Book Title: Upadhyay Yashovijayji Swadhyay Granth
Author(s): Pradyumnavijay, Jayant Kothari, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથ અને યશોવિજયજીરચિત સ્તોત્ર | ૨૪૫
પરિચય’ તરીકે પ્રસ્તાવના પણ લખી છે, જેમાં સર્વ પદ્યોનો ભાવાર્થ પણ સમાવિષ્ટ
કર્યો છે.
શ્રી યશોવિજયજીએ રચેલા આ સ્તોત્રમાં પ્રથમ શ્લોક મળતો નથી. પણ જૈન સમાજમાં પ્રચલિત સ્તુતિશ્લોકોમાં એક શ્લોક નીચે પ્રમાણે જાણીતો છે ?
नतानेकच्छेकत्रिदशमुकुटो दित्वरमणिव्रजज्योतिलिास्नपितचरणाम्भोजयुगलम् । घनश्यामं कामं भुवनजनहर्ष प्रणयिनं । स्तुवे पार्वं गौडीपुरपरिसरत्प्रौढमहसम् ॥
આ શ્લોકમાં નેચ્છે૦, દ્રાખ્યોતિન્વભાવ, શ્યામં કામ, પુરપરિસરબ્રૌઢ૦ વગેરેમાંની અનુપ્રાસપરંપરાવાળી રચના શ્રી યશોવિજયજીના સ્તોત્રના શ્લોકોની અચૂક યાદ અપાવી જાય છે. નમન કરી રહેલા વિશ્વાસભય, દેવોના મુકુટમાંથી નીકળતી ઝગમગતી રમણીય કિરણાવલિની જ્વાલાથી લીંપાયેલાં ચરણકમળ જેવું શ્યામ પ્રતિમારૂપ, સમગ્ર જગતને હર્ષથી વિભોર કરી દેતા અને ગોપીપુરના ચોમેર ફેલાયેલ પ્રભાવવાળા શ્રી ગોડી પાર્શ્વનાથની સ્તુતિનો આરંભ પણ આ શ્લોકથી થતો સમજાય છે. શ્લોકની રચના પણ શિખરિણી છંદમાં જ છે. આ બધા સંજોગો જોતાં એવી સંભાવના જણાય છે કે શ્રી યશોવિજયજીના સ્તોત્રનો આ આરંભનો શ્લોક હોવો જોઈએ. શ્રી યશોવિજયજીની અન્ય કૃતિઓના આરંભે શું એ બીજાક્ષર મંત્ર હોય છે, તેમ આ કૃતિના આરંભે હશે જ. પણ શ્લોકના ભાગ રૂપે તે નથી જ. તેથી એ અંગે ચોક્કસ નિર્ણય ન કરી શકાય.
આ સ્તોત્રમાં શ્રી યશોવિજયજીએ ડગલે ને પગલે અનુપ્રાસની રમણીય ભાષાચ્છટા ઊભી કરી છે પુરતે વેદાન્ત, ગતિ તિ, પ્રાન્તઃ શાનૌઃ, પ્રસિદ્ધતે રસ્તે, मत्वा सत्वा, नियन्ता हन्ता०, भवेदस्मात् कस्मात्, अगण्यैः पुण्यै० दशानामाशानां, जैत्रश्चित्रै, ज्वलन् ज्वालाजालैचलनजनितै०, स्पष्टैः कष्टैः, स्वामी चामी, साक्षाद् द्राक्षा, સમસ્તો રસ્તો, નિકોદ વાદ્ય વગેરેમાં આ અનુપ્રાસપ્રિયતા આંખે ઊડીને વળગે છે. દરેકેદરેક શ્લોકમાં આવો અનુપ્રાસ અચૂક મળવાનો જ. પં. ધુરંધરવિજયજીગણિએ યશોવિજયની આ લાક્ષણિકતા પકડીને તેને સ્વરચિત પૂર્તિના શ્લોકોમાં આણવા પ્રયાસ કર્યો છે, એ પૂર્ણ સૂઈ (શ્લો.૩), રહિતાનુત્તરહિતા (શ્લોપ), સ્વાતં શાન્ત (શ્લો.૬) વગેરેમાં જણાઈ આવે છે.
શ્રી યશોવિજયજીમાં પ્રખર પાંડિત્ય છે તે આ સ્તોત્રમાં ઠાંસીઠાંસીને ભરેલું દેખાઈ આવે છે. મારે મારે, પાવું પડ્યું, છારા જેવા જુનૂન પ્રત્યયાન્ત શબ્દરૂપો, हेवाक, पङ्केरुह, अहाय, नाकीश, ०उत्क, स्तुतिसृज, स्थेम, जित्वर, अशनीया, अधिवसुधम्, नात्तभिदया, ०आसनजुषः, जरीजृम्भत्०, वरीवर्ति, शुभदृक्, आश्रयणकृत्,.
