________________
વગેરે પુસ્તકમાં સમાવિષ્ટ છે એમ તેઓ માને છે. આ પુસ્તકે તેમને માટે આગમના સમકક્ષ છે. ઈ. સ. ના નવમા સૈકામાં વીરસેન નામના આચાર્યો “ષખંડાગમ” અને “કસાય પાહુડ” ઉપર “ધવલા” અને “જ્ય ધવલા” નામની ટીકાઓ લખી છે, “ખંડગમ” પુષ્પદંત અને ભુતબલિ નામના આચાર્યોએ રચ્યું છે અને “કસાય પાહુડ” આગમ ગુણધર આચાર્યે લખ્યું છે. યતિવૃષભ નામક આચાર્યો
કસાય પાહુડ” ઉપર, આચાર્ય વીરસેને “જયધવલા” ટીકા લખી તે પહેલાં, ચૂર્ણ લખી હતી. “કસાય પાહુડ”ના પૂર્ણ અભ્યાસી આર્ય મંગુ અને નાગ હસ્તી આચાર્યના પગ પાસે આશ્રય કરી એ ચૂર્ણ એમણે લખી હતી.
વીરસેનાચાર્યના કથનાનુસાર આચાર્ય ગુણધરકૃત “કસાય પાહુડ” ને રચના સમય વીરનિર્વાણ પછી છસે અને ત્યાસીને છે. પરંતુ નંદીસંઘની પ્રાકૃત પટ્ટાવલી તથા વેતાંબર વંશાવલીની આચાર્ય અનુક્રમણિકા તપાસતાં એમાં ઘણી અસ્પષ્ટતા માલુમ પડે છે. ઈ. સ. ની બીજી કે ત્રીજી શતાબિદમાં “કસાય પાહુડ” લખાયું હોય. યતિવૃષભ છઠ્ઠા સૈકામાં વિદ્યમાન હતા એમ પ્રાયઃ લાગે છે. “જયશવલા” વૃત્તિના અંતિમ શ્લેક પ્રમાણે એની રચના આઠસો અને ચેરાણમાં નિશ્ચિત છે. અર્થાત તે વખતે શક સંવત સાતસો અને ઓગણસાઠ ચાલતે હતે.
કસાયપાહા” ઉપરની પિતાની “જ્યધવલા” ટોકાને તૃતીય ભાગ લખી રહ્યા હતા એ દરમ્યાન જ વીરસેન આચાર્ય દેહત્યાગ કરે છે. અને બે ભાગ જેટલી તે અવશિષ્ટ ટીકા તેમના જિનસેન નામના શિષ્ય પૂર્ણ કરે છે. આ જિનસેન ઘણું સમર્થ વિદ્વાન હતા. તે વખતને રાષ્ટ્રકૂટ વંશીય અમોઘવ રાજા પણ તેમને શિષ્ય હતા.
કહેવાને આશય અહિંયા એ પ્રસ્તુત છે કે આગમિક ત્રણ પુસ્તકો અને તેના ટીકાકારને સમય ઉપર્યુકત નેંધ ઉપરથી સ્પષ્ટ રીતે અવગત થાય છે જ્યારે કુંદકુંદાચાર્યની કઈ તારીખ હજુ સુધી સમ્યક્ નિર્ણત થતી નથી. ગમે તે સમય ગષકે એમને સ્થિર કરે
