________________
છતાં કોઈ પણ બાબતમાં નિર્ણયાત્મક અનુમાન તારવવામાં તે જોઈએ તેવા સફળ થયા નથી. મારા આ વિધાનને સમજાવવા હું અહિં “સમયસાર” તથા “પ્રવચનસાર”ના સ્થંલ દષ્ટાંત આપું છું. “સમયસાર” તથા “ પ્રવચનસાર "ના વાચન તથા અભ્યાસ હમણાં ઠીક ઠીક થઈ રહ્યા છે. પરંતુ ખેદને વિષય એ છે કે એના કર્તા વિષે કોઈ પણ નિશ્ચયાત્મક માહિતી પ્રકાશમાં આવી શકી નથી. આ બંને પુસ્તકના અંધ અનુયાયીઓલા મતે તે તેમના કર્તા કુંદકુંદાચાર્ય વિક્રમની પહેલી શતાબ્દિમાં થઈ ગયા છે. પરંતુ ઇતિહાસવિદોએ અને દિગંબર સંપ્રદાયના ધુરંધર વિદ્વાનોએ એ સમય ઉપર અંતિમતાની મહેર મારી નથી. એની વિશિષ્ટ નેધ “કષાયપ્રાભૂત”ની પ્રસ્તાવનામાં તેના સંપાદકોએ લીધી છે ને કે કશો જ નિર્ણય તે. પણ કરી શક્યા નથી. અનેક બાબતોનું સંકલન પુરાવાઓ માટે તેમણે કરેલું છે પરંતુ અંતિમ અનુમાન ઉપર તેઓ પણ આવી. શકયા નથી. યતિવૃષભના સમય માટે પણ તેઓ સદેહાત્મક છે. “કષાયમાભત” પર ચૂણિ અને “ઉચ્ચારણ” વૃત્તિની રચખા થયા પછી કુંદકુંદપુરમાં પદ્મનંદિ મુનિને તેની પ્રાપ્તિ થઈ એમ
મૃતાવતારને કર્તા ઈંદ્રનંદિ લખે છે. ત્યારબાદ શ્યામકુંડાચાર્ય અને તુમ્મસૂરાચાર્ય અને સમંતભદ્રને તેની પ્રાપ્તિ થઈ એમ જણાય છે. હવે જે યતિવૃષભને વિક્રમીય છઠ્ઠી. શતાબ્દિમાં મૂકવામાં આવે તો એ બધા આચાર્યો એમના ઉત્તરકાલીન છે એટલે એ સમય પછી થયા એમ ગણાવું જોઈએ જે માન્ય થતું નથી. ઈદ્રનંદિએ નિર્દિષ્ટ કરેલે કાલક્રમ યથાર્થ છે એ જોવાનું રહે છે. સૌથી પહેલાં કંડકુંદપુરના આચાર્ય પદ્મન દિને લેવા એ ઉપયુક્ત છે? ? - .
પ્રરતાવનામાં તેઓ કહે છે “કુંદકુંદાચાર્ય અને “શ્રાવતાર ”માં યતિવૃષભની પાછળ લેવામાં આવે છે એવો પુરા અમને તે પુસ્તક
૧. “મૃતાવતાર” પૃષ્ઠ પળ , ..
