________________
૨૭
બીજી વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની આવશ્યકતા છે. આગળ આપણે જોઈ ગયા ૪ વત્સગોત્રી પશ્ત્રિાજક, જીવ અને શરીરના ભિન્નાભિન્નત્વ,. લાકની શાશ્વતતા અને અશાશ્વતતા, અને ગૌતમ બુદ્ધની પેાતાના મૃત્યુ બાદની ભાવિ સ્થિતિ વિષે ખુદ ગૌતમ બુદ્ધને પ્રશ્ના પૂછે છે ! ત્યારે ગૌતમબુદ્ધ કાંઈ નથી કહેતા એમ નહિ પરંતુ બીજો જ ઉત્તર આપે છે. જ્યારે દીધનિકાય”માં કુમાર કશ્યપ રાયપસે” માં આવે છે તે પ્રત્યુત્તરને મળતા પ્રત્યુત્તર આપે છે. આમ હકીકત છે તે પણ બન્નેમાં કાનમાં જ્ઞાન અને અનુભવ વધારે ગણવાં ? ગૌતમબુદ્ધના કે કુમારકશ્યપના ? “મજિઝમ નિકાય” માં ગૌતમબુદ્ધે આપેલ ઉત્તરા સુખાધ નથી અને ઉલટું ઉપાલંભપૂર્વક વત્સને એમ કહે છે કે એવી માથાફોડમાં પડવા જરૂર નથી. ત્યારે સુકૃત તથા દુષ્કૃતના લેાની બાબતમાં અને જીવ પલાક ગામી છે એવું સ્પષ્ટ કથન કુમાર કશ્યપ દીધનિકાય”માં કરે છે. હવે જો કુમાર કશ્યપ ખુદ ગૌતમબુદ્ધના શિષ્ય હોય એટલે કે ગૌતમબુદ્ધ એના ગુરુ હાય તા એ પોતાના ગુરુ –ગૌતમબુદ્ધ–ના મંતવ્યને અનુરૂપ ઉત્તર આપે કે જિનાગમ (એટલે કે અહિં રાયપસેણુછ્યું” સમજવું) સંમત અને સમર્થિત ઉત્તર આપે ?
કુમાર કશ્યપના ઉત્તરથી પાયાસી સમજે છે અને સુમાગે ચાલે છે એમ દીધનિકાય” પુસ્તકથી સિદ્ધ થતું હાય તા પ્રશ્ન એ થાય છે કે પાયાસી રાજા ધણા જ દુરાચારી હોવા છતાં એણે ઉચ્ચ પર્લાક પ્રાપ્ત કરવા એવું શું ધર્માચરણ કર્યુ. એ વાત તા એ પુસ્તક જરાપણુ સમજાવતું નથી. દીનેિકાય” તા માત્ર એટલુ જ કહી અટકી જાય છે કે પાયાસીએ પેાતે પહેરતા તેવાં વસ્ત્ર, અને ખાતા. તેવું ભાજન ગરીબ–ગુરબાને આપ્યાં. પરંતુ શું આટલાથી સ્વર્ગ મળી જાય ? અર્થાત્ કા–કારણના અભાવનુ અહિ સ્પષ્ટ દર્શન આપણને મલી રહે છે. સ્વર્ગ પ્રાપ્તિના મજબૂત કારણા છે ત્યાગ, તપશ્ચર્યાં, તાદિનું પાલન, અને કષ્ટ સહન ઇત્યાદિ ઇત્યાદિ. જિનાગમ રાયપસેણુય” મઝિમ નિકાય ”.
se
