________________
ત્રીજું પ્રકરણ શ્રી મહાવીર પછીની દિગંબર તથા શ્વેતાંબર :
પરાઓને ઈતિહાસ શ્રી. મહાવીર નિર્વાણ બાદ ઇન્દ્રભૂતિ ગણધરને કેવલ પ્રાપ્ત થયું. તેમની પછી સુધર્માને અને તેમની પછી જંબુસ્વામીને. વેતાંબર. પરંપરાનુસાર ૧૨, ૮, અને ૪૪ વર્ષે કેવળ પર્યાયમાં રહી મેક્ષ પ્રાપ્તિ કરી. દિગંબર પરંપરા જેનું અત્રે પ્રથમ નિરૂપણ કરવામાં આવે છે તે અહિં જુદી પડે છે અને કહે છે કે જંબુસ્વામીને આડત્રીસ વર્ષ કેવળ જ્ઞાન રહ્યું હતું. તથા ત્યાર બાદ સકળ સિદ્ધાન્તના જાણકાર વિષ્ણુ નામના આચાર્ય થયા. અને તેમની પછી નન્દિમિત્ર આચાર્ય થયા. અપરાજિત, ગવર્ધન, અને ભદ્રબાહુ એ ત્રણ મૃતકેવલી ઉત્તરોત્તર ક્રમશઃ થયા. વિષ્ણુ, મન્દિમિત્ર, અપરાજિત, ગોવર્ધન, અને ભદ્રબાહુની વચ્ચે સે વર્ષ વ્યતિત થયા હોવાનું દિગબર પરંપરા જાણાવે છે. સમસ્ત મૃત જ્ઞાન વિચ્છેદ થયાનું દિગંબરો કહે છે. વિશાખાચાર્ય આચારાંગાદિ અગિયાર અંગના અને દશ પૂર્વના ધારક હતા. પ્રત્યાખ્યાન, પ્રાણાવાય. ક્રિયાવિશાલ અને લેકબિંદુસાર નામના ચાર પૂર્વના એક દેશના માત્ર ધારક હતા. પછી જે આચાર્યો થયા તેના નામો આ પ્રમાણે છે- પ્રોઝિલ, ક્ષત્રિય, જયસેન, નાગસેન, સિદ્ધાર્થ, ધૃતિસેન, વિજય, બુદ્ધિ, ગંગદેવ, અને ઘમસેન આ દશ આચાર્યો દા પૂર્વ ધારી હતા. આ આચાર્યોની વચ્ચેને ગાળો એકસો વ્યાશી વર્ષ જેટલું હતું. એ આચાર્યોના સ્વરેહણ બાદ ભારતવર્ષમાં જ પૂર્વને લેપ થયા. વિશેષતા એટલી છે કે નક્ષત્રાચાય, જસપાલ, પીંડ, ધ્રુવસેન અને કંસાચાર્ય એ પાંચ મુનિરાજે અગિયાર અંગ અને ચૌદ પૂર્વના એક દેશના ધારક હતા. આમાં બસે અને વીસ વર્ષના સમય ગયું હતું. એ કંસાચાર્યના સ્વર્ગગમન પછી કોઈ અગિયાર અંગધારી ન થયા.
