________________
૨૪
નીય કને લઇ ચારિત્રમાં મદતા આવી જ ગમ હોય છે એવામાં આ અને આના જેવા પુસ્તક મળી રહેતાં તે ખુશખુશાલ થઇ જાય છે. આ તા ભાવતું હતું અને વૈદ્ય બતાવ્યું એના જેવા ધાટ થયા પરંતુ રાગથી દર્દી રીબાઇ રહ્યો હાય અને પરહેજ જરા જેટલી પણુ પાળવા અસમર્થ હોય ત્યારે વૈદ્ય તેને કડક અને સખત પરહેજ પાળવાનું કહે તા તે રાગીને ગમશે ખરૂ? એ વૈદ્યને પડતા મુકી રાગી એવા વૈદ્ય પાસે જરો જે એને આછી કડક પરહેજ બતાવે. રાગીને રામ મુકત થવાના તા ભાવ છે જ પરંતુ ઓછા ખર્ચે' અને નહિ જેવી પરહેજ પાળીતે. આવા વૈદ્ય તરફ ધણા દર્દીઓ આકર્ષાય એ સ્વાભાવિક છે. ધ ', સમયસાર આછી કડક પરહેજ બતાવનાર
વૈદ્ય જેવા ગ્રંથ છે.
કુંદકુંદાચાર્યને સમય જ શિથિન્નાચારના વાતાવરણુથી વ્યાપ્ત હતા. એ વખતે આ ગ્રંથના લેકાએ સત્કાર કર્યાં; તેા પછી અત્યારના લોકેાની તા વાત જ શું પૂથ્વી? સમાજને સાચે ત્યાગ ખપતા નથી કારણ કે એ પાળવેા દુષ્કર છે. છતાં કાઈ કાઇ સંયમના અનુરાગી પણ નિકળી આવે છે પરંતુ તેએ પણ માંડમાંડ એ સંયમ પાળી રહ્યા હોય એવા દેખાવ કરે છે. ધણા ખરા તા સંયમ અંચળા ફેંકી દઈ ભાગતા નાસતા ફરે છે અને કાઇ યુક્તિ, પ્રયુકિતથી પેાતાના પરિવર્તનને સાચું ઠરાવવા કેાશિષ કરતા હોય છે. ઃ સમયસાર ” નું સ્થાન આવા પ્રકારના શિથિત્રાચારીઓના વર્તુળમાં છે. નવ તત્ત્વ પૈકીના સવર્ અને નિરા નામના તત્ત્વે ઉપર ચર્ચા કરતી વખતે પાંચ ઇંદ્રિયના જાયને શકવાની તથા ખાર પ્રકારની તપશ્ચર્યાની વાત તે કરતા નથી. ઉલટું, ભેદ વિજ્ઞાનની વાત કરી રાગ, દ્વેષ અને અજ્ઞાનને રોકવાની વાત કરે છે અને કહે છે કે આત્મા નાયક છે અને એ માટે જ્ઞાન પ્રાપ્તિના ઉપાયા સમજાવે છે. હકીકત એ છે કે સાધકને મૂલ જે સાધનાની આવશ્યકતા છે તે બતાવવા એ સમયસાર પુસ્તકકાર બીજો માગ ગ્રહણ કરે છે.
