Book Title: Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth
Author(s): Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
૨૦D ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
શાસ્ત્રજ્ઞાન વગેરેથી ઉપર જતા આત્માનુભવનું ગાન યશોવિજયજીનાં પદોમાં દેખાય છે તે આનું પરિણામ છે. આનંદઘનજીએ યશોવિજયજી પોતે કહે છે તેમ, એમને માટે પારસનું કામ કર્યું છે – એમને લોઢામાંથી કંચન બનાવ્યા છે. અન્ય સમકાલીનો સાથે સંબંધ
વિનયવિજય ઉપાધ્યાય : એ હીરવિજયસૂરિશિ. કતિવિજયના શિષ્ય હતા. સં.૧૯૪થી એમની રચનાઓ મળે છે અને સં.૧૭૩૮માં એમના સ્વર્ગવાસથી શ્રીપાલ રાસ’ અધૂરો રહ્યો. એ તર્ક અને કાવ્યના અભ્યાસી હતા. સંસ્કૃત તથા ગુજરાતીમાં એમની અનેક કૃતિઓ મળે છે જેમાં “મેઘદૂતના અનુકરણરૂપ ઇલ્વદૂત' નામે વિજ્ઞપ્તિપત્રનો સમાવેશ થાય છે. વિનયવિલાસ' એ એમનાં કબીર આદિની પરંપરાનાં હિંદી પદોનો સંચય છે. (જુઓ જૈસાઈતિહાસ., જૈનૂકવિઓ.. ગુસાકોશ.)
વિનયવિજયજીનો ‘શ્રીપાલ રાસ' યશોવિજયે પૂરો કર્યો છે અને એના કળશમાં એમની સાથેના સ્નેહસંબંધનો ભાવભર્યો ઉલ્લેખ કર્યો છે. તે ઉપરાંત પોતાના ધર્મપરીક્ષા પ્રકરણમાં વિનયવિજયજીની સહાયથી ઉત્કૃષ્ટતા આવી છે એમ યશોવિજયે નોંધ્યું છે. યશોવિજયનો “જશવિલાસ' અને વિનયવિજયનો વિનયવિલાસ’ એ પદસંચયો બન્નેની સમાન ધર્મભાવના-અધ્યાત્મભાવનાનું સૂચન કરે છે.
જયસોમગણિઃ આનંદવિમલસૂરિની પરંપરામાં એ જશસોમના શિષ્ય હતા. એમની કૃતિઓ સં.૧૭૦૩થી સં.૧૭૨૩નાં રચનાવષ બતાવે છે. એમણે ગુજરાતીમાં કૃતિઓ રચી છે, જેમાં કર્મગ્રંથો પરના બાલાવબોધો. નેમિનાથ-લેખ એ પત્રકાવ્ય વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. (જૈનૂકવિઓ.) યશોવિજયે વીસ સ્થાનકની ઓળીનું તપ કર્યું ત્યારે એમણે એમની સેવાશુશ્રુષા કરી હતી, “નયચક્રવૃત્તિના લેખનમાં એમની સહાય હતી અને સાધુઓ માટેના વ્યવહારના મર્યાદાના બોલમાં યશોવિજયજી સાથે એમની સહી છે એ હકીકતો આપણે આગળ નોંધી ગયા છીએ.
માનવિજયગણિઃ એ વિજયાનંદસૂરિશિ. શાંતિવિજયના શિષ્ય હતા. એમની કૃતિઓ સં.૧૭૨૫થી ૧૭૪૧નાં રચનાવર્ષો ધરાવે છે, જેમાં સંસ્કૃતમાં “ધર્મસંગ્રહ (૨.સં.૧૭૩૧) ઉપરાંત ગુજરાતીમાં કેટલાક બાલાવબોધો, તત્ત્વવિચારની કૃતિઓ ને સ્તવનાદિનો સમાવેશ થાય છે. એમણે પોતે નોંધ્યું છે કે “ધર્મસંગ્રહની યશોવિજયજીએ શુદ્ધિ કરી આપી છે. આગળ આપણે જોયું તેમ કાશીમાં યશોવિજયજીએ પરમતની પરિષદને જીત્યાનું એમણે કહ્યું છે. તે ઉપરાંત તર્ક, પ્રમાણ, નય વગેરેના વિવેચન વડે યશોવિજયે પ્રાચીન મુનિઓનું શ્રુતકેવલીપણું (સર્વશાસ્ત્રજ્ઞતા) આ કાળે પ્રગટ કરી આપેલ છે તથા સત્ તર્કથી ભરી તીક્ષ્ણ, બુદ્ધિથી સમગ્ર દર્શનોમાં એ સર્વશ્રેષ્ઠ બની રહ્યા છે એમ કહી યશોવિજયજીનું એમણે અસાધારણ ગૌરવ કર્યું છે. (જુઓ સુજસટિ, જૈનૂકવિઓ, ગુસાફો)
