa choDe che. emAM eNe evI mAgaNI karI ke-he pradhotabhUpati, (1) huM nalagiri hastipara besuM (2) zivAdevI mane potAnA khoLAmAM besADe (3) e hastinA tame mahAvata thaIne ene calAvo ane e sthitimAM (4) agnibhIrUnA kASTanI racelI citAmAM huM praveza karuM. ahIM kavi uspekSA kare che ke abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 143 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayakumAre barAbara suMdara mAgaNI karI kAraNake je mANasa pote ghasAro khAvAne zaktimAna hoya che te ja bIjAne ghasAro ApI zake che ! paNa abhayakumAranI e cAre mAgaNI-sAMbhaLIne A rAjA to himapAtathI TharI jAya ema TharI ja gayo. eNe potAnA baMne hAtha joDIne kahyuM, he-abhayakumAra ! huM; A teM je mAgyuM te ApavAne samartha nathI; mATe huM tane chUTo karuM chuM; have tane javAnI rajA che. tuM khuzIthI jA; tAruM bhalu thAo ! haju mAre to rAjya karavAnI ghaNI ghaNI IcchA che. e sAMbhaLI abhaye paNa muchano tAra daIne enI samakSa AkarI pratijJA karI ke, he bhUpati ! tame to mane bakavRttithI dharmakapaTa karI ahIM upaDAvI lAvyA hatA; paNa huM to tamane dhoLe divase, sarva lokanAM dekhatAM, tame eka gAMDA mANasanI mAphaka raDyA karazo chatAM upADI jaIza. jo huM A mAruM boleluM pUrepUruM na pALuM to samajjo ke huM zreNikano putra nahIM. Ama vAta banyA pachI abhayakumAra thoDA divasamAM potAnI patnIvidyAdharaputrIne laIne rAjagRha Avyo. kheda badho duzmanane ghera rahyo. rAjagRhe AvIne eNe, viyogAgnithI tapI gayAM hatAM aMgo jemanAM evA potAnA mAtapitAne, pradyumnakumAranI jema, saMyogarUpI amRtanI vRSTithI, zItaLatA pamADI. ema karatAM pitAnA caraNakamaLamAM bhramaranI lIlAe keTaloka kALa potAnI A nagarImAM AnaMdathI vyatIta karyo; athavA to kharuM ja kahevAya che ke DAhyA mANasone gurujana-vaDIlonuM paDakhuM choDavuM bahu bhAre thaI paDe che. anukrame ekadA abhayakumAre kAmadevanI rAjadhAnIo hoya nahIM evI be vezyAputrIone mAlavapati pradyotarAjAne upADI lAvavA mATe rAkhI; te jANe potAne upADI janAra pelI gaNikAnI sAme spardhA karIne ja hoya nahIM ! pachI eNe svarAdinA jJAnavALAnI peThe guTikAno prayoga karIne potAno svara badalI nAkhyo, ane sAthe vaLI eka vaNika vepArIno veSa lIdho. ema karI ujjayinImAM Avyo, ne tyAM rAjamArga para eka vizALagRha rAkhyuM. tyAM aneka prakAranA uttama zRMgArarUpI taraMgovALI gaMgAnadI jevI, ucca ane vistAravALAM suvarNa kuMbho samAna kucakuMbhathI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 144 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhatI, hariNo jevAM caMcaLa nayanovALI pelI be rUpavatI vezyA sutA para ekadA rastethI jatA mahIpatinI daSTi paDI. e vakhate emaNe paNa kSaNavAra rAjA tarapha kaTAkSapUrvaka joyuM; te jANe e kahevAnuM hoya nahIM ke dharmane nAme chaLakapaTa karIne koInuM haraNa karavuM e to zakaya che; paNa kAmadevanA chaLakaTAkSathI evuM koI karI zake ema che ? e rUpasuMdarIonA kaTAkSabANothI vIMdhAyelA rAjA emanuM ja ciMtavana karato potAnuM maMdira gayo. tyAM jaIne eNe emanI pAse potAnI eka dAsIne mokalI. kahyuM che ke, zuM rAjA ke zuM raMka- koI kAmanA paMjAmAMthI bacyA nathI. - dAsIe AvIne e baMnene saMbodhIne kahyuM-pUrNimAnA caMdramAM samAna mukhavALI, ane mRgabALAnA jevA netrovALI tamArA jevInI sAthe rAjAno daSTimeLa thayo che tyArathI ja tenA gAtra kAmadevarUpa grISmaRtunA madhyAha sUryathI atyaMta tapI gayAM che, mATe tame zIgha AvIne tamArA pUrNimAnA caMdramA samAna amRtamaya aMgo vaDe ene zItaLatA pamADo. AvAM miSTa chatAM doSita vacano sAMbhaLI baMne vezyAputrI asatya kopa darzAvI ene kaMThadeze pakaDI kahevA lAgI-are duSTa ! adhama nArI ! AvAM ayukta vAkyo amArI pAse kahetAM tane lajjA nathI AvatI ? AvuM dharma viruddha dUtInuM kArya karavA AvI cho to amArI daSTithI dUra jA. amArA jevI niHspRha strIone mana tAro bhUpati tRNa mAtra paNa nathI. - dAsIe jaIne vAtanuM svarUpa rAjAne kahI saMbhaLAvyuM, paNa ema to eno rAga savizeSa daDha thayo; jema bajAramAM kaMI vastu kharIda karavA. janArA nA-nA kahe che tema vecanAra vastunuM mUlya caDhAvato jAya che tema. rAjAe to dAsIne kahyuM-e kArya tAre ja karavAnuM che. tuM punaH tyAM jaIza eTale nizcaye kArya siddhi thavAno ja mATe mAro A duHkhamAMthI uddhAra kara. kemake janono aMdhakAramAMthI uddhAra karavAne sUryanI prabhA ja samartha che. A parathI dAsI vaLate divase jaI kahevA lAgI-IndradevanA samAna vibhUtivALo A pradhotarAjA tamAre mATe utsukatA dharAve che, mATe tamo ubhaya to A jagatamAM pUrAM bhAgyazALI gaNAo. mATe samajIne mAruM kahyuM karo ane tamArA para AdarabhAva darzAvanAra pratye tame paNa prema abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 145 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradarzita karo. eka vaNikajananI strIono eka rAjA jevA mahAna puruSanI sAthe prema baMdhAya che e yogya ja che. AvI ucca padavIe caDhavAmAM zo doSa che ? yadyapi tamo baMne haju mugdhA hoIne AvA subhaga narapatinuM apamAna karo cho to paNa e narapatine to tamArA ja caraNanuM zaraNa che; kAraNake agnithI dagdha thayelAne agni vinA anya kyuM zaraNa hoya ? e dUtI-dAsInAM AvA zabdo zravaNa karI krodhAyamAna thaI hoya ema vezyA sutAoe kahyuM-are nIca ! adhama dAsI ! tane kAle nA kahI hatI chatAM tuM Aje kema pAchI AvI ? tArA bApano dhanano dAbaDo zuM tuM ahIM mUkI gaI che ke vaLI pAchI AvI ? tane puccha ane zIMgaDAM nathI eTaluM ja; bAkI to tuM eka pazu-jAnavara cho. AvuM kahIne, ane sAthe kaMIka mRdutA-naramAsa dAkhavIne dAsInuM apamAna karyuM. athavA to kArya siddhi IcchanArAone mATe Ama karavA sivAyano anya koI mArga nathI. A banAva paNa vaLI dAsIe jaIne potAnA svAmIne kahyo. "eo, kaMIka narama to paDI che, paraMtu tamArI sAthe AvI rahI sukha bhogavavAnI IcchA emane nathI. mATe e abhilASA tame mUkI dho. kAraNake sAmA dhaNInuM lezamAtra mana na dekhAya tyAM ApaNI IcchA zA kAmanI ? rAjAnAM to tana ane mana dekhAya tyAM ApaNI IcchA zuM kAmanI ? rAjAnAM to tana ane mana baMne UMco zvAsa laI rahyA hatA-eNe kahyuM-dAsI ! tuM pharI tyAM jA ane e baMne strIratnone samajAva; kAraNake tuM ja tArA svAmInuM kArya karavAmAM ekaniSThAvALI cho. tArAmAM anupama kaLAcAturya che, ane tArI vANI kaThina hRdayone paNa bhedIne atyaMta mRdu banAvavA samartha che mATe tuM emane avazya vaza karI zakIza ema huM mAnuM chuM. kAraNake caMdramAnA kiraNo paDavAthI caMdramaNi dravavA mAMDe che; emAM kAMI saMzaya nathI." rAjAe Ama AkAzamAM caDhAvI eTale dAsIne punaH trIje divase paNa pelI yuvatIo pAse vAkcAturya batAvavA javuM paDyuM. "bhalI bAIo ! agAdha du:khasAgaramAM jholAM khAtA mArA rAjAe punaH mane abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 146 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArI pAse moTI AzAe mokalI che. e nRpati tamAruM evA prakAranuM dhyAna dharI rahyo che ke e akhila jagatane paNa have tamArAmaya ja jue che. je vAta eka manuSya potAnA mitra sivAya anya koIne na kahI zake e vAta eNe mArI pAse tamane kahevarAvI cheH- tame saMmata thazo to huM jIvitadAna maLyuM samajIza. huM to A tamArA khoLAmAM mastaka mUkuM chuM. have tame yogya lAge ema karo." rAjAe kahevarAvelAM vacano zravaNa karI, potAne kaMI prema utpanna thayo hoya evo abhinaya karatI vezyAputrIo kahevA lAgI. "bahena, A vAta kone na rUce ? paraMtu amAro cAritrapremI baMdhu, sArikAne pAMjarAmAM pUre tema, amane rAtridivasa A gharamAM pUrI rAkhe che ane gharabahAra eka pagaluM paNa mUkavA deto nathI. amane to A sthaLa ke anya sthaLa-badhuM parama pathya che; eTaluM ja ke "na maLyuM rANI pada ke na maLyuM munipada" evI avasthAmAM ame chIe. mATe amAro sahodara ghera na hoya eve vakhate AjathI sAtame divase amuka samaye tamAro svAmI-rAjA ahIM ekalo Ave." kahevata che ke rAjA hoya ke raMka hoya-emanI, corInA kAmamAM to sadRzatA ja che. A sAMbhaLIne harSa pAmI dAsIe jaIne sarvasvarUpa narapatine kahI batAvyuM; ane atyaMta vRddhi pAmyo che mada jeno evI vezyA putrIoe paNa abhayakumArane vidita karyuM. athavA to kahevAya che ke sau koI sarvadA pota potAnA svAmIno vijaya Icche che. have jagatane kaMI vicitra karI batAvavuM-evuM che buddhi sAmarthya jenuM evA abhayakumAre, ahIM pradhotarAjAnA jevI rUpAkRtivALo eka mANasa zodhI kADhI potAnI pAse rAkhyo. tenuM nAma paNa 'pradyota' rAkhyuM ane ene nagarane viSe potAnA eka unmatta bAMdhava tarIke jAhera karyo. Avo sarva prabaMdha eNe karyo e jANe 'zatrubaMdhana' nATakanA prathama pravezarUpa karyuM hoya nahIM ! pachI "maMdabuddhi ziSyanI pAchaLa rokAvAthI eka adhyApakagurunuM,-anya buddhimAna ziSyone zIkhavavAnuM-kArya paDyuM rahyuM che; ema mAre A unmatta bAMdhavanI pAchaLa mAro sarva vyavahAra cukavo paDe che ! saMsArI jIva jema anekabhava karato bhramaNa karyA kare che tema A mAro abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 147 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMdhava unmattapaNAne lIdhe jyAM tyAM AthaDyA kare che ene mAre kevI rIte sAcavavo." e pramANe abhayakumAra nagarane viSe jyAM tyAM pharato kahevA lAgyo. athavA to mANasane prayojana Avye zuM nathI kahevuM paDatuM ? vaLI huM ene koI pravINa vaidyarAja pAse laI jAuM chuM ema kahI koI koI vAra ene mAMcA para nAkhI-bAMdhI, e atyaMta lavAro-bumarANa karI mUkato hoya e sthitimAM paNa ene abhayakumAra rAjaraste thaIne laI javA lAgyo; jevI rIte bALako eka ThoTha nizALIyAne nizALe laI jAya tema. mArgamAM e unmatta vaLI, abhayakumAre samajAvI mukeluM e pramANe "are ! loko, mAruM eka vAkya sAMbhaLo; huM pradhotarAjA chuM, mane A pramANe upADI laI jAya che, mane enI pAsethI koI rIte choDAvo." Ama bumo pADI pADIne AkraMda karI mUkato. e sAMbhaLIne nagaravAsIo enI pAse AvatA; paNa ene oLakhI anyo anya hAsyapUrvaka mazkarImAM kahetA ke "A moTA narezvarane je koI choDAvaze ene e potAnI sarva rAjya saMpatti ApI deze !" A pramANe abhayakumAre nitya kairavavana vikasAvanAra caMdrodaya namavA para Avato e samaye karavuM zarU rAkhyuM; ane ema karIne moTAthI mAMDI bALagopALa sarvane viSe pUro vizvAsa utpanna karyo. vaLI ahIM AMgaLIo para nitya divasonI gaNatrI karatA pradyotarAye mahAmahAkaSTe sAta divasa pasAra karyAM; kAraNake jyAM sudhI mANasane abhISTa vastunI prAptithI thatI nathI tyAM sudhI eka kSaNa paNa (jAya che te) aSADha mAsanA divasa jevI lAge che. sAtame divase nizcita karele samaye, rAjA utkaMThAbharyo vezyAputrIo pAse jaI pahoMcyo athavA to dAtaraDAne laI nAsI jatA zvAnane, emAM paramatatva zuM che enI; eno svAda levA samaye ja, khabara paDe che. "A rAjAnI Indriyo kumArge jAya che emane dhikkAra che ! doSa sarva che emano, ne zikSA sahana karavI paDaze emanA adhipati rAjAne." ame ja nyAyamaMtrIo chIe, ne nyAya cukavIe chIe. ema kahIne ja hoya nahIM ema abhayakumAranA mANasoe rAjA pradyotarAyane pakaDI baMdivAna karyo. baMdhanathI maMcakanI sAthe bAMdhI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 148 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divase ja abhayakumAra ene upaDAvI nagara madhye thaI cAlI nIkaLyo. pradyotarAjAe bahu bahu bUmo pADI kahyuM-are ! huM pradhotarAjA chuM; mane zatru upADI jAya che. paNa loko to kahevA lAgyA-are ! A vakhate evo koI ahIM che ke je sadA AvuM bolyA karanAranA mukhane viSe dhULA nAkhe ? A unmatta to nitya bhasI bhasIne ApaNA kAna khAI gayo. eNe to ApaNA rAjA sAthe koIka jAtanuM vera zodhyuM che. abhayakumAre paNa lokone kahyuM-mane paNa eNe bahu divasa paryanta du:kha dIdhuM che. Aje have ene AkaruM auSadha ApuM chuM ke jethI have pachI e kAMI lavAro kare nahIM. A pramANe rAjagRhInagaranA rAjaputre potAnI mAsIno pati thato. hato evA rAjAnA paNa madanuM mardana karyuM-mAnabhaMga karyo. athavA to emAM zuM ? so dina sAsunA, to eka dina vahuno paNa Ave. pachI eka sthaLe pUrva saMketa pramANe taiyAra rAkhelA, atyaMta vegavALA azvo joDelA rathamAM nAkhIne pradyotarAjAne abhayakumAra potAnA rAjagRha nagara pratye lAvyo. kahyuM che ke Aje ApaNe koIne raDAvIe to vaLate divasa te ApaNane raDAve. tyAM lAvIne, saMdhirUpI dharIne dhAraNa karavAmAM uttama dhorI samAna-AvA abhayakumAre ene potAnA pitAsamakSa hAjara karyo; jevI rIte koI gunegArano jAmIna thaIne ene choDAvI gayelA vyakti pelA gunegArane vakhatasara hAjara kare che tema. pradyotacaMdra rAjAne joI zreNikarAyane, eNe abhayane baMdhivAsamAM rAkhyo hato e vAtanuM smaraNa thayuM, tethI e krodhAyamAna thaI khaDaga kheMcI enI sanmukha doDyo; kemake rAjAomAM nItinI vicAraNA alpa hoya che. paNa akhila nItizAstranA rahasyano jJAtA evo abhayakumAra tyAM hato eNe AdarapUrvaka pitAne vijJApanA karI ke-pitAjI ! e ApaNo zatru che e vAta kharI che; paNa e atyAre ApaNe ghera Avyo che, mATe eka sahodaranI jema ApaNA Atithyane yogya che-ApaNe eno satkAra karavo joIe. AvAM abhayakumAranAM vivekabharyA vacano zravaNa karI, sarva prakAranI saMpattimAM kubera samAna-evA zreNikarAye pradyotacaMdrane sanmAnapUrvaka aneka abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga AThamo) 149 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva vastuo ApI visarjana karyo. e (pradyota) paNa sattvahIna dazAmAM zIdhra potAnA nagara bhego thayo. kahyuM che ke atyaMta tejasvI kahevAya che evA IndrarAjA paNa Apatti samaye nisteja thaI jAya che. Ama sudhA, caMdramAnI jyotsanA, zivanuM hAsya, hima, gaMgAnAM jaLa, kunda puSpa, kSIra, sphaTika ane zaradaRtunA meghanI prabhA-eTalA vAnAnI jevA ujvaLa ane nirmaLa guNovALA buddhisAgara-abhayakumAre aneka atyaMta AzcaryakAraka kAryo karI karIne pitAne harSa upajAvyo. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano AThamo sarga samApta 150 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarga navamo have kAryabhAranI ciMtAno bhAra badho abhayakumAra para hato, prajA varga bahu sukhI hato ane dharma, artha tathA kAma-e traNe puruSArtho suMdara rIte sadhAtAM hatA tethI rAjyakartA, "bhaMbhAsAra' zreNika, gacchano bhAra pravartaka' munine soMpI devaLa zAstranuM ja vyAkhyAna karatA anuyogI AcAryanI jema, bahu zAMtithI kALa nirgamana karato hato. mada jharatA hastio, uttama AkRtivALA azvo, nAnA prakAranA sabhAsthAno, suMdara citrazALAo ane manahara saMgItakothI" niraMtara vyApta evA A rAjagRhanagaramAM dhanadatta nAmano eka prakhyAta sArthavAha vasato hato. yAcakone harSa sahita dhanadAna daI e zeTha, enI phaIbAe pADeluM dhanadatta nAma sArthaka karato hato. jema enuM dravya agaNita hatuM emAM enuM cAritra paNa prazaMsApAtra hatuM te zuddha suvarNanI mudrikAmAM jaDelA uttama ratnanI jema prakAzI rahyuM hatuM. aneka guNagaNAlaMkRta evA e sArthavAhanI komaLa vANImAM pAkI zeraDInA jevI madhuratA bharelI hatI. vaLI enA caMdramA samAna nirmaLa guNone viSe "aucitya' guNa agraNI hato; jema eka cakravartI rAjAnA sarva zastrone viSe "cakra' agresara che. tema. enA sarva guNo vikAra rahita hatA, chatAM enA "naya' saMjJAvALAguNane to vikAra pAchaLa lAgelo ja hato. - A sArthavAhane vasumatI nAme strI hatI. e pUrNa vyavahArajJa chatAM avara jananA gupta rahasya prakaTa karavAmAM ajJa hatI. vivAhamAM eNe 1. Ane mATe juo A caritrano prathama bhAga pRSTha 14muM. 2. AjJAnuvartI saMgha-vibhAga. 3. sAdhuomAM AcAryathI utaratI, pravartaka-gaNi-upAdhyAya Adi sArthaka nAmavALI padavIo apAya che. 4. jemaNe yoga vahana karyA che evA. (yoganiSTa ?) yoga=cittavRttinirodha. 5. gAyana, vAda ane nRtyayukta jalaso. Concert. 6. sarva guNa vikArarahita hatA-emanAmAM kaMI parivartana thatuM nahIM. paNa e vi' kAra "naya" guNanI to pAchaLa lAgelo ja hato. eTale "vi-naya" guNa enAmAM hato. (virodhAbhAsa alaMkAra.) abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 1pa1 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko samakSa potAnA patino doSa grahaNa karyo hato chatAM e ene prANathI paNa adhika priya hatI. vaLI gurugirA (ri) para AsthA baMdhAyela hovAthI, samudrapariveSThita hovAthI, ane sarvasaha tathA sthira" hovAthI e jANe vasumatI-pRthvI ja hoya nahIM evI jaNAtI hatI ! yAcakone paNa e a-mAna dAna detI hatI eTale e mAnA karatI nahIM mATe emAM Azcarya zuM ? Ama e daMpatI, dinathI ane dinakaranI peThe sadA premayukta dAmpatyanuM anupAlana karatA divasa nirgamana karatA hatA. paraMtu Avo Avo vaibhava chatAM emane eka paNa pharajaMda putranuM sukha jovAno vakhata Avyo nahoto. athavA to prAyaH muMDane ja ghaNI saMtati hoya che. Ama aputra avatAra hovAthI emane mana jo ke kheda bahu thato. hato; paNa A saMsAramAM evuM ja che ke sarvenA sarva manoratho kadApi pUrNa thatA nathI. eo kahetA ke "A ApaNI dhanasaMpatti putravinA, vidhavA yuvatI samAna niSphaLa che; jemane prabhAtanA pahoramAM sUryanA biMbanI jema putranA darzana thAya che eo daridrAvasthA bhogavatA hoya to ye emano dhanya dhanya avatAra che. jyAM dhULamAM ramanArAM ane dhULayukta aMgopAMgavALA bALako nathI evuM gRha te zuM gRha kahevAya ?" vaLI jene pratyeka rAtri mAsapramANa lAgatI e sArthavAhI vasumatI 1. hasta; aparAdha. "doSa gRhaNa karela' eTale aparAdhI, chatAM priya-e virodha. paNa "doSa'no artha "hasta' letAM e virodha zame che. (virodhAbhAsa.) 2-34-5, A cAre vizeSaNo sArthavAhanI strI vasumatI, ane vasumatI-pRthvI-e baMnene uddezIne che. strInA saMbaMdhamAM 2-gurugirA eTale gurunI vANI-ene viSe AsthAvALI; 3-sa-mudra eTale mudrAyukta pariveSThana-kaTimekhalAvALI; 4-sarvanuM sahana karanArI; pa-daDha vicAranI. pRthvInA saMbaMdhamAM 2. guru giri eTale mahAna parvato-emanA AsthAAdhAra-vALI; 3. samudrathI vIMTAyalI; 4. sarva sahana karanArI; 5. acaLa. ("sarvasahA' ane sthirA' e baMne pRthvIvAcakaM ja zabdo che.) 6. "mAna' zabda nA "mApa' ane garva' e be artha para ahIM kavie zleSa racyo che. 7. divasanI zrI eTale prakAza-sabhA. 8. divasano karanAra-sUrya. 152 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to aputrapaNAne lIdhe sArthavAha karatAM paNa savizeSa du:khI jaNAtI manamAM ciMtavavA lAgI ke-rAtrione viSe jema tArAvALI rAtri, tema strIone viSe bALakovALI strI ja prasaMzA karavA lAyaka che. te ja strIo parama saubhAgyazALI gaNAya che ke jeo malAvA karatI putranA mastaka para hAtha pherave che; paga taDaphaDAvatA tathA Doka dhuNAvatA, mAtAnA dUdha mATe utAvaLA thatA mugdha bALakone stanapAna karAve che; kokaravaNA jaLathI emane snAna karAvI cakSudoSa nivAraNArthe aMjananuM TapakuM kare che; sUtAM-besatAMuThatAM ane jatAM-AvatAM paNa niraMtara putrane harSa sahita utsaMgane viSe rAkhIne pherave che; ane pote AnaMda samAto na hoya ema bobaDA mANasanI jema avyakta akSaro bolI emanI sAthe ullApa kare che. te evI rIte ke- "bApu ! tuM maMDalezvara thaje, sAmaMtanI padavI prApta karaje, rANo thaje, rAjA thaje, bhAgyavAna jaze, vijayazALI thaje, AnaMdamAM raheje. Ava tArI balA dUra karuM; tArA ovAraNA lauM. bApu ! tuM koTi varSa jIvaje ! huM tAruM sukha joIne jaIza." vaLI jemane potAnA putrono 'nAmakaraNa'' no ane 'bhadrAkaraNa' no avasara javAno prasaMga prApta thAya che evI strIonI ja lokamAM khyAti thAya che; ane emanuM bahu vistArayukta nizALagaraNuM jue che eo ja gaNatrImAM Ave che. vaLI savAramAM vahelA uThIne zALAe jAya tyAre jeo, emane khAvAne mATe, sAthe sAruM bhAtu-nAsto baMdhAve che, tyAMthI pAchA ghera Ave tyAre buddhi vadhAranAruM masAlAvALuM dUdha pIvA Ape che, ane moTA thAya tyAre emane udAra dhanavAnonI putrIo paraNAvavAno lhAvo le che, e strIo ja sadA puNyavatI che. paraNIne AvanArI putravadhuone paNa jamavAne sAta prakAranA pakavAna, ane besavA mATe sAta sAta gAdI-takIyA ApavAmAM Ave che; A sarva mahimA paNa zAno ? putra hoya eno ja e mahimA che; enI ja e viziSTatA che. mATe putravatI strIo ja nizcaye pUrNa bhAgyazALI che. mArA jevI 1. nAma pADavuM. 2. vALa utarAvavA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 153 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAnukUmparamAtA kevaLa ja bhAgyahIna ! kemake putramukha javAne avasara ja Avyo nahIM ! bahu zuM kahuM ? ATaluM to ni:saMdeha che ke koI janmathI ja daridra, ane saMtatimAM eka ja putrIvALI, strI hoya e paNa mArI AgaLa to bhAgyazALI ! eno paNa avatAra sAro ! kAraNake eka paNa alaMkAra na hoya eve vakhate kAcanAM AbhUSaNa paNa zuM khoTA ? mULa thakI phaLa thAya che-ema jANIne ja vasumatI to pachI putra prAptine mATe vRkSanAM mULa ghasI ghasIne pIvA lAgI; ane e putraprAptimAM aMtarAya paDAvanAruM evuM ja karma-tene jANe atyaMta bhaya pamADavAne mATe ja hoya nahIM ema kaTibhAga para, bhujAe ane kaMThane viSe nAnA prakAranA rakSAvidyAno bAMdhyA. aneka prakAranAM naivaidya, dhUpa, puSpa, vilepana AdithI, prakhyAta devatAonI pUjA karI. emanI samIpamAM UbhA rahI, kara joDI ghaNIvAra mAnatA mAnI ke-jo tamArI kRpAthI mane putra thaze to huM putra, pati ane zvazUravarga tathA pitRvarganA sarva saMbaMdhIo sahita ahIM AvIne ujANI karIza, ane lokonA cittane viSe tamAro camatkAra pradarzita karIza. harSa sahita suvarNanA puSpo vaDe tamane vadhAvIza, putrane utkaMgamAM rAkhIne tamArI AgaLa nRtya karIza ane navanavIna kautukabharyA utsava racAvIza. athavA to kahyuM che ke strIo putrane mATe zuM zuM mAnatA nathI karatI ? vaLI "mane kyAre putra thaze." ema te bhaviSya jonArA-daivajJone puLyA karatI kAraNake garajavAna hoya che eo alpajJane paNa sarvajJA mAne che ! ADaMbara karyA vinA kaMI maLatuM nathI. ema samajIne eo paNa TIpaNuM hAthamAM laI khaDInA kaTakAvatI kuMDaLI AlekhI emAM grahone 1. saMskRtamAM na dhAtu "mApavuM' arthamAM vaparAya che. mATe mAtR ke mAtA no. vAcyArtha to "mApanArI' evo thAya che. ahIM paNa e vAcyArtha ja levo. jAnuM ghuMTaNa. karparakoNI, ghUMTaNa ane koNInA mApathI (vaDa) mApanArI saMtati nathI eTale pote koInI mAtA (Mother) to nathI ja. 2. (1) mULa (sajIvana) hoya to vRkSane phaLa Ave che; (2) mULano upayoga karyAthI saMtati thAya che. 3. rAkhaDI-kaTisUtra-kaDAM-mAdaLIA vagere. 154 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau saune sthAne mUkI sAvadhAna citte nirIkSaNa karI kahetA ke-maMgaLa Adi graho uttama sthAne nathI mATe enI pUjA karAvo tathA maMDaLapUjana karo. ethI ja tamArI IcchA pUrNa thaze. A jagatamAM dAna e ja rAjA che. tame nathI sAMbhaLyuM ke dhananuM dAna devAthI pApano nAza thAya che ? putranI AkAMkSAvALI vasumatIe e sarva karyuM eTale e jyotiSIoe paNa harSa pAmI kahyuM ke-have tamArA manoratho sarva zIghra siddha thaze. kAraNake brAhmaNonI pUjA karyAthI azubha graho zubha thAya che. A uparAMta e lokoe kahyA pramANe nAnA prakAranA japa-maMtra vagere upAyo paNa eNe karyAM paraMtu eka paNa upAyathI sadya phaLa prApti thaI nahIM, athavA to phaLa to karmAdhIna che, emAM anya upAyo zuM karI zake ? ekadA anukrame, putra prAptyantarAyakarmano kSayopazama thavAthI koI bhAgyazALI jIva vasumatInI kukSie Avyo. gUDhagarbhatvane lIdhe alakSya, ane muninA cAritranI peThe durvAha evo garbha vasumatI paNa, pRthvI eka nidhine dhAraNa kare ema saMbhALIne dhAraNa karavA lAgI; ane anya strIo vageree batAvela aneka aneka prakAre e garbhanuM poSaNa karavA lAgI athavA to dravyamAna gRhasthone zuM azakya che ? anukrame garbhakALa pUrNa thaye, zubhalagna, dizAo sarve nirmaLa hatI eve samaye, vaMzalatA muktAphaLane prasave ema, eNe eka putrane janma Apyo. putra janmanI vAta sAMbhaLI jene atyaMta harSa thayo che evA A dhanadatta sArthavAhe anukrame putrano vardhanakamahotsava karyo. loko paNa e sAMbhaLI ahIM tahIMthI harSa pradarzita karavA AvyA ane kahevA lAgyA kesarva RtunA puSpa ane phaLa jemAM haMmezA thAya che evA bagIcAnI jevA uttama gRhamAM avataryo e, koI dhRtapuNya- pUrAM puNya karyA che jeNe evo, bhAgyazALI jIva ja haze. lokonuM evA prakAranuM kathana sAMbhaLIne pitAe paNa putranuM 'kRtapuNya' evuM nAma pADyuM. athavA to kahyuM che ke 1. kaSTa pALI zakAya evuM (cAritra); (bhArane lIdhe) kaSTa harIpharI zakAya evo (garbha). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 155 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasiddha nAma ja sAruM.' lokone parama AnaMda upajAvato prazasta ceSTAvALo putra paNa anukrame pitAnA manorathonI sAthe vRddhi pAmavA lAgyo. ATha varSano thayo tyAre pitAe uttama kaLAcArya pAse abhyAsa karAvavo zarU karyo. kAraNake pahelI vayamAM eTale ke kaumAravasthAmAM vidyA upArjana karavAnuM kahyuM che. putra paNa buddhimAna hovAthI alpa samayamAM sarva kaLAno pAraMgata thayo; vAyu anukULa hoya to eka pravAhaNa jema zIdhra ratnadvIpe pahoMcI jAya che ema. A ja nagaramAM sAgaradatta nAmano eka zreSThI raheto hato. gAMbhIryaguNa ane bahu ratnone lIdhe jANe e eka bIjo sAgara-samudra hato ene mAdhuryAdi guNothI yukta evI eka jayazrI nAme putrI thaI. kAraNake drAkSanA maMDapamAM sadA drAkSa ja nIpaje che. jaLAdhipatithI utpanna thayelI, vidyutanA jevI caMcaLa, sarvadA jaDa-la-jAta ne viSe vasanArI, nIcagAminI, spardhA karavA AvelI lakSmI para enAthI viparIta guNovALI A kanyAe vijaya meLavyo hato-mATe ja jANe enuM jayasUcaka "jayazrI' evuM nAma pADyuM hoya nahIM ! kRtapuNyano enA mAtApitAe A kanyAnI sAthe vivAha karyo. kAraNake vicakSaNa puruSo ratnanA bhAjanamAM hAtha nAkhe che. A pramANe vasumatInA sarva manoratho phaLI bhUta thayA; agara jo ke dhAryA dAva to koI viralAnA ja paDe che. paraMtu DravaMtRtIyam jevuM kaMI navuM vasumatIne jovAnuM AvyuM te e ke, kRtapuNya jitendriyatvane lIdhe potAnI patnI pratye paNa premAsakta thayo nahIM. (to pachI vArAMganAnI to vAta ja kyAM karavI ?) putrane bhogavilAsathI 1. samudra. 2. jaLajAta eTale jaLamAM utpanna thatuM kamaLa. lakSmI kamaLamAM vasanArI kahevAya che. vaLI jaDajAta' vAMcIe to eno artha "mUrkhajano' ema thAya. lakSmI mUrkha janone tyAM hoya che. 3. nIca lokonI pAse lakSmI vizeSa jAya che. 4. viparIta guNovALI, eTale ke a-jaDa-adhipati mahAvidvAna evA pitAthI janmelI; ane a-jaDa-jAti vidvAno-emanA aMtaramAM vasI rahelI; acaMcaLa=daDhamanavALI; anIcagAminI uccagAminI-ucca Azaya-kuLa-vALI. A viparIta guNo e kanyAmAM hatA. 156 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAzamukha raheto joI vasumatIne atyaMta kheda thayo ke AmAM to suMdarInuM sauMdarya vRthA gaLI jaIne plAna thAya che. pachI eNe potAnA patine paNa kahyuM ke-svAmInAtha ! A tamAro putra jANe pote vRddha thaI gayo ema, saMsAranA viSayopabhogathI vimukha rahe che. putra bhogavilAsa na bhogave to pachI A dhana zA upayoganuM ? zarIranA AbhUSaNarUpa na thAya e suvarNa zA kAmanuM ? putrane nAnA prakAranA vilAsa karato joIne ja strIone bahu harSa thAya che. mATe tamane kahevAnuM eTaluM ke A tamArA putrane enI samAna vayanA sobatIo sAthe meLApa karAvo, ke jethI ene kAmabhogane viSe Asakti thAya. paNa dhanadatte kahyuM-priye ! AvuM asaMbaddha bhASaNa karIne tuM eka grAmyajananI jema ulaTI tArI mUrkhAI pUravAra kare che. A viSayamAM to tAro putra svayameva vakhata Avye pravRtta thaze; kAraNake jIve bhave bhave viSayAbhyAsa karelo che. tathApi jo kadi muninI peThe e ekadama viSayonmukha jaNAze to pachI tArI sUcanA pramANe kaMI karazuM. mATe hamaNAM to mauna dhAraNa kara. prathama tela jovA de, pachI telanI dhAra jovA de; pachI badhuM thaI raheze. paraMtu kadAgrahI vasumatIe to Agraha karyo ke je karavAnuM che te A vakhate ja karo; te vinA mane nirAMta nahIM vaLe. kharekhara enA aMgamAM koI evI dhAtu bharANI che ke lIdhI vAta mUkatI ja nathI." athavA to samaju strIonI paNa AgraharUpI gAMTha mRtakamuSThinI jema harakoI suyuktirUpI nahoravaDe paNa chUTatI nathI." Ama vicArIne zeThe priyAnuM vacana mAnya karyuM. kharekhara strIo puruSone AMgaLIe nacAve che ema kahyuM che e khoTuM nathI. have patnInA atyaMta Agrahane lIdhe pitAe putrane aniSTha sobatamAM mUkyo. te para kavi uakSA kare che ke jANe eNe zaraNe AvelAne potAne hAthe ja bAMdhIne zatruone suprata karyo ! tyAM enA nIca goThiyAo ene koI vakhata azlIla bhASAe bharelI dhUtazALAmAM; to koI vakhata viTa, naTa, bhATa Adi lokothI vyApta-tathA atyaMta saMghaTTa thavAthI aMgone cagadI 1. maDAgAMTha. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 157 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhanArA mahAna devakuLomAM; kadAcita zRMgAra, hAsya AdinI kathAo cAlI rahI hoya evA ToLAmAM; to koIvAra tALa daI daIne Azcarya utpanna karanAra goralokanI samakSa; koIvAra ketakI, jAti Adi puSpo, ane kadalI, AmratarU Adi vRkSonA bagIcAmAM; to koI vakhata vAvataLAva-kuvA Adi jaLAzayo para; koI samaye tamboLInI dukAne to koI vakhata mALIne ghera; koIvAra vezyAnA pADAmAM, to koIvAra evAM ja anya sthaLe pharavA laI jatA; pApI mANasone enAM karma kugatine viSe laI jAya ema. Ama thavAthI pelA nIca sobatIonI ene asara thaI, emanI vAsanA enAmAM AvI. athavA to lImaDAnA vRkSanI nikaTamAM rahetA AmravRkSamAM kaTutA AvatAM vAra zI ? e vakhate tyAM, puSpadhavA kAmadevanuM-traNe jagatane jItavAnuM amogha zastra hoya nahIM evI devadattA nAmanI vezyA rahetI hatI. te vezyAne tyAM eka vakhata kRtapuNyane enA sobatIo laI gayA. athavA to nIca sobatanuM bIjuM zuM phaLa hoya ? suMdaravastrAlaMkArathI vibhUSita navayuvAna kRtapuNyane joIne, jvaramAMthI mukta thayelo pathya joIne harSa pAme ema, vezyA atyaMta prasanna thaI. kAraNake jema saMbaMdhIo utsavanA prasaMgothI, kSatriyajana sAhasanA kAmothI, duSTamaMtrI ApattithI, brAhmaNo dakSiNAthI, pAradhI hariNothI, kRSikAra varasAdathI, yAcako nAnA prakAranA dAnathI, pitA putranA akSarothI, vaNikajana vyApAramAM lAbha maLyAthI ane vaidya dardIo maLya-harSita thAya che tema vezyAo garbhazrImaMtanA navIna putro Abe harSa pAme che. kRtapuNyane joI vArAMganA UbhI thaI. kAraNake anyajano paNa lakSmInuM gaurava kare che to pachI vezyA kare emAM zuM Azcarya ? takSaNa eNe ene Asana ApyuM ane sAro satkAra karyo. vaLI AdarapUrvaka aneka prakAranA zRMgArapUrNa bhAre bhAre zabdo kahIne kathaMcita, eNe karelAM puNyonI sAthosAtha ene evo vaza karyo ke ene tyAMthI ghera javAnuM mana ja thayuM nahIM. jevI rIte vicakSaNa chatAM koI vyasanI vidyArthI pote pATha karelI zAstrapaMkita visarI jAya che tevI rIte, vezyAe mana haraNa karI lIdheluM hovAthI, kRtyapuNa paNa 158 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAlaMkArA, rasa-skRSTA, nitya chaMdonuvartI', sadvarNazALI', nirdoSa", ane guNavRddhithI samanvita, evI potAnI patnIne visarI gayo. jevI rIte agaNita puruSonA gamanAgamanathI nirlajja vezyAonuM gharanuM AMgaNuM ghasAI jAya che tevI ja rIte jAra puraSothI ghasAI eo (vezyAo) nadIgolaka nyAye vividha AkAra dhAraNa kare che. pachI eo zabdacAturyavastrAlaMkAra-hAsyavinoda ane kaTAkSabANa AdithI puruSone moha pamADe che. paNa gharanI strI anya puruSano samAgama paNa na rAkhanArI, lAja kADhIne cAlanArI, maryAdA ane zIlaguNe zobhatI chatAM kuvAnA deDakA jevI hoya che mATe e buddhizALI hoya to paNa vezyAnI jevuM patimanaraMjana karatAM emane AvaDatuM nathI. pachI e kRtapuNya to vArAMganAnA pAzamAM sajjaDa phasAyo ethI, masya jema jaLAzaya tyajI zakatuM nathI ema, enuM ghara kSaNavAra paNa choDI zakyo nahIM. tethI sArthavAha putrasnehane lIdhe harSasahita vezyAne tyAM niraMtara dravya mokalato rahyo. AhA ! zI premaghelachA ! kapurathI zarU karIne lavaNaparyanta je je joIe te te sarva pote eka avara kalpavRkSA hoya nahIM ema pUravA lAgyo. athavA to ema ja kahyuM che ke-vepAramAM le veca karIne, zilpIno dhaMdho karIne, pArakI sevAcAkarI karIne, ke zastrAdithI yuddha karIne paNa upArjana kareluM dhana badhuM aMte strImAM Dube che-jAya chete asatya vArtA nathI. vAta Ama banI rahI che evAmAM ekadA kRtapuNyanA mAtApitA 1 thI 6. A sarva vizeSaNo "zAstrapaMkti' ane "patnI' baMnenI sAthe levAnAM che. patnI pakSe 1=alaMkAra paherelA; 2=rasika; 3=(patinI) IcchAne anukULa. 4=sauMdaryavAna; paradUSaNa vinAnI; 6-guNanI vRddhi anekaguNavALI. "zAstrapaMkti' pakSe 1=zabdAlaMkAra-Figures of speech-yukta; 2=nava rasa kahevAya che temAnA ekAeka rasayukta; 3=arthane anusAranArI; 4=sAra zabdo vALI; pArasadoSa, vAkyadoSa, artha doSa AdimAM koIpaNa doSa vinAnI; 6 vyAkaraNamAM "guNa" ane "vRddhi' kahevAya che e baMne vAnAMthI yukta. 7. nadImAM rahelA pattharo nitya ghasAI ghasAIne navanavIna AkRti dhAraNa kare che tema. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 1pa9 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcatva pAmyA; te jANe ke putrano evA prakArano anyAya sAMkhI rahevAne azakta hovAthI ja hoya nahIM ! tyAra pachI traNe jagatamAM prakhyAti pAmelA kulIjanomAM ziromaNi ane patibhaktine viSe tatpara evI enI strI paNa enA vaibhavavilAsa mATe dravya mokalavA lAgI. paNa peDhInuM leNuM jenI jenI pAse hatuM te tenI tenI pAse coMTI rahyuM, navI Avaka baMdha thaI ane bhAI sAhebano kharca to hato ja ene lIdhe, dIpakanA telanI jema eno vaibhava kSINa thavA lAgyo. kemake biMbiMdumAtra ghaTato jato samudra paNa, navI Avaka na hoya to kSINa thaI jAya che. AvI sthiti thaI paDI to paNa vezyAe enI pAse dravya mAgavuM baMdha karyuM nahIM. kAraNake yAcanA karavAmAM evA lokonI jIvyA haLavIphula hoya che. athavA to ApI ApIne gajavuM khAlI karyuM hoya to paNa yajamAnane brAhmaNo herAna karyA kare che tevI rIte sarvasva ApI dIdhAM chatAM paNa vezyA mAgI mAgIne kadarthanA pamADyA ja kare che. cheka chellI vakhate jayazrIe potAnA AbharaNo, ane sAthe puNI ane tarAka vezyAne tyAM mokalAvyA. te parathI kuTTinIne nizcaya thayo kehave amAvAsyAnA caMdramAnI peThe e kRtapuNyanI lakSmI kSINa thaI gaI che. mATe rasa cusAI gayA pachI kucArUpa rahelI zeraDInA jevo e premI have koI kAmano nathI. kemake amAre tyAM to vaibhavavALAno ja satkAra thAya. che. vaLI jyAM sudhI A kRtapuNya ahIM che tyAMsudhI anya loko pAsethI dravyaprApti thavAnI nathI; kakArAnubaMdhi pratyaya lAgatAM jema dhAtuone guNa ke vRddhi kaMI thatuM nathI-tema. mATe Ano, eka bhujaMganI peThe ekadama bahiSkAra karIne koI kubera bhaMDArI jevA anya dravyavAnane lAvI rAkhuM." ema vicArI enI raMka sthiti bhogavatI strI para dayA lAvI, potAnA taraphathI sahastra suvarNa mahoro umerIne enA AbhUSaNo ene pAchAM mokalAvyAM. te jANe kaDavI tuMbaDImAMthI mIThuM phaLa nIkaLyuM hoya nahIM evuM thayuM ! pachI ekavAra taka sAdhI, kuTTinIe ene rAtrine viSe UMghato. 1. A eka vyAkaraNano niyama che. 16o abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja upaDAvIne bahAra mUkI AvI. kahevata che ke jAgatAne pADI, ne UMghatAne pADo, jyAre jAgrata thayo tyAre joyuM to na maLe ghara, na maLe vezyA ke na maLe sarva vaibhava. eTale atyaMta du:khaviSAdamAM nimagna thaI ciMtavavA lAgyo-hA ! vezyAe mane tyajI dIdho-kADhI mUkyo ! dravya hatuM tyAM sudhI e mArA bhADutI nokara cAkara jevI hatI-have dravya gayuM eTale e pApI mAro zatru banI ! ApaNI pAse dravya hoya che to ja eo ApaNane saMghare che ! mArAM mAtapitA hayAta hatAM tyAMsudhI to dravya maLyA karatuM hatuM. paNa have mArAM e gurujana mRtyu pAmyAM ane kuLano kSaya thavA beTho ! have huM paNa nirAdhAra thayo ! dravya Ape che enI para mana rAkhe che, enI sAthe madhura zabdothI vAta kare che ane ene potAnuM zarIra paNa soMpe che. evI A vezyAo kharekhara duSkara kArya karanArI che. "haridrAnA rAga jevA alpakALika, dAridraya bakSanArA ane phakta jIhAmAtra ja-evA vezyAnA rAgane mArA namaskAra ho ! jo kAjaLamAM zvetatA hoya, lImaDAmAM madhuratA hoya, lasaNamAM sugaMdha hoya, viSamAM amRtaguNa hoya, yamarAjAmAM karUNA hoya, agnimAM zItaLatA hoya, ane khaLa puruSamAM upakArabuddhi hoya to ja A vezyAomAM prema hoya. emane viSe premanI saMbhAvanA karavI e zazazRMgavata durghaTa ghaTanA che. A mArA jevA ke mUrkha jano emane tyAM dravya pheMkI Ave che, emaNe to gaMdharvanagaramAM ghara karIne rahevuM joIe-pachI bhale tyAM svapnopArjita dravyanI thelIone thelIo UDAve ! vaLI A vezyAjAti kharekhara vidhuta, jaLanA parapoTA ane taraMga tathA vAyunA vega ane citta karatAM paNa caMcaLa che. je sthiti dhUtane lIdhe naLarAjAnI thaI hatI ane madhane lIdhe kRSNavAsudevanI thaI hatI te ja sthiti vezyAne lIdhe kSaNavAramAM kAmI janonAM grahanI thAya che. dharmajJa jIva jema saMsArane, ane virakta jana jema kAminIne, tema A vezyAjana paNa nirdhanone tRNa samAna gaNe che. jema kusvAmInI sevAthI sevaka janono, 1. haridrA-haLadarano raMga bahu alpa vakhata Take che. 2. sasalAne zIMgaDA hovAnI vAta. 3. AkAzane viSe kalpaluM nagara. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 161 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyAyathI pRthvIpatino, viSayalAlasAthI munijano, krodhAgnithI tapasvIno, tIvra pApAbhilASAthI paMDita puruSano ane madathI kulInajanano, tema vezyAnA paricayathI kAmijanone adha:pAta thAya che. jema zalabhoja zALane, ane ghuNa kASTane, tema gaNikA kAmIjanonI sarva lakSmIne pholI khAya che. vaLI kAkane koNa pakSI gaNe che ? kAcane koNa maNi mAne che ? cakrane koNa vAhana kahe che ? eraMDAne koNa vRkSamAM gaNe che ? dAsavRttivALAne koNa mAnavI lekhe che ? mRgalAne koNa hasti kahe che ? tema vezyA strIne koNa strImAM gaNanA kare che ? ane enA premIne koNa premI mAne che ? vaLI vizvAsaghAta jeno pitA che, cosaTha kaLA-eja jenI mAtA che, sarva asatyatA-eja jenA prANa che, paradravyaharaNa-eja jenuM vrata che, sva zarIra-eja jenI vikrayanI vastu che, ane daMbha ja jeno sahacara che evA duSTa vaNikanA AcaraNa vezyAmAM hoya che mATe jema enAthI tema AnAthI dUra rahevuM sAruM che. "he udAra bhAgyavaMtA nAtha ! ApanA viyoge to kSaNavAramAM mArA prANa cAlyA jAya !" A pramANe jene eka vAra saMbodhyo hoya tene ja punaH "are ! nIca ! adhama ! mArA gharamAMthI jato rahe" ema kahetAM vezyA kadi lajavAtI nathI. AvAM rUDAM ? AcaraNavALI vezyAne kAraNe meM mArA mAtapitA, snehALa patnI ane baMdhuvarga paNa tyajI dIdho ethI hA ! mane bahu kheda thAya che. mAruM nAma "kRtapuNyakema pADyuM haze ? mArA jevA pApiSThanuM kRtapApa" nAma pADavuM yogya hatuM. mArA pUrvajoe upArjana karelI lakSmIne hA hA ! meM pApIe vezyAmAM Asakta thaIne lIlAmAtramAM UDAvI dIdhI che ! tyAre keTalAka evA mahAtmA hoya che ke jemane potAnI svopArjIta saMpatti hoya che ane eno paNa bhAvasahita dharmasthAnone viSe vyaya kare che. paraMtu have vizeSa zoka karavAthI kaMI lAbha nathI. mATe ghera jAuM ane mArI strI zuM kare che te jouM. ema vicArIne kRtapuNya ghera gayo to joyuM ke ghara taddana nirmAlyA thaI gayuM che ane potAnI strI ekalI aMdara beThI che. patine joyA. ke tarata ja patnI uThI UbhI thaI te jANe enA puNyanI sukAI javA 1-2 eka jAtanAM jIvaDAM-kIDA. 162 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvelI velI pote punaH tAjI thaI uThI hoya nahIM ! pachI tatkSaNa ene vadhAvI, besavAne Asana ApI vidhi sahita enuM pAdaprakSAlana karyuM. ene snAna karAvavAnI AturatAvALI priyAe, pachI nhAtI vakhate paheravuM sagavaDa bharyuM lAge evuM eka jIrNaprAyaH kaTivastra paheravA ApyuM ane AdarapUrvaka ene telano abhaMga karavA beThI, te jANe e rIte roma dvArA potAno sneha enAmAM utAravA mATe ja hoya nahIM ! patnInA AvA uttama guNoe patinA mananuM AkarSaNa karyuM. kAraNake guNavaDe pASANa jevA acetana padArtho paNa AkarSAI Ave che to pachI cetananI to vAta ja zI ? citta AkarSAyuM eTale e vicAravA lAgyo ke- AhA ! AnI AvI uttama kulInatA, Avo utkRSTa vinaya, AvI asAdhAraNa bhakti, Avo niraMkuza prema, AvI zaramALa prakRti, AvuM apUrvazIla, ane Avo avarya viveka joI mane atyaMta Azcarya thAya che ! aho ! bahu varSa thayAM ene meM tyajI dIdhI che chatAM e mAro kevo sAro satkAra kare che ? paNa suvarNanI saLI hoya ene kadi paNa kATa caDhato nathI. pravAsI patinI patnI patita thaI jAya che evI lokoktine AnuM AvuM uttama AcaraNa taddana khoTI pADe che. Ane sthAne jo koI anya strI hoya to e svapnane viSe paNa, durbhAgyanA ja ghara-evA mArA jevA patino kadi paNa satkAra kare nahIM. AnA jevI sudhAmayI strIne mUkIne huM, kRmi azucimAM AsaktA thAya ema, viSamayI vezyAmAM kyAMthI Asakta thayo ? athavA to UMTa to AmravRkSanA patro tyajIne lImaDo, bAvaLa ane zamI vagereno pAlo pasaMda kare che. huM puruSa chuM ane A strI che chatAM e strI jAti mArAthI caDhI; kemake mArAM ceSTita viSa samAna hatAM ane AnAM amRta tulya che. kRtapuNya A pramANe manamAM ciMtavana karato hato eTalAmAM enI strIe, jANe vezyAnA saMsargathI caDhelo mela ekadama utAravAne mATe ja hoya nahIM ema, enuM zarIra sArI rIte coLya-masaLyuM. pachI kavoSNa jaLathI snAna karAvI potAnA aMgasamAna mRdu vastrathI luchI korU karyuM; ane enA para, vezyAe kADhI mukavAthI thayelA saMtApano jANe uccheda 1-2. guNa-dorI; lAyakAta. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 163 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAne ja hoya nahIM ema vilepana karI navAM vastra paherAvyAM. vaLI pachI ene potAnA vaibhava pramANe bhojana paNa karAvyuM. kAraNake sarva prakAranI bhaktimAM bhojana karAvavArUpa bhakti ja zreSTha che. Ama atyaMta harSa pAmelo kRtapuNya paNa caMdramAM rohiNInI sAthe rahe tema, e rAtri patnI sAthe rahyo. te vakhate jayazrI RtusnAtA hovAthI ene garbha rahyo. evAmAM ekadA. kRtapuye ene pUchyuM ke- tArI pAse kaMI dravya che ke nahIM? kAraNake mAre dezAMtara javuM che ane tyAM jaI vyavasAya karavo che. huM A vAta eTalA mATe pUchuM chuM ke je prakArano pavana vAya te prakAranuM AcchAdana karavAnuM kahyuM che. vaLI bIjuM e ke, ahIM rahI mArAthI juja vyApAra thaI zakaze. nahIM. mATe videza jaI ajJAtAvasthAmAM yathArUci karIza. jayazrIe to patinA pUchavAthI "mArI pAse mArA sarva AbharaNo ane vezyAe mokalAvela so suvarNa mahora che." ema spaSTa kahyuM. Ama kRtapuNya javAnuM mana karato hato te vakhate eka sArtha vasaMtapura bhaNI javAno hato. kahyuM che bhAgyazALIne manavAMchita pUrNa karanArI sAmagrI AgaLa AvIne khaDI ja thaI gaI hoya che. pachI prazasta divase sArthe. prayANa karIne jyAM vAsa karyo te ja deza prati kRtapuNya cAlI nIkaLyo. e vakhate potAnA svAmInAthane bhUmipara zayana karavuM na paDe eTalA mATe jayazrIe eka moTo suMdara paryaka lAvIne enI pAse mUkyo. khare ja sarve. avasthAmAM eno vinayaguNa avarNanIya hato. pachI jyAM saMghe jaIne vAsa karyo hato enI najadIkamAM koI devakuLa haze tyAM patnIe jaIne pati mATe e paryaka DhALI taiyAra karI Apyo; te jANe bhaviSyamAM AvI maLanArI lakSmIne mATe ja taiyAra karI mUkyo hoya nahIM ! pachI "mArA. pati rAtre emAM poDhaze e prabhAtamAM huM AvIne ghera laI jaIza." ema kahIne e ghare gaI, paNa citta to ahIM ja mUkIne gaI. kRtapuNya to. Avo suMdara paryaka maLyo eTale taddana zAMtithI gADha nidrAmAM paDyo. paNa sAdhana-sAmagrI uttama prakAranAM maLyAM hoya, pachI sAdhya paNa evuM ja thAya emAM Azcarya zuM? have Aja nagarImAM koI eka zreSThinI rahetI hatI. jema 164 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudranAM jaLanuM mApa nathI ema enI lakSmInuM mApa nahotuM enI pAse anargala dravya hatuM ene saMtatimAM ekano eka putra hato. svasaMpattio vipulapaNe hoya che paNa kone ? e putrano eNe, cAra dizAonI cAra atyuttara jaMgama saMpadA hoya nahIM evI cAra uttama kuLavAna kanyAo sAthe vivAha karyo hato. AvuM aDhaLaka dhana chatAM paNa e zreSThIputrA ekadA samudra kheDIne pravAse gayo. paNa emAM doSa to e tiraskArapAtrA janaviDAmbanI tRSNAno ja. e zreSThIputra puSkaLa dravya upArjana karIne ghara bhaNI pAcho Avato hato evAmAM AkAzamAM bhAkhaMDa pakSInuM IMDu phUTI jAya ema, samudramAM enuM vahANa bhAMgyuM ane prAyaH sarva pravAsIo mahAsAgaramAM DubI gayA; mahA AraMbhanA kAryo karavAmAM Asakta evA prANI nArakIne viSe Dube che tema. paraMtu ghaMTImAMthI ekadA dhAnyano kaNa vakhate Akho bahAra nIkaLI jAya che ema eka karmakara e jaLasAgaramAMthI jIvato bahAra nIkaLyo. eNe sarva vRttAMta zreSThinIne ekAMtamAM nivedana karyo kAraNake e kAMI mAMgaLikarUpa vArtA nahotI ke prakAzamAM-sau sAMbhaLatAM kahe ! paraMtu e karmakara satyavAta prakAzita na kare eTalA mATe zreSThInIe ene eka so suvarNa mahora ApI, cupa rahevA samajAvI vidAya karyo. kahyuM che ke sAdhanAzakti koInA bApanI nathI. pachI duHkhe baLI rahelI e zreSThinI vicAravA lAgI-putra to gayo; paNa A lakSmI ye rAjA hastagata karaze to mAre "dAjhayA para DAma' paDyA jevuM thaze. mATe e kulaTAnI peThe anyatra na jaI rahe evo koI upAya. zodhuM. huM ! samajAyuM ! A mArI cAre putravadhuo mAre vazya che; eka senApatine hasti-azva-ratha-pAyadaLa ema cAre senAMga vaza hoya ema. mATe saMtatine arthe koI puruSane laI AvuM. pUrve yojanagaMdhA paNa vyAsaRSine kyAM nahotI laI AvI" ? Ama vicArI eja rAtrie pUjAne bahAne 1. vyAsa vanamAM tapazcaryA karatA hatA tyAMthI ene enI mAtA yojanagaMdhA urphe satyavatI, potAnA eka bIjA sadgata putranI vidhavAonI kukSie saMtati utpanna karAvavA mATe, teDI lAvI hatI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 165 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhuone sAthe laI, kRtapuNya rahyo hato eja devakuLe pahoMcI. ane takSaNa paryaka sahita ene upADI potAne ghera ANyo. eka evo paNa divasa hato ke ene vezyA UMghamAM ja ghara bahAra kADhI mUkI AvI hatI, ane eka Avo paNa divasa Avyo ke eja pramANe nidrAmAM ja ene eka gRhapati tarIke gharanI aMdara lAvI mUkyo ! Azcarya che ke, nidrA to samAna ja chatAM, eno vipAka kevo prazasta nIkaLyo-nIvaDyo ! pachI vRddhAe potAnI vadhuone kahyuM "putrIo, tamAro svAmI samudramAM DubI mRtyu pAmyo che. paNa A paNa mAro putra che, e mane ghaNe divase maLI Avyo che. gaI rAtre chelle pahore devatAe mane svapnamAM jaNAvyuM hatuM keAvatI kAle rAtrine viSe devamaMdiramAM AvIne sUto haze ene tAro putra jANaje, ane ene ghera laI Avaje. he putrIo ! e pramANe ja banyuM che; kAraNake devavANI mithyA hoya nahIM. have A tamAro dIyara huM tamane soMpuM chuM--e ja tamAro svAmI." kRtapuNyanA rUpa lAvaNyathI mohita thaIne pelI vadhuoe paNa vRddhA sAsunI vAta mAnya karI; smRtio vedazAstrane mAnya kare che ema kahe che ke loko to anIti karavAmAM tatpara beThA ja che; emAM jo vaLI gurujananI preraNA hoya to to eo emAM savizeSa baLavAna thAya che. kRtapuNya paNa emanI sarvanI preraNAthI, vyaMtarendra potAnI agra mahiSIonI saMgAthe bhogave evA bhogavilAsa, cAre strIo saMgAthe bhogavavA lAgyo. vRddhAnI koI evI yuktine lIdhe, gharanuM AMgaNuM paNa jovA pAmyA vinA, kRtapuchyuM tyAM bAra pahoranI jema bAra varSa lIlAmAbamAM nirgamana karyA. daramyAna cAre strIone susvabhAvavALA ane madhurA ullApa karatA cAracAra pAMca pAMca putro thayA. eTale atyaMta kaThora svabhAvavALI vRddhAne vicAra thayo ke have AvA dravyanuM rakSaNa karanArA ane vaMzane paNa vadhAranArA putro thayA che to A jAranuM nimprayojana poSaNa zA mATe karavuM ? bhAta puSkaLa thaI gayA hoya pachI DAMgarane zA mATe pANI pAyA. 1. pariNAma - phaLa. 166 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavuM ? ema vicArI e mUrkha ziromaNi sAsue vadhuone kahyuM-he putrIo ! A mAro putra nathI, e to koI anya vyakti che. huM ene e vakhate laI AvI hatI e ApaNA dravyanI rakSAne arthe. paraMtu have ApaNuM sarva prayojana siddha thaI gayuM che mATe, vyAdhigrasta UMTane enA yUthamAMthI dUra karavAmAM Ave che ema, ApaNe Ane have dUra karavo joIe. juo ! suMgadha laI rahyA pachI puSpagucchane paNa pheMkI devAmAM Ave che. paNa vRddhAnuM A kahevuM, kRtapuNya para atyaMta rAga dharAvatI vadhuone leza paNa gamyuM nahIM; pittaprakRtivALAne kaDavI vastu bhAvatI nathI ema vaLI enuM vacana amAnya karavA jeTaluM paNa emanAmAM baLa nahotuM. athavA to zruti pratipAdita vacano para vicAraNA karavAnI hoya ja nahIM. vaLI dravya, AjJA ane aizvarya-badhuM taddana ene svAdhIna hatuM, ane e vastuonA baLa para ja samasta lokonuM sAmarthya hoya che. mATe zaMkAzIla citte emaNe vRddha sAsune kahyuM-mAtAjI ! jo tamArI IcchA hoya to e kaMI bhAtuM baMdhAvIe. jenI sAthe eka divasano paNa paricaya hoya evAne paNa bhAtA vinA javA detA nathI, to Ane to kema ja javA devAya ? sAsue samaMti ApI eTale sarve vadhuoe maLI, jANe dAridrarUpI koTane toDI pADavAne mATe goLA taiyAra karyA hoya nahIM ! evA maNigarbhita modaka taiyAra karyA, ane enA DabAmAM bharyA. pachI e rAtrine viSe gADha nidrAmAM sUto hato e vakhate, sarva strIoe, jaLanA taraMgo jema eka pravahaNane, ucake, ema ene paryaMka sahita ucakyo ane pUrvanI ja devakulikAmAM laI jaI mUkyo. vaLI zokAgnithI tapI rahelAM aMgovALI e vadhuoe pramodakArI modakano Dabo hato e ene ozIke mUkyo. te jANe uttama vastuno uttamAMga sAthe suMdara yoga thAya che. ema darzAvatI hoya nahIM ! have daivayoge pelo vasaMtapura gayelo saMgha teja divase pAcho Avyo. kahevata che ke kharalano ne bilvano saMyoga niHsaMdeha koI vAra to thAya che. saMgha AvyAnI vAta sAMbhaLI jayazrIne jANe karNane viSe amRtavRSTi thaI ane potAno bharatAra paNa emAM kSemakuzaLa Avyo haze jANI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 167 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAtamAM ja sAmI gaI. saMgha utaryo hato tyAM AvIne joyuM to pelAja devakuLane viSe patideva haju paryaMkane viSe sUtelA hatA. eTale raviprabhA padmakamaLane kare ema ene jAgrata karyA. jAgrata thayo eTale to cAre dizAmAM daSTi pheravato vicAramAM paDyo ke-A te zuM svapna che ? ke IndrajALa che ? ke mArI matino ja vibhrama che ? athavA kaMI bIjuM che ? patine sukhe suvA mATe pUrve paryaMka mUkI gaI hatI te, te vakhate vaLate divase mArA jovAmAM nahoto Avyo ne Aje ahIM kyAMthI ? -ema jayazrI paNa ciMtAmAM paDI. pachI pramoda sahita modakanA DabA sAthe paryaMka upADI e kRtapuNyane laI ghera gaI, ane ene snAnAdika karAvyuM. athavA to kharuM ja kahyuM che ke caMdramAnI mUrti satata amRtanI ja savanArI che. eTalAmAM, kRtapuNya gharethI dezAvara javA nIkaLyo hato tyAre, jegarbhamAM hato ane atyAre agyAra varSano thayo hato e-putra lekhazALAthI ghera Avyo, ane vAcharaDo jema gAyanI pAse AvIne Ubho rahe ema mAtA pAse AvIne Ubho rahyo; ne 'mane kSudhA lAgI che, mane khAvAnuM Apa' ema kahevA lAgyo. mAtA e paNa tatkSaNa pelAmAMthI eka modaka ene Apyo. kAraNake ApatAM vAra lAge che to bALako vAsaNo bhAMgaphoDa karI mUke che. amRtaphaLa maLyuM jANI e laIne ghara bahAra jaI bhAMgyo to emAMthI maNi nIkaLyuM. e ekadama gopavI daI pachI modaka khAvA beTho; kemake eka uMdarane paNa parigrahasaMjJA hoya che. maNino prabhAva na jANanArA e bALake pachI koI kaMdoInI dukAne jaI ene e maNi ApyuM; kAraNake bALaka te bALaka ja. pachI e maNinA eNe vaDAM lIdhAM; kAraNake vipronI jema bALakone vaDAM ja game che. e kaMdoIe paNa e maNi potAnI pAse pANInI kuMDI paDI hatI emAM nAkhyuM, kAraNake emanI evI rIta hoya che ke je kaMI lAbhanI cIja Ave e emAM nAkhavI. pANImAM maNi paDyuM evuM ja pANI be bhAgamAM vaheMcAI gayuM; ekatra rahelA be bhAIonuM dravya vaheMcAI jAya che ema. kaMdoI to tatkSaNa e jaLakAMta maNi che ema samajI gayo; ane amAvAsyA jema caMdramAne gopavI rAkhe abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 168 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e pote e maNi gopavI dIdhuM. have ahIM pUrve koI homahavana Adi kriyAkAMDamAM pravINa dvija hato eNe ekadA moTo yajJa AraMbhyo hato. e yajJanI rakSAne arthe. eNe koI dAsa rAkhyo hato. kemake uttama, madhyama ane hIna, sau ekatra thAya che tyAre ja kAryasAdhanA thAya che. e dAse brAhmaNane kahyuM hatuM ke jo tuM mane zeSa ApavAnI kabulAta Apa to huM ahIM rahuM. nahIM to nahIM rahuM. dvije e vAta mAnya karavAthI dAsa khuzI thaIne tyAM rahyo hato. kemake mAgyuM hoya e maLe to mANasa gulAma thaIne rahe che. ene maLato. e zeSa yajJabhAga prAsuka ane eSaNIya hovAthI e sarvadA bhaktisaMhitA susAdhuone vahorAvato. athavA to kharuM ja kahyuM che ke laghukarmI jIva AmA vijaya-uccapadavI prApta kare che. paragRhe dAsatva karanAro A pramANe munine kevI rIte dAna deto haze evI zaMkA karavA jevuM nathI. kAraNake koI koImAM svAbhAvika ja dAnane viSe avarNanIya zraddhALutA hoya che. jo ke koI evA manuSyo paNa hoya che ke apAra saMpatti hovA chatAM paNa dAjhI-baLI geyalI roTalIno TukaDo paNa potAne hAthe yAcakane ApatA. nathI ! A dvijasevake to dAna devAthI devanuM Ayu bAMdhI, anukrame kALadharma pAmI svargane viSe devatva prApta karyuM; athavA to mokSa ApavA jeTalA sAmarthyavALI munibhakti AgaLa ATaluM zI visAtamAM ? tyAM svargamAM eNe cirakALaparyanta devatAnA sukho bhogavyAM; kAraNake pote vAve e pote laNe emAM abhuta zuM ? pachI tyAMthI cyavIne e zreNika rAjAnA putrapaNe utpanna thayo. kAraNake ugrapariNAmI puNya puNyAnubaMdhi hoya che. A rAjakumAra, jenuM nAma "naMdiSeNa' rAkhavAmAM AvyuM hatuM, teNe caMdramaula mahAdevanA putra "kumAra" nI jema satvara sarve kaLAono, tathA niraMtara nizcayukta-ane sanmati tathA vizvAsanA advitIya hetubhUta-evA moTA karmagraMtha ane dravyaguNaparyAya"no abhyAsa karyo. pachI vaizeSika matavALAo 1. acetana-jIvotpattirahita 2. IcchAvAyogya-levAyogya-nirdoSa. 3. kArtikeya. 4. emAM "karma' para vistArayukta vivecana karavAmAM AvyuM che. 5. emAM cha dravyanuM svarUpa samajAveluM che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 169 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema padArthone jAtino yoga karAve che tema rAjAe eno aneka uttama kanyAo sAthe vivAha karyo. eTale, atizaya AnaMdarUpI amRtakuMDane viSe nimagna evo rAjaputra devatAo apsarAonI saMgAthe bhogave evA vividha bhogavilAsa bhogavavA lAgyo. tyAM agAdha nirmaLa jaLathI bharelI, UMcA uchaLatA taraMgovALI gaMgAnAmanI nadI hatI. te, sarasvatInI peThe, haMsavirAjita, kacchapI yukta, sarvatomukha nAnA prakAranA AvartovALI, ane akSaravrajA" hatI; lakSmInI peThe samudragAminI', kamaLAvAsavALI ane gauravayukta hatI. tathA pArvatInI peThe hemAcaLathI utpanna thayelI, mahAdeva-harane prItikara ane bahulA-apatyane AnaMda karAvavAvALI hatI. e nadInA nikaTanA pradezanA alaMkArabhUta ane sallakI-tAla-hiMtAla-pippala Adi vRkSothI samAkula evA vanane viSe anya hastiono madabhaMjaka-eka yUthapati gajarAja kAmAtura hAthaNIonA parivAra sahita vasato hato. e koIvAra bhogAbhilASI mAnavanI jema, potAnI hAthaNIo sAthe gaMgAmAM jaLakrIDA karavA jato-tyAM sau maLIne zUDhomAM pANI bharIbharIne, jANe pIcakArIo UDADatA hoya nahIM ema paraspara chaMTakAva karatA. vaLI koI 1. pRthvI Adi sAta 'padArtho'ne 'jAti' eTale lakSaNono yoga che-lakSaNothI yukta che ema kahe che. 2. gaMgAmAM haMso hoya; sarasvatIne haMsanuM Asana che. 3. kacchapI=kAcabI; vINA. 4. gaMgAmAM jaLanAM Avarto-eTale kuMDALAM; sarasvatInA mukhapara Avarta-manana karI rahI hoya evI chAyA. 5. gaMgA, akSara-nAza na pAme evAM vraja-vADA-vALI; sarasvatI. akSaronuM vraja-vizrAmasthAna. 6. lakSmI samudramAMthI utpanna thaI mATe samudragAminI; gaMgA, samudrane maLanArI, mATe. 7. lakSmIno kamaLane viSe AvAsarahevAnuM sthAna; kamaLono AvAsa gaMgAmAM. 8. pArvatIno pitA hemAcaLa; ane gaMgA hemAcaLamAMthI nIkaLe che. 9. pArvatI mahAdevanI patnI eTale ene prItikara hoya; gaMgA enI jaTAmAM rahelI mATe ene prItikara. 10. gaMgA bahula-dhaNAM apatyone-bALakone AnaMda ApanArI, (snAna karAvIne); pArvatI, bahulA=gAyanA apatya-vRSabha-poThIAne AnaMda karAve. zivanuM vAhana hovAthI. 170 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIvAra dhULeTIne divase loko kare che ema, sUMDhamAM dhULa bharIbharIne paNa ekabIjA para UDADatA; ane koI vakhata khAkharA AdinA vRkSonA patro lAvIne Adarasahita sAmasAmA ApatA; jevI rIte cakravAka pakSIo paraspara mRNAlanA taMtuo Ape che ema. e gajapatine evI prakRti paDI hatI ke paMjAtinuM baccuM avataratuM to jANe enI sAthe vaira bAMdhyuM hoya ema, avataratAM ja enA prANa leto, evA bhayathI ke e raheze to kadAca ene ja hAMkI kADhIne hAthaNIone e bhogavaze. have pelo yajJa karanAra viprano jIva hato te homahavanAdi anucitA kAryone ucita ja evI adhama yoniomAM bhramaNa karato ekadA A ja cUthapatinA cUthane viSe rahetI koI hAthaNInA udaramAM utpanna thayo. e vakhate hAthaNIe vicAryuM ke A dayAhIna pApiSTha hAthIe, sarpa pakSIone mArI nAkhe ema, mArA aneka putrone mArI nAkhyA che. to have A vakhate to harakoI upAya karIne mArA garbhanuM e adhamanA paMjA thakI rakSaNa karI sadAkALa putra mukhadarzanano lhAvo lauM. AvA vicArathI, e hAthaNIe, caraNane viSe prahAra lAgavAthI jANe pote laMgaDI thaI gaI hoya evo kapaTabharyo dekhAva karyo; ane gamanAgamanamAM jANe aDacaNa AvatI hoya ema maMda gatie cAlavA lAgI. athavA to strI jAtine to jANe mAyAnuM zikSaNa ApavAmAM AvyuM hoya nahIM ema lAge che ! e, laMgaDI thavAthI potAnI sAthe - potAnI najare nahIM rahI zakavAthI, mohagrasta cUthapatine, ene koI anya hasti na bhogave e vAtanI pUrI tapAsa rAkhavI paDatI. hAthaNIe paNa ema rAkhyuM ke koIvAra ene eka pahore maLe, koIvAra be pahore maLe, koIvAra vaLI vaLate divase, to koIvAra to be ke traNa divase (ene) jaIne maLe; saMghane viSe rahetI vAsaNo Adi sAmAnanI gADInI jema. ema anukrame ghaNe ghaNe vakhate ene maLavAnuM rAkhyuM ane ema karIne pUrato vizvAsa besADyo. jyAre ene prasavakALa taddana najIka Avyo jaNAyo tyAre, jANe ame vanaspatinI kRpAthI ja jIvita dhAraNa karIe chIe evuM gaurava dekhADavAne mATe ja hoya nahIM ema, mastaka para tRNano pULo laI, potAne ja ghera jatI hoya ema, pote pUrve joyelA, koI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 171 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApasone Azrame gaI. tyAM jaI nirNaya citte eNe tApasIne vaMdana karyuM. kAraNake evA tApaNo sau koIne vizvAsanA sthAnarUpa ja hoya che. svabhAvathI ja karUNALa evA tApasoe paNa, A koI bicArI ApaNI pAse rakSaNArthe. AvelI che ema mAnI, ene kahyuM-vatsa ! koIno paNa bhaya rAkhIza nahIM; ahIM svastha mane rahe. kAraNake sAgarane viSe pesI gayelA evA parvatone zaka-Indra paNa kazuM karI zakato nathI. hAthaNIe paNa pitAne ghera rahetI hoya ema nirbhayapaNe AnaMdamAM rahetA tyAM nirvighnapaNe eka baccAMne janma Apyo. e tanayane pachI tApasone soMpI e pAchI vanamAM gaI; jevI rIte sArA mANasane potAnA uttama ratna soMpI loka dezAntare jAya che ema. vaLI tyAMthI vacce vacce AvIne baccAMne stanapAna paNa karAvI jatI; kemake mAtAne putrasneha samudranI jema hustara che ! AzramamAM paNa munio sallakInA patro, komaLa ghAsa tathA supakavA DAMgara AdithI enuM poSaNa karatA; jevI rIte pakSIo mALAmAM baccAMne niraMtara kaNe kaNe poSe che tema. A pramANe tApasoe lADakoDamAM ucharelo e hastikalabha anukrame vRddhi pAmyo, te jANe emano sAkSAta kALa ja (vRddhi pAmyo) hoya nahIM ! pachI te muni-kumAronI sAthe AnaMdathI krIDA. paNa karavA lAgyo, kemake krIDA, ekasAthe rahetAvasatA hoya emanI che; eka ja jAtinA hoya e ja sAthe krIDA kare evuM kaMI nathI. AzramanA tApasI pote vAvelA vRkSone potAnA priya putro hoya nahIM ema gaNIne niraMtara jaLasiMcana karatA te joIne hastikalabha paNa sarvadA sUMDhamAM jaLa. bharI bharIne e vRkSone siMcato. ema ene niraMtara siMcato joI munioe enuM "secanaka' evuM yathArtha nAma pADyuM. e secanake anukrame tarUNAvasthA prApta karI eTale to e atyaMta madonmatta thayo. athavA to yuvAvasthAmAM mAnavo paNa kyAM matta nathI thatA ? eka vakhata e svecchAe bhamato bhamato gaMgA nadIne tIre pahoMcyo. kemake pAMkha AvyA pachI pakSIo paNa kayAM mALAmAM besI rahe che ? e vakhate eno pitA paNa jANe potAnA apatyonI hatyArUpa pApakarmathI AkarSAI Avyo hoya ema kyAMyathI tyAM AvI caDhyo. te kSaNe kopanA Avezane 172 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaza thaI, pralayakALanA meghanI jema garjanA karato secanaka e-enA pitA-nI sanmukha doDyo. yUthapati gajarAja paNa joke prauDha thayo hato toya sAmuM yuddha karavA utaryo; viSanA vikAra rahita evo paNa uraga-sarpa paga lAgyAthI phaNA mAMDI Ubho thAya che ema. Ama krodhAyamAna thaIne paraspara yuddha karatA baMne jANe sAkSAt pahelA ane bIjA prakAranA mada ja hoya nahIM ema dekhAvA lAgyA ! vaLI emanA daMtUzaLanA saMghaTTathI agninA kaNa utpanna thavA lAgyA te jANe pRthvIkAyanI vargaNAnA paramANuo hoya nahIM ! jyAre eo laDatA laDatA paraspara zUDhone vALI baMdhanamAM letA tyAre to nAgapAza samAna dekhAva thaI raheto ! kRSNa ane zveta varNanA pitAputra uchaLI uchaLIne yuddha karatA tyAre jANe aMjanagiri ane kailAsa parvata yuddha karavA utaryA hoya nahIM ema jaNAtuM ! emAM aMte yuthapati marAyo te jANe potAnA ja apatyono ghAta karavA rUpa mahA pAtakano karanAro hato. eTalA mATe ja hoya nahIM ! pachI to secanaka ja sarva yUthano adhipati thayo ane hAthaNIoe suddhAM potAno prema ene arpaNa karyo. kahevata che ke jagatamAM sau ugatAne ja vAMde che. have durbuddhi secanakane vicAra Avyo ke mArA jevA zizuno, mAtra tApasAzramanA sAmarthyathI ja bacAva thayo che. meM bacI jaIne mArA pitAne je dazAe pahoMcADyA che teja dazAe mArA pAlako paNa mane have pahoMcADaze. mATe Azramano nAsa karI nAkhIne mAruM hita sAduM kAraNake 'pArakuM bhAMgIne paNa potAnuM rakSaNa karavuM.' ema kahyuM che. ema vicArI eNe tatkSaNa jaIne Azramano nAza karI nAkhyo; jevI rIte anaMtAnubaMdhI krodha janmathI mAMDIne karelA dharmano vinAza kare che tema. sarva vRkSAdine mULathI ja evI rIte ukheDI nAkhyA ke vAyue sApha karI mUkelA retInA kaNanI jema AzramanuM nAma nizAna paNa rahyuM nahIM. eTale tApaso to ekadama cAre dizAmAM nAsI gayA. balavAn zatru najadIkamAM Ave tyAre UbhuM paNa 1. ATha prakAranA mada kahyA che temAM pahelo jAtimada, bIjo kuLamada. 2. pitA ane putra-e bemAMthI je kRSNavarNano che ane aMjanagiri sAthe, ane zvetavarNamAne kailAsa sAthe sarakhAvyo che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 173 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koNa rahe ? pachI eo paraspara kahevA lAgyA ke-ApaNe A pApIne ApaNe hAthe kyAMthI ucheryo ? e ApaNane paNa have sukhe rahevA deto nathI ! mATe ene have taskaranI jema pakaDAvI baMdhAvavo joIe. AmAM kahIne, sarve maLIne zreNika rAjA pAse gayA. e narapuMgava narapatinI pAse jaI tApasoe yogya AzIrvAda Apyo. jenI chatrachAyAmAM sukhe rahevAnuM maLatuM hoya ene yogya sanmAna ApyA vinA paNa kema cAle ? AzIrvAda ApIne kahyuM ke-he rAjana ! caMdramAnA kiraNo samAna dhavaLa, AgaLanA bhAgamAM UMco, cAra daMkUzaLavALo, sUkSma ane piMgaLa locanavALo, vIza nahora yukta, bhUmi sudhI pahoMcatI suMdara zuMDhavALo, enAthI thoDA nAnA pUcchavALo, laghu grIvAvALo, UMcA kuMbhasthaLavALo, nIcI nIcI utaratI pIThavALo, pAchaLanA baMne paDakhAM nIcAM ane AgaLanAM baMne paDakhAM UMcA-evAM evAM aneka lakSaNoe lakSita evo eka secanaka nAmano gajarAja amuka vanamAM AvI rahyo che. vizeSa zuM kahevuM ? (mahAsAgaramAMthI) jenA karatAM zreSTha nathI nIkaLyo evo, airAvaNano baMdhu ja jANe hamaNAM samudramAMthI nIkaLyo hoya nahIM ! evo e secanaka che. te Apa mahArAjAne tyAM ja zobhe evo che. airAvata hasti Indra vinA anya kone tyAM zobhe ? zreNika mahArAjAe e sarva sAMbhaLI laIne prasanna thaI tApasone ucita sanmAnapUrvaka visarjana karyA, pachI eNe samasta sAmagrI laI jaI vArInA prayogathI e gajarAjane pakaDIne bAMdhyo (baMdhanamAM nAkhyo); prANAyAma karanArA jema zvAsane bAMdhe che-roke che ema. enA para tIkSNa aMkuza tathA Ara vatI ane moTA moTA mudagaravatI prahAra karyA; kAraNake bhaya vinA zikSA nathI. vaLI page sAMkaLo bAMdhI ene AlAnamAM nAkhavAmAM Avyo kAraNake sau koI potAnI jAta sivAya anya sarvanuM damana karanArA che. e sthitimAM e zUDha, puccha tathA karNadvayane halAvato deve dIdhelI 1. hAthIne vanamAM yuktithI pakaDavA mATe taiyAra kareluM sthaLa. 2. hAthIne bAMdhavAno staMbha-doraDuM-sAMkaLa. 174 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti viSe manana karavA mATe ja hoya nahIM ema roSathI dhagadhaga thato Ubho rahyo. e vakhate AzramanA saMbaMdhamAM have ThIka thayuM mAnI saMtuSTa thatA, hoLInA gheraiyAnI jema kudatA sarve tApaso tyAM AvI ene cotaraphathI upAlaMbha devA lAgyA; kAraNake phakta eka jaina mata sivAya anya koI darzanamAM viveka buddhi nathI. "he madonmatta mAtaMga ! tuM nizcaye mAtaMga ja che. kemake teM tArA para upakAra karanArAo pratye ghaNo apakAra karyo che. he pApiSTha ! ame tAruM janmathI ja putra peThe lAlanapAlana karyuM, ane niraMtara amAre hAthe ja grAsagrAsa ApI, stanapAnanA sukhathI vaMcita evA tanujanI jema tane ucheryo, chatAM teM kRtaghna thaI amArA Azramano kSaNavAramAM nAza karyo ! mATe dhikkAra che tane ! paNa, dUdha pAIne sApa ucheryAnuM anya zuM phaLa hoya ? tArAM karatAM to eka zvAna sahastragaNo sAro, ke je eka roTalIno TukaDo nAkhIe to paNa atyaMta upakAra mAne che. sajjano to raMka jANIne dayA lAgI poSe che, paraMtu evA mahAduSTa pApIo ulaTA poSaNakartAne ApattimAM lAvI mUke che. zaraNArthI jANIne rakSaNa kare che evAno ja, durjano pAchaLathI ghAta kare che. kSudhAtura khaLapuruSo bhalA mANasane chaLavAne mATe pote dharmiSTha hovAno dekhAva kare che eTale e bhalA mANaso emano bhojana vigerethI satkAra kare che; paraMtu pachI jyAre emanA bhojanathI poSAI puSTa bane che tyAre potAne vidvAna mAnI, kRtajJanI peThe emanI ja sAthe vivAda kare che. seMkaDo upakAra karavA chatAM paNa durjano hoya che te saMtoSAtA nathI; jaLane badale dUdha sIMcIe to paNa lImaDo kyAM kaTutA tyaje che ? khaLapuruSane ApaNe yadyapi rahevAne mATe sthAna daIe to eo to ene toDI pADI nAkhe che; ane ema karIne snehane RkSa kare che ! zira para laIne pheravIe to paNa durAcArI te durAcArI ja rahevAnA; dugdhapAna 1. (1) hasti; (2) aspRzya jAtino nIca-TeDa. 2. sneha-tela; prema. akSarakaluSita-malina; cikAza rahita. sneha-tela cikAzavALuM ja hoya ene kSacikAza vagaranuM kahevuM e virodha. zamAvatAM, sneha eTale prema RkSa eTale kaluSitA kare che-ema samajavuM. (virodhAbhAsa alaMkAra). abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 175 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvo toye viSadhara-sarpamAM viSa vinA bIjuM zuM udbhave che ? durjananuM mAtra eka ja auSadha che-te e ke-eno sarpanI peThe dUrathI parityAga karavo. jevI rIte sarpane aTakAvI rAkhIne mukhathI pakaDI levAmAM Ave che tevI rIte pAchaLa lAgelA durjananuM paNa uttamottama auSadha hoya che. amane upasarga karyAnuM ja tane bhAgyayoge A phaLa maLyuM che; munijanane kadarthanA pamADanAranuM sAruM thAye zuM ? tane to yogya hatuM te maLI rahyuM che ane e bahu sAruM thayuM che. ema na thayuM hota to duSTajano nitya nitya AvAM pApakarma karyA ja karata. tuM pakaDAI baMdivAna thayo eTale amArA AzramanuM to vipna TaLyuM; athavA to eka durjana pakaDAtAM zeSajanonuM kuzaLa ja thAya che." A pramANe AkrozanA vacana sAMbhaLavAthI e secanaka hastino, agninI peThe, krodha prajvalita thayo. kemake buddhimAnone paNa krodha caDhe che to pachI ajJAnInI to vAta ja zI ? "prapaMcane viSe pravINa-evA A kaLAbAja munione lIdhe ja, huM mAnI jema, jALamAM sapaDAyo chuM." ema nizcaya thavAthI kopanA Avezane vaza thaIne, e baLavAna hastie kSaNavAramAM, vAyu vRkSane ukheDI nAkhe tema staMbhane mULathI ukheDI nAkhyo. vaLI tApasonA cittane viSe paNa bhaya upajAvIne sAMkaLane paNa eka jIrNa prAya doraDAnI peThe troDI nAMkhI. Ama e chaTo thayo eTale tApaso sarve kAka pakSIonI jema jIva laIne cAre dizAmAM nAsI gayA. hasti-secanaka paNa jANe potAnI mAtAnuM smaraNa thaI AvavAthI ja hoya nahIM, ema vividha vRkSone lIdhe gIca ane aneka jaLAzayothI pUrNa evI aTavImAM peTho. Ama hastagata thayela gajaratnane nAsI gayo jANI, ene punaH pakaDavAne abhayakumAra vagere kuzaLa savAro tathA sAmaMtonA parivAra sahita rAjA zreNika pote uttama azva para ArUDha thaI cAlI nIkaLyo. kemake bhUpatio potAnI eka vAcharaDIne paNa pAchI vALI lAvavAne mATe prayatna kare che. vanane viSe jaI, rAjApramukha azvAroe, zatrunA killAnI jema, e hastine gherI lIdho. pachI ghaDImAM ene phosalAvIne ane ghaDImAM tarjanA karIne kAma levA mAMDyuM; kAraNake kAryamAtra bhakti ane zakti 176 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ubhayathI ja sAdhya thAya che. paraMtu e madonmatta secanaka hastio durbodhya manuSyanI jema kaMI gaNakAryuM nahIM. paNa jyAre eNe naMdiSeNa. kumArane joyo ane enA zabdo sAMbhaLyA tyAre e sAdhunI jema zAMta thaI gayo; kAraNake ene virbhAgajJAnane lIdhe potAno naMdiSeNa sAtheno pUrva bhavano saMbaMdha yAda Avyo. pachI naMdiSeNa paNa tatkSaNa enA doraDAne avalaMbIne eka pachI eka paga mUkI mUkIne bhIMtanI jema enA para caDI gayo. ane gArUDInA maMtrathI sarpa thaMbhAI jAya ema naMdiSeNanA zabdothI, hasti thaMbhAI gayo ane daMkUzaLanA prahAra karato aTakyo. pachI zreNikarAjA vagere parivAra sahita, hasti para ArUDha thayelA naMdiSeNa, jANe Indrano putra jayaMta hoya nahIM evo zobhavA lAgyo. pachI eNe ene enA staMbha sAthe zRMkhalA (sAMkaLa) vatI bAMdhI lIdho te jANe, je koI uzruMkhala" thaI gayo hoya ene huM Ama vaza karI zakuM chuM. ema sUcavato hoya nahIM "jyAre tApasonA upAlaMbha sAMbhaLIne krodhAyamAna thaI secanaka vanane viSe jato rahyo hato tyAre bIjA AcAryoe ene devatAdhiSThita samajIne ene ema kahyuM hatuM ke-vatsa secanaka ! teM koI evuM karma upArjana karyuM che ke tuM zreNikarAjAnuM vAhana thaIza. tArI pAse e baLAtkAre sevA karAvaze. kAraNake karma ja baLavattara che. mATe bApu ! pAcho jA, ane tArI meLe ja tArA sthAne jaI rahe. ema karavAthI ja tAruM sanmAna thaze, kAraNake anukuLa vartana karanArAnuM koNa priya nathI karatuM ?" AvAM e AcAryonA kathana sAMbhaLIne ja jANe potAne vizvAsa utpanna thayo hoya eTale ja e hastie e pramANe vartana karyuM hoya nahIM ! kemake devavacanamAM vizvAsa na hoya to pachI bIjA konAmAM vizvAsa hoya ? hastipAlake paNa pachI jaIne zreNika rAjAne khabara ApyA ke he 1. mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa e pAMca prakAramAMno trIjo prakAra "avadhijJAna' che. mithyAtvI jIvane A trIjA prakAranuM jJAna thAya te "vibhaMga' jJAna, (arthAt vaparyAsavALuM-kaMIka truTivALuM avadhijJAna) 2. zrRMkhalA-baMdhanamAMthI chUTI gayelo; svecchAcArI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 177 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmin ! jene arthe tame vanane viSe AvyA hatA te gajarAja pote potAnI meLe AvIne staMbhabaMdhanane AzrayIne rahyo che; jANe ApamahArAjAnA puNyathI AkarSAIne ja hoya nahIM ema. e sAMbhaLIne rAjA paNa AnaMdamagna thaI "nizcaye A hasti ziromaNi devatAdhiSThita che; anyathA e pazu jAti potAnI meLe kyAMthI Ave ?" ema vicAra karato nagaramadhye Avyo, ane uttama divasa joIne eno paTTAbhiSeka karyo. athavA to pazuomAM paNa koI koI evA hoya che ke jemanAM bhAgyanI sImA ja nathI ! A pramANe ene paTTahasti sthApyo eTale to ene Adara sahita goLamizrita godhama ane zeraDI Adi vastuonuM bhojana maLavA mAMDyuM; ane lavaNa tathA jaLathI enI AratI utaravA lAgI. paraMtu bAhya ane atyaMtara e baMne sukha to, vidhi pUrepUro anukULa hoya ene ja hoya che. vAta ema banI ke ekadA e jaLapAna-ane snAna-nimitte nadI para gayo hato te nadImAM peTho ke tatkSaNa eka taMtuke ene grAhamAM lIdho. A taMtuka eka copaguM prANI che. enuM mukha enA zarIramAM gUDha hoya che, enuM kada e vrajanA jevaDuM hoya che, ane enI pITha thI paNa bhedI zakAya nahIM evI hoya che. ene jyAre koI prANIne grAhamAM levuM hoya tyAre eno pratyeka caraNa eka varata jeTalo lAMbo ane aMguThA pramANa sthaLa taMtu jevo thaI jAya che; ane enI kAyA eka mahAna prAsAdanI bhIMtasamI jADI ane moTI thaI jAya che. pachI cAre caraNane jamInamAM daDhapaNe sthApIne jora karI taMtuone prasArI, jaLamAM rahelA prANIne cotarapha vIMTaLAI vaLe che. A "taMtuka' prANInA lakSaNa viSenI hakIkta sAkSAt najare jonAra pAsethI ame sAMbhaLelI te pramANe ahIM kahI che." 1. kuvAmAMthI jaLa sIMcavA mATenuM cAmaDAnuM doraDuM. 178 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinI sthiti joI sevakoe jaI rAjAne sarva svarUpa nivedana karyuM. rAjAe paNa abhayanI sAmuM joyuM. eTale buddhisAgara putre kahyuM- he tAta ! jANe ciMtAratna ja hoya nahIM evuM jalakAMta maNi Ave che e jo kyAMkathI hamaNA maLI zake to A paTTahati chuTI zake, anyathA nahIM chUTe. kAraNake emAM koI prakAranuM paurUSa sAmAA kAma kare evuM nathI. ApaNA koSAgAramAM ratno puSkaLa che paraMtu emAM jaLakAnta maNi nathI; tethI pustakamAM rahelI vidyAnI jema e nirUpayogI che. AvuM abhayakumAranuM kahevuM sAMbhaLI rAjAe vicAra karyo ke "secanaka jevA utkRSTa ananya hatiraratnane arthe kanyArUpI dravya ApIne paNa, game tyAMthI jaLakAMta maNi meLavavo joIe." eTale eNe nagarane viSe paTaha vajaDAvI udghoSaNA karAvI ke je koI prajAjana jaLakAMta maNi lAvIne secanaka hastine taMtukanA grAhamAMthI choDAvaze ene rAjA potAnI putrI ane uparAMta ekaso gAma bakSisa Apaze. A udghoSaNA pelA kaMdoIe sAMbhaLI. eTale eNe vicAryuM kerAjAno jamAI thavAne A mAre mATe bahu sAro prasaMge upasthita thayo che. e saMbaMdha thavA uparAMta vaLI so gAma paNa maLaze eTale mAruM jIvitA paryantanuM dAridraya TaLaze. ema vicArI turata ja maNi laI nadI para gayo, ane hasti rahyo hato tyAM e maNi pheMkyo eTale ghaMTImAM daLatA anAjanA kaNanI jema jaLanA be bhAga paDI gayA. jaLane sthAne sthaLa thayuM joI taMtuka paNa takSaNa hastine choDI daI jaLane viSe jatuM rahyuM. kahyuM kesasalAnuM baLa keTaluMka ? A vRttAMta rAjAne jaNAvavAmAM Avyo tyAre rAjAe hastine choDAvanAranuM nAma ThAma pUchatAM eno choDAvanAra eka kaMdoI che ema ene mAlama paDyuM eTale ene puNya ane pApanI jema eka rIte Azcarya ane eka rIte du:kha thayuM. vaLI "kaMdoI jevAnI pAse AvuM utkRSTa rana kyAMthI ?" evA potAnA ja praznanuM eNe svayameva samAdhAna karyuM-evI rIte ke- "emAM zuM ? zAstrane viSe kahyuM che ke 1. koSAgAra = khajAno. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 179 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvAnanI dADhamAM paNa maNi hoya !" paNa tyAre zuM evA kaMdoIne putrI ApavI ? lakSamUlyano maNi zuM kAkane kaMThe bAMdhavo ? pratijJA pALavAne putrI ene ApIza to meM A janma gumAvyA jevuM thaze; ane nahIM ApuM to, mRSAvAdInI peThe mArI pratijJAnI hAnI thaze. mAre have karavuM zuM? "hA" kahetAM hoTha jAya che ! ane "nA" kahetA nAka kapAya che ! vyAdhigrasta mANasanI jema pahelAM meM sarva vAtanI hA kahI che; paNa eno nirvAha karavo have duSkara lAge che. rAjagRha nagarIno svAmI ane abhayakumAra jevA putrano pitA zreNika bhUpati Ama vicArasAgaramAM jholAM khAto hato. evAmAM eka ghaTanA banI te ekAgramane sAMbhaLo - putrane eka modaka ApyA pachI pAchaLa bhojanaveLAe kRtapuNyanI strI zrImatI jayazrIe pote paNa eka modaka laIne bhAMgyo to emAM enA zIla jevuM nirmaLa ratna enI daSTie paDyuM, ethI ene atyaMta Azcarya utpanna thavAthI eNe bIjA modako paNa bhAMgyA to e sarvamAMthI, nALIeramAMthI goTA nIkaLe ema, takSaNa, enA dAridrayane dUra karanAra sAkSAt kaMda hoya nahIM evAM, ratno nIkaLyAM. eTale eNe kRtapuNyane pUchyuM-svAmInAtha ! "kaMthAnI jema, A modakomAM tame zuM coralokanA bhayane lIdhe A ratno saMtADyA che ? vaLI tamane meM mArAM AbhUSaNo ane ekasosuvarNa mahora ApI hatI te paNa zuM tame vAparI nathI ? sAgara javI gaMbhIratA dAkhavIne patideve paNa uttara Apyo ke he priyA ! mArgane viSe taskarono svAbhAvika rIte bhaya hoya-ene lIdhe meM A ratno gopavyAM hatAM. vaLI he suzilA ! anya prakAre dravyopArjana thatuM hoya to AbhUSaNonI bhAMgatoDa karavAnI AvazyakatA zI ? bIjAM punaH karAvavAM paData te karatAM Aja bhAMgyA toDyA vinA rAkhyAM sArAM; kAraNake sonI pAse ghATa ghaDAvavA jatAM e paheluM potAnuM kare che ! 1. yogIo pahere che evuM godaDI jevuM vastra. pUrve loko potAnI ratna jevI amUlya vastuo dezAvarathI AvI kaMthAmAM gopavIne lAvatA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 180 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAtacIta daramyAna patnIe kahyuM- eka modaka meM ApaNA putrane Apyo che. to huM dhAruM chuM ke emAMthI paNa ratna nIkaLyuM hovuM joIe. e sAMbhaLI kRtapuNye kahyuM.- ni:saMzaya emAM paNa haze ja mATe zIghra ene bolAvIne pUcha. tatkSaNa putrane bolAvI khAvAnuM ApavAnI lAlaca dekhADI eTale eNe sarva svarUpa yathAsthita kahyuM ane pitAne laI jaI kaMdoIne batAvyo. kRtapuNye ene kahyuM-teM mArA putranI pAsethI je maNi lIdho che te pAcho Apa. mArA putre tArI pAsethI je khAdyapadArtha lIdhA hoya enuM yogya mUlya le, ne maNi ApI de. kahyuM che ke vaNika janane koI vastunuM vizeSa mUlya ApavuM gamatuM nathI. paraMtu kaMdoIe kahyuM zeTha ! tame A kAMI vyAjabI bolatA nathI. tamArA putre AvIne mane e ratna ApyuM che-ne meM ene enAM khAdya padArtha ApyA che. meM kaMI amastu lIdhuM nathI. tame pote paNa dravya ApIne vizeSa kiMmatI kariyANAM nathI letA ? mATe mArA maherabAna ! jAo, huM e maNi pAcho nathI Apato. paNa kRtapuNya kahehuM to laI ne ja javAno. Ama vivAda karatAM baMne rAjadarabAramAM gayAjANe e (rAjadarabAra) vinA badhuM viccheda javAnuM ja hoya nahIM zuM ! kacerImAM jaI baMnee potapotAnA vivAdanuM kAraNa kahI batAvyuM-te jANe rAjAnI ciMtArUpI zAkinIne hAMkI kADhavAno maMtra ja batAvyo hoya nahIM ! eTale rAjAe kahyuM-are kaMdoI ! teM A bALakane je ApyuM hoya enuM mUlya le, ne zeThane maNi ApI de. athavA to satya vAta che ke sarva koI mhoM joIne tilaka kare che. sarva svarUpa samajIne rAjAe paNa vicAryuM ke-ThIka ja thayuM ke maNino svAmI A zreSThI nIkaLyo. amRtano AdhAra caMdramA vinA anya hoya paNa koNa ? putrIne pALI poSI moTI karIne Aje huM jANe bhAgyayoge upAdhithI mukta thayo chuM kemake kaMdoI jatAM ene kRtapuNya jevo suMdara vara maLI gayo ! athavA to A viSayamAM nizcaye putrInAM ja bhAgya jAgatAM samajavAM; kemake sau koIne potapotAnAM bhAgya hoya che. Ama vicArIne rAjAe zubha divase harSa sahita kRtapuNyane potAnI manoramA nAmanI putrI paraNAvI ane sAthe so gAmano garAsa Apyo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 181 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe kRtapuNyano pUrNa bhAgyodaya thayo ane lakSmI prApta thaI-e vAta pelI devadattA gaNikAne kAne pahoMcI. eTale e mAyA prapaMcanI putaLIe kuTila ane zyAmavarNA-evA potAnA kezanI veNI bAMdhI lIdhI; tAmbala bhakSaNa karyA karavAnI Tevane lIdhe abhuta rakta thaI gayelA dAMtane ghasAvI sApha karAvyA; pote jANe pavitratA ane pativratapaNAnI sAkSAta mUrti hoya nahIM ema, hAthamAMthI kaMkaNa, ane kaMThamAMthI kaMThI Adi AbhUSaNo utArI nAkhyA, ane ene sthAne sUtranA dorA bAMdhyAte jANe "huM tuccha chuM eTale AvA tuccha sUtrane ja lAyaka chuM." ema batAvavAne hoya nahIM ? vaLI eNe vastro suddhAM badalIne zvetavastro dhAraNa karyA, te jANe-dravyanA ApanAra pratye paNa virAgabhAva dhAraNA karanArI-mArA jevI-ne AvAM virAgI vastro ja zobhe ema kahevarAvavAne mATe ja hoya nahIM! Ama saMpUrNa prapaMca racIne, nAnA prakAranI vacanacAturIne viSe pravINa evI potAnI eka dAsIne eNe kRtapuNyanI pAse mokalI. eNe enI pAse jaIne, varSomAM UgI nIkaLatAM tRNanI jevAM pArAvAra AMsu sAratAM sAratAM kapaTamaya vacano kahevA mAMDyA he zreSThi ! je divase kalpavRkSanA sahodara jevA-tamane, buddhibhraSTa vRddhAe gharabahAra kADhI mUkyA te divasathI tamArI prANapriyA devadattA snAna-tAMbUla-puSpAdi sarva bhoga tyajIne beThI che; zarIra paranA AbhUSaNo paNa, durbhAgyanA pAtro hoya nahIM ema, eNe utArI nAkhI dUra pheMkI dIdhA che; ane tyArathI ja, potAnI vRddha mAtAne kaMI paNa kahevAne ke anya kaMI paNa karavAne azakta hoIne, roSane lIdhe, veNI bAMdhI lIdhI. che ! vaLI tamArA viyoganA duHkhane lIdhe anna jaLa paNa letI nathI, ane durAgrahI bALakanI jema rUdana karyA kare che. vRddhAe ghaNuM kahyuM bhApAna vinA nirAdhAra zarIra Takaze nahIM, mATe bhojana kara. paraMtu tamArI priyA to kahe ke jema eka yogI sUryanA darzana karyA pachI ja anna le che tema huM paNa mArA prANAdhAra kRtapuNyanA darzana karIza tyAre 1. rAga-prema-no abhAva. 2 rAga-raMga-vagaranA=zveta. 182 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja mukhane viSe annano kaNa mUkIza; te vinA nahIM. putrIno Avo Akaro haTha joI vRddhA to viSAda pAmI ane te ja vakhate dAsIone tamArI zodhamAM mokalAvI. paNa bahu bahu zodha karyA chatAM tamAro kyAMya patto maLyo nahIM. ratna gumAvI beThA hoIe e paNa kyAM emane ema hastagata thAya che ? zodhavA gayelI dAsIoe AvI sarva vRttAMta kahyo chatAM eNe bhojanano svIkAra na ja karyo. ema thavAthI ame sarva paricArikAo paNa bahu nirAza thaI. evAmAM daivayoge koI nimittajJa AvI caDhyo eNe potAnI taraphathI kaMIka zIkhAmaNa devadattAne ApavAnI vAta karI. paNa e vakhate devadattA. pote kevA du:khamAM hatI enI e bicArAne zI khabara ? devadattAe to ene kahyuM ke-he bhadra ! A janmamAM to A kAyA kevaLa kRtapuNyane arthe che; e nara nahIM maLe to pachI vaizvAnara to che ja. e sAMbhaLI nimittaze kahyuM- he bhadre ! tuM jenuM, eka uttama maMtranI jema, dhyAna karI rahI che e kRtapuNya koI sthaLe kSemakuzaLa che. nimittajJanAM A zabdo sAMbhaLyA pachI to tamArI saMgAthe bhogavelAM sukhonuM smaraNa thaI AvavAthI, eNe varNavyuM na jAya evuM rUdana karyuM; kAraNake eno, tamAre mATe koI lokottara prema che. pachI vRddhAe paNa jyAre jANyuM ke nimittajJa sarva jANe che tyAre ene pUchyuM ke-bhAI ! A mArI putrIno kRtapuNya sAthe kyAre meLApa thaze ? tamAruM jyotiSa joIne kaho. eTale e nimittaNe lagnasAmarthya ane nADIsaMcAra Adi jANI laIne, sAMbhaLavA mATe sAvadhAna-ekacitta thaI rahelA parivArane saMbhaLAvyuM ke-tamArI devadattAne enA priya kRtapuNya sAthe nizcaye AjathI bAra varSe meLApa thaze. jo na thAya to A pustaka huM mUkI dauM. e sAMbhaLIne, he zreSThi ! devadattAne kaMIka AzvAsana maLyuM. paNa enI vRddhA mAtAne to eNe kahyuM-A nimittaze bahu suMdara uttara Apyo che ! kAraNake eTalA varSanI kone khabara che ? eTalA vakhata sudhI koNa vidyamAna haze ane koNa nahIM hoya ? eTale vRddhAe 1. agni. matalaba ke kRtapuNya nahIM maLe to mAre agninuM zaraNa che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 183 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM- he putrI ! mAruM kahyuM mAna, ane annajaLano svIkAra kara. tuM jIvaMta hoIza to tAro priyajana ni:saMzaya tane maLaze ja. kAraNake jIvatA jAgatAnuM kalyANa ja thAya che. te pachI devadattAe paNa kahyuM-he jananI ! jo have pachI tuM mArI pAse anya puruSanuM nAma paNa nA levAnA zapatha le to huM bhojana lauM; anyathA nathI levAnI. eTale vRddhA bolI-he putrI ! tuM AvuM kema kahe che ? meM pApiSThAe tArA svajanane kADhI mUkyo to eNe paNa zuM bAkI rAkhyuM che ? tArI AvI kaSTamaya dazA thaI te ene ja lIdhe ke nahIM ? corI karIne alpa dravya ApyuM hoya to ye rAMkanA gharamAM rahetuM nathI." enA jevuM tAre thayuM che. paNa have to mane potAne ye pazcAtApa thAya che; mATe tArI pAse anya puruSa viSe vAta ja nahIM karuM. A pramANe vRddhAe jyAre pratijJA karI tyAre, he zreSThi ! tamArI saMgamotsuka devadattAe, kAyAne AdhAramAtra maLe e hetuthI ja, bhojanA levuM zarU karyuM. pachI yoginI jema parama pada-eTale mokSanuM dhyAna dhare temAM tamArA pada eTale caraNanuM dhyAna dharatAM devadattAe mahAkaSTa bAra varSa vyatIta karyA. paNa e arasAmAM kyAMye tamArI vAta suddhAM enA sAMbhaLavAmAM AvI nahIM. eTale eNe vicAryuM ke-kAM to naimittikanuM vAkya asatya, athavA to mArAM bhAgya je koI evAM maMda ! Ama ciMtavana karatI hatI tyAM to, he zreSThi ! Aje tamAruM sudhAtulya vRttAMta ene zravaNa gocara, thayuM. tamArA kuzaLa samAcAra jANyA tyAre ja enA jIvanamAM jIva Avyo che, ane A traNe jagata vastIvALAM che enuM ene Aje ja bhAna thayuM che ane tethI, he bhAgyazALI ! tamArI prANapriyA devadattAe mane tamArI pAse mokalI che. tamArA viyogAgnithI saMtapta evI mArI svAminIne potAnuM sukha duHkha nivedana karavAnuM tamArA vinA anya koI sthAna nathI. mATe he karUNAsAgara ! kRpA karIne AvIne ene darzana dho, ane emAM karIne enA prANa bacAvo. devadattA gaNikAe mokalelI dAsInuM upara pramANenuM caturAIbharyuM laMbANa bhASaNa sAMbhaLIne kRtapuNya to AzcaryamAM lIna thaI gayo. e 184 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNikAe eno bahiSkAra karIne je du:kha dIdhuM hatuM te na saMbhAratAM eNe mRdutAbharI vANIthI uttara Apyo; -he dAsI ! tamone sarvane oLakhyAM ! tamAruM AcaraNa jANyuM ! tamAro vaibhava ghaNo joyo ! ane tamAruM miSTAnna paNa ghaNuM jamyo ! he bhadre ! potAnuM bhaluM IcchanArA vidvAna puruSoe, viSavRkSanI chAyAnI jema, tamArI chAyAno paNa vizvAsa karavo yogya nathI. eka vRkSane jema pAdathI zIrSa paryanta ghaTa bharI bharIne jaLathI siMcana karavAmAM Ave che tema tame paNa mane udarapUrNa bhojana karAvatA hatA e vAtanuM zuM mane smaraNa nathI ? "ugrabhogavALI, vakragativALI, adhamottama vilAsavaDe puSakonuM bhakSaNa karanArI, sadAcaraNahIna ane zarIramAM ja mRdutAvALI-evI dvijiha sarpiNI samAna vezyAno koNa vizvAsa kare ? dAsIe sAMbhaLIne kahyuM- he bhAgyavAna ! tame satya kaho cho. prAye gaNikAo AvI ja hoya che. paraMtu mArI svAminI devadattA evI nathI. kAraNake pAMce AMgaLIo kAMI sarakhI nathI. e sAMbhaLI kRtapuye paNa enI sAtheno pUrvano prema saMbhArI "bhale eka khuNe paDI khAdhA kare" ema IcchI dAsIne kahyuM-jo tArI svAminIne kharekhara mArI sAthe prayojana hoya to anya sarva vicAraNA paDatI mUkIne sarala pagale, pote ja hAlI cAlIne mAre tyAM Ave kAraNake nadI ja samudrane maLavA jAya che, samudra kaMI nadIne maLavA jato nathI. ceTIne kRtapuNyanuM kathana yogya lAgyuM eTale eNe kahyuM tyAre tame mArI svAminIne eka judo vizALa AvAsa Apo ke jethI e potAnA parivAra sahita tyAM AvIne rahe. dAsInI A mAgaNI yogya lAgavAthI kRtapuNya paNa potAnA maMdiranI nikaTamAM ene tatkSaNa eka gRha apAvyuM. kAraNake enA jevA sahastra gAmanA adhipatine have kaMI nyUnatA nahotI. pachI gaNikA paNa potAnA parivAra sahita tyAM rahevA AvI; karma baMdhAtA jAya che tema tema enI sajAti prakRti enI sAthe maLI jAya che ema. 1. bhayaMkara phaNA; atizaya bhogavilAsa. 2. vAMkIcUMkI cAlavALI; mAyA kapaTavALI. 3. puruSa jAtinA mUSaka (uMdara); puruSarUpI mUSaka. 4. sarpane be jIvhA hoya che mATe dvijIvhA; vezyA arasaparasa viruddha vacana bole che mATe dvijIvhA. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 185 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have potAnI mULa pariNIta patnI jayazrI, bIjI rAjaputrI manoramA ane trIjI devadattA gaNikA-e traNe strIonI saMgAthe raheto kRtapuNya, jANe tribhuvananI sAkSAt traNa lakSmI saMgAthe vasato hoya nahIM ema zobhavA lAgyo. anukrame ekadA ene vicAra thayo ke-jayazrI mArI pahelI strI che; samasta guNayukta che; mArA mAtapitAe soMpelI che; ane vaLI putravatI che; mATe ene kuTuMbanI svAminIne pade sthApavI. kAraNake guNane ucita satkAra karavo kahyo che. bIjI zreNika rAjAnI putrI manoramA sauMdaryazALI-rUpavatI che, enAthI mArI khyAti che; mATe enuM paNa vizeSa mAna rAkhavuM. trIjI devadattA jo ke akulIna che to paNa kAmavilAsamAM pravINa hoI. zarIrasaMbaMdhI sukha pUrAM pADe che; mATe eno paNa mAre satkAra karavo joIe; azucinA sthAnamAM utpanna thayelI ketakIne paNa mastaka para dhAraNa karavAmAM Ave che ema. A traNa uparAMta pelI cAra zreSThinInI putravadhuo paNa nizcaye mAre viSe anurakta ane bhaktimatI che; anyathA evAM uttama ratno modakane viSe nAkhata nahIM. mATe rUpamAM surAMganAone paNa pANI bharAve evI e cArene hastagata karuM. emane hastagata karavAthI, emanI lakSmI paNa sAthe vahI Avaze; kAraNake rAjA pRthvI vaza kare che tyAre samasta koSa-dravyabhaMDAra paNa enI sAthe ja Ave che. paNa tyAre mArAthI ja utpanna thayela pelA kuLadhvaja putro che emane vRthA zA mATe choDI devA ? kemake putrasaMpatti durlabha che. patnIo ghera Avaze emanI saMgAthe sAthe lAgelA eo paNa Avaze ja. vRkSanI latAo lAvIe to emanI uparanA phaLa paNa sAthe ja Ave che ne ? Ama pote bhogavIne saMtati suddhAM utpanna karela evI e cAre zreSThinInI vadhuone hastagata karavAno vicAra karato kRtapuNya e vicArane zIghra amalamAM mukavA mATe jaIne buddhinA bhaMDAraevA abhayakumArane maLyo. maLIne ene sarva svarUpa samajAvI kahyuM ke-e zreSThinInuM ghara huM bahArathI oLakhI zakuM nahIM mATe tame ene meLavI Apo. jema A kRtapuNye potAnA kAryanI siddhino upAya pUchyo ema anekAneka loko jenI pAse niraMtara pUchavA AvyA karatA hatA evA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 186 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayakumAre kRtapuNyanA kAryanI siddhine arthe Dabala dvAravALuM eka devamaMdira karAvyuM-te jANe pelI vRddhA zreSThinIne zodhI kADhavAne kapaTayaMtranI racanA karAvI hoya nahIM ? vaLI emAM eNe sAkSAt kRtapuNya sadaza lepyamayI pratimA karAvIne sthApanA karI. pachI samasta nagaramAM AkarSaNamaMtranI jevI udghoSaNA karAvI ke-he loko ! strI ke puruSa, bALaka ke bALikA, kumAra ke kumArikA, tarUNa ke vRddha-sarvee devamaMdiramAM vijJahAriNI yakSapratimAnuM pUjana-vaMdana karavA avazya AvavuM. nimittajJanuM kahevuM ema che ke-nahIM AvI jAo to sAta divasamAM kaMI bhayaMkara vipna upasthita thaze. e sAMbhaLI Aphata AvI paDavAnA bhayane lIdhe prajAjano tyAM AvavA lAgyA. kahyuM che ke chaLa kAma kare che evuM baLa kAma nathI karatuM. samudramAM bharatI samaye jema jaLanA kallola uchaLe che ema lokono samUhano samUha uchaLI uchaLIne yakSanA darzana pUjana-arthe bharAvA lAgyA. gavAkSamAM rahelA abhaya ane zreSThIputra baMne jANe Atmastha, kevaLajJAna ane kevaLadarzana hoya nahIM ema jatA AvatA sarva lokone jovA lAgyA. loko AvatA gayA ema eka dvAre praveza karI, ApattinA nivAraNArthe yakSanI pratimAnuM pUjana karI, bIje dvAre nIkaLI javA lAgyA; jema zUnya cittavALAnuM eka kAne sAMbhaLeluM bIje kAne thaI nIkaLI jAya che ema. evAmAM pelI vRddhA zreSThinI AvI. enI sAthe enI cAre vadhuo hatI ane e vadhuonI AgaMLIo, pArzvabhAgamAM ane kaTipradeza para bALaka putro hatA. e sarvane kutapuNya IzAro karI abhayakumArane oLakhAvyA. evAmAM to kRtapuNya samAna mUrti hatI te A AvelA saunI daSTie paDI. ene joIne potAnA prANapriya patinuM smaraNa thaI AvavAthI sarve vadhuonA nayanamAMthI azrunI dhArA vachuTI. vaLI putro to "aho ApaNA mahAbhAgya ke Aje ApaNA pitA cirakALe ApaNane maLyA" ema bolatA enI cheka pAse jaI UbhA rahyA. bALaka zizuo hatA e to 1. AtmAmAM rahela. 2. vastumAtrane jANavAnI zakti. 3. vastumAtrane joI zake evI zakti. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 187 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ takSaNa "pitAjI, amane mUkIne ATalA divasa kyAM gayA hatA." ema bolatA bolatA mUrtinI upara caDhavA lAgyA. eke kahyuM-tAtano mArA para bahu prema hato mATe huM emanA aMkane viSe besIza; bIjA dUra raho. tyAM vaLI bIjo kahevA lAgyo-cAla tuM dUra rahe. huM pitAjIne bahu vallabha hato. eo suMdara phaLAdika lAvatA tyAre prathama bhAga mAro pADatA. mATe huM ja ekAkI tAtanA ullaMgamAM besIza. zeSa bALako paNa eja pramANe anusaratuM bolavA lAgyA. kAraNake bALakono evo ja svabhAva che. Ama vivAda karatA, koI e mUrtinA usaMgamAM besI gayA; koI jAnapara, koI caraNa pAse, koI mastaka para, koI khabhA para, koI bhujApara, to koI pIThe, ema manamAM AvyuM tyAM caDhI beThA. paNa emAM kaMI Azcarya jevuM nahotuM; kemake moTA mANasane paNa kavacita AvI bhrAnti thAya che. vaLI te te sthAne rahelA-evA e bALako vAraMvAra, kSaNamAM ahIM to kSaNamAM anyatra ema sthAna badalavA lAgyA; kAraNake vAnaro ane bALako kyAMya paNa sthira thaIne besatA nathI. ATalA badhA putro jenA para beThA che evI e kRtapuNyanI pratimA te vakhate aMbikAnI mUrti karatAM paNa caDhI gaI ! kAraNake aMbikAne, gaNeza ane kArtikeya, e be ja putro che. pachI javAno samaya thayo eTale vRddhA ane enI vadhu bALakone kahevA lAgI-vatso ! cAlo ! vakhata. bahu thaI javA Avyo che. paNa e bALakoe to potAnI aspaSTa bhASAmAM ekasAmaTo uttara Apyo ke, tame jAo, ame to amArA pitAnI pAse ja raheze. AvuM bALakonuM bolavuM sAMbhaLIne pelI strIoe kahyuM-bhAIo ! A tamArA pitA nathI, tamArA pitA to ghera che. A to devanI mUrti che. enA para besAya nahIM. besIe to ApaNane aniSTakartA evI AzAtanA lAge. tame mUrkhAo kaMI samajatA nathItamAruM zuM karavuM ? ghera cAlo, tyAM tamane nAraMgI, keLAM, khajura, akharoTa, drAkSa vagere ApazuM ema kahI lAlacamAM nAkhI, navA kharIdelA gAya Adi 1. (mULaartha) pADavuM-nAza karavo; jJAna, darzana, cAritra-enA lAbhano nAza karavo; e traNathI thato lAbha gumAvI besavo; (gauNaartha) deva-guru vagere prati avinaya karavo te. 188 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANInI jema, emane mahAkaSTa gharabhegA karyA. vRddhA vagere gharabhaNI gayA emanI pAchaLa abhayakumAre potAnA gupta puruSone mokalyA. e sevako jaIne enuM ghara oLakhI AvyAne enI nizAnI ApI. e nizAnIe sALo banevI baMne vRddhAne ghera pahoMcyA-te, vRddhAnA durbhAgya ke vadhuonA sadbhAgya-e bemAMthI kyAMthI AkarSAIne pahoMcyA enI amane kaMI samajaNa paDatI nathI ! potAnA svAminAthane akasmAta AvyA joIne patnIo sarve, jANe amRtano chaMTakAva thayo hoya nahIM ema, AnaMdamAM nimagna thaI kahevA lAgI-aho Ajano dhanya divasa ! ke amArA patideva, ajANye kinAre caDhI gayelA pravahaNanI jema, sahasA amane punaH maLyA ! e vakhate abhayakumAre pelI vRddhAne kahyuM-aho ! kapaTakaLAnI mUrti, dhikkAra che tane ke amArA ja nagaramAM tuM Avo anyAya karI rahI che ! amane ja ThagIne amArI ja sAthe vera kheDavA mAMDyuM ! aputranuM dravyAdi sarva rAjA hastagata karaze evA bhayathI teM A kRtapuNyane ghera laI jaIne varSo paryanta rAkhyo ane saMtAna thayA pachI punaH kADhI mUkyo ! dhikkAra che AvA tArA nirdayapaNAne ! enA AvA ghanasAra jevA sugaMdhI zIlathI tAro eka paNa romarAya bhedANo nahIM to zuM tuM nakkara paththara ja cho ! A tArA pautro, cAre vadhuo ane samasta dravyAdi A kRtapuNyane soMpI de; ane tuM khAlI hAthe bahAra nIkaLa. e ja tArI anItino daMDa, anya rAjAo to AvuM karanArane mukhe ane mastake meza suddhAM copaDAvavAnI zikSA kare che (paNa huM te karato nathI.) aho ! je strI pUrve cAre vadhuone nitya svecchApUrvaka baLAtkAre potAnI AjJA uThAvavAnuM kahetI te Aje abhayakumAranI samakSa eka zabda paNa bolI zakI nahIM ! athavA to vaNika jAtine mATInA kAka jevI kahI che te satya ja che. pachI abhayakumAre vRddhAne yathArUci bhojana ane vastrAdikano kharaca nIkaLI rahe eTaluM dravya apAvyuM; ane vadhuo, enA putro ane 1. kapura. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 189 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasta lakSmI kRtapuNya potAne ghera laI gayo. kharekhara vRddhAne to "kALuM mukha ne kathIranA dAMta" thayA ! ghera jaIne vizeSajJa evA kRtapuNya, guNane viSe potAnA pakSapAtIpaNAne lIdhe, jayazrIne paramaharSa sahita kuTuMbanI svAminIne pade sthApI. eTale zeSa chae strIo niraMtara enI AjJAmAM rahevA lAgI; vinayavatI sAdhvIo mahattarA sAthvInI AjJAmAM rahe ema. sAta sAta strIothI sevAto kRtapuNya paNa, AhAranI saMzuddha eSaNAthI muni zobhe ema zobhavA lAgyo. jayazrInI kukSie utpanna thayela eka putra ane bIjA paNa anya strIonA putrothI parivarelo e, phaLonI luMba ne luMbathI lacI rahelA AmravRkSanI zobhAne dhAraNa karavA lAgyo. anukrame dharma, artha ane kAma-e traNe puruSArtha sAdhatAM, sukhamAM divasa nirgamana karato kRtapuNya parama khyAti pAmyo. evAmAM ekadA tribhuvananA AnaMdarUpI kaMdane meghanI jema poSanArA; aneka vidha duSkarmorUpI aMdhakArano caMdramAnI peThe nAza karanArA; janma, maraNa ane durgatinA duHkharUpa kASTone agninI jema bhasmIbhUta karanArA; nAnA prakAranA ane samasta kalyANarUpI vRkSalatAone meghanI jema navapallava karanArA zrImAna mahAvIra bhagavAna, nAnA moTA grAma, nagara AdithI vyApta evI dharaNI para, bhavya prANIone bodha ApavAnI IcchAne lIdhe, nizadina satata vihAra karatA karatA A ja rAjagRha nagarInA nikaTamAM AvelA prasiddha "guNazaila' caityane viSe AvI samavasaryA. bhagavAna samasta prajAjanone AzcaryamAM lIna karatA evA aSTa prAtihAryothI virAjI rahyA hatA. koTibaMdha devatAo emanA caraNakamaLa sevI rahyA hatA; ane gautamagaNadhara Adi sAdhuono parivAra emanI zuzruSA karI rahyo hato. 1. sneha-prema. 2. (potAnA karatAM) moTI. 3. eSaNA=IcchA, sAta eSaNA kahevAya che; saMsRSTa, asaMsRSTa, uddhata, alpalapita, ugrahita, pragrahita, ane unkitadharmA. 4. zavRkSa, surapuSpavRSTi, divyadhvani, rAmara, mAna, mAmaMDana, dumi ane chatra -e ATha. nitya sevAmAM hAjara-mATe e prabhunA prAtihAryo kahevAya che. 10 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagataprabhu AvavAnA hatA eTale potAne kRtArtha mAnatA vaimAnika ane jyotiSika surAsuro ane vyaMtara devoe parama harSa sahita tyAM samavasaraNanI racanA karI; kAraNake mahaMta puruSonI cAkarI paNa mahAbhAgyano udaya hoya to ja maLe che. navanavIna suvarNakamaLa para caraNanyAsa karatA AvatA prabhue paNa pUrva dizAnA mukha bhaNIthI e samavasaraNane viSe praveza karyo. praveza karIne, tribhuvanasvAmI-evA bhagavAne caityavrumanI pradakSiNA karI. athavA to A mahApuruSe ekendriya evA paNa vRkSanI pradakSiNA karI e enI koI avarNanIya viziSTatA ja samajavI. pradakSiNA daIne pachI bhagavaMta siMhAsana para beThA. ahIM eka vicitratA thaI ke prabhunA besavAthI siMhAsana, prabhunI nIce rahe eTale, adha:kRta thayuM kahevAya, chatAM e traNa bhuvananI upara ja rahyuM ! eTalAmAM to tyAM tallaNa saMsAranuM svarUpa samajanArAnA manamAM (bAra) bhAvanA upasthita thAya ema, bAre parSadA AvIne upasthita thaI (beThI). jyAre prabhu AvIne udyAnamAM samavarsayA te vakhate udyAnapAlake jaIne zreNika bhUpatine vadhAmaNI dIdhI ke-he narAdhipa ! jemanA nAmasmaraNa mAtrathI, supakava vAlukya phaLanI jema Apattio sarve satvara bhAMgIne kaTakA thaI jAya che; koTivedha rasathI ja hoya nahIM ema sarvatra kalyANa kalyANa thaI rahe che; ane tapI gayela loha para paDelA jaLabiMdunI jema 1. "adha:kRta' (heThaLa AvI gayuM, chatAM tribhuvananI "upara"-e virodha zamAvavA "upara"no artha "tribhuvanane viSe zreSTha' evo levo. 2. anitya, azaraNa Adi bAra bhAvanA kahevAya che te; (saMbhAvanA-vicAraNA) 3. dharmazravaNa Adi dhArmika kAryothI ekatra thatuM sabhyamaMDaLa-sabhA, samavasaraNane viSe prabhu pAse dharmazravaNArthe evI bAra parSada-sabhA bese che; sAdhu-sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAnI-maLIne cAra; vaimAnika, jyotiSika, bhuvanapati ane vyaMtara-e cAra prakAranA devatAonI cAra; ane A chellA gaNAvyA te vargamAMnI devIonI cAra. ema ekaMdara bAra sabhA thaI. 4. cIbhaDuM. 5. koI AzcaryakArI rasa-pravAhI padArtha Avato haze (?) enA sparzathI halakI dhAtuo suvarNa-sonuM banI jAya che-evI sAmAnya mAnyatA che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 191 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAridraya zIdhra vilaya pAme che; vaLI jemanuM, ekachatra sAmrAjyanI jema kyAMya paNa skUlanA na pAmatuM, zAsana jayavaMtapaNe vartI rahyuM che; tathA mokSanI jema, jemanI pAse aNimA vagere siddhio upasthita thaIne rahelI che-evA, siddhArthanRpanA kuladIpaka mahAvIra tIrthakara hamaNAM ja ApaNA udyAnane viSe AvI samavasaryA che. satyameva ApanuM puNya anaMta che ! mATe, he nAtha ! prabhunuM Agamana thayAnI mArI vadhAmaNI che. kemake Apane zrI jinezvaranA vartamAnanA zravaNa karatAM anya kazuM atyaMta harSanuM kAraNa nathI. Ama udhAnapAlaka pAsethI prabhunA AgamananI vAta sAMbhaLIne zreNikarA sAkSAta dharmanA aMkurothI hoya nahIM ema harSanA romAMcathI. vyApta thaI gayo; tethI eNe e priyabhASI bAgavAnane vaMzaparaMparAnuM dAridraya pheDanAruM evuM dAna ApyuM. kemake rAjAo ApavA bese che tyAre anargaLa Ape che. pachI eNe tallaNa bhagavAnane vaMdana karavA javA mATe taiyArI karAvI. kemake te vakhate eka kSaNano paNa vilaMba thAya e IcchavA yogya nahotuM. sAmagrI taiyAra thaI ke tarata ja abhayakumAra Adi svajanonA parivAra sahita zreNika rAjA, svabhAvathI acaLa chatAM, (secanaka hastiparA ArUDha thaIne) cAlyo. cAlatAM cAlatAM samavasaraNa enI daSTie paDyuM ke taeNa pote hastiparathI UtarI gayo. athavA to emAM Azcarya zuM ? e joIne to mANasa mada thakI paNa UtarI jAya che ! pachI pAMca prakAranA abhigamane 1. gAma, madinA, tvayimA, rimA, ziva, vazitva, prApya ane prApti -e ATha siddhio-lokottara zaktio. 2. acaLa (hAlacAlI na zake evo) chatAM "cAlyo'-e virodha. zamAvatAM "acaLa' eTale "daDhamanano' ema levuM. (virodhAbhAsa alaMkAra). 3. mada-garva tyajI de che. 4. devaguru samakSa jatAM amuka "vidhionuM anupAlana' karavuM kahyuM che ene "abhigamane sAcavavA' kahe che. A pramANe; (1) kusuma-phaLa Adi sacitta vastuo ApaNI pAse hoya to te tyajI devI; (2) dravya-AbharaNAdi acita vastuo pAse rahevA devI; (3) manane ekAgrapaNuM karavuM; (4) khesa-dupaTTo ApaNI pAse hoya eno 12 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcavIne eNe, pAMcamI gati prApta karavA mATe pAMca-bANavALAno parAjaya karanAra-evA jinezvarane vaMdana karavA aMdara praveza karyo. praveza karIne, (prabhune) traNa pradakSiNA devA mATe saparivAra eNe prabhunI dakSiNe AvartamAM jema jema bhamavA mAMDyuM tema tema moharAjAnA mastaka para vyathAnA AvartA uThavA lAgyA evI amArI mAnyatA che. pachI zreNika rAjAe, traNavAra bhUmiparyata mastaka namAvI prabhune vaMdana karIne, bhakitapUrNa vANI vaDe prabhunI A pramANe stuti karI;- Apa bhagavAna to anaMta guNathI bharelA cho, ane huM, eka nirbaLa daSTivALo mANasa jema bahu alpa nakSatro joI zake che ema, ApanA bahu alpa guNone jANuM chuM; to paNa tAruM citta ApanI bhaktine viSe lIna hovAthI, A mArI calAcala jInhA ApanA guNo varNavavAne taiyAra thaI rahI che. "he nAtha ! sarvakALa pavitra evA tame prANatakalpa devalokanA puSpottara vimAnathI, je mAsanI ujvaLa SaSThIne divase, rAjahaMsanI jema, devAnaMdAnA udararUpI aMbhojane viSe avataryA, te ASADha mAsa pavitra kahevAya che te yogya ja che. vaLI devAnaMdAnA udara thakI AzvinamAsanI zukala trayodazIne divase, lokonA cittamAM Azcarya utpanna thAya evI rIte, trizalAmAtAnI kukSine viSe AvI, tame enA sarva manoratho siddha ekalATI-ekapaDo uttarAsaMga karavo; (5) prabhune dUrathI jotAM ja mastaka para aMjali joDavI. vaLI vaMdanA karavA AvanAra zrAvaka jo pote rAjA ke evo mahAna adhikArI hoya to te potAnAM rAjyacinha bahAra mUkIne aMdara praveza kare-e paNa "abhigamane sAcavavA' kahyAM che. eTale e potAnAM khaDjha, chatra, upAnaha (mojaDI), cAmara ane mukuTa-e pAMcavAnAM bahAra mUkIne ja praveza kare. 1. mokSa (pahelI cAra gati deva-manuSya-tiryaMca ane nArakInI che.) 2. arthAt pAMca bANavALA kAmadevano. 3. Avartaka(1) goLa pharavuM; (2) pavana AdithI jaLane viSe bhamarIo. utpanna thAya che te. Avarta bhramaNa-pharatAM pherA devA. vyathAnA Avarta-vyathAnI bhamarIo. arthAt prabhunuM abhUta, lokottara samavasaraNa ane riddhi-siddhi joIne zreNika rAjAnA mohano nAza thaI gayo. 4. hAlyA karatI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 193 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA tyArathI ja A sarvasiddha trayodazInI utpatti thaI che ! ema amane lAge che. vaLI tamAro janma thayo ke tarata ja devatAo tamAro janmAbhiSeka karavAne tamane merU parvata para laI gayA te vakhate IndranI zaMkA dUra karavAne mATe, je mAsanI ujvaLa trayodazIne dine, tame lIlAmAtramAM ja, e merUparvatane kaMpAvIne, je citra karI batAvyuM tenA ja yogathI e mAsa caitra mAsa kahevAya che ema lAge che. he jinadeva ! koI mANasa pote ekAkI chatAM eka durga grahaNa kare tema, tame paNa, ekalA ja, je mAsanI ujvaLa dazamIne divase, nirvANa mArganA zIrSa jevuM cAritra grahaNa karyuM, te mAsanuM mArgazIrSa nAma yogya rIte ja paDeluM che. he prabhu ! uttama zukaladhyAna rUpI vaizAkha vaDe, ghAtikarma rUpa mahAsAgarane valovIne, je mAsanI ujvaLa dazamIne dine tame, janma-jarA-ane mRtyune nivAranAruM kevaLa-jJAnarUpI amRta grahaNa karyuM te mAsanuM vaizAkha-evuM nAma yogya rIte paDeluM che. he prabhu tamArA pAMce kalyANako vaLI uttarAphAgunI jevA uttama nakSatrone viSe ja thayA che. kahevata che ke jenuM leNuM hoya e le." he prabhu ! tamAruM nirvANa kalyANaka kaI pavitra tithie thaze e mArA. jevo, pratyakSa hoya eTaluM ja jANanAro, jANI zake nahIM. he prabhu ! A pramANe meM tamArA cha kalyANako gaNAvIne tamArA yatkiMcita guNagAna karyA che to have mArA para cha bhAvazao para huM sadya vijaya meLavuM emAM karo." | jinadevanI A pramANe (UbhA UbhA) stuti karI, zreNikarAjA prabhunuM vyAkhyAna zravaNa karavA parivAra sahita potAne sthAnake beThA. evAmAM, e divasane puNyarUpa mAnato puNyAtmA kRtapuNya paNa potAnAM 1. vicitra-Azcarya. 2. ravAyo. 3. AtmAnA guNono ghAta karanAra karma. 4. kalyANakArI prasaMgo. 5. sarva tIrthakaronA kalyANakAro pAMca hoya; cyavana, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane mokSa. mahAvIra trizalAmAtAnI kRSie AvyA pahelAM devAnaMdA brAhmaNInI kukSie AvyA-e Azcaryane eka kalyANaka gaNIne ahIM cha kahyAM. 6. kAma, krodha, lobha, moha, mada ane matsara-e che. bhAvazatru eTale abhyantara zatru. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 194 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIputrAdi parivAra sahita samavasaraNane viSe AvI prabhune vaMdana karIne beTho; athavA to kRtapuNya janone ja jinezvara sadeza tIrthano lAbha maLe che. prabhue paNa eTalAmAM potAnI pAMtrIza guNayukta vANI vaDe, paththaane kalyANakara dharmadezanAno AraMbha kyo. prANI anaMtakALa sudhI avyavahArika rAzimAM sthita rahIne pachI koI vakhate vyavahArika rAzine viSe Ave che. tyAM paNa anaMta utsarpiNI avasarpiNI paryanta anaMtakAyane viSe rahe che. tyAMthI vaLI cyavIne punaH asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI pRthvI, jaLa, agni ane vAyune viSe pRthaka pRthaka rahe che. tyAMthI uddhAra pAmIne, beIndriyAdi basane viSe be. hajArathI adhika sAgaropama sudhI rahe che; ane vyavahArika rAzine mUkIne anyatra punaH punaH ghAMcInI ghANInA baLadanI jema jA Ava kare che. Ama nIca yonione viSe bhramaNa karatAM karatAM jIva daza daSTAMte durlabhaevo manuSyabhava kadAca prApta kare che. emAM paNa, Aryadeza-uttamajAtiuccakuLa-sAdhupuruSono samAgama-jinadharmazravaNa-dharmazraddhA-Arogya-samasta IndriyonuM sauSThava ane pravajyA-ItyAdi sarva vAnAM uttarottara duprApya che. mATe jemane AvI sAmagrI maLI hoya emaNe pramAda karavo nahIM; paNa karmano nAza karanArA ane sukhane ApanArA evA dharmane viSe satatA ughukta rahevuM. dharma utkRSTa maMgaLa che. vyAdhinuM mahA auSadha che, karmarUpI sarpano. mahAmaMtra che, ane duHkhono dAvAnaLa che. vaLI, dharma samasta kalyANarUpI latAne poSanAro megha che; saMsArasAgara tarI javAnuM pravahaNa che. dharma mAtA che, pitA che, suvatsala baMdhu che, ane duHkhamAMthI uddhAra karanAra niSpayojana mitra che. rUpa-uttamakuLa-ucca jAti-akSata Indriyo ane nIrogI kAyAe sarva dharmathI ja prApta thAya che. AjJAyukta rAjya, vAsudevanI saMpatti ane ekacchatra cakravartIpaNuM paNa dharmane lIdhe ja maLe che. ramya padavI, Indrano adhikAra, navacaiveyaka ane pAMca anuttara vimAnane viSe vAsae sarva paNa dharmathI ja suprApya che. gaNadharanI padavI paNa dharmathI ja, tIrthakarapada suddhAM dharmane lIdhe ja, ane anaMtasukhanuM eka ja dhAma-evI abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 15 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhadazA paNa dharmane AdaravAthI ja prApta thAya che. satyameva samyakaprakAre sevana karAya to dharmarUpI kalpavRkSa kema phaLyA vinA rahe ?" A je dharma kahyo, te jANe caugati saMsArarUpI zatrunuM nivAraNa karavA mATe ja hoya nahIM ema, cAra prakArano che. te A pramANedAnadharma, zIladharma, tapodharma ane bhAvadharma. emAM je dAnadharma che enA paNa cAra prakAra che. jJAnadAna, abhayadAna, dharmopaSTabhadAna ane cotho dayAdAna. pratibodhane arthe siddhAntanI vAcanA ApavI ane pATI-pustaka Adi ApavuM e jJAnadAna kahevAya che. jyAre manuSyanuM citta jJAne karIne uddIpita thAya che tyAre te sAMsArika baMdhanothI vimukta thaI, karmakSaya karI, kaivalya pAmI siddhadazAe pahoce che. mATe cakSusadaza siddhAntanA jJAnanuM dAna samasta kalyANanuM kAraNa che. sarva jIvanuM rakSaNa karavuM enuM nAma abhayadAna. enA "kRta, kArita ane anumata' evI rIte tathA "mana, vANI ane kAyAnA yoga vaDe' evI rIte paNa traNa traNa prakAra che." "jIvanA be bheda che; sthAvara ane basa. emAM pRthvI, jaLa, agni, vAyu ane vanaspati-e sthAvara samajavA. vanaspatinA be prakAra che; pratyeka ane sAdhAraNa. pRthvI, jaLa, agni ane vAyu-e cAranA, sUkSma ane bAdara ema be bheda che. pratyeka-sUkSma nathI. sugaMdhanA dAbaDAnI jema A loka sUkSmothI bharelo che. raMga, mATI, khaDI, dhAtuo, vidrama, mATInA DhephAM, lavaNa, retI, tAmra vagere khanija-A sarva pRthvIkAyanAM udAharaNa che. vidyuta, ulkA, photarAM tathA kASTano agni-A agnikAyanA udAharaNa che ane jaLanA taraMgo tathA vIMjaNAthI utpanna thAya te-ane vaMToLIo-A vAyukAyanA udAharaNa che. latA, puSpa, patra, vRkSa, tRNa ane aMkuro-A badhA vanaspatinA udAharaNo che. pRthvI Adi A sarve ekendriya che. chIpa, zaMkha, koDI, jaLo, karamIyAM, pUrA Adi beIndriya che. kIDI, ja, lIkha, maMkoDA, mAMkaDa, uddhaI vagere trI-Indriya che. tIDa, mAkhI, DAMsa, bhamarA, kAnaDIA, vIchI ane macchara caurindriya che. have je paMcendriya jIva che enA be bheda che; saMjJAvALA ane saMjJA vinAnA. devo, garbha ja jIvo ane nArakInA jIvo-e saMjJI ane saMmUcchima asaMjJI che. enA paNa vaLI be bheda che; paryApta ane aparyApta. 196 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha paryApti kahevAya che; AhAra, zarIra, vacana, mana, Indriya ane zvAsocchavAsa. jeo potapotAnI paryApti pUrI kare e paryApta; ane pUrI na kare e aparyApta. nArakInA jIva, tiryaMca, manuSya ane devatA-emano paMcendriyamAM samAveza thAya che. ratnaprabhA Adi sAta nArakIne viSe rahenArA e narakanA jIvo. jaLacara, sthaLacara, ane khecara-ema traNa prakAranA paMcendriya tiryaMca che. emanA vaLI be bheda che; garbhaja ane saMmUrNima, uccAra, vIrya, zleSma ane bahAra paDelA thuMka-mUtra vageremAM utpanna thAya che e saMmUrNima-emanuM aMtaH muhurtanuM AyuSya che. devatAnA cAra prakAra che; vyaMtara, asura, jyotiSika ane vaimAnika. A cAre, strI ane puruSa-ema be jAtinA che. garbhaja jIvonA strI, puruSa ane napuMsaka-emAM traNa bheda che. e sivAyanA anya sarva jIvo napuMsaka jAtinA che." A pramANe jIvanikAyanuM svarUpa che. e jIvone je buddhimAnajano abhayadAna de che. emaNe emane rAjya ApyuM samajavuM, sAmrAjya ApyuM samajavuM, are IndranuM aizvarya ApyuM samajavuM; athavA to ethI paNa AgaLa vadhIne kahIe to traNe jagatanA sarvamAtra sukha ApyAM ema kahevAya. kAraNake devAdhipati IndrathI AraMbhIne azucimAM utpanna thatA kRmi paryantanA sarva jIvo jIvavAnI ja IcchAvALA che. mATe yaza ane dharmanA AdhaheturUpa-evAM sarvadAnone viSe abhayadAna jevuM uttama eka paNa nathI. (zrI vIra bhagavAna kahe che) he jIvo, A viSayamAM huM eka daSTAMta ApuM chuM te sAMbhaLo; kAraNake ethI tamArAmAM paNa abhayadAna devAnI buddhi utpanna thaze." "vasaMtamAsa jevA kautukamaya vasaMtapura nAmanA nagaramAM pUrve jitazatru nAme prasiddha rAjA hato. ene, jANe svargathakI devIo utarI AvI hoya nahIM evI, paramapriya cAra rANIo hatI. A nagaramAM ekalo anItino bharelo koI eka cora raheto hato. ene eka divasa khAtara pADatAM sainikoe pakaDayo eTale rAjAnA hukamathI, ene takSaNa mUrtimAna pApa hoya nahIM evA puccha kAna vinAnA rAsabha para besADavAmAM Avyo. pachI ene sarAvanI mALA paherAvavAmAM AvI, te jANe "te mAruM bahu divasa lAlanapAlana karyuM che, have tArA vinA mArA jevI anAthanI koNa bhALa leze." ema kahI corI pote premane lIdhe baMne abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 197 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhu enA kaMThamAM nAkhIne ene vaLagI paDI hoya nahIM ! vaLI ene zarIre dhAtu ane masInuM cUrNa copaDavAmAM AvyuM; athavA to vadhane arthe laI jatA hoya evAne A viDaMbanA koNamAtra (zI gaNatrImAM) ? te pachI enA mastaka para kareNanA puSpo mUkavAmAM AvyA-te jANe bhayane lIdhe enA zarIramAMthI UDI jatA zoNitanA biMduo hoya nahIM ! vaLI "mane jIvato rAkha, game tema karIne mane ekavAra choDI de." "ema kahI kRpA yAcato hoya nahIM ema eNe skaMdha para zULI upADI hatI. vaLI enA mastaka para eka jIrNa sUpaDuM mUkavAmAM AvyuM hatuM te jANe-A cora potAnAM evAM kAryathI zaramAya che, mATe koI mitranI sAmu e joI zakaze nahIM, eTalA mATe-ADuM patra dharyuM hoya nahIM ! kalakalATa karatA bALako vaLI enI pAchaLa lAgyA hatA. kahevata che ke ekanA prANa jAya che ne bIjAne kautuka thAya che ! "are loko, AmAM rAjAno kaMI paNa doSa nathI-e core corI karI che enuM ja A pariNAma che."-evI udghoSaNA pUrvaka enI AgaLa virasapaNe DiMDima vagADavAmAM AvatuM hatuM-te jANe yamarAjA ene potAnI pAse teDAvavA mATe sAda karato hoya nahIM ! "A sthitimAM e corane nagaramAM sarvatra pheravatA hatA evAmAM utkRSTa saMjIvinI hoya nahIM evI, jharUkhAmAM rahelI rAjAnI rANInI dRSTi enA para paDI. eTale karUNA utpanna thavAthI e kahevA lAgIaho ! A bicArAne zA mATe vadhyasthAne laI jatA haze ? kAraNake mAtA potAnA putrane eka rAjaputra jevo gaNe che. mATe Aje to huM rAjAne kahIne ene choDAvIne eka putranI jeTalo eno satkAra karuM. svAbhAvika maMdagativALI chatAM A vakhate satvara rAjA pAse jaIne e corane eNe mukta karAvyo; kAraNake evA kAmamAM vilaMba karavA jevuM hoya nahIM. rANInI AjJAthI dAsIoe ene snAna karAvI bhojana jamADyuM. pachI sarvAMge sugaMdhI dravyonuM vilepana karAvyuM-puSpanI mALAo paherAvI ane uttama vastro paridhAna karAvyAM. eTaluM ja nahIM paNa vAraMvAra uttama tAMbUla 198 1. marelAMone jIvatAM karanArI kahevAtI eka jAtanI auSadhI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApIne eno bahu sAro satkAra karyo. vaLI rAtrine samaye enI khIjamatamAM eka suMdara vArAMganA paNa ApI. Ama, eNe kadi paNa pUrve nahIM anubhavelAM sukhono upabhoga karAvyo. bIje divase bIjI rANIe rAjAe abhyarthanA karI ene potAne tyAM rAkhyo. kahyuM che ke vArA pachI vAro Ave che. A bIjI rANIe coranuM pahelIvAthI vizeSa gaurava karyuM. kAraNa ke prAyaH lokone spardhA hoya to ja vizeSa utsAha thAya che. ema trIje divase trIjI rANIe paNa potAne tyAM rAkhI eno pahelI be karatAM vizeSa vizeSa satkAra karyo. cothe divase cothI rANIno abhyarthanAno vAro hato paraMtu eNe to. kAMI mAgaNI karI nahIM," kemake moTA loko jevA tevAmAM vacana nAkhatA nathI. e parathI rAjA jAte ene tyAM AvI AdarapUrvaka kahevA lAgyodevi ! tArI bIjI bahenonI jema tuM kema kaMI mAgatI nathI ? e sAMbhaLI e bolI-mAgyuM na maLe evuM mAnavAmAM zo lAbha ? emAM to UlaTI mAganAranI laghutA thAya che. rAjAe kahyuM- he priye ! tuM Ama kema kahe che ? A rAjya, A deza ane huM pote paNa-sarva tAruM ja che. mATe game evI gariSTa vastu tAre mAgavI hoya e mArI pAse mAga. he rANI ! potAno priyajana sAmo AvIne prArthanA karato hoya to pachI zA mATe nA mAgaNI karavI ? e sAMbhaLI rANIe spaSTa kahyuM- he svAminAtha ! tame kaho cho to have daDha rahejo-bolyuM pALajo. ghaNIvAra loko pUrve daDhatAthI kahelI hoya evI bAbatamAM paNa, pAchaLathI DhIlA paDI jAya che. e sAMbhaLI rAjAe kahyuM- he rANI ! bIjAnI pAse meM pratijJA karI hoya e anyathA nathI thatI, to pachI tArI samakSa karelI pratijJAnI to vAta ja zI ? Ama rAjAe pratijJA karavAthI rANIe kahyuM-jo ema hoya to A corane tame abhayadAna Apo. tamArI bIjI rANIonI jema mane bAhya khoTo DoLa karavo AvaDato nathI. e sAMbhaLI rAjAe tatkSaNa taskarane choDI mUkyo; kAraNake sajjanonuM vacana pralayakALe paNa mithyA thatuM nathI. jema hastine vArI", mRgavargane pAza ane matsyane jaLa baMdhanarUpa che tema 1. juo noTa 1. pRSTha 174. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 199 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajjanone vacana baMdhanarUpa che. pachI traNa rANIo to cothIne hasavA lAgI ke-ali ! teM zuM ApyuM ? na maLyo rUpIo ke na maLyo eka paiso ! IcchApUrvaka mUkha pAse zabda kaTAvyA ke tallaNa vacana maLI gayuM. potAne na kAMI ApavuM paDyuM ke na kAMI choDI devuM paDyuM ! pote potAnA manathI kahe che ke meM bhAra upADyo che-ema. e sAMbhaLI pahelI kahevA lAgI-tame sarve bheLI thaIne vagara vicAryuM kema mAro upahAsa karo cho ? tame traNa cho ane huM ekalI chuM. tamane jItI zakIza nahIM; kemake eka ja jaNanI satya vAta jhAjhAnI asatya vAtathI mArI jAya che. paraMtu he baheno ! A taskarane ja pUcho; enAthI ja zIdhra nirNaya thaze; zA mATe ApaNe khAlI vivAda karavo ? sarva mANaso pote ja karyuM hoya e ja sarasa mAne che. mATe ApaNe e pArakA pAse kahevarAvIe. e parathI traNe rANIoe taskarane bolAvIne pUchyuM ke-he bhadra! ame tane bahu ApyuM ke A amArI bahene ? taskare UMDo vicAra karIne uttara Apyo "he mAtAo ! mane tame sarvee bahu ApyuM che; paNa A eke savizeSa ApyuM che. kAraNake jenA prANa mRtyunA mukhamAM che evAne suvarNano parvata athavA to samasta rAjya bhale Apo; paraMtu e dhaNIne to. pote mRtyuthI ugare ane prANa bace eTaluM ja joIe chIe. mAre mAthe to mRtyuno bhaya jhajhumI rahyo hato eTale traNa divasa mane to tamAruM svAdiSTa bhojana paNa viSa jevuM lAgyuM hatuM, tame pUrAM pADelA rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM sukho mane to leza paNa nivRttinAM kAraNa thayAM nahotA. huM to A mArI eka mAtAnA prasAdathI du:khano sAgara ullaMghI gayo chuM; mATe satyameva huM jANe Aje ja jabhyo chuM ! vaLI Aje ja huM, sakala jIvaloka jIvatuM che ema gaNuM chuM; kAraNake ApaNuM maraNa thayA pachI jagata nizcaya DUbI jAya che. mane to Aja jIvitadAna maLyuM ethI jANe pRthvInuM ekachatra rAjya ane sakaLa saMpatti prApta thaI che !" ('abhayadAna' upara taskaranuM A daSTAMta ApIne vIraprabhu AgaLa calAve che ke, "A pramANe, he prANIo ! pratyeka buddhimAna manuSya sarvane ISTa ane sarvanuM hita karanAruM evuM je abhayadAna-ene mATe rAtri 200 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasa prayatnazIla rahevuM. abhayadAna ApavAthI manuSya dIrdhAyu, nIrogI, janavallabha, kAntimAna, zaktimAna, rUpavAna ane sarvAgasaMpanna thAya che." cAra prakAranAM dAna gaNAvyAM-emAM trIjo prakAra dharmopaSTabhadAna che. enA pAMca bheda che; dAyakazuddha, grAhakazuddha, devazuddha, kALazuddha ane bhAvazuddha. e dAnano ApanAra khedarahita, madarahita ane apekSArahita hoya, tathA jJAnayukta, vinayayukta ane zraddhAyukta hoya to e dAna dAyakazuddha kahevAya che. vaLI e dAnano lenAro-grAhaka pApavyApArathI vimukha hoya, nagara ke gAmamAM AvAsa vagerene viSe mamatva vagarano hoya, traNa prakAranA gaurava vinAno hoya, sugupta hoya, samita hoya, nirmada hoya, jJAna-darzana-cAritrathI yukta hoya, taponuSThAnane viSe tatpara hoya, ane saMyamanA sattare bhedanuM akhaMDa paripAlana karato hoya-to e dAna grAhakazuddha kahevAya che. AhAra pAtra, ane vastrAdika prAsuka, eSaNIya ane nyAyopArjita hoya to e dAna deyazuddha kahevAya che. prastAve eTale yogyakALe dAna ApavuM e kALazuddha dAna che; kAraNake akALe dAna devA jaIe eno grAhaka kyAMthI maLe ? vaLI "aho ! Aja to sakaLaguNasaMpanna pAtra maLyuM ! mAruM mana bahu ullAsa pAme che ! mAruM dravya satyameva nyAyopArjita che ! mAruM jIvita dhanya che ! meM pUrAM puNya karyA che ! ke mArA jevAnuM dravya AvA supAtranA upayogamAM Ave che." AvI AvI bhAvanA sahita supAtradAna devAya enuM nAma bhAvazuddha dAna che. kAyA vinA dharma thaI zakato nathI, ane annAdika vinA kAyA nabhatI nathI; mATe vicakSaNa manuSyoe A dharmopaSTabhadAnA niraMtara devuM. e dAna denArA puNyAtmA jIvo ethI tIrthavRddhi kare che; ane tIrtha vRddhine lIdhe prANIo prabuddha thAya che. Ama bAbata che tyAre 1. dharmakArya karavAne mATe upakhaMbha-AdhAra-rUpa vastuonuM dAna. 2. rasagaurava, Rddhigaurava, sAtAgaurava. (gaurava=moTAI). 3. mana, vacanA ane kAyAne gupti-aMkuza-mAM rAkhanAra. 4. samiti-samyaka pravRtti-vALo. vizeSa mATe juo prathama bhAga pRSTha 7nI phUTanoTa-3. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 201 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmokhaMbha-dAtAe zA mATe e na upArjana karavuM? "dAnano cotho prakAra dayAdAna che. aMdha-paMgu-vRddha-dIna-vyAdhigrastabaMdivAna ane atyaMta daridra jIvo upara anukaMpA karavI kahI che. evAone, dayA lAvIne, pAtrApAtranI apekSA rahitadAna devuM enuM nAma dayAdAna denArano abhiprAya zuddha hovAne lIdhe e dAna paNa sAruM che. kAraNake dharmanI sarva bAbatomAM abhiprAya ke mana ja pramANa che." - have dharmanA bIjA prakAra-zIla-viSe, sarva sAvadhayogathI virativirAma pAmavo e zIlanuM lakSaNa che. e virati be prakAre che; dezavirati ane sarvavirati. emAM aNuvrata, guNavrata ane zikSAvrata vALI (pahelI) dezavirati. mana vacana ane kAyAe karIne jIva vadha karavo nahi, karAvavo nahi temaja karAvAnI anumati ApavI nahIM-e ahiMsAvrata. A vratamAM sAdhu eSaNA samiti vaDe zuddha-evo AhAra grahaNa kare. anavadya, hitakAraka, priya ane satya vANI uccAravI e bIjuM mRSAvAdavirati-vrata. uttama sAdhu A vratamAM bhaya-lobha-krodha ane hAsyanAM pratyAkhyAna vaDe niraMtara vicAra karIne uccAra kare. pArakI vastu vagara dIdhI levI nahIM enuM nAma adattAdAnavirati-vrata. A vratamAM munie vasati vagere mATe ciMtavana karIne punaH punaH anujJA mAgavI, vaLI e anujJA maryAdita che ke nahIM e jovuM, potAnI agAu AvI rahelA sAdharmika (sAdhuo) nI anujJA mAgavI, ane jApAna Adi mATe gurunI anujJA mAgavI. vaikriya (divya) ke audArika (garbhaja) zarIre paNa viSayasevana karavuM nahIM-AvuM je vrata-te brahmacarya vrata kahevAya che. baMne prakAranuM viSayasevana mana, vacana ke kAyAe karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, tema enI anumati paNa ApavI nahIM-Ama aDhAra prakAranuM A. vrata che. munie A vratamAM paMDha-strI ke pazuvALuM ghara paNa tyajavuM, strInuM Asana tyajavuM, strIpuruSa, sUtAM-besatA hoya evA gharanI dIvAlanI othe 1. paccakhANa karavAM-dUra karavuM. 2. rahevA vicaravAnA sthAna Adi mATe munie IndranI, cakravartInI, rAjAnI, gRhasthanI ane gurunI anujJA mAgavI ema zAstra kahe che. evI anujJA "avagraha" kahevAya che. 202 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na rahevuM, strIsaMbaMdhI kathAno tyAga karavo, strInI sAthe pUrve bolyA cAlyA hoya enuM smaraNa tyajavuM, strIo tarapha sarAgadaSTie jovuM nahIM, zarIra zobhA varjavI. ane snigdha AhArano temaja ati AhArano tyAga karavo. eka paNa vastu para moha na rAkhavo-sarva vastune viSe mUrchAno tyAga karavo-e parigrahavirati nAmanuM pAMcamuM vrata che. muni A vratamAM zubhAzubha rUpa, gaMdha, rasa, sparza ke zabda para na dhare rAga ke na dhare dveSa. sAdhunA A pAMca vrata uparAMta vaLI rAtri bhojananA tyAgarUpa chaThaThuM vrata paNa che. bhAvanA yukta A zIlanA prabhAvathI aneka prANIoe nizcayathI mokSapada prApta karyuM che, prApta kare che ane bhaviSyamAM paNa prApta karaze. atikrara cilAtI- putra jevA paNa A zIlanA prabhAvathI parama abhyadayane pAmyA che. tamAre paNa uttama padavI prApta karavAnI IcchA hoya to sarva saMkalpa vikalpa tyajIne A dedipyamyAna zIla cAritrane viSe tanmaya bano. have trIjo tapodharma. prANIonA karmane dhAtunI peThe tapAve che enuM nAma tapa. enA be bheda che; bAlatapa ane atyaMtara tapa. emAM bAhutapanA cha bheda che; anazana, uNodara, rasatyAga, vRttino saMkSepa, kAyakaleza. ane saMlInatA. atyaMtaratA paNa cha prakArano che. prAyazcitta, vaiyAvRtya, svAdhyAya, vinaya, zubhadhyAna ane kAryotsarga, daDhaprahArI jevo bahu pApiSTha prANI paNa tapazcaryA vaDe karmano nAza karIne teja bhave mokSa pAme che. mATe nikAcita karmone ukheDI nAkhavAnI jenI zakti che evA tapodharmane viSe niraMtara ughukta raho." (prabhu have cothA bhAvanAdharma viSe kahe che.) bAra bhAvanA kahevAya che. anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, azuci, Azrava, saMvara, lokasvarUpa, nirjarA, bodhidIrlabhya ane dharmopadezaka daurlabhya." prabhAte che te madhyAnha nathI, madhyAnha che te rAtrie nathI ane 1. aMgopAMga saMkocI rAkhavAM. 2. satkAra, bhakti. 3. coMTI gayelAM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 203 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtrie che te prabhAte nathI-Ama vastumAtramAM anityatA che. A saMpatti paNa vidhutanI peThe caMcaLa che. prema paNa kamaLapatra para rahelA jaLabiMdunI jema nazvara che. sarva bhogavilAsa nizcaye saMdhyAnA raMga jevA kSaNabhaMgura che. sarve viSayo paNa girinadInA pUra jevA asthira che. putra-mitra-kalatrA Adino yoga jaLataraMga jevo capaLa che. dehasvarUpa zaradakALanA megha jevuM kSaNasthAyi che. yovana araNyanA hastinA karNasamAna asthira che ane A jIvita paNa strIonA kaTAkSakSepa samAna tarala che. mATe buddhimAna manuSya baMdhananA eka hetubhUta-evA mamatvanI upazAMti mATe cittane viSe sarva vastunI asthiratA ciMtavavI. (anitya bhAvanA)." "devo ane dAnavo paNa mRtyune AdhIna che, tyAre pachI bhavAtaMramAM jatA A jIvane konuM zaraNa che ? prANIne enAM karma yamanI hajUramAM laI jAya che te vakhate mAtA-pitA-bhaginI-sahodara-suta-baMdhu-parijana-mitra ke kalatra koI enuM rakSaNa karatuM nathI. AyuSya kSINa thavA Ave che tyAre maMtra-taMtra-maNi-auSadhi Adi kaMI karI zakatA nathI. mAnatA, grahapUjana ke rakSAvidyAnathI paNa rakSaNa thatuM nathI. Ama A sakaLa lokamAM koI rakSaNa karanAruM nathI. phakta jinezvaroe prarUpela dharma ja eka rakSaka-zaraNarUpa che (azaraNa bhAvanA)." rAjAne raMkano avatAra Ave che, dvijano nIca jAtimAM janma thAya che, sukhI hoya che te punaH du:khI janme che, bhAgyavAna durbhAgI avatare che, rUpavAna rUpa hIna janme che, svAmIne sevaka thavuM paDe che, dhanavAnane daridrIno avatAra Ave che, sAdhupuruSano punarjanma duSTa jAtimAM thAya che ane devatAne kRmino avatAra paNa levo paDe che. Ama saMsArI jIvA potAnA karmone lIdhe saMsArane viSe bhramaNa karyA kare che. "kuvAdinI jema jyAM tyAM bhamyA karatA evA A jIvane kaI jAtimAM nathI avataravuM paDyuM? kezanA agrabhAga jeTaluM AkAza paNa evuM nathI, ke jyAM A jIvananA janma maraNa na thayA hoya ! (saMsAra bhAvanA)." 1. nIca mANasa. 204 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANI bhavAMtarathI ekalo ja Ave che, aMdhakArarUpI duHkhathI pUrNa evA garbhamAM ekalo ja rahe che, ekalo ja janme che, ekalo ja vilaya pAme che, ane karmAnusAre anyabhavamAM paNa ekalo ja jAya che. vaLI svArthI manuSyanI peThe sukha ke duHkha ekalo ja anubhave che. ekalo ja aneka pApakAryo karIne dravyasaMgraha kare che je enAM svajano ekatra thaIne bhogave che. paraMtu aMdhakArapUrNa narakamAM anekavidha vedanAo to e ekalo ja sahana kare che. (ekatvabhAvanA)." "A AtmA bAMdhavothI, sahAyakothI, vaibhavathI ane zarIrathI paNa anya eTale bhinna che; ane enAM lakSaNa e sarvathI vilakSaNa che. je buddhimAna manuSya, dhana-putra-Adino vinAza thatAM, AtmAne zarIra vagerethI bhinna mAne che tene kadApi viSAda thato nathI. (anyatva bhAvanA)." "je kAyA zukra, majjA, asthi, meda, mAMsa ane rasa-ne utpanna karanArI dhAtuonuM sthaLa che te kAyAnI zucitA kyAMthI hoI zake ? navA nava dvArathakI atyaMta bIbhatsa maLane sUvanArI kAyAne viSe zucipaNAno saMkalpa karavo e mahAmohano vilAsa che. aho ! zALA vagere dhAnyono je gaMdha ati prasarIne dUra rahelA janone paNa atyaMta mugdha karI nAkhe che-te ja gaMdha audArika zarIranA saMsargathI vinAza pAmIne lokonI nAsikAne baMdha karAve che. vAraMvAra snAna karAvatAM chatAM paNa kAyA to maLane ja saMvanArI che; aMgArA-koyalA-ne game eTalI vAra dhoyA karatA chatAM paNa kALAza tyajatA nathI. (azucibhAvanA)." "karmane thokabaMdha save te Asava. enA sattara bheda che; prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigraha-e pAMca; karNa, cakSa, ghANa, jIvyA tathA tvacA-e pAMca (Indriyo); krodha, mAna, mAyA ane lobha-e cAra (kaSAyo); ane manodaMDa, vacodaMDa tathA kAyAdaMDa. AvA dhUrta Asavone 1. (1) aniSTa ciMtavana karIne, (2) aniSTa vacana bolIne, (3) aniSTa kArya karIne AtmAne daMDavo-kaluSita karavo-e anukrame manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 205 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhe, aho ! mohavihavaLa prANIo pApanA puMja upArjana kare che. (Azrava bhAvanA)." sarva AsavonA dvArano virodha karavo-enuM nAma saMvara. enA paNa eTalA ja bheda che; kAraNake jeTalA vyAdhi eTalA auSadha hoya. dayA, satyavacana, asteya, brahmacarya, aparigraha, cAre kaSAyono nirodha, pAMce Indriyono nirodha, ane traNeya daMDano nirodha-Ama sattara saMvara che. amoghasara jevA saMvaravaDe buddhimAna manuSya duSkarma rUpI zatruno ghAta karIne jayapatAkA meLavI zake che. (saMvarabhAvanA)." be hAtha kaTi para rAkhI, caraNa prasArIne manuSya Ubho rahelo. hoya-ema A loka rahela che. e adhobhAgamAM vetrAsananA AkAre, madhye sthALanA AkAra ane uddharvabhAgamAM murajanA AkAre che; ane caturdazarajupramANa che. ghanodadhi-ghanavAta-tanuvAta ane AkAzamAM rahelI sAta ratnaprabhA pramukha akeka raju pramANa naraka pRthvIo che-emAM duHkhapUrNa aMdhakAramaya, pApI lokonA AvAsa hoya nahIM evA narakAvAsa che. e sAtenAM anukrame eka, traNa, sAta, daza, sattara, bAvIza ane tetrIzasAgaropama AyuSya che. nIce ane upara sahastrayojana mUkI daIne, zeSa prathama pRthvImAM bhavanapatidevatAonA AvAsa che. e devo bhinna bhinna asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, agnikumAra, vAyukumAra, meghakumAra, dvIpakumAra, samudrakumAra ane dikakumAra-e nAmothI oLakhAya che. uparanA yojanasahastranA madhyathakI, upara ane nIce, ekaso yojana mUkIne, madhyamAM vyaMtaradevonA AvAsa che. emanA pizAca, rAkSasa, yakSa, kiMpuruSa, mahoraga, gaMdharva, kinnara ane bhUta-evA ATha bheda che." "eka rajupramANa tiryaloka che emAM aDhI uddhAra sAgaropamanA jeTalA samaya thAya teTalA-arthAt asaMkhya-dvIpo ane samudro che. e dvIpasamudromAM pahelo jaMbudvIpa lakSayojanano che. bAkInA dvIpasamudro enAthI uttarottara bamaNA bamaNA che. aDhI dvIpa ane emanI vacce AvelA be samudro-eTalo bhAga manuSyakSetra che ane eja manuSyanA janmamaraNanuM 206 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna che. pAMca bharatakSetra, pAMca airAvatakSetra ane pAMca mahAvideha kSetra - e paMdarakSetro "karmabhUmi' che. hemavaMta Adi trIsa kSetro akarmabhUmi che. pAMca mahAvidehamAM akeka merUparvata che. e merUnI baMne bAjue soLa soLa vijayo che. e vijyonA,-vakSaskAra parvata, aMtaranadI, sItAnadI ane vaitAdyaparvatathI babbe bhAga paDelA che, tathA vaLI gaMgA ane siMdhu-e be nadIothI cha cha bhAga paDelA che. zikhari, himAdri vagere parvato che; bharata, airAvata vagere kSetro che; ane kAlodadhi, puSkara, svayaMbhUramaNa vagere samudro che. kALodadhimAM udakarasa che, eka bIjAmAM lavaNarasa che, ekamAM vArUNIrasa che, ane ekamAM dhRtarasa che. zeSa sarvamAM IkSarasa che. ekyamAM dadhirasa nathI. svayaM bhUramaNamAM masyo eka sahastra yojananA che; kALodadhimAM sAtaso yojananA ane lavaNasamudramAM pAMcaso yojananA che. traNaye samudromAM vaLI malyo puSkaLa che; paNa zeSa asaMkhya samudromAM bahu alpa che." sama bhUmitaLathI sAtaso ne nevuM yojana UMce jatAM tArAmaMDaLa Ave che; AThaso yojane sUrya che, ane AThaso ne eMzI yojane caMdramA. che. AkhuM jyotizcaka ekasahasra yojanAnI aMdara AvI jAya che. jaMbudvIpamAM be caMdramA che; lavaNodadhimAM cAra che, dhAtakIkhaMDamAM bAra, kAlodadhisamudramAM beMtALIza ane puSkarArdhadvIpamAM vhoMtera che. e ja pramANe sUryo che. eTale A aDhI dvIpanA banelA manuSakSetramAM sarva maLIne ekaso batrIza caMdramA, ane ekaso batrIza sUrya che. te pachI, pratyeka dvIpe ane pratyeka samudra krame krame vadhatA vadhatA asaMkhyAta thAya che. manuSyakSetramAM AvelA caMdrasUryo caLa che; bIjA acaLa-sthira che. akeka caMdramAnA parIvAramAM akyAzI graho che; aThyAvIza nakSatro che; ane chAsaTha sahasra navaso ne paMcyotera koTAkoTi tArA che. vyaMtara devonuM AyuSya eka palyopama, jyotiSikonuM palyopamathI adhika, ane bhavanapatinuM eka sAgaropamathI adhika che." 1. jyAM zastra, jJAna ane kRSivaDe lokono nirvAha cAle che evA dezo karmabhUmi' kahevAya che. "karmabhUmi' nahIM-e akarmabhUmi. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 207 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "urdhva lokane viSe saudharma vagere bAra devaloka che, nava raiveyaka che, ane pAMca anuttara vimAna che. bAra devalokamAnAM pahelA AThamAM ekeka Indra che; pachInA baLe devalokamAM eka Indra che. nava caiveyaka vageremAM ahamiMdro che. eo rAgadveSarahita sAdhuonI jema nirAkuLapaNe rahe che. vaLI bAra devalokamAMnA pahelAmAM batrIsa lAkha, bIjAmAM aThyAvIza lAkha, trIjAmAM bAra lAkha, cothAmAM ATha lAkha, pAMcamAmAM cAra lAkha, chaThThamAM pacAsa hajAra, sAtamamAM cAlIza hajAra, AThamAmAM cha hajAra, navamA ane dazamAmAM cAraso, ane, agyAramA ane bAramAmAM traNaso vimAno che. navaraiveyakomAMnA nIcalA traNamAM ekaso agyAra, vacalA traNamAM ekaso sAta ne upalA traNamAM ekaso-ema navemAM kula traNaso. aDhAra vimAno che. vaLI anuttara vimAna pAMca che. ema sarve maLIne corAzIlAkha sattANuM hajAra ne vevIza vimAno che. bAra devalokamAMnA pahele devaloke be sAgaropama, bIje be sAgaropamathI kaMIka adhika, trIje sAta sAgaropama, cothe sAta sAgaropamathI adhika, pAMcame daza-, chaThuM cauda-, sAtame satara-, AThame aDhAra-, navame ogaNIza-, dazame vIza-, agyArame ekavIza-, ane bArame bAvIza sAgaropama, sthitiAyuSya che. sarvArthasiddha vimAno pUrA tetrIza sAgaropama sthiti che. sarvArthasiddha vimAnathI bAra yojane siddhi che-siddhazilA che. tyAM siddhanA jIva anaMtakALa zAzvata sukhamAM rahe che." A loka nathI koIe nirmANa karyo ke nathI; koIe addhara dharI rAkhyo. e to svayaMsiddha che ane kevaLa AkAzamAM rahela che. vaLI e dharma, adharma, AkAza-, jIva-, ane pudagala-astikAyothI ane kALathI bharelo che. aloka kevaLa AkAzamaya che." "A pramANe lokasvarUpa che, tenI he bhavyajano, tame vizeSaprakAre bhAvanA bhAvo, jethI sukhe karIne cittanI ekAgratA thaze. (lokasvarUpa bhAvanA)." jevI rIte vastrane lAgelA rajakaNo khaMkherI nAkhIe chIe, tevI rIte AtmAne lAgelA karma khaMkherI nAkhavA enuM nAma nirjarA che. enA abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 208 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bheda che; sakAma ane akAma. jJAnahIna prANIo, roga-zIta Adi duHkhono anubhava thatAM kare che e akAma nirjarA; ane jJAnadarzanAdithI yukta evA prANIo svayaMbhU vedanA sahetAM kare che e sakAma nirjarA athavA, nirjarAno hetu tapa che. te tapanA bheda pramANe nirjarAnA bAra bheda paNa thAya. (nirjarA bhAvanA). ekendriyAdi tiryaMcane viSe bhramaNa karyA karatA prANIone jinadharmaprAptirUpa bodhi (samyakatva) bahu durlabha che. akarma bhUmi ane anArya dezamAM utpanna thayelA manuSyone paNa e bodhi durlabha che. vaLI Aryadezane viSe paNa mAtaMgAdi nIca jAtine e durlabha che. eTaluM ja nahIM paNa uttama jAti ane uttamakuLa hoya chatAM avajJA, ALasa ane moha tyajyA na hoya to e bodhi durlabha che. pRthvIpati rAjAnI kRpA, suMdara bhogopabhoga, gauravavAnuM sAmrAjya ane aNimA vagere mahA siddhioeTalAM vAnAM prANI kadAcita prApta karI zake; paraMtu janmamaraNano uccheda karanAra evA jinadharmanI prApti yathA tathA thaI zakatI nathI. (bodhidarlabhya bhAvanA)." dharmano upadeza karanAra tIrthakara durlabha che. kevaLajJAnI paNa durlabha che. are ! gaNadhara, zrutakevaLI ke dazapUrvadhara paNa durlabha che. eTaluM ja nahIM paNa sarvathA AcAra pALanAra-evA AcArya ke anya kRtavedI upAdhyAya paNa durlabha che. cArvAka, zAkya, sAMkhya Adi asatmArganA pravartako sulabha che paNa eo thoDA ja jinadharmanA prarUpako che ? dharmanI zodhamAM pharanArA prANIo paNa evA utsutra bhASaNa karanArA-pratArakothI mohita thaI jaIne zuddha dharmanA upadezakone jANatA nathI. zuddha prarUpaka vinA muktino upAya jANI na zakavAthI prANIo araghaTTanA ghaTonI jema bhavakRpamAM bhramaNa karyA kare che. jevI rIte araNyavAsI bhIla loko muktAphaLa mUkIne caNoThI grahaNa kare che, ajJAnI jano nIlamaNi tyajIne kAca pasaMda kare che, nirbhAgI puruSo kalpadruma choDIne lIMbaDAnI sevA kare 1. araghaTTa = raheMTa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 209 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane mUrkha mANaso amRta choDI viSapAna tarapha lalacAya che; tevI rIte jaDa manuSyo zuddhadharma samajAvanArA garUne tyajIne, veSanI samAnatAne lIdhe bhrAntimAM paDI jaI kuguruno Azraya le che. vicakSaNa hoya che eo ja phakta nAnA prakAranA kuguruomAMthI sadgurune oLakhI kADhI grahaNa kare che; haMsapakSIo nIrathakI dUdhane bhinna karIne grahaNa kare che ema. he mahAnubhAvo ! A prakAre dharmopadeSTA maLavA muzkela che. mATe prayAsa karIne emane zodhI kADhI emanI sevA karo ane emanAM vacanAmRtanuM pAna karo. (dharmopadezakaurlabhya bhAvanA)." "A pramANe bhavya prANioe bAra bhAvanA pUrepUrI bhAvavI. maMtradhyAnathI viSa utarI jAya che ema e bhAvanA bhAvavAthI pApamAtrano vilaya thAya che, zIla ke tapazcaryA na hoya, chatAM vizuddha bhAvanA hoya to enA ye prabhAvathI prANIo, Adarza-gRhastha-bharatacakravartInI peThe, ghAtikarmono kSaya karIne kevaLajJAna prApta kare che. mATe he bhavya prANIo ! A bhAvanAdharmane viSe Adara karo. uttama komaLa upAya hoya to e zA mATe na karavo ?" prabhunI AvI dezanAne lIdhe, sUryodayathI kamaLapuSpo jAgrata-vikastara thAya che ema, bhavya prANIo jAgrata thayA-bahu bodha pAmyA. pachI parSadAmAM beThelA kRtapuNya avasara prApta karIne, prabhune aMjali joDI vijJApanA karI. kAraNake buddhimAna hoya che eo avasara oLakhIne ja bhASaNa kare che. eNe pUchyuM -he bhagavAna ! Apa hatheLImAM rahelA AmaLAnI jema samastabhuvananI vAta jANo cho to kRpA karIne kaho ke pUrvabhavamAM meM zA puNya-pApa karyA hatAM ke, meghanA AcchAdanathI sUryanA AtapamAM aMtarAya paDe che ema mArA sukhabhogamAM aMtarAya paDyo ? vaLI bhakti Adine viSe pravINa evI sAtasAta strIo mArA kayA pUrva bhavanA yogane lIdhe mane prApta thaI ? maMthana karAtA samudranA ghoSa jevI gaMbhIra vANI vaDe bhagavAne uttara Apyo ke 210 "koI nagaramAM eka sUrAditya nAmano gRhastha raheto hato. ene abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnA nAmanI mahApativratA strI hatI. emane prasannAditya nAmano eka putra hato. paNa A jIvalokamAM kaI vastu nizcaLa che ? ekadA pracaMDa pavanane lIdhe dIpaka bujhAI jAya che ema sUrAdityano jIvana-pradIpa bujhAI gayo-e mRtyu pAmyo. eTale vipattimAM AvI paDelI enI strI khAMDavuMpIsavuM-jaLabharavuM-lIMpavuM Adi paragRhanA kAryo karavA lAgI. eno putra paNa lokonA vAcharU carAvavA javA lAgyo; kAraNake vidyAvihIna bALakone evI ja rIte udaranirvAha karavo paDe che. ekadA nagaramAM lokoe kSIrabhojana-utsava karyo; kAraNake kRpaNaloko paNa eno upabhoga laI zake che. potAnA samAna vayanA bALakone kSIrabhojana karatAM joIne putre mAtAne kahyuM-A bALako AvuM svAdiSTa kSIranuM bhojana jame che to mane paNa evuM Apa. bALaputranuM evuM bolavuM sAMbhaLIne patinI saMpattinuM smaraNa thavAthI ratnA to rUdana karatI, sAkSAta duHkhanA kaNa hoya nahIM evAM azru sAratI kahevA lAgI-he putra ! tuM mArI pAse kSIrabhojana mAge che. e zUnya gharamAM zIro lApazI khoLavA jevuM kare che ! ApaNane mahAkaSTa haeNza maLe che, ane te paNa vakhata be vakhata maLe che. to tane kSIra kyAMthI ApuM ? A loko puNyavAna hoI evuM uttama bhojana jame che emAM ApaNA jevA durbhAgIne zuM ? paNa eTalAmAM koI pADozInI strIoe AvIne pUchyuM, bena ! tAro putra zA mATe rUdana kare che te amane yathAsthita kahe eTale ratnAe uttara Apyo-bhalI vheno ! ene kSIra khAvI che. bALaka zuM jANe ke amAro kevI rIte mAMDamAMDa nibhAva thAya. che ? ratnAnAM vacana sAMbhaLIne e strIone je gADha duHkha thayuM te duHkhane lIdhe ja jANe, guNazALI-lAyakAtavALA manuSyonI saMkhyA alpa thaI gaI che ! juo, pArakAnA guNone jANanArA bahu alpa che, uttama kAvyakAro paNa alpa che; sAdhAraNa dhanavAno paNa alpa che ane "pArake duHkhe duHkhI' evA paNa alpa che. pelI strIoe kahyuM- blena, muMjhAIza nahIM. tArA putranA sarva manoratho ame pUrNa karazuM. ema kahIne ene koIe goLa ANI Apyo, abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 211 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIe dUdha ApyuM, to koIe zALanA cokhA dIdhA. eTale eNe vAsaNa ane Indhana Adi sAmagrIthI kSIra taiyAra karI-te jANe eNe potAnA putrane puNya hAMsala karavAnuM sAdhana taiyAra karI ApyuM hoya nahIM ! pachI eNe e kSIra ghI goLa meLavIne putrane pATale besADIne pIrasI. teja kSaNe tyAM koI trigupta, paMcasamita saMyata, samAhita, dAnta, zAnta, malina vastra ane dehadhArI mAsopavAsI sAdhu pAraNA-arthe bhaktapAna vahoravA AvyA; te jANe vAcharU carAvanAra e bALakano sAkSAt zubhakarmono udaya ja Avyo hoya nahIM ! bALaka to muninAM darzanathI bahu saMtuSTa thayo ane kahevA lAgyo-aho ! A munine kaMI ApavAno mane ghaNo bhAva che. paraMtu mArA jevA A janmadaridrI pAse A kSIrAna vinA bIjuM kaMI nathI. to paNa AvuM uttama pAtra AvyuM che emane e ApIne kRtArtha thAuM. kAraNake triveNI saMgama jevuM tIrtha kadAcit ja prApta thAya che. ema vicArI Ubho thaI munine vaMdana karI kahevA lAgyo-he munirAja ! kRpA karI A nirdoSa kSIrAnna grahaNa karo. supAtra evA munie paNa, pote amRddha chatAM, enA para anugraha karavAnI IcchAe dravyAdi joI tapAsIne pAtra dharyuM. eTale bALake potAnI thALImAMthI trIjo bhAga kSIra vahorAvI. athavA to satyameva prANionI dAnapravRtti vicitra hoya che. vaLI enA manamAM AvyuM ke-A to ghaNI ochI paDazeeTalAthI emanI kSudhA saMtoSAze nahIM-mATe haju vizeSa ApuM. ema vicArI pharI paNa pahelA jeTalI vahorAvI. athavA to zuklapakSa paNa caMdramAnI kaLAne pratidina nathI vadhArato jato ? vaLI punaH ene lAgyuM ke ATalAthI e muninI kSudhA pUrI zAMta nahIM thAya-kemake traNa 'ADhaka'thI kaMI 'droNa' pUrNa bharAya nahIM. mAdhukarI vRttie, e to thoDuM-alpa ene joIze e, jevuM maLaze evuM bIjethI laI leze; kemake eo rAgadveSa vinAnA che. paraMtu evA kadanathI A paramAnano rasa sarva vinaSTa thaze; kaThina akSaronI gUMthaNIthI zRMgArarasa naSTa thAya che ema. mATe A 1. ADhaka ane droNa e eka jAtanAM mApa che. cAra ADhakano eka droNa thAya che. 212 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo bhAga vadhyo che e paNa vahorAvI dauM. mArA jevA nirdhanane punaH kyAMthI Avo prasaMga maLaze ? vaLI AvuM pAtra paNa jyAre tyAre maLavuM azakaya che; motIno varSAda varasAvanArA megha kyAM haMmezAM dekhAya che ? ema vicArIne eNe zeSa kSIra hatI te munine vahorAvI dIdhI-te jANe emane potAnA zubhakarmonI Avali vyAsa tarIke soMpI hoya nahIM! munie paNa "rAkha, basa kara" ema kahetAM kSIra grahaNa karI; kAraNake uttama sAdhuo sadA lobharAjAnI sattAnI bahAra hoya che. Ama munie bhikSA grahaNa karI ane badalAmAM ene anekagaNo dharma Apyo; kAraNake sUrya paNa jaLa le che (zoSe che) e sahasra gaNuM pAchuM ApavAne mATe ja. te vakhate e bALakanI mAtAe paNa kahyuM kevatsa ! mokaLe mane sAdhune kSIra Apaje; huM tane bIjI ApIza. leza paNa anyathA na ciMtavavo. kemake paramAna-kSIra to sulabha che; supAtra maLavA eja durlabha che. pADozInI cha strIoe paNa enI prazaMsA karI ke-tane dhanya che ! teM pUrAM puNya karyA che ! ke AvA zuddha cAritravALA ane zamatAguNayukta sAdhu pote tAre ghera padhAryA che ! mATe emane pAtrapUrNa bhikSA ApIne tAro narabhava saphaLa kara. kAraNake prathama puruSArtha sAdhanArA bahu viralA hoya che. tAre joIze e badhuM ame tane ApIzuM kAraNake tane ApyuM e zubhasthAne ApyA barAbara che. kemake e sarvane upakAra karanAruM che. Ama uttama munine dAna devAthI tathA dAnanI prazaMsA karavAthI sarvene uttama manuSyabhava tathA zreSTha bhogavilAsa prApta thayA. paraMtu tArI mAtA ratnAe muninuM malina zarIra joIne vicAryuM ke- "muni dehane snAna karAvatA hoya to enuM zuM jAya ? enI kAyAmAMthI durgadha chuTe che ene lIdhe, koIe lasaNa khAdhuM hoya evAnI pAse UbhuM na rahI zakAya, ema emanI AgaLa UbhuM rahyuM jatuM nathI. bIje prakAre kyAM dharma upArjana karAto nathI ? mUDI rokavAnA nAnA nAnA dhaMdhA nathI hotA zuM? pachI rAgadveSa rahita munie to potAne sthAnake AvIne ahibila praveza nyAye AhAra lIdho. 1. lobhI hotA nathI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 213 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he kRtapuNya ! pachI vatsapAlakano jIva tuM ahIM zreSThIno putra thayo, ane pADozInI cha strIo tArI jayazrI Adi patnIo thaI. ratnAe muninI niMdA karIne pApa bAMdhyuM hatuM ene lIdhe e gaNikA thaI; kemake satyameva karmarUpI gaNitazAstrI prastAvanI gaNatrI karyA ja kare che. vaLI. he mahAbhAga ! te munine dAna dIdhuM to pUrNa bhakti sahita; paraMtu traNa vibhAga pADyA tethI tArA bhogavilAsamAM vibhAga paDyA-arthAta tArA sukhamAM aMtarAya AvyA. kemake ratha game eTalA vegavALo hoya toye vacce. garta Adi AvavAthI skUlanA pAmyA vinA raheto nathI. paNa pariNAme tamAruM-sarvanuM sarva sAruM ja thayuM; kAraNake supAtradAna game tema paNa manuSyanA bhaviSyanA vaibhavano ja hetuM che." punaH kRtapuNya bhagavAnane vijJapti karI ke-he prabhu ! tyAre jo A devadattA pUrvabhavamAM mArI jananI hatI to ahIM A janmamAM eNe mane, mAruM sarvasva laI laIne eka kSaNa mAtramAM kema bahAra kADhI mUkyo ? e sAMbhaLI sarva vastasvarUpanuM jemane jJAna che. evA jinezvare uttara Apyo ke A vartamAna bhavathI pUrvanA trIjA bhavamAM tame baMne caMdra ane bhadra nAmanA mitro hatA. athavA to A jagatamAM koNa evo che ke jene koInI sAthe mitratA ke zatruvaTa nahIM hoya ? e caMdra ane bhadra haMmezA paraspara le de karatA; kAraNake levuM ne devuM e prItinA cha lakSaNamAnuM eka lakSaNa che. e cha lakSaNo A pramANe che; devuM ane levuM, gupta vAta kahevI ane jANavI; tathA jamavuM ane jamADavuM. e baMnenI mitratA baMdhAyAne keTalAka divasa thayA evAmAM ekadA caMdrane ghera koI utsavano prasaMga Avyo. e vakhate caMdra potAnI strIne mATe bhadra pAse ekAda maNibhUSita AbharaNa mAgyuM. eTale bhadrasvabhAvI bhadra, mitranA upayogamAM Ave e vastu ja 1. khADAkhaDIA. 2. dadAti pratigrahNAti guhyamAkhyAti pRcchati / bhuMkte bhojayate ceva SaDvidhaM prItilakSaNam // 214 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLa vastu che ema kahI AdarapUrvaka caMdrane eka AbhUSaNa ApyuM. paNa pachI utsava pUro thayo tyAre e lobhI candre e AbhUSaNa bhadrane pAchuM ApyuM nahIM. athavA to 'dravya mativibhramanuM kAraNa che' e kathana satya ja che. bhadra, caMdrane e parathI kahyuM-bhAI caMdra ! ghaNA divasa thayA, to have peluM AbhUSaNa mane pAchuM Apa. paNa dvitIyAnA caMdramA jevA kuTila caMdre potAnI matithI kalpanA upajAvI kADhIne uttara Apyo ke "meM rAtre bhayane lIdhe tAruM AbhUSaNa gomayanA piMDamAM saMtADyuM hatuM paNa tyAMthI e koI corI gayuM che ! kAraNake taskaro sAhasamAM pUrA pravINa hoya che." bhadra to caMdranuM kahevuM sAMbhaLIne bahu viSAda pAmyo ke aho ! ANe to mane vagara astre mUMDI nAkhyo ! enI evI dhRSTatA che. te parathI jaNAya che ke e mane AbhUSaNa pAchuM ApavAno nathI. talamAM keTaluM tela che e meM joI lIdhuM ! paNa mitranI sAthe dravyasaMbaMdhI leNadeNa thatI nathI. tyAM sudhI ja mitrAI nabhe che. dravyanI leNadeNa thatAM ja, guNavAna evA paNa mitranI maitrI dhanuSyaparathI bANa chUTe che ema chUTI jAya che. to paNa komaLa zabdothI kahetA e mAne to mAne; kAraNake gAya paNa enI pITha para dhImethI hAtha pheravIe chIe to dohavA de che. ema vicAra karIne bhadre caMdrane kahyuM"bhAI ! have mazkarI paDatI mUka, ne AbhUSaNa ApI de. tuM caMdramA jevo saumya cho, savRtta cho, ane zItaLa cho evo ja rahe. enI jema tArA AtmAne paradravya haraNarUpI kalaMkathI kalaMkita na kara." paNa prapaMcI candre to kuTilatA na tyajatAM kahyuM ke-he mitra jo meM 1. bhadrano mitra caMdra kuTila ane paTI; bIjano caMdramA kuTila eTale oLAyA jevo vAMko. 2. guNavAna (mitra) =sadguNI; guNavAna (dhanuSya)=guNa-dorI-pratyaMcA caDhAveluM. 3. caMdramA saumya eTale soma-caMdramAM-nA guNovALo, kaLA (soLa kaLAo)no nidhi, pitA-budhane-AnaMda ApanAro, ane savRtta eTale goLAkAra. bhadrano mitra caMdra saumya eTale namra, kaLAnidhi eTale cAturyano bhaMDAra, budha eTale vidvAnone AnaMda ApanAra, ane savRtta eTale cAritravAna. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 215 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAruM AbharaNa saMtADyuM che evo tane saMzaya upajato hoya to tuM kahe tevuM viSama divya karIne tAro saMzaya bhAMgu kAraNake vastu naSTa thAya tyAre bIjuM zuM thAya ? vaLI mArA gharamAM jo eTaluM dravya hoya to to huM ye tane evuM bIjuM ghaDAvI ApuM ! e sAMbhaLI bhadre kahyuM-bhalA mANasa ! A badho vAgADaMbara paDato mUka. kaMIka to vicAra kara. mAruM AbharaNa rAkhIne divya karavAnI vAta karI paDelAnI upara zA mATe prahAra kare che ? AthI huM kaMI tArI maitrI choDavAno nathI. A AbhUSaNa nathI gayuM paNa tArI pratiSThA gaI che ema samajja. Ama kahI bhadra mauna rahyo; kAraNake bahu bolavAthI kaMI siddhi thatI nathI. paNa tyArathI bhadra, caMdranI lakSmI upADI javAnA upAyo zodhavA mAMDyA. eTalAmAM to AvAne AvA ja aniSTa mana pariNAmamAM enuM mRtyu thayuM; eno jIva ratnApaNe utpanna thayo; kAraNake karmarUpI zilpazAstrI potAnI IcchA pramANe strI ke puruSa nIpajAve che. vaLI pUrvabhavamAM caMdranuM dravya harI laI javAnA IrAdAne lIdhe A bhavamAM ene nirdhanapaNuM prApta thayuM; kAraNake karmanI gati vicitra che. pAchaLathI caMdrane paNa pazcAttApa thayo ke-meM mitrane Thagyo e ThIka karyuM nathI. anya koIne chetaravuM e sAruM nathI to pachI mitrane ema karavuM e to keTaluM khoTuM ? Ama pazcAttApa karatAM enA karma kaMI kSINa thayA-ane evAmAM e paNa paMcatva pAmyo; kAraNake koIno Aje to koIne kAle eja mArga che. pachI tyAMthI A ja ratnAnA putrapaNe e utpanna thayo. (aho ! prANImAtra pAse AvuM vividha nATya karAvatI bhavitavyatArUpI naTIne dhikkAra che !) emAM vaLI baMnene pUrNa daridrI avasthA prApta thaI. pachI tyAMthI ratnAno jIva gaNikArUpe utpanna thayo ane enA putrano jIva tuM dhanADhya kRtapuNya thayo. teM enuM AbhUSaNa rAkhyuM hatuM tethI e tAruM sarvasva harI gaI; kAraNake karma jadhanyapaNe dazagaNuM phaLa Ape che. 1. parIkSA pasAra karIne. potAnI vAta satya che evuM puravAra karavA mATe pUrve mANaso ukaLatA telamAM hAtha boLatA, ugra sarpahAthamAM letA ItyAdi "divya' karatA kahevAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 216 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho ! prANIoe pote karelAM pApakarmo, kopAviSTa kSatriyanI jema, emano cirakALe paNa parAbhava kare ja che. eTalA mATe he bhavyA prANIo ! tamane bhavano bhaya hoya to pArakuM atyadravya paNa rAkhI levuM nahIM. vaLI lokonuM dravya rAkhI levAmAM AvI dazA anubhavavI paDe che to devasaMbaMdhI dravya rAkhI levAnA pApanAM phaLa kevAM cAkhavAM paDatAM haze ! "je prajJAhIna zrAvaka pote devadravyanuM bhakSaNa kare, athavA nizcitapaNe enI upekSA kare e pApano bhoktA thAya che. je devadravya bhAMge athavA pote aMgIkAra kareluM Ape nahIM athavA eno nAza thato hoya chatAM upekSA kare ene aneka bhavamAM bhamavuM paDe che. vaLI je mANasa jinabhagavAnanA dravyanA saMbaMdhamAM droha kare e dharmapaMthI ajJAna hoI narakanuM Ayu bAMdhe che. caityanuM dravya vinAza pAmatuM hoya enI, je muni, zakti chatAM, upekSA kare ene paNa bahu bhavabhramaNa karavuM paDe. caityanuM dravya rAkhI laIne je mAne nahIM ane potA pAse dhana hoya chatAM ApI de nahIM ene mithyAdaSTi samajavo. jene devadravyasaMbaMdhI devuM hoya enI pAse e dravyano vahIvaTa karanArAoe lobhane vaza thaI kaMI paNa badalo ApyA vinA potAnA gharanuM kAmakAja karAvavuM-e kharazleSNikArUpa puNya prANIone sAkSAt saMsAranI vRddhine arthe thAya che; to pachI e dravyano upabhoga le enI to vAta ja zI ? vaLI devadravya kadipaNa udhAre ApavuM nahIM. bhale ochAmAM ochuM vyAja maLe-paNa kaMI vastu laIne te upara dhIravuM. jJAna, darzana ane cAritranI vRddhi karanAra ane zAsananI unnati karanAraevuM je devadravya-tenuM bhakSaNa karanArA anaMta saMsArI thAya che. kahyuM che ke saMyamInI pAse sevA karAvavI, devadravyanuM bhakSaNa karavuM, dharmanI hIlanA karavI ane munino ghAta karavo-ATalAM vAnAM samakitano nAza karanArAM che. vaLI ema paNa kahyuM che ke devadravyanuM bhakSaNa karanAra saMkAza zrAvakanI 1. kharanI mUrkhatArUpa. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 217 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peThe bhavobhava sudhA ane tRSNAnA duHkha sahana karyA kare che. e vAta A pramANe che: aneka yogayukta-ane puracchiSTa-pradezothI pUrNa-tathA satata sthira-kSetrajJa hoya nahIM evA A ja bharatakSetrane viSe, apsarAonA tathA sumananA vijayavaMta-evA vimAnamuniothI saMkula amarAvatI hoya nahIM evI gaMdhilAvatI nAmanI nagarI che. e nagarImAM jANe devalokathI sAkSAt vimAna utarI AvyuM hoya nahIM evuM zakrAvatAra nAme jinamaMdira hatuM. e maMdira prAyaH sarva loko darzana-pUjA-arthe AvatA; athavA to satya ja kahevAya che ke gaMgA kAMI koIekanA bApanI nathI. tyAM AnaMda zrAvaka jevo koI saMkAza nAmano zrAvaka raheto hato. te jJAna-darzana ane cAritra-traNeyathI samalaMkRta hato; bAra vratadhArI hato; dAna, zraddhA ane tapazcaryAmAM anurakata hato; nitya traNa vakhata devapUjA ane be vAra pratikramaNa karato; ane pApanAM kAryothI dUra raheto. e A devamaMdiramAM nAmuM ThAmuM rAkhato ane vividha yuktio vaDe devadravyanI vRddhi karato. eTale enA para vizvAsa besI javAthI koI enA kAmamAM vacce AvatuM nahIM; athavA to bhavitavyatA ja evI haze. anukrame ekadA A zuddha sphaTika jevA nirmaLa saMkAze keTaluMka devadravya potAnA upayogArthe grahaNa karyuM-te jANe viSano bharelo kALo nAga grahaNa karyo hoya nahIM ! potAnuM kAma patI gayA pachI paNa e dravyA eNe pAchuM mUkyuM nahIM; athavA to AvA banAvo bane che mATe ja 1. ahIM bharatakSetrane kSetrajJa eTale "AtmA'nI upamA ApI che. yogayukta dhanavAna; (pakSe) cittanI ekAgratAvALA. puracchiSTAnagarono AzleSa karIne rahelA; (pakSe) zarIrane AzrayIne rahelA. pradeza deza; (pakSe) Atmapradeza. sadAsthira nizcaLa (bharatakSetra); (pakSe) zAzvata (AtmA). 2. amarAvatI (=IndranI rAjyadhAnI), apsarAo tathA sumana (devatAo)nA jayazALI vimAnathI saMkulabharelI. gaMdhilAvatI, apsarAonA sumana-manane jItanArA (chatAM) vi-mAna (nirahaMkArI)muniothI bharapUra. 3. AnaMda ane kAmadeva nAmanA, mahAvIra prabhunA, be uttamaagraNI zrAvako hatA. 218 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadravyano vahIvaTa karanAra traNacAra jaNa hovA joIe. e pApIe e kAryamAM na joyo doSa ke na gaNI niMdA; kAraNake lolupI prANIo svAda cAkhyA pachI yogyAyogya kaMI jotA nathI. pachI anukrame potAnA doSonI AlocanA karyA vinA te paMcatva pAmyo. kahyuM che ke janmamaraNa prANIone sahacArI ja che. je je yonimAM e utpanna thato gayo te te yonine viSe ene asahya duHkha sahana karavAM paDyAM; kAraNake maMdAgni prANIone annA jema durjara che tema devadravyabhakSaNa sarva koIne durjara che. "are pApI ! tArA A gaLAmAM devadravya gayuM che." ema kahI kahIne paramAdhArmika devo, enA karUNa AkraMdo chatAM, ene tapAveluM sIsuM pAtA; ene bhedatA, bAMdhatA, chedatA ane vadha paNa karatA. vaLI tapAvelI lohanI putaLIno. pariraMbha karAvIne, tathA kuMbhamAM nAkhI agni para rAkhI asahya pIDA upajAvIne enI kadarthanA karatA evAM nArakInAM duHkhamAMthI mukta thayA pachI paNa tiryacanI yonimAM Avyo tyAM paNa enI mAtAnA stanamAM dUdha sukAI gayuM; tethI sudhA tathA tRSAthI pIDAI bAlyAvasthAmAM ja e mRtyu pAmyo. Avo pApI jIva poSAIne yuvAnavaya sudhI pahoMce ja zAno ? jaLA to na maLe paNa UlaTI agninI kadarthanA sahevI paDe ! AhAra na maLe ne UlaTA enA ja mAMsano AhAra pApiSTha pAradhIo kare ! jeTha mAsanI, na chIpe evI tRSA lAgatAM, UlaTo ene nirdayapaNe nirjaLa marUbhUminA raNane viSe pheravavAmAM Ave ! daMDanA prahAra paDe, ane ArathI vIMdhAvuM paDe ! AvI AvI anekavidha pIDA e devadravyabhakSakane tiryaMcayonimAM sahevI paDI. vaLI manuSyano avatAra maLyo to emAM ye dAridraya, viSAda, mahAna vyAdhio, ciMtA, saMtApa, zoka Adi aneka pIDAo UbhI ja hatI ! svargane viSe Abhiyogika deva thayo to tyAM ke anya devonI 1. moTA devonA Adezane AdhIna. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 219 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manohara lakSmI nIhALavAthI utpanna thayela IrSyA-lobha Adi atyaMtara zatrurUpI agninI javALAo ene bALI nAkhavA taiyAra ja hatI ! anukrame AvAM duHkho niraMtara bhogavavAthI enAM bhAre karmo haLavA thayA. nadInA moTA paththaro paNa niraMtara ghasAI ghasAIne nAnA thaI ja jAya che ne ? have A ja jaMbudvIpamAM eka mahAna nagara jevI tagarA nAmanI nagarI hatI. e jANe anya nagarIonA sauMdaryAbhimAnarUpI kaphane nigrahamAM rAkhanArI tagarA ja hoya nahIM ! e nagarImAM vasatA kuberanI jevI saMpattivALA eka zreSThIne tyAM, devadravyabhakSakI zeThano jIva putrapaNe utpanna thayo. tyAM enA pApakarma adyApi kaMIka bhogavavAM adhurAM haze eTale enA A pitAnI lakSmI nAza pAmI ane e daridra thayo; kAraNake ucakarmanI AgaLa zeSakarmonuM kaMI cAlatuM nathI. zeThanI lakSmI jatI rahI joI sarva loko kahevA lAgyA ke A putra AvyA ne svabha dina thayA tyAM to pitAnuM sarva dravya vinAza pAmyuM. satyameva e nirbhAgya ziromaNi Tharyo ! ene dhikkAra che ! Ama kahI niMdA karavA lAgyA. paNa emAM kaMI navAI nahotI; kemake loko paDelA para prahAra karanArA che. vaLI evAmAM zeTha paNa paralokavAsI thayo, eTale ene "dAjyA. upara DAma" jevuM thayuM ! putra vaLI vyApAra karato hato emAM koI vakhata ene avakezI vRkSanI jema phaLaprApti thaI ja nahIM. kaniSThamAM kaniSTha kAma karavA chatAM paNa ene udarapUraNa jeTaluM ye maLatuM nahIM. paNa atyaMtara karma baLavattara hoya tyAM bAhya-bahAranAM karmo-kAryo zuM karI zake ? Ama duHkhe baLIjaLI rahelo e kahevA lAgyo-nizcaye meM pUrve koI evAM pApa karyA haze ke A bhavamAM nirvAha pUratuM paNa mane maLatuM nathI ! tyAre koI evA sukatI paNa hoya che ke jeo sukhe lakSmI upArjana karI potAnA samasta baMdhuvargane paNa dravya ApIne poSe che ! mArA jevA pApiSThane mAruM 1. kaphane dAbI denArI eka jAtanI auSadhI. 2. jene phaLa nathI AvatA evuM. 220 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekanuM ja udara (pUravAnuM) che, te paNa anna vinA khAlI hoI UMDuM pesI gayuM che ! aDhI divase eka zvAnane paNa udarapUraNa jeTaluM maLe che, paNa mArA jevo nirbhAgI emAMthI paNa gayo ! Ama vicAratAM ene sudhAnuM du:kha eTaluM badhuM lAgyuM ke e AtmaghAta karavA taiyAra thayo !" evAmAM nagarIne viSe bhavyaprANIonA bhAvaroganA cikitsaka eka kevaLajJAnI muni padhAryA. enAM darzanArthe lokonA vRMda ne vRMda jatA hatA. evo e nirdhana zreSThIputra paNa lokonI sAthe muninAM darzana karavA gayo. ene AvA tIrtharUpa muninAM darzananI IcchA thaI e enAM bhAvikalyANanI nizcitatA ja hatI. | sarvejano jJAnI mahAtmAne bhaktisahita vaMdanA karIne yathA sthAne beThA eTale emaNe pratibodha ApavA mATe vyAkhyAna zarU karyuM. "lobhAdika mahApApane lIdhe jIva janma-maraNa-dAridraya-roga-zoka Adi upadravothI pIDAya che. tathApi evAM pApakAryo prANIo karyA ja kare che. je je du:kha che enuM kAraNa saMtoSa che-e nizcayanI vAta che. mATe DAhyA mANasoe lobhano tyAga karIne saMtoSa dhAraNa karavo. juo ! haMsa paNa khAbocIyAM paDatAM mUkIne mAnasa sarovarane viSe krIDA karavA jAya che." A vakhate avasara jANIne zreSThIputra vijJapti karI-he bhagavAna! meM pUrva bhavamAM evuM zuM duSkRtya karyuM haze ke A janmamAM meM sukhano leza paNa dITho nahIM; janmAMdha prANI rUpa dekhI zake nahIM ema ? e sAMbhaLI sarva vastusvarUpa sAkSAta vilokIne kevaLI bhagavAne saMkAzanA bhavathI AraMbhIne enA sarva bhava ene kahI saMbhaLAvyA. eTale vairAgya utpanna thavAthI e kahevA lAgyo-"dhikkAra che mane ke meM devadravyanuM bhakSaNa karyuM ! huM nizcaye dhRSTa Tharyo ! duSTa karyo pApis Tharyo ! durAtmA Tharyo! sAdhu ane zrAvaka AdinI samasta suMdara sAmagrI mArI pAse hatI, ane siddhAntanuM tAtparya paNa huM jANato hato chatAM meM mArA AtmAne keTalI nIcI pAyarI. para ANI mUkyo ! mArA karatAM to kAza sAro; kemake, enAmAM phakta 1. AtmAnA roga. 2. vaidya. 3. eka jAtinI vanaspati-ena phakta puSpa Ave che, phaLa nathI AvatAM. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 221 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSphaLatA che paNa mArAmAM to pUrI kaTraphaLatA TharI ! AhA ! devadravya bhakSaNa karyAnuM kevuM aniSTa pariNAma AvyuM ! kharekhara viSabhakSaNa jevA bhayaMkara devadravyabhakSaNa karanAranuM kalyANa kyAMthI thAya ? satyameva huM to sarvabhavane viSe utkRSTa-evo manuSyabhava samasta hArI gayo." Ama potAnI jAtanI niMdA karatAM punaH eNe kevaLI bhagavAnane pUchyuM-"he mahAtmA ! huM A pApathI chUTuM evo mArga hoya to kRpA karIne kaho." mahAtmAe kahyuM-"svasaMpatti anusAra devadravya ApatA rahevuM ethI sarva sArAM vAnAM thaze e parathI eNe abhigraha lIdho ke-mArI kamANImAMthI annavastrano vyaya jatAM zeSa raheze, e huM devane arthe vAparIza. eNe Avo niyama karyo tyArathI divase divase enA pApa kSINa thavA lAgyAM. pachI to vyApAramAM ene enA lAbhodaya karmane lIdhe dravya maLavA lAgyuM; jAmInane lIdhe, devAdAra pAsethI leNadArane maLe che ema. eTale e parama AnaMda pAmyo ane vicAravA lAgyo-huM ! A je dravyane jouM chuM e sarva abhigrahano ja pratApa che. ATalA divasa mane, narakanA jIvanI jema, eka raMka jeTaluM paNa maLatuM nahIM. paNa have lAbha thavA mAMDyo te nizcaye dharmanuM ja parAkrama che. mATe mAre have vizeSa dharmakArya karavAM joIe. eno utsAha savizeSa vRddhi pAmavA lAgyo ethI eNe to nitya jinabiMbanI pUjA-arcanA karavA mAMDI. utkRSTa bhAvasahita caityabhakti karavAthI ja, amane lAge che ke, ene dravyalAbha vadhavA mAMDyo. vaLI eNe madASTaka no tyAga karIne, karmASTakano nAza karavA mATe caitramAsamAM tathA Azvina mAsamAM ATha aSTahikA mahotsava karyA. vRta dahIMne, ane dahIM dhRtane dhAraNa kare che ema abhigrahane dhAraNa karatA e saMkAze vaLI jIrNa caitya Adino uddhAra karIne potAno paNa bhava thakI uddhAra karyo. enuM 1. pratijJA-niyama. 2. ATha madaH kuLamada. jAtimada, rUpamaMda, jJAnamada, dravyamada, tapamada ane lAbhamada. 3. ATha karma jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, mohanIya, aMtarAya, vedanIya, AyuSya, nAma, gotra. 222 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya aneka dharmasthAnomAM vyaya thatAM chatAM, vidyAnI jema vadhatuM ja gayuM. puSkaLa dravya kharacI eNe, potAne pratibodha ApanAra kevalI mahAtmAnA mUrtimAna prasAda hoya nahIM evAM prAsAda paNa baMdhAvyAM. vaLI punaH bhavabhramaNanA prasaMge upasthita na thAya eTalA mATe eNe traNa cAra zrAvakone saMgAthamAM rAkhI devadravya-saMbaMdhI nAma ThAmuM sAcavyuM; eka kRpaNa mANasa potAnA dravyanuM rakSaNa kare ema bIjA vicakSaNonI sAthe rahIne, leza paNa hAni na pahoMce ema, enuM nizadina rakSaNa karyuM ane guNazreNie ArohaNa karanAro aMza aMza vadhArato jAya ema e yogya rIte vadhArato gayo. jenuM zubha dhyAna vRddhi pAmatuM rahyuM che evA A zreSThIputra saMkAze, sanmani cAritra yAvajIva pALe che ema potAno abhigraha mAvajIva pALyo. prAMte nirmaLa citte ArAdhanA karI, maNidarpaNa samAna nirmaLaevo saMkAzano AtmA devaloke gayo. devadravyano upabhoga karyAthI saMkAza zrAvake duHkhanAM ogha anubhavyA che-e vAta smaraNamAM rAkhIne he bhavyajIvo ! tame kadi evuM karazo nahIM. jJAna, darzana ane cAritranI vRddhi ane zAsananI unnati karanArAdevadravyanI rakSA karanAra a5bhavamAM mokSa prApta kare che; ane e dravyamAM vRddhi karanAro tIrthaMkara pada meLave che. mATe vivekI bhavya zrAvakoe devane arthe vizeSa vizeSa dravya ApyA karavuM; ane potAnuM ja hoya ema enI nitya rakSA tathA vRddhi karyA karavI. A pramANe jinezvare kahelo potAno pUrvabhava sAMbhaLIne kRtapuNya ane enI strIone jAtismaraNa jJAna thayuM; ane emano saMsAra parathI moha jato rahyo. eTale trijagataguru-bhagavAna pAse kRtapuNya vijJapti karI ke-tame prabhu kevaLajJAnarUpI dIpakathI lokAlokane jANo cho; tame je je kahyuM te sarva satya che. kemake tamArA prasAdathI amane paNa jAtismaraNa thayuM che tethI huM paNa mAro pUrvabhava mAro potAno hAtha joto houM ema joI zakuM chuM. pAzamAM rahela hariNa akaLAI jAya ema huM have saMsAramAM rahI rahIne akaLAI gayo chuM mATe mane saMsAratyAgarUpa dIkSA ApIne anugrahita karo. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 223 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinezvare anumati ApIne kahyuM ke vivekI sajjanone e yukta ja che. mATe he catura kRtapuNya ! emAM nimeSa mAtra paNa vilaMba karavo nahIM. pachI atyaMta AnaMdanA pUrathI pUrNa thaI gayuM che mana jenuM evA kRtapuNya prabhune namI ghera jaI potAnA kuTuMbIjanone bhegA karI potAnI saMsAratyAga karavAnI IcchA jaNAvI; ane gRhano samasta kAryabhAra, vikSepa na thAya evI rIte, putrone soMpyo. pachI uttamottama bhAvanA sahita vizAla zibikAmAM ArUDha thaI saMdha hastinI jema dAna deto, nagarane viSe pharato pharato patnI sahavartamAna samavasaraNe pahoMcyo. zreNikarAjAe pote pAse rahIne karAvyo hato evA A dIkSA-utsavamAM sthaLe sthaLe baMdijanonA vRMda maMgaLika zabdono uccAra karI rahyA hatA; ane loko paNa "dhanya che A kRtapuNyane ke jeNe potAne prApta thayelI lakSmI yathArUci bhogavI jANI, ApI jANI ane gRhavAsanuM phaLa meLavI jANyuM ! aho ! A sarva suMdara karIne have e zrI vIraprabhunA caraNa samIpe vrata levA cAlyo ! eNe eno mAnavabhava satyameva sArthaka karyo !" evuM evuM bolI sarvatra enI prazaMsA karI rahyA hatA. samavasaraNa pAse jaIne kRtapuNya zibikA thakI utaryo, paNa bhAvanA thakI utaryo nahIM. vaLI pachI eNe samavasaraNane viSe praveza karyo tyAre sAthe sarva jananA cittane viSe paNa praveza karyo. praveza karI prabhune namIne pradakSiNA daI emanI sanmukha AvI kahevA lAgyo-he nAtha ! A saMsArasAgarathakI mAro zIdhra vistAra karo. eTale prabhue ene strIsahavartamAna potAne hAthe dIkSA ApI. aho ! jinezvarano hasta atyaMta bhAgyazALI hoya enA mastaka para ja hoya ! dIkSA ApI ke turata ja sarva devoe ane manuSyoe kRtapuNyamunine vaMdana karyuM. athavA to muni mahAtmAne koNa na name ? pachI abhyAsane mATe kRtapuNya munine prabhue gaNadharane suprata karyA; ane jayazrI Adi sAdhvIone anya sAdhvIone suprata karI. 1. pAcho hakyo nahIM. arthAta eno vairAgya vadhato ja gayo. 2. sarvenAM citta enA tarapha AkarSAyAM. 224 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI kRtapuNyamuni potAnA sarva pavitra AcAra adInapaNe pALavA lAgyA; ane jayazrI Adi sAdhvIo paNa sarvadA vidhivata e AcaranuM putrapeThe anupAlana karavA lAgI. anukrame nirmaLa munivrutapALI prAMte ArAdhanA karI eo uttama bhogavaibhavovALA devaloke gayA, tyAMthI cyavIne anakrame keTalAka bhava pachI yogya sAmagrI prApta thaye nityaabhaya-evuM mokSalakSmInuM avicaLa dhAma prApta karaze. zrI abhayakumAra maMtrIzvara jIvanacaritrano navamo sarga samApta abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (sarga navamo) 225 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka sarga cha ThTho. pRSTha-paMkti. 1. 2. A hAra ane goLAnI vAtanA saMbaMdha mATe juo A caritrano prathama bhAga, sarga pamo, pRSTha 247. 3. 9. ghara bALIne tIrtha kare nahIM. Ane sthAne "ghara bALIne kIrti meLave nahIM' ema joIe. "ghara vecIne tIrtha kare nahIM? evI paNa kahevata che. 3-17-gAMTha (gAMThe bAMdheluM) dravya. 3. 20. AgaLa kAMI AMbA nathI ropI mUkyA. mRtyu pachI je gatimAM tuM jaIza tyAM tAre mATe sukhanA svAda taiyAra nathI karI mUkyA. (AMbAnA phaLanI svAdiSTatA daSTAntarUpa che.) 3. 25. kAMThA vinAnA ghaDAnI jema kaThora vartana rAkhavuM joIe. ghaDAne kAMTho hoya to to hAthavatI sahelAIthI mRdutAthI uMcakI zakAya. paNa kAMTho na hoya to doraDAthI cotarapha daDha rIte sIkaDyo hoya to ja grahaNa karI zakAya. evI rIte sIkaDavArUpa kaThora vartana. 5. 6. pathyanuM anupAlana na kare. lAbhakArI anukuLa zikhAmaNa na mAne. 6. 11. duSTasvabhAvavALo azva, sarakhAvo "viparIta zikSita azva. (pRSTha 37 paMkti 8.)" 7. 7. Adi varAhAvatAra. Ane sthAne "Adi varAha" ema joIe. Adi varAhakavarAharUpe viSNu. viSNunA malya, karma, varAha, narasiMha, vAmana, parazurAma, rAma, kRSNa, buddha ane kalki-A dazarUpa avatAra kahevAya che. 7. 26. advaitavAda. svaita bepaNu. advaita ekapaNu. ekatA. be 226 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya eka sAthe-sahayoge na thaI zake evo vAda-kathana advaitavAda. ahIM prastuta haMso nRtyakrIDA ane madhuragAna baMne vAnAM sahayoga kare cheeTale emaNe advaitavAdano niSedha karyo kahevAya. 8. 24. kAlapAza. mRtyu pAmelAone bAMdhI laI javA mATe yamarAjA potAnI pAse "phAMso' rAkhatA kahevAya che te. 11. 1. bhavAbhinaMdI. saMsAramAM vAraMvAra avatAra levAnuM pasaMda karanArA. eno viparyAya "bhavachedaka.' 11. 22. upadrava vizeSa. ahIM 'vizeSa' eTaluM na joIe. 11. 28. aMtadhAna. e "aMtardhAna' joIe. 12. pahelA AkhA perAgrAphanI jagyAe A pramANe vAMcavuM - devatAo varadAna ApI jAya che emAM prAye svalpa hasavA jevA doSa hoya che. paNa emAM kaMI Azcarya jevuM nathI. kAraNake bakarIe dUdha Ape che tenI sAthe lIMDI paNa ApatI-mUkatI jAya che. 12. 10. rAjAnI gRhakokilA. AnI jagyAe "pAse pharyA karatI garoLI" ema vAMcavuM. meM gRhakokilAno artha utAvaLe vagara vicAryuM "kokilA-koyala' evo karyo che-e bhUla thaI che. 12. 10. priyatama koyalane. Ane sthAne "priyatamane' ema joIe. 15. 4. ugrarAga ke ugraviSa. Ane sthAne "ugrarAgarUpI viSa' ema joIe. 15. 13. dayA. Ane sthAne "mUrkhatA-moha' ema vAMcavuM. 17. 13. suMdara. AnI jagyAe "suprasanna' vAMcavuM. 18. 18. kAyotsarga rahyo. kAyotsarga karyo. karmakSaya-nimitte kAyotsarga karavAnuM kahyuM che. kAyotsarga-kAyA-zarIra-nA vyApArano utsargatyAga. arthAt sarva sAvadha vyApAra tyajI ekasthAne, mauna dhAraNa karI, dhyAnastha, sthira UbhA rahevuM enuM nAma kAyotsarga. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 227 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. 18. markaTe karelI bhakti. nidrAyamANa rAjAnA zarIra para AvI AvIne besatA bhramaranI pIDA TALavAne, rakSaka tarIke rahelA vAnare, e bhramarane talavAravatI mAravA jatAM rAjAnA ja zarIranA TukaDA karyA-e markaTabhaktinuM daSTAMta suprasiddha che. 23. 10. evA putrane evuM ja varadAna haze. Ane sthAne evI mAtAnA putre ema ja karavuM ucita hatuM ema joIe. 25. 28. ene eo... rAkhavI paDe che. Ane sthAne "ene eo, ISTadevanuM smaraNa karavuM paDe evI atyaMta kaSTadAyaka sthitimAM mUke che' Ama vAMcavuM. 28. 27. suMdara strIone. AnI jagyAe "strIone joIe. 29. 25. asad AcaraNa. AnA badale azubha karma vAMcavuM. 32. 16. brahmacaryanI nava vADa. Ane mATe juo pRSTha 202nI paMkti 23thI.. 33. 5, gaccha- eka AcAryanI maryAdA-dharmazAsanamAM rahenAro sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAnA samudAya ke saMghavibhAga gaccha' kahevAya che. 33. 6. navapUrva-dhArI. je lakhavAmAM eka hastipramANa zAhI joIe eTalA vistAravaMta) zAstrane "eka pUrva' kahe che. be hastipramANa zAhI joIe eTalA zAstrane be pUrva; cAra hastipramANa zAhI joIe eTalA zAstrane traNa pUrva kahe che. ema uttarottara anukrame akeka 'pUrva mATe zAhI bamaNI bamaNI karatA basone chappana hastipramANa zAhIthI lakhAya eTalA zAstrane "nava pUrva' kahe che. "navapUrva' zAstranA jJAnavALA navapUrvadhArI kahevAya. 33. 23. AyuSyanAM daLa. AyuSya-AyuSyakarma-nA thara. (ATha prakAranAM karmamAM eka AyuSyakarma che.) 33. 27. kArU. kArIgara. 35. 15. zatrunuM daLa. zatrunuM sainya. 228 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35. 16. ghAti karma. karmanA ATha prakAra che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, vedanIya, AyuSya, gotra ane nAma. AmAMnA pahelAM cAra 'ghAti karma' kahevAya che; kemake eo AtmAnA jJAna, darzana Adi guNono ghAta karanArA che. (kevaLajJAna thavA detA nathI.) 36. 20. viparIta zikSita azva. lagAma kheMcI Ubho rAkhavAnuM karIe tyAM UlaTo vegasahita doDyo jAya, ne lagAma DhIlI mUkIne 'cAlavAnuM' kahetAM UlaTo Ubho rahe-evA UlaTA-viparIta-vartanavALo azva. 37. 11. paryAya. samAnArtha vAcaka zabda. Synonym. 37. 15. jIvanAM pudgalone. ahIM 'jIva tathA pudgalone' ema vAMcavuM. (dharmAstikAyane lIdhe ja jIva ane pudgala eka sthAnethI anya sthAne jaI-AvI-karI zake che.) 38. 6. yazaHprazasti. yazanA varNanavALI kAvya paMktio. bhUrA AkAzamAMnI zveta bagalIo-te jANe rAjAe zIlA para bhIlanI prazaMsAnuM kAvya lakhAvyuM hoya tenI paMktio hoya nahIM ! AkAza bhUruM hoya tema zIlA paNa prAyaH bhUrI hoya, ane bagalIo zveta tema zIlA paranA akSara paNa zveta. (bhUrI bhUmi para zveta varNa ja UThI nIkaLe mATe zveta raMgathI akSaro lakhAvyA hoya.) 38. 8. ghora vAyunI kukSine viSe. pRthvInI cotarapha ghana vAyu rahela che-mATe ema kahyuM. sarga sAtamo 41. 1. samakita. tIrthaMkaramahArAjAe kahelA tattvo para svAbhAvika rIte athavA gurunA upadezathI thayela zraddhA-enuM nAma samakita-samyaktva. 41. 5. dardurAMka deve Apelo hAra. AnA saMbaMdha mATe juo A caritrano prathama bhAga sarga 5. pRSTha 257. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 229 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. 11. ArtadhyAna. dhyAna cAra prakAranA hoya. (1) dharmadhyAna (2) zukla dhyAna (upAdhirahita-nirmaLa cittavALAnuM dhyAna.) (3) ArtadhyAna (du:kha AvI paDe tyAre ciMtavana thAya te.) (4) raudradhyAna (krodha thayo hoya te vakhate ciMtavana thAya te.) 43. 19. IhApoha. a| zabda 'UhApoha' ema joIe. amuka vAtano nizcaya karavA mATe, tarapheNanI ane viruddhanI dalIlothI pUrNa vicAra karI jovo enuM nAma 'UhApoha.' 46. 12. galophAM... ItyAdi. jema galophAM kANAM hoya ne khAvuM azakya che tema, tArA svAdhInamAM chatAM hAra guma thavo azakya che. 46. 15. dhvani kAvya. kAvyanA traNa mukhya prakAramAnuM sauthI prathama ane uttama prakAranuM kAvya (bIjuM ane trIjuM citrakAvya che.) 47. 15. sthiratAne mATe. potAmAM sthiratA lAvavA mATe. tulanA. mApa kADhavuM; ajamAyaza karavI. 48. 17. abhiSeka. rAjAne rAjyArohaNa prasaMge, ke dharmAdhyakSa Adine mahAna padavI ApavAne samaye karavAmAM Avato uttama dravyayukta jaLano abhiSeka. 48. 24. jinakalpa. jinabhagavAnanA AcAra-raheNI karaNI. e AcAra-karaNInuM anupAlana karavAno dRDhapaNe svIkAra karanAra sAdhu 'jinakalpI' kahevAya. 50. 6. duSTalakSaNavALo azva ItyAdi. durlakSaNovALAM azvAdika pazuo mAlikanuM ariSTa karanArAM kahevAya che. 50. 9. pramArjana, kSaurakaLA, caMdramAnI jyotsanA. AnI jagyAe 'kSaura, caMdramAnI kaLA' ema vAMcavuM. 230 50. 24. rahyo chatAM. ahIM 'rahyo chato' vAMcavuM. 51. 8. khaDga paMjara. khaDga rAkhavAnuM myAna-koza. 53. 9. vaitaraNI. e nAmanI narakamAM AvelI nadI. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. 10. lakSmIrUpI citrAvelI. AnI jagyAe "markaTI vanaspati (kaucAM)" ema vAMcavuM. enA sparzathI kaMcana eTale kharaja bahu thAya che, mATe e jAya eTale duHkha TaLe ne sukha thAya. 56. 21. subhASita. suMdara zabda racanAvALuM bhASaNa; vidyA. 57. 20. IndradhvajanI pUjA. IndradhvajanI pUjA kArtikI pUrNimAe thatI kahevAya che. 61. 10. azAtAvedanIya karma. je karma vedatAM azAtA-duHkha upaje evAM. (ethI virUddha zAtAvedanIya.) 62. 17. vaMzajALa. vAMsanuM gIcavana. agAdha. praveza na thaI zake evuM samajI na zakAya evuM. 65. 4. vraja. gAmaDuM. 67. 16. jarAkumArane hAthe. ItyAdi. A vAta ema che ke dvArikAdahana samaye vanamAM cAlI nIkaLelA viSNu-kRSNa ('viSNu kumAra' nahIM) koI sthaLe beThA haze tyAM mRgayArthe pharatA emanA sAvakA bhAI jarAkumAre emane dUrathI bhUlamAM pazu dhArIne emanA tarapha tIra pheMkyuM-e tIre kRSNanA prANa lIdhA. 69. 16. marakI duSkALa Adi saMkaTo. Ane sthAne, (mULamAM kavie ANelo alaMkAra bhASAntaramAM paNa Avavo joIe e hetue) 'marakI duSkALAdi-rUpa Itio' ema joIe. strIo vinAnAM gRhane dhanya, ema (strIliMgavAcI) 'itio' vinAnAM dezane dhanya. (ativRSTi, anAvRSTi, tIDa, mUSaka, popaTa ane pararAjyanuM AkramaNa-A cha 'Itio' -dezanA saMkaTo kahevAya che.) 69. 18. strIne kAraNe. strIne pIDArUpa mAnIne zukana jovA paNa UbhA rahyA vinA saMsAramAMthI cAlI nIkaLyA che. 71. 23. ekavarNanuM chatAM cAravarNothI zobhatuM. gAma eka varNanuM chatAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra-Ama cAra varNa-jAtivALuM, e virodha. e zamAvavA 'eka varNanuM'no artha 'eka raMganuM-ekaja abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 231 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpavALuM' evo levo. (virodhAbhAsa alaMkAra.) 13. 17. khaMDha. vIrya zauryahIna-napuMsako. 13. 17. sAMDha. vIryazauryavALA-(sAMDha jevA) samartha puruSo. 74. 3. daMDapAzika. polIsanA mANaso. 74. 22. rUdra. kailAsa para zaMkaranI sAthe rahenArA enAja svarUpanA paNa ochA adhikAravALA agyAra rUdro che. 75. 11. brahmahatyA ane mahezvara. mahezvarane mAravA enI pAchaLa brahmahatyA doDI hatI evI kaMI purANanI vAta che. 75. 28. saudharma-Indra ane IzAna-Indra. baMnene bhinna bhinna adhikAra che; ekane dakSiNa dizAno ane bIjAne uttara dizAno. 76. 5. gaDucI. eka prakAranI vanaspati. e anaMtakAya hovAthI pANI chAMye tAjI thAya che. 77. 5. uSarakSetra. kSAravALI bhUmi, khArApaTa. 78. 11. IndravArUNInA phaLa. A phaLa dekhAvaDAM che; emAM koI jAtano guNa nathI-rasakasa vinAnAM che. 80. 23. sAte karmonA baMdhanathI. upara pRSTha 36 paM.1.nI noTamAM ATha karma gaNAvyAM che emAMthI AyuSyakarma bAda karatAM bAkInA sAte karmo, mohAdi jenAM zAMta thayAM che evo prANI bAMdhe nahIM. (AyuSya karma bAMdhe te harakoI eka vakhata ja bAMdhavAnuM hoya.) 87. 6. kSepaka muni. paramAtmAe "guNa'nA uttarottara cauda sthAna ke krama (pagathIyAM), ane e cauda kramanI eka zreNi batAvI che. e zreNinA sAtame krame ke sthAne pahoMcyA pachI koI muni karmane ekadama nAbuda na karI zakatAM, upazamAvatA-zAMta pADatA pADatA AgaLa vadhatA jAya e muni upazAmaka muni kahevAya; ane je muni(karmane) khapAvatA eTale ekadama nAbuda karatA karatA AgaLa vadhatA jAya e kSepakamuni kahevAya. vaLI baMnenI zreNi anukrame upazamazreNi ane kSapakazreNi kahevAya. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) 232 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89. 13. kaikeyIe karyuM hatuM ema. dazaratha rAjAe potAnI priya rANI kaikeyIne traNa vacana ApyAM hatAM, ane kaikeyIe e "avasare mAgIza" kahI rAjA pAse thApaNanI jema rahevA dIdhAM hatA-e vAtA suprasiddha che. 90. 6. sAtavedanIya prakRti. sAtAvedanIya karmano udaya. 95. 1. padminI. kamalinI-kamaLapuSponI taLAvaDI-kamaLa puSpo. sUryano udaya thaye e puSpo praphullita thAya che mATe emane e (sUrya) ja priya hoya. 96. 3. saMjIvanI. juo pRSTha 198nI phuTanoTa. 96. 9. paMDha. nirvIrya mANasa. bhAMDa. mazkarI-majAka karavAmAM pUrA varNasaMkara jAtinA bhAMDa loko. 97. 6. aMdhakAra. (1) aMdhAruM, (2) ajJAna. 98. 2. parigraha Adi saMjJA. anAdi abhyAsane lIdhe rUDha thaI gayelI, jIvanI karmajanma vRtti-enuM nAma saMjJA. jIvane evI cAra prakAranI saMjJA hoya che. (1) AhAra saMjJA (AhAra karavAnI vRtti), (2) bhayasaMjJA, (3) maithuna saMjJA, (4) parigraha saMjJA (padArthano saMgraha karavAnI vRtti.) saMjJAnA dasa bheda paNa kahevAya che; eTale (5) krodhasaMjJA (6) mAnasaMjJA (7) mAyAsaMjJA (8) lobhasaMjJA (9) oghasaMjJA (jIvanI atyaMta avyakta sthiti) ane (10) lokasaMjJA (potapotAnI jAtinuM anusaraNa karavAnI gatAnugatika vRtti.) sarga AThamo 101. 23. devatAonAM jaMgama gRho. hAlatAM cAlatAM vimAno. (keTalAka devavimAno sthira hoya che-rahe che; jevAM ke (nava) raiveyaka, ane (pAMca) anuttara vimAno.) 104. 26. utArAnI bhUmi. ahIM. 'AvAsanI bhUmi (rahevAnAM ghara)" ema joIe. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 233 233 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106. 4. mahArathi. mahAna yoddho, zastravidyAmAM pravINa hoya, ane dazasahasra dhanuSyadhArIonI sAme Takkara jhIlI zake-e "mahArathi'nI vyAkhyA che. 108. 3. mohanIya-karmanI traNa prakRti. samakitamohanIya, mizramohanIya ane mithyAtva mohanIya-e traNa. 108. 17. juhAravAne. juhAra karavAne; darzana-vaMdana karavAne. 108. 21. traNa naiSelikI kahIne. "manathI, vacanathI ane kAyAthI gharasaMbaMdhI sarva vyApArano niSedha-tyAga karuM chuM." ema kahIne. 111. 12. bhinna bhinna (gati.) devagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane narakagati. (ema cAra.) 112. 22. svAdhyAya, vaMdanaka. sAmAyika, pratikramaNa. 117. 2. sIttera pradhAnanI vArtA. A "sUDAbdoMterI' nAmanI prasidhdha lokavArtA haze. 129. 20. mithyAtva. zuddha na hoya evA deva-guru-dharmane viSe zraddhA rAkhavI e. 140. 11. rAjyoga thayo hoya. rAjA thavAno prasaMga prApta thayo hoya; rAjya maLyuM hoya. 143. 13. palyopama 'palyopama'-sAgaropama' Adi "kALanA' mApa che. 143. 15. raju. e bhUmi-kSetranuM mApa che. 143. 27. agnibhIrU. e nAmano pradhotarAjAno ratha. (enAM rAjyanAM cAra ratnomAMnuM eka.) juo pRSTha 124. pa.17. 144. 16. pradyumnakumAra. kRSNanA A eka kAmadevasamAna atyaMta sauMdaryavAna putranuM paNa ekadA haraNa thayuM hatuM.-enuM A daSTAMta che. 146. 5. agnithI dagdha thayelAne-ItyAdi. agnithI dagdha thayelo-dAjhI javAthI mRtyu pAmelo-hoya ene, pachI to agninuM zaraNa 234 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnisaMskAra ja hoya. 148. 15. A pramANe abhayakumAre... zarU rAkhyuM. Ane sthAne "buddhirUpI kamalinIno vikAsa karavAmAM caMdrodaya samAna-evA abhayakumAre nitya A pramANe karavuM zarU rAkhyuM." ema vAMcavuM. 148. 21. ASADhamAsanA divasa jevI kSaNa. sarva divasomAM ASADhamAsanA divaso bahu lAMbA-khuTe nahIM evA; tema kSaNa paNa khUTe nahIM evI. sarga navamo 153. 14. tAruM sukha joIne jaIza. "tAruM duHkha laIne jaIza' ema paNa kahevAya. 155. 11. putraprAtyantarAya karmano kSayopazama. putraprAptimAM aMtarAya karanAra karmano kSaya. 156. 6. ratnadvIpa. jyAM bahubahu ratno jaDatAM hatAM evo eka dvIpa. pUrve ghaNA loko rana meLavavAne tyAM jatA evuM rAsa, vArtAo vageremAM vAMcavAmAM Ave che. 157. 25. viTa. vyabhicArI puruSo. 158. 11. puSpadhavA. puSpanA dhanuSyavALo. kAmadevane kavioe dhanurdhArI kapyo che, ane e dhanuSya paNa "puSpanuM kahyuM che. 159. 15. avara (kalpavRkSa). gauNa, alpaprabhAvavALuM. 161. 1. jAgatAne pADI (maLa); UMghatAne pADo (maLe). pADI maLe e dUdha Ape eTalo jAgatAne lAbha. pADo maLe e zuM Ape ? kaMI nahIM. eTalo UMghatAne geralAbha. ahIM kRtapuNya UMghI gayo eTale ene geralAbha thayo. 161. 19. gaMdharva nagara. AkAzamAM dekhAtuM kathita nagara, je kSaNavAra dekhAIne lupta thaI jAya che. abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 235 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164. 8. je prakArano pavana vAya. ItyAdi. "sAtharA pramANe soDa' karavI kahI che. ("muDI hoya enA pramANamAM vepAra thAya," "pavana pramANe AcchAdana joIe." A badhI samAnArthavAcI kahevato che.) 167. 10. zrutipratipAdita vacano; zAstranAM vacano (veda vAkyo ?) 167. 26. kharala ane bilvano saMyoga. (ahIM "kharalane sthAne "khallA' vAMcavuM.) khallA=boDakuM mastaka. bilva=bIluM. boDakA mastaka ane bIlAno-saMyoga koIvAra thaI jAya che (boDakA mastaka para koIvAra bIluM paDe che.) tema zreSThinIne gharethI kRtapuNyanA AgamarUpa ghaTanA, ane vasaMtapurathI saMghanA AgamanarUpa ghaTanA-e baMne ghaTanAno saMyoga thayo (baMne ghaTanA sAthe banI.) 168. 19. parigraha saMjJA. juo A pariziSTamAM pRSTha 98 paMkti 02 uparanI TippaNI. 169. 6. zeSa. yajJamAM homatAM vadhelI zeSa rahelI vastuo phaLAdi; (je pAchaLathI vaheMcI devAmAM Ave che.) 169. 10. laghukarmI. jenAM karmo laghu-haLavAM thaI gayAM hoya, evo. 171. 28. tRNano pULo. tRNano pULo eTalA mATe laI gaI ke bacce avatare e taratane mATe tRNanI zayyA para sukhe rahI zake. (hAthaNI tRNanI pathArImAM ja baccAne janma Ape.) 172. 5. samudramAM pesI gayelA parvato. ema kahevAya che ke pUrve parvatone pAMkha hatI eTale UDI UDIne svargamAM jaI Indrane suddhAM herAna karatA. tethI Indra potAnA vasthI emanI pAMkho kApavA mAMDI eTale e parvato bhayane lIdhe samudramAM pesI gayA, jyAM Indra kAMI karI zake nahIM. 236 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173. 21. anaMtAnubaMdhI (krodha). anaMta anusaMdhAnavALo; zarUne zarU ja rahe-kAyama TakI ja rahe evo. 174. 21. prANAyAma. zvAsarUMdhavo. devatA AdinA nAmonuM athavA emanA guNonuM manana karatI vakhate zvAsane rUMdhavoe kriyA "prANAyAma' kahevAya che. 182. 3. kezanI veNI bAMdhI lIdhI. puSpa AdithI kaMIpaNa vibhUSA-zobhA karyA vinA, samasta kezanI eka ja veNI bAMdhI lIdhI. A, ane enI sAthe jaNAvelAM bIjAM, pravAse gayelA patinI pativratA strI (=proSitabhartRkA)nAM lakSaNo che. 187. 3. lepyamayI (pratimA.) lepanI, plAsTaranI. 193. 4. moharAjAnA mastaka para... ItyAdi. Avo ja vicAra kavie A cAritranA sarga trIjAmAM batAvyo che. (juo prathama bhAga pRSTha 117 paMkti 18.) 15. 5. avyavahArika rAzi. bIjAonI sAthe jemane vyavahAra nathI evo samUha-jAti, sUkSma nigodanA jIva, A "rAzi" nA hoya. e "rAzimAMthI nIkaLI bIjA jIvonI sAthe vyavahAramAM Ave-bheLAyA tyAre "vyavahArika rAzimAM AvyA kahevAya. 195. 8. utsarpiNI ane avasarpiNI. A be kALacakra che. utsarpiNI caDhato kALa. (emAM lokonI samRddhi Adi vRddhi pAmatAM jAya. avasarpiNI-utarato kALa.) (emAM e nyUna thatAM jAya.) 15. 12. dazadaSTAnta durlabha. "manuSyabhavanI durlabhatA' upara daza daSTAnto che. zAstrakAroe amuka daza durlabha ghaTanAo batAvIgaNAvI che tevI ja A manuSyabhavaprAptirUpa ghaTanA paNa durlabha che. 201. 12. saMyamanA sattara bheda. sattara guNayukta saMyama. pAMcamahAvratanuM paripAlana-e pAMca guNa; cAre kaSAyanA nirodharUpa cAra guNa; pAMca IndriyonA nirodharUpa pAMcaguNa ane traNa daMDanA nirodharUpa abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 237 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa guNa-Ama sattaraguNa. (juo pRSTha 209 paMkti 9-10.) 203. 10. cilAtIputra. e eka tapasvI muni pAsethI upazama, viveka tathA saMvara e traNa pada zravaNa karI enI artha vicAraNAmAM eTalA tallIna thaI gayA hatA ke koI duSTa jAnavaro emane pUrNa paNe satAvI rahyA hatA. chatAM zubha dhyAnathI calita na thatAM, eNe aDhI divasamAM svarga prApta karyuM. 203. 18. daDhaprahArI. eka prasiddha cora. jeNe eka vakhata koI brAhmaNa ane enI strInI ghora hatyA karI hatI; paraMtu pachI e brAhmaNInA taraphaDatA garbhane joIne vairAgya-pUrvaka saMyama lIdho ane ghora tapazcaryA karI kevaLa jJAna prApta karyuM. 206. 24. ra-pramANa. devatAnI gati eka nimeSamAtramAM eka lakSayojana kahevAya che-e gaNatrIe e satata cha mAsa paryanta cAlyA karatAM jeTalI bhUmi kApe eTalI bhUmi eka "raju' samajavI. 212. 12. triveNIsaMgama. gaMgA, yamunA ane sarasvatI e traNa nadIono saMgama. be ke vizeSa nadIono saMgama. saMgama sthaLa (daSTAMta tarIke prayAgatIrtha) bahu pavitra gaNAya che. 213. 26. munie potAne sthAne AvIne ahIM bila praveza nyAye. ahIM "munie ahi bila praveza nyAye potAne sthAne AvIne" ema vAMcavuM. "ahIM-sarpa potAnA bila-daramAM praveza kare che. tevI rIte sIdhA-pAMsarA potAne sthAne AvIne." (sarpane mATe kahevata che ke "bIjI badhI jagyAe vAMko, paNa daramAM pAMsaro.") 215. 25. pitA budhane AnaMda ApanAro. Ane sthAne "putra budhane AnaMda ApanAro' ema vAMco. (budhano graha caMdramAno putra kahevAya che.) 217. 7. prajJAhIna. ajJAna. 218. 11. bAravrata. (1) jIvahiMsA na karavI, (2) asatya na 238 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-2) Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolavuM, (3) corI na karavI, (4) parastrIgamana na karavuM, (5) parigraha- dravyAdi-nuM pramANa karavuM, (6) dizAonuM pramANa-javA-AvavAnuM mApa bAMdhavuM, (7) bhoga-upabhoganI vastuonuM pramANa karavuM, (8) anarthadaMDano tyAga karavo, (anarthanA kAryomAM AtmAne pravartAvavo nahIM,) (9) dararoja (be ghaDI) sAmAyika karavuM, (10) dezAvagAsika karavuM. (chaThTha ane sAtamA vratamAM je pramANa bAMdhavAnuM kahyuM che e pramANano pratidina saMkSepa karavo,) (11) parva-tithie pauSadha karavo (aSTamI, caturdazI Adi parvatithio kahevAya che-te divasoe AhAra, zarIranI zuzruSA ane sAvadha vyApArano tyAga karI brahmacarya pALavApUrvaka dharmakriyA karavI,) (12) supAtre dAna devuM (sAdhu, zrAvaka Adi supAtra atithine dezakALano vicAra karIne bhaktipUrvaka anna jaLa Adi ApavuM)-A bAra, zrAvakanAM bAravrata kahevAya che. 219. 4. AlocanA. thayelA doSonuM smaraNa, pazcAttApa ane prAyazcitta. 219. 9. paramAdhArmika, pApI prANIone emanA pApanI zikSA karanArA parama adhArmika devo. 219. 13. kadarthanA. tIvra vedanA. 223. 3. prAsAda. jinamaMdira. 223. 7. guNazreNi. Ane mATe juo A pariziSTamAM pRSTha 87 paMkti 06. uparanuM TippaNa. 224. 7. zibikA. pAlakhI. 224. 24. gaNadhara. gaNa-ziSyasamUha-ne viSe mukhya-mukhya ziSya. 225. 4. prAMte ArAdhanA karavI. prAMte-chevaTe-maraNasamaye ArAdhanA-mokSanI ArAdhanA karavI-mokSa prApta karavAnA upAya levA. ArAdhanAnA daza adhikAra-prakAra che; (1) vrata laIne bhAMgyuM hoya enuM guru pAse prAyazcitta levuM, (2) guru samakSa (kaMI navuM) vrata levuM, (3) sarva abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (pariziSTa-TippaNI-zuddhipatraka) 239 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonI kSamA mAgavI, (4) aDhAra pApasthAnaka vosirAvavAM-butsarjana karavAM-tyajavAM, (5) arihaMtanuM, siddhabhagavaMtanuM, zrIjainadharmanuM, ane guNavaMta sAdhunuM-ema cAra zaraNa aMgIkAra karavAM, (6) duSkRtya karyA hoya enI niMdA karavI, (7) jeje zubha kAryo karyA hoya enI anumodanA karavI, (8) uttama uttama bhAvanA bhAvavI, (9) yogya avasare anazana AdaravuM. (cAre AhArano tyAga karavo.) (10) navakAramaMtrano jApa karavo-enuM smaraNa karyA karavuM. 240 abhayakumAra maMtrIzvaranuM jIvanacaritra (bhAga-1 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ut mapUjA nIka kalAkAta lIm kRtion dhirahita saMskRta mahAkAvAnuM gujarAtI bALakanA AbakArA maMtrIzvaranuM jIvanacaritra -bhAga- 2E SIRIS zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prinTIMgaH jaya jinendra amadAvAdamo:98250 2424