________________
૫૦
ઉપદેશ આપતા હોય છે. તે જ્યાં જ્યાં સમજાવવા જાય છે ત્યાં તેઓ મૂળ વસ્તુને ગમે તે રીતે ફેરવી પોતાની હૃદયગત યુક્રત લગાડી તે તે હકીકતને મરડતા હોય છે. છે.તાઓ કહે છે કે તમે મામ કહેા છે. તે પેલાએ આ વાતને બીજી રીતે કહે છે તેનુ કેમ ? એટલે સારા ાખ્યાનકારે તેતેા ઉત્તર આપવા કાઇ શોધતાજ હોય છે.
પણ રસ્તા
'
· વસ્તુ વિજ્ઞાન સાર ૩૧
tr
',
<:
સમજાવવાની કેવી યુતિ કર્તાએ અખત્યાર કરી છે એ સમજવા આમાંથી આ પ્રમાણે એક દાખલેા અમે આપ્યા છે. ઉપાદાન—નિમિત્તની સ્વતંત્રતા.ર ઉપાદાન અને નિમિત્ત-બન્ને કારણાને-સારી રીતે સમાવવા જતાં પોતે કયાં યુક્તિ વાપરે છે એ જણાવવાને આ પ્રસંગ છે. કહે છે ગુરુના નિમિત્તથી જ્ઞાન ag den "....... આત્માના પર્યાયની લાયકાતથી જ્ઞાન થાય છે નિમિત્તથી જ્ઞાન થતું નથી. જે વખતે આત્માના પયમાં પુરુષાથ સમ્યજ્ઞાન પ્રકટ કરવાની લાયકાત હોય અને આત્મા સમ્યગ્દાન પ્રકટ કરે તે વખતે ગુરુને નિમિત્ત કહેવાય છે. પણ ગુરુના નિમિત્તથી જ્ઞાન થતું નથી.”૩ ધારા કે આ વાતમાં કાંઇક અંશે સત્ય હોય પરંતુ વાત કેવી મરડવામાં આવે છે તેજ સમજાવવાના આ રથળે ઇરાદો છે. કહે છે કે જ્ઞાન ગુરુનાં નિમિત્તથી થતું નથી. પર ંતુ આત્માની પર્યાયમાંજ પુરુષાર્થ રહેલ છે. હવે જો આ વાત બરાબર હાય તા મનુષ્યને કાઇ પણ ગુરુની આવશ્યકતા નથી કારણુ કે તે પેાતાની મેળે આત્માની અંદર પુરુષા કરી જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી લેશે. પરંતુ આવી ઉદ્ઘાષણા કરનાર સેનગઢીએ એ વિચાવું જોઇએ કે એ લેકે ને જે સમજાવે છે તે અર્થ વિનાનું છે. કારણ કે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ સેાનગઢૌથી મેળવો અપાવાની નથી, લેાકેા પાતેજ પેાતાના
૧. પુષ્પ, ૨૫ મું. ૨. એજન, પૃ. ૫૭. ૩. એજન, પૃ. ૫૪.
