________________
- પરંતુ તેમ કરવા જતાં તેમને એ વાતનું ધ્યાન નથી રહેતું કે એથી તેમના (પૃથ્વી-જેલના) તે પ્રાણ જાય છે.
અહિંસાને આટલે ઝીણો ઉપદેશ લેકેને ન રૂચે એ સ્વાભાવિક છે. પરંતુ અહિંયા રુચિ કે અરુચિને પ્રશ્ન જ નથી. સત્ય ગમે કેન ગમે પરંતુ સત્ય તે સત્ય જ રહેવા સર્જાયું છે. મહાવીરની લીલ તે તદ્દન સાદી, સીધી, અને સરળ હતી. તેઓ તે એમ જ કહેતા કે આપણને જેમ આપણે જીવ હાલે છે તેમ સૌ કોઈને પિતાને જીવ વહાલો જ હોય–પછી એ નાનું હોય કે મોટે. પ્રાણાતિપાત એટલે કે જીવહિંસા મોટામાં મોટો અધર્મ છે એ મહાન સિદ્ધાંત કેન્દ્રમાં રાખી મહાવીરે નિન્ય ધર્મ ને સંસ્કાર આપે. ગૌતમ બુદ્ધના સંધમાં હજારે પ્રમાણે હતા. પરંતુ સૂક્ષ્મ જીવોની રક્ષા કરવાની ઉલ્લેષણ તેઓ કરી શક્યા નો'તા. મહાવીરના શ્રમણ સંઘે અને શ્રમણ સંઘે નવકોટિ વિશુદ્ધ અહિંસાના પાલન માટે સ્પષ્ટ વિધાન કર્યું હતું. અહિંસાના સંબંધમાં “બાહ્મણ ધમ્બિયસુર” નામના બૌદ્ધગ્રંથમાં નિમ્નોક્ત ગાથા મળી આવે છે જે નધિ પાત્ર છે –
सब्वे तसन्ति दण्डस्स सव्वे भयन्ति मच्चुतो। . अत्तानं उपमं कत्वा न हनेच्च न घातये ॥
અર્થ–પર્વ જીવો દંડથી ત્રાસ પામે છે અને સર્વ જીવો મૃત્યુથી ડરે છે. પિતાની જાતને દાખલે લઈને કોઈએ જીવને હણવે ન જોઈએ તથા કેઈએ જીવને વાત ન કરવું જોઈએ. પરંતુ આ ગાથાના અનુસંધાનમાં એક ખાસ બાબત ધ્યાનમાં લેવાની છે અને તે એ છે કે એમાં જીવહિંસા નિષેધ તરફ જે અંગુલિનિર્દેશ કરવામાં આવ્યું છે તે છે મેટા ની હિંસા નહિ કે નાના જવાની. જે નાના વેની અહિંસા તેમને અભિપ્રેત હેત તે તેઓ કદિ કોઈ - જીવને ભારત જ નહિ પરંતુ વ્યવહારમાં એમ જણાતું નથી. વર્તમાન
