________________
the
પ્રવૃત્તિ મનુષ્ય ન કરે. જે ફૂલ, ફલ મુકાવી મેક્ષ પ્રાપ્તિ થતી હેત તે પછી વિતરાગ થવાની કોઈ અગત્ય નથી. જે આવી રીતે સહેલાઈથી – કૂલ, ફલ વગેરે મુકવાથીજ – મોક્ષ મળતું હોય તો પછી ત્યાગ, કષ્ટ, દમન વગેરે દુઃખરૂપ સંયમની આવશ્યક્તાજ ક્યાં
ફલ, ફૂલ મુકવાનું કારણ શું એટલું પણ બાખ્યાનકારો કે વિવેચનકારો નથી સમજ્યા ? ફલ, ફૂલ મુકવાથી મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે અથવા પુણ્યપાર્જન થાય છે કે વિતરાગ દેવ ખુશ થાય છે એવું કે મૌલિક જિનાગમમાં પ્રતિપાદિત કરવામાં આવ્યું છે? આવી કઈ વાત મૌલિક ગ્રંથમાંથી ન નિકળતી હોય તે એની જવાબદારી કોના શિરે જશે ? તે ફલ, ફૂલમાં જીવ નથી અને એને પ્રભુજી આગળ મુકવાથી હિંસા થતી નથી એમ શું કહી શકાશે ? શું પ્રભુજી, વીતરાગના-દિગંબરના કે શ્વેતાંબરના–મૂલ પુસ્તકમાં કોઈ સ્થળે પૃથ્વી, જલ, અગ્નિ, વાયુ, અને વનસ્પતિમાં જીવે નથી એમ કહેવામાં આવ્યું છે? પૃથ્વી, વનસ્પતિ વિગેરેમાં જીવે છે તે પછી ફલ, ફૂલમાં છે હેય તેમાં શું આશ્ચર્ય ? મતિને આ દંભ એમનું મનુષ્યત્વ ગુમાવડાવવામાં કારણ બને છે. માનના કાંટાઓ એમને ચૂંભી રહ્યા છે એટલે એમના હૃદયમાં એ જીવની દયા કે અનુકંપા કયાંથી સંભવે? પિતાનું જ બૂરું કરવા જ્યારે એ બેઠા છે ત્યારે પરનું ભલું એ શું કરી શકવાના હતા ? જ્યાં પિતાનું શું થશે એ ભય કે ગભરામણ નિકલી ગઈ છે ત્યાં બીજા માટે તે શા સારૂ ગભરાય છે તેઓ કે બીજા કોઈ પણ વાચકો એમ કહેશે કે આ લખનારાજે ભૂલ્યા છે. તે તેમને કહેવાનું કે લેકે ભલે પરસ્પર વિરુદ્ધ બેલે પરંતુ જાણવું જોઈએ કે જેન સાહિત્યમાં પૃથ્યાદિમાં જવાનું અસ્તિત્વ છે કે નહિ ? તેની અનુકંપા રાખવી તે બરાબર છે કે ન રાખવી તે બરાબર છે ? જૈનદર્શનની સર્વોચ્ચતાને આધાર અહિંસા કે અન્ય પ્રાણી માત્ર તરફ અનુકંપા ઉપર પ્રતિષ્ઠાપિત છે. એ ફલ, ફૂલથી વીતરાગદેવને ખુશ
