Book Title: Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth
Author(s): Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
૨૯૦ ] ઉપાધ્યાય યશોવિજય સ્વાધ્યાય ગ્રંથ
અમૃતરસમાંથી એક તો સુલભ થશે જ.'
યુદ્ધભૂમિને વર્ષાૠતુ સાથે કવિએ ખૂબીપૂર્વક સરખાવી છે :
નીર જિંમ તીર વરસે તદા યોધ ઘન, સંચરે બગ પ૨ે ધવલ નેજા. ગાજ દલસાજ ઋતુ આઈ પાઉસ તણી, વીર જેમ કુંત ચમકે સતેજા. મેઘ જેવાં કાળાં વસ્ત્રો ધારણ કરેલા યોદ્ધાઓ નીરની જેમ તીર વરસાવી રહ્યા છે. બગલાની સફેદ પાંખોની જેમ ધજાઓ લહેરાઈ રહી છે. વર્ષાઋતુની જેમ સૈન્ય ગર્જના કરી રહ્યું છે. વીજળીની જેમ ભાલા ચમકી રહ્યા છે.
બ્રહ્માંડ રૂપી વાસણના ટુકડા કર્યા હોય એવા ગોળા તોપમાંથી છૂટે છે.
યમરાજાના લાલચોળ ડોળા જેવા એ દેખાય છે.
ઝડઝમકવાળી પંક્તિ જુઓ, પ્રાસાનુસારા કેવા છે !
મઘરસ સઘ અનવદ્ય કવિ પદ્મભર, બંદિજન બિરુદથી અધિક રસિયા, ખોજ અરિ ફોજની મોજ ધિરે નિત કરે, ચમકભર ધમક દઈ માંહિ ધસિયા. તરતના મંદિરાનો રસ પીધેલા, કવિઓની દોષરહિત કવિતા સાંભળેલા અને બિરદાવલીથી ઉત્સાહિત થયેલા સુભટો આનંદથી દુશ્મનોના ટોળામાં પેસતા હતા. યુદ્ધનું બિહામણું રૂપ કેવું છે !
વાલ વિકરાલ કરવાલ હત સુભશિર, વેગ ઉચ્છલિત રવિ રાહુ માને, ધૂલિધોરણિમિલિત ગગનગંગાકમલ, કોટિ અંતરિત રથ રહત છાને. તલવારથી હણાયેલાં, વાળથી વિકરાળ દેખાતાં, આકાશમાં ઊડતાં સુભટોનાં શિર જોઈ સૂર્ય તેમને રાહુ માની લે છે અને ધૂળથી આકાશગંગા ઘેરાઈ ગઈ છે તેમાં છુપાઈ જાય છે.
યુદ્ધભૂમિમાં ઊડતી ધૂળ અને ઊછળતાં માથાંઓ વચ્ચે સૂર્ય દેખાતો નથી તેનું કેવું તાદૃશ વર્ણન છે ! કોઈને ખ્યાલ ન આવે કે એક અહિંસાપ્રિય સાધુએ આ વર્ણન કર્યું છે.
ઉદાસીનતારૂપી શેરી હાથ લાગે તો ભવના વક્ર ફેરામાંથી બચી જવાય એવી વાત કવિ કરે છે. પરિગ્રહના કંટાળાને ઉદાસીનતા કહેલ છે.
અજિતસેન મુનિ બને છે, એમને અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે. કવિએ પોતાના પ્રિય વિષય તત્ત્વજ્ઞાનની બહુ જ સુંદર રીતે દરેક ગાથામાં લાઘવથી ગૂંથણી કરી છે. ધર્મવચનના શ્રવણમાં શું-શું બાધક છે, તેની વાત કરી છે. સરળતા, આશ્રવ, પાંચ પ્રકારની ક્ષમા, ચાર અનુષ્ઠાન, અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને તપ એ નવ પદ વિશે લાઘવથી સમજાવ્યું છે. પાયસમાં જિમ વૃદ્ધિનું કારણ, ગોયમનો અંગૂઠો,
શાન માંહિ અનુભવ તિમ જાણો, તે વિણ જ્ઞાન જૂઠો રે.
ખીરની વૃદ્ધિ માટે ગૌતમસ્વામીનો અંગૂઠો કારણરૂપ બન્યો તેમ જ્ઞાનની વૃદ્ધિ માટે અનુભવજ્ઞાન કારણરૂપ છે. તે વિના જ્ઞાન અધૂરું છે. અહીં ગૌતમસ્વામીના
