________________
૫૫
દિગંબર પરંપરા પ્રમાણે સુભદ્ર, યશોભદ્ર, યશેબાહુ, અને લેહાચાર્ય—એ ચાર આચાર્યો પૂર્ણ આચારાંગના ધારક હતા તથા રોષ અંગેના દેશધારક તથા પૂર્વના એક દાન ધારક હતા. આ આચાર્યોને કાળ એકસો અને અઢાર વર્ષને થાય છે. લેહાચાર્ય પછે. આચારાંગનું જ્ઞાન લુપ્ત થયું. આ બધા આચાર્યો વચ્ચે કુલ્લે ૬૮૩ વર્ષો પસાર થયા હોવાનું દિગંબર પરંપરા જણાવે છે.
એમના પછી અંગ તથા પૂર્વના દેશધારી ગુણધરને કાર્યકાળ આવે છે. એ ગુણધર ભટ્ટારકે પ્રવચન તરફના આદરભાવથ પ્રેરાઈ જ્ઞાનપ્રવાદ નામના પાંચમા પૂર્વની દશમી વસ્તુમાંથી અધિકાર ઉદ્દધૃત કરે “કષાયખાભૂત” નામ આપ્યું. આ પૂર્વને પણ લેપ થશે એવા ડરથી તેમણે એના સોળહજાર પદને એકસો અને એંશી ગાથામાં સંક્ષેપથી સમાવી દીધા. આ ગાથાઓને આર્ય મંગુ અને નાગહસ્તી નામક આચાર્યોએ અભ્યાસ કર્યો અને તેમની પાસેથી પ્રવચનભકત યતિવૃષભે એ ગાથાઓ સાંભળી ચૂર્ણિ રચી. " શ્રી વિરસેન સ્વામી પછી થઈ ગયેલા “શ્રુતાવતાર'ના રચયિતા ઇન્દ્રભૂતિ નામક આચાર્યું પણ “કષાય પ્રાભૂત ” ના પ્રાદુર્ભાવ સંબંધે એ જ પ્રમાણે જણાવે છે. આ રીતે “ષખંડાગમ” અને “કષયપ્રાભૃત 'ને રચના સમય ૬૮૩ વર્ષને આવે છે. પુષ્પદંત અને ભૂતબલિએ મલી “ષખંડાગમ” ની અને ગુગુધરે “ કષાયમામૃત” ની રચના કરી હતી. આ બન્ને પુસ્તકમાં પ્રથમ કર્યું એ નિર્ણય હજુ થઈ શક નથી. ગુણધર અને ધરસેનના ગુરુવંશના પૂર્વાપર ક્રમના જ્ઞાનની અનિશ્ચિતતા આમાં કારણ ભૂત છે.
. ૧. “કષાય પ્રાભૃત”, પ્રસ્તાવના, પૃષ્ઠ. ૪-૪૨.
२. गुणधरधरसेनान्वयगुर्वोः पुर्वापरक्रमोऽस्माभिर्न ज्ञायते तदन्वयकચાર મનિનામાવતા ઈન્દ્રનંદિકૃત “મૃતાવતાર.”
