Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૩૪ ]
મરાઠા કાલ
[ પ્ર.
અફઘાનોને નમાવીને બેઆબ અને ફરુખાબાદ જીતી લીધાં. ૧૭૭૧ માં મહાદજી સિંધિયાએ રાજધાની દિલ્હી ઉપર અધિકાર જમાવ્યો. ૧૭૭ર માં ૨૮ વર્ષની ભર જુવાનવયે પેશવા માધવરાવનું અવસાન થયું. પેશવા નારાયણરાવ (ઈ. સ. ૧૭૭૨ થી ૧૭૦૩)
છત્રપતિ રામરાજાએ માધવરાવના નાના ભાઈ નારાયણરાવ પેશવા પદે ૨ કાપો. અંગ્રેજોએ થાણુ વસઈ વિજયદુર્ગ અને રત્નાગિરિનાં મરાઠા નૌકામથકો ઉપર હુમલા કર્યા હતા. પેશવા નારાયણરાવે એ માટે ઘટતાં પગલાં ભર્યા. પેશવાની નજરકેદમાંથી રાઘોબા ૧૭૭૩ માં નાસી છૂટયો, પરંતુ એને ફરી પકડીને નજરકેદ કરવામાં આવ્યો. ૩૦ મી ઓગસ્ટ ૧૭૭૩ ના રોજ પેશવાનું ભર બપોરે ખૂન કરવામાં આવ્યું. એમાં રાબાને મુખ્ય હાથ હતો. પેશવા રઘુનાથરાવ (
રાબા ) (ઈ. સ. ૧૭૭૩ થી ૧૭૭૪) ૧૦ મી ઑક્ટોબર ૧૭૩ ના રોજ રાબા કાયદેસર પેશવા બન્યો, પરંતુ પુણેના “બારભાઈ” એને પકડવા માગતા હતા, આથી એને પુણેની બહાર ભાગતા રહેવું પડયું. દરમ્યાન એ નિઝામ અને હૈદરઅલી સાથે વિગ્રહ કરતો રહ્યો. એવામાં નારાયણરાવની વિધવાને પુત્ર જન્મ્યો. આખરે ૧૭મી ફેબ્રુઆરી ૧૭૭૪ ના રોજ રાબાને પેશવા પદેથી પદભ્રષ્ટ કરવામાં આવ્યો.
આ બારભાઈએ માં નાના ફડનવીસ અને મહાદજી સિંધિયા મુખ્ય હતા. પેશવા સવાઈ માધવરાવ (ઈ. સ. ૧૭૭૪ થી ૧૭૯૫)
બાર ભાઈઓ ની ભલામણથી નારાયણરાવના ૪૦ દિવસની ઉંમરના પુત્ર ૨વાઈ માધવરાવ પેશવાપદ અર્પણ કરવામાં આવ્યું. નાના ફડનવીસે આ શિવાને એકાંતપ્રિય જ રાખ્યો. નાના ફડનવીસ એકમાત્ર સર્વોચ્ચ વહીવટકર્તી રહ્યો. આ સમય દરમ્યાન રાબા અંગ્રેજોની મદદ મેળવી સત્તા હાંસલ કરવા મથતો હતો, પરંતુ એમાં એ ફાવતે નહિ. ૧૭૭૬ માં અંગ્રેજો સાથે પુણે દરબારની પુરંધરની સંધિ કરવામાં આવી ને એ સમયથી અંગ્રેજોએ મરાઠાઓના આંતરિક વહીવટમાં માથું મારવાનું શરૂ કર્યું. પ્રથમ અંગ્રેજમરાઠા વિગ્રહ ઈ. સ. ૧૭૭૮ માં થયો. છત્રપતિ રામરાજાનું અવસાન થતાં સતારામાં એને સ્થાને છત્રપતિ તરીકે શાહ ૨ (ઈ. સ. ૧૭૭૭ થી ૧૮૦૮) ગાદીએ આવ્યો હતે. જાન્યુઆરી ૧૭૭૮ માં અંગ્રેજો અને મરાઠાઓ વચ્ચે
