________________
૨૬
""
પરલેાકમાં જાય છે એ ઉત્તર પૂરતુ' બન્નેમાં સુસંગત વાતાવરણુ છે. પરંતુ સંવાદના પ્રારંભ અને ઉપસ'હારના વિષયમાં વિસ ંગતિ ચોકખે . ચોકખી છે. “ દીધ નિકાય ” માં એવી હકીકત છે કે પાંચમા ભિક્ષુઆથી પરિવૃત્ત થયેલા કુમાર કશ્યપનું આવાગમન સાંભળી પાયાસિ રાજા ક્ષેત્ર દ્વારા નગરજતાને કુમાર કશ્યપ પાસે જવાનું આમંત્રણ મેાકલે છે. ઉત્તર પૂર્ણ થયા પછી પાયાસિ ઘેર પાછા આવે છે અને પોતે પહેરે છે તેવા વસ્ત્ર અને ખાય છે તેવું ભાજન ગરીબ લેાકાને આપે છે. મરીને પાતે જ્યાં તાવતિરા દેવા રહે છે તેવા દેવલાકમાં જાય છે. વિષયભાગ કે ત્યાગ કે તપસ્યા કે વ્રતાનિા પાલન તથા તેમને પડેલ દુ:ખના સંબંધમાં કાંઈ પણ નિર્દેશ બૌદ્ધ સાહિત્યમાં નથી મળતા. ૧ જ્યારે “ રાયપસેયિ' માં જણાવવામાં આવ્યું છે. કે પએસી રાજા વૈરાગ્ય પામે છે અને શીકુમાર શ્રમણને કહે છે આપના ગયા પછી હું અરમણીય અને શુષ્ક નહિ બનું. પરંતુ રાજ્યમાં ઉત્પન્ન થતાં દ્રવ્યમાંથી ચેાથે હિસ્સા લેાકહિત માટે કાઢીશ. આટલું કર્યા પછી રાજા પએસી રાજ્યમાં ઉદાસીન બને છે અને તેથી કરી તેની સૂકાંતા નામની સ્ત્રી તેના ઉપર કાપાવિષ્ટ બને છે. આમ છતાં રાજા એના ઉપર માહભાવ પામતેા નથી. સ્ત્રી એને સ્નાનના વસ્ત્રામાં અને ભોજનમાં ઝેર આપે છે. રાજા જાણે છે તથાપિ એના ઉપર કાપયુકત બનતા નથી. ઝેરની દુ:સહ પીડા વેઢે છે અને મરીને સૂર્યાભ વિમાનમાં શ્રાવક ધર્મના પાલનથી, તેમજ ક્ષમા, અને તિતીક્ષા ને કારણે સૂર્યાભ દેવ તરીકે ઉપજે છે. ત્યાં દેવ, દેવીઓના નિરવિધ માન, પાન, અને સુખથી યુકત પએસી (સૂર્યાભ) રહે છે.
**
આ ઘટનાના નિરૂપણુ પૂરતા બન્ને સાહિત્યામાં કેટલા ભેદ છે એ આ ઉપરથી સમજાશે. એટલું જ નહિ પરંતુ કાણે કાનામાંથી વસ્તુ લીધી છે એ પણ આ ઉપરથી પ્રતીત થશે. અહિંયા એક
૧.
૨.
tr
cr
દીધ નિકાય.”.
રાય પસેયિ.”
