Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
પૃ++તે - સુદા:શ: ૩-૪-૮૧ થી શ પ્રત્યય. fપ્ર+3+તે – શિવચા. ૪-૩-૧૧૦ થી 8 નો રિ પ્રિયતે – ધાતરવ ... ૨-૧-૫૦ થી રૂ નો .. અહીં વર્તમાના શિત્ વિષયમાં આત્મપદ થયું છે. ગતિશિષ વેતિ વિમ? મHR = તે મર્યો. 5+q() - વુિં અતુ. ૩-૩-૧૨ થી નવું પ્રત્યય. પૃ5+ - દિર્ધાતુ: ૪-૧-૧ થી ધાતુ કિત્વ. અમૃ+ - ઋતોડત્ ૪-૧-૧૮ થી 8 નો . મનાર - નામનો. ૪-૩-૫૧ થી ઋ ની વૃદ્ધિ મા
અહીં પરોક્ષા છે તેથી આ સૂત્રથી આત્મને પદ થયું નથી. છેસૂત્રમાં ૨ કારનું ગ્રહણ ઉપરનાં સૂત્રમાંથી શિતિ શબ્દનું ગ્રહણ કરવા
માટે જ કર્યું છે. છે સૂત્રમાં ધાતુ ન લખતાં પ્રિયતે એમ તત્ ના નિર્દેશ પૂર્વક પ્રયોગ
કર્યો છે એટલે તિવારવાનુવધેન. એ ન્યાયથી વર્તુવન્ત માં આ સૂત્ર
નહીં લાગે. દા.ત. “મff. પ્રશ્ન : અહીં અદ્યતન, આશિડ્યું અને શિત્ વિષયક પ્રત્યયો પર છતાં - આત્મપદ થાય એવું સૂત્રમાં કહ્યું તેના બદલે સર્વત્ર આત્મપદ કર્યું ન હોત તો શું વાંધો?
જવાબ: જો સર્વત્ર આત્મપદ કરવું હોત તો ધાતુપાઠમાં ફરિત્ અથવા ઉત્ . કર્યું હોત પણ પરોક્ષાદિ ચાર કાળમાં પરસ્મપદ ઈષ્ટ છે.
વયે નવા ! રૂ-રૂ-કરૂ અર્થ- વચમ્ અત્તવાળા ધાતુથી કર્તામાં આત્મપદ વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન : નિતિ-નિદ્રાયતે = અનિદ્રામાંથી નિદ્રામાં જાય છે. (ઉંધે છે.)
નિદ્રા - તોહિતષ્યિ ... ૩-૪-૩૦ થી વચમ્ પ્રત્યય. નિદ્રાય+તિ – તિર્ ત. ૩-૩-૬ તિર્ પ્રત્યય. નિદ્રાય+1+તિ - ... ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય.
