________________
ચિંબરપક્ષપોષક મંતવ્ય સિહ કરતી વખતે તેઓ અભિનિવેશયુક્ત બની ગયા છે અને સત્ય તથા ન્યાયથી પ્રાચીન કે અર્વાચીન વિષે થડે પણ વિચાર કરવા તેઓ અચકાતા નથી. જ્યાં સમૂહબલ વધારે ત્યાં એ મનુષ્ય શું કરી શકે છે. હીરાલાલે બને બાજુને સમન્વય કરીને એકને બીજી બાજુના સામાસામી સંબધ મેળવી જેમ બને તેમ એક કરવા પ્રયત્ન કર્યો છે ત્યારે આ લોકે કહે છે કે એમ હોય તે આપણે દિગંબરે જૂદા શાથી? એ ત્રણ બાબતોને લઈને તે આપણે જુદા છીએ. એટલે પ્રો હીરાલાલ સામેથી કહે છે કે આપણે જુદા તે જુદા. આપણે એક થવું નથી અને એક છીએ નહિ.
દિગંબર પંથ ભણી વળેલા સોનગઢીને પણ આજ કદ ગ્રહ છે. પણ છતાં તેઓ આત્મ જ્ઞાનમાં અને સમ્યફ દર્શનમાં પ્રવેશ કરે છે અને કહે છે ત્યાં સવસ્ત્ર મુકિત થવાની વાત નથી. ચારિત્ર્યદશાનું સ્વરૂપજ એવું છે કે ત્યાં વસ્ત્ર સાથે નિમિત્ત – નૈમિત્તિક સંબંધ હોય જ નહિ. તેથી ચારિત્ર્ય દિશામાં વસ્ત્રનો ત્યાગ સહજપણે હોય છે. વસ્ત્રને ત્યાગ તે પરમાણુની અવસ્થાની લાયકાત છે તેને કર્તા આત્મા નથી.”
પ્રશ્ન પુછનારને કે યુતિપૂર્વક જવાબ એમણે અહિં આવ્યા છે એ જોવાનું છે. એક બાજુ નિમિત્ત – નૈમિત્તિક સંબંધ નથી એમ કહે છે એટલે ચારિત્ર્ય આવતાં વસ્ત્રને ત્યાગ સેજે થાય છે. બીજી બાજુ એમ કહે છે કે એ અવસ્થા પરમાણુની લાયકાત છે પણ છતાં તેને કર્તા આત્મા નથી. એટલે વાચક આમાં શું સમજે ? પરમાણુની લાયકાત નથી તો શું પરમાણુ ચેતન છે ? તે શું સમજે છે કે હવે મારે આ શરીર ઉપર રહી શકાય નહિ ? એક બાજુ આત્મા કર્તા નથી એમ કહે છે. તો આવી ગાળમટોળ વાણીથી વાચકને શુ સમજવું? આને અજ્ઞાનયુક્ત વાણી કહેવી કે પાખંડ યુકત?
૧. “વસ્તુ વિજ્ઞાનસાર” પુષ્ય ૨પ, પત્ર હ.
