________________
[૭૩
ખૂદ દેવદ્ધિગણિનું બનાવેલું છે. જે આગમ લિપિબદ્ધ થયા છે તે બધા દેવર્કિંગણિની સમક્ષ એકત્રિત થયેલા સાધુઓની સંમતિ પછી લખાયા હતા એવું અનુમાન હવે નિયત થઈ ચૂક્યું છે. હવે બત્રીશ આગમમાં જે તેર ઉમેરીને પિસ્તાલીસને સરવાળો કરવામાં આવે છે તે તેર પૈકીના દસ પ્રકીર્ણ નંદિ સૂત્રમાં નિર્દિષ્ટ નથી તેથી અને “જિતક ૫” જિનભદ્રગણિ કૃત હેવાથી. તથા “મહાનિશીથ” હરિભદ્રકૃત હેવાને કારણે તેમજ “પિંડનિયુક્તિ” ભદ્રબાહુ દ્વિતિય રચિત હવાને સબબે વિવેકી આચાર્યો આગમમાં એની ગણના કરવા તૈયાર નથી.
આગામો ઉપરની ટીકાદિના કર્તાઓ તથા સમય,
મૂળ જિનાગમ ઉપર જે કાંઈ કીકા, ટિપ્પણીઓ રૂપે લખવામાં આવ્યું છે તે સાહિત્યના પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત એવા બે પ્રકારે છે. પ્રાકૃત ભાષામાં જે સાહિત્ય મળી આવે છે તે નિર્યુક્તિ, ભાષ્ય, અને ચૂરિના રૂપમાં છે. નિયંતિઓ અને ભાગ્યે પદ્યમય છે જ્યારે ચુણિએ ગદ્યમય છે. ભદ્રબાહુ દ્વિતીય, અને નહિ કે ભદ્રબાહુ પ્રથમ, એ નિયુક્તિઓના કર્તા છે. “જૈન તત્ત્વાદશ” ના કર્તા શ્રી આત્મારામજીનું જે માનવું છે કે એ નિયુકિતઓ ભદ્રબાહુ પ્રથમે રચી હતી તે હવે સચોટ પૂરાવાને લઈ નિરાધાર સાબિત થયું છે. તે ભદ્રબાહુ દ્વિતીયને સમય વિક્રમીય પાંચમી કે છઠ્ઠી શતાબ્દિને નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે. ૨ સંઘદાસ ગણિએ અને જિનભદ્ર ગણિ ક્ષમાશ્રમણ ભાષ્યો લખ્યા. એ ભાષ્ય રચનાને કાળ વિક્રમીય સાતમી શતાબ્દિ છે. જિનભદ્રમણિ ક્ષમાશ્રમણે “વિશેષાવશ્યક ભાષ્ય લખ્યું છે. જિનદાસ ગણિ મહત્તરે વિક્રમીય સાતમી અને આઠમી સદીમાં
૧. જુઓ મહાવીર જૈન વિદ્યાલયને સ્મારક અંક, શ્રી પુણ્ય
વિજ્યજીને લેખ. ૨. એજન
