Book Title: Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth
Author(s): Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
“ઐસ્તુતિચતુર્વિશતિકા' D ૨૩૯
સ્તુતિઓના વસ્તુનો પરિચય મેળવીએ એટલે સમગ્ર કાવ્યના વસ્તુનો પરિચય આપણને મળી જાય. પ્રથમ રૂષભદેવની સ્તુતિમાં ભગવાનના ચાર મૂલાતિશય – પૂજાતિશય, વચનાતિશય, અપાયાપગમાતિશય અને જ્ઞાનાતિશયનું નિરૂપણ. કરવામાં આવ્યું છે (૧.૧). આ પછી કવિ કહે છે કે તીર્થંકરદેવો કેવલજ્ઞાન ફેલાવે છે, સાથે સાથે જ સૌનું સાંસારિક અને અન્ય પ્રકારનું કલ્યાણ સાધે છે, માનવોની મોક્ષની વાંછા તેઓ પૂર્ણ કરે છે (૧-૨). આથી માનવોને મિથ્યા દૃષ્ટિ છોડી, મહાન તીર્થકરોએ પ્રબોધેલા આગમસિદ્ધાંતોને હૃદયથી યાદ કરવાની, જીવન અને વ્યક્તિત્વમાં ઉતારવાની સલાહ આપવામાં આવી છે (૧.૩), અને તે પછી માનવની મોક્ષગામિની સ્થિતિ તથા પ્રવૃત્તિમાં કલ્યાણકારી વાગ્દવીની પ્રાર્થના અને વંદના કરવામાં આવી છે (૧.૪). ત્રીજી, સંભવજિસ્તુતિમાં ઉપાધ્યાયજી કહે છે કે નિષ્કપટ, સમ્યકત્વનાશક મિથ્યાત્વરૂપ ભાવચક્રના અવયવવિશેષનો નાશ કરનાર, ઈન્દ્રોથી પૂજિત, મૂકને વાણી અર્પનાર, શુભધ્યાન ધરનાર પુરુષને સાચું સુખ આપનાર અને સાથે સમગ્ર સંસારની રક્ષા કરનાર તે સંભવજિન (૩.૧). પછી. તેઓ નિરન્તર ઉદિતોદિત, સંસારીજનોને સાચું સુખ આપનાર ધર્મના દાતા, અખંડવીની, મહાદાની સૌ તીર્થકરોનો (૩.૨) તથા મોક્ષની ઇચ્છા પ્રેરનાર, સંતોને ઉપશમ સંપન્ન કરનાર નિગમ આદિ માનવકલ્યાણકારક નયવાળી સ્વલ્પાક્ષર, ત્રિપદી વાણીનો જય (૩.૩) ઉદ્દઘોષિત કરે છે. અંતે આગમજ્ઞાનને યોગે સજજનોને દુર્જનો સામે રક્ષણ આપે છે, તે વજશૃંખલા દેવી માનવોની દુર્જનતાનો નાશ કરો (૩૪) એવી ભાવના પ્રગટ કરે છે.
વાસુપૂજ્યજિનની સ્તુતિમાં કવિ આ પ્રકારના ભાવો વ્યક્ત કરે છે. શ્રી વાસુપૂજ્યજિન પવિત્ર અન્તઃકરણવાળા, સ્વમતને અનુસરતા શ્રમણોને સહન ન કરનારાઓની પ્રજાને દૂર કરે છે. સજ્જનોની મધ્યમાં ધીર અને મનોહર પ્રભાવ ધરાવતા શ્રી વાસુપૂજ્ય પોતાની વાણીના વિલાસથી સંસારના ઘોર અજ્ઞાનને દૂર કરે છે. તેઓ શાન્ત રસમાં રુચિ રાખનારા અને સૂર્ય સમા રક્ષક છે (૧૨.૧). તમામ તીર્થંકરદેવો પોતાની વાણીથી જગતનાં ક્રોધ, માયા, કપટ વગેરેનું હરણ કરે છે. કમળના જેવાં નેત્રોવાળી, ઈન્દ્રિયોના જયમાં દૃઢ ચિત્તાદર રાખનારી, પાપત્યાગી. સંસારપીડાથી મુક્ત, સંસારની ખાઈમાં ડૂબેલા જનોને પતન તથા અજ્ઞાનથી મુક્ત -કરનારી, કલ્પલતા સમાન ભગવાનોની શ્રેણી આ પ્રત્યક્ષ જન્મ નામના વનમાં માનવનો આધાર બનો (૧૨.૨). પ્રશસ્ત આદરના અધિકારી કંદર્પના દપનો નાશ કરનાર, માનવને શોકમુક્ત કરનાર, નિરુપમ નૈગમ આદિ નયથી સમૃદ્ધ અપરાધનાશક પુણ્યને વિસ્તારનાર તીર્થંકરદેવો અને તેમની વાણીમાં માનવનો અક્ષય પ્રેમ સતત વધતો રહો (૧૨.૩). દૂષિત નયને દૂર કરનાર શાસ્ત્રોના વિષયોની મયદાને યોગે તમામ સંદેહોનો નાશ કરનાર, કલ્યાણકારી, ઉત્તમ બુદ્ધિરૂપી કુમુદિનીનો વિકાસ કરવામાં ચન્દ્ર સમાન દેવી સરસ્વતીને વંદન. હે
