________________
વસ્ત્ર પહેરવા એ આત્માને વિષય નથી એમ કહ્યું. તે પછી કુંદકુંદાચાર્યે આટલી બધી કડાકુટ કરી દિગંબર મત શા માટે ઉમે કર્યોએક બાજુ કહેવામાં આવે છે કે શરીર શરીરનું કાર્ય કરે છે અને બીજી બાજુ કહેવામાં આવે છે કે આમાં આત્માનું કાર્ય કરે છે. આ દ્રષ્ટિએ જોતાં ચારિત્ર્ય દશા અને વસ્ત્રને કઈ સંબંધ રહેતો જ નથી–એ વાત તદ્દન સ્પષ્ટ થઈ જાય છે. ચારિત્ર્ય આવે એટલે વસ્ત્ર પિતાની મેળે ઉતરી જાય છે એમ કહેવું એનો અર્થ શું? એક બાજુ આત્મા અક્રિય છે એમ કહેવું અને બીજી બાજુ વસ્ત્ર આપઆપ ઉતરી જાય છે એવું પ્રતિપાદન કર્યું–એ માયાયુક્ત નથી લાગતું શું? આત્મા જે અકર્તા છે તો પછી પરમાણુ જે જડ છે અને અત્ત્વ વિશિષ્ટ છે કે શું તેની મેળે ઉતરી જાય ખરું! ચેતન હોય તો સમજે કે હું જાઉં કે ખસી જાઉં પણ પરમાણુ કેવી રીતે સમજે કે હું ખસી જાઉં? વળી પરમાણુની લાયકાત કહે છે તે પરમાણુની લાયકાત તો તેનામાં રૂ૫. ગધ, રસ ને એશ જે છે તે છે. તે સિવાય બીજી લાયકાત તેનામાં શી છે? જીવ હેય તો કહી શકાય કે તેનામાં રેગ્યતા છે કે નહિ? પણ જડમાં યોગ્યતા કેવી હેય મુનિજન ઉપર કોઈ વસ્ત્ર નાખી જાય તે તે મુનિરાજનું ચારિત્ર્ય રહે કે જતુ રહે ?–એ પ્રશ્ન કઈ પુછે તો તેના જવાબમાં ચારિત્રમાં કાંઈ બાધા આવતી નથી એમ સોનગઢી તરફથી કહેવામાં આવે છે–જો કે ત્યાં નિમિત્ત નૈમિત્તિક–સંબંધ નથી એટલું ઉમેરવામાં આવે છે. આમ દરેક વાત તેઓ ઊંડા જ્ઞાન સાથે કરે છે.
ચારિત્ર્ય આત્માનો ગુણ છે અને વસ્ત્ર પરિધાન શરીરને વિષય છે એ વાત કુંદકુંદ કેમ નહિ સમજી શક્યા હોય એજ કૂટ પ્રશ્ન છે. મન, વચન અને શરીરની ક્રિયા તે તે જડ ક્રિયા છે, ત્યાં આત્માની ક્રિયા નથી; આત્માની ક્રિયા તે આત્મભાવમાં, ચારિત્ર્યમાં હોય છે એમ સેનગઢ કહે છે. અર્થાત્ જ્યાં જડ ક્રિયા છે ત્યાં આત્માની ક્રિયા
