Book Title: Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth
Author(s): Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
૯૬પ ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
છે. આથી સ્થાન, વર્ણ, અર્થ અને આલંબનનો પ્રભેદ અસંગાનુષ્ઠાન બની શકે નહીં
પંડિતજીએ કઈ દૃષ્ટિએ પ્રીતિ આદિ ચારનો સ્વીકાર કર્યો છે તે સમજાતું નથી. સંભવ છે કે પંડિતજીએ શાનસાર [૨૭–૭ને અનુસરીને આ ગણના કરી
અહીં યશોવિજયજીસંમત ૮૦ પ્રભેદોની સંગતિ બેસાડવા પ્રયાસ કર્યો છે પરંતુ તેમાં પણ મુશ્કેલી તો છે જ. અનુકંપાદિ ચાર પ્રભેદો ઈચ્છાદિ ચારના પ્રત્યેકના પ્રભેદો બની શકે નહીં. કેમકે ગ્રંથકારે અનુકંપાદિ ચારને અનુક્રમે ઈચ્છાદિ ચારના અનુભાવ માન્યા છે. ગુમાવા, રૂસ્કાર્ફ બહાસંર્વ-.૮) આથી ગ્રંથકારના મત પ્રમાણે નીચે જણાવેલી સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય ?'
(૧) સ્થાન
ઈચ્છા
પ્રવૃત્તિ
સ્થિરતા.
પ્રથમ
અનુકંપા નિર્વેદ
સંવેગ આ રીતે ૮૦ના બદલે ૪૦ ભેદો પ્રાપ્ત થાય છે. જ્યારે યશોવિજયજીને અભિપ્રેત સ્થિતિ નીચે પ્રમાણે છે :
(૧) સ્થાન ,
ઇચ્છા
પ્રવૃત્તિ,
સ્થિરતા
સિદ્ધિ
અનુકંપા નિર્વેદ,
સોંગ પ્રથમ આ જ રીતે પ્રવૃત્તિ આદિ ત્રણના પણ ચારચાર પ્રભેદો પ્રાપ્ત થતાં સ્થાનના ૧૬ ભેદો બને છે તે રીતે કુલ ૮૦ પ્રભેદો પ્રાપ્ત થાય છે.
જોકે આ મુશ્કેલીનો ખ્યાલ શ્રી યશોવિજયજીને હતો. તેમ છતાં તેમણે ૮૦ની સંખ્યાની વાત કરી છે. આ બધું જોતાં એમ લાગે છે કે, ગ્રંથકારે ૨૦ની સંખ્યાથી આગળના પ્રભેદોની સંખ્યા અંગે મૌન સેવ્યું છે એ જ વધારે યુક્તિસંગત છે.
સ્થાનાદિ યોગાંગોની અન્ય યોગાંગો સાથે તુલનાઃ શ્રી યશોવિજયજીની દૃષ્ટિ સમન્વયકારી હોવાથી તેઓ જ્યાં આવશ્યક હોય ત્યાં અન્ય યોગઘટકો સાથે તુલના કરવાનું ચૂકતા નથી. અહીં સ્થાનાદિ યોગાંગોની તુલના એક તરફ શ્રી હરિભદ્રસૂરિત યોગબિંદુગત યોગઘટકો સાથે અને બીજી તરફ જૈનેતર દર્શનગત (ખાસ કરીને પાતંજલયોગદર્શન – વૈદિકદર્શનગત) યોગઘટકો સાથે કરી છે. જેમકે શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ યોગબિંદુમાં અધ્યાત્મ, ભાવના, ધ્યાન, સમતા
