Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
સમકાલીન રાજ્ય
સમી (જિ. મહેસાણા), રાધનપુર (જિ. બનાસકાંઠા) અને મુંજપુર સિવાયનાં બાકીનાં પરગણાં પાછાં લઈ લીધાં.
ઈ. સ. ૧૭૬પ માં કમાલુદ્દીનના અવસાને મેટે કુમાર ગજુદ્દીનખાન ગાદીએ આવ્યો. એના ૪૮ વર્ષોના રાજ્યકારોબારમાં રાજ્ય ઉપર કરજો ભારે બેજ આવી પડ્યો હતો. એના ઈ.સ. ૧૮૧૩માં થયેલા અવસાને મેટે કુમાર શેરખાન સત્તા ઉપર આવ્યો અને તરતમાં જ અંગ્રેજી સત્તા સાથે સંબંધ બંધાયો. થયેલા કરાર પ્રમાણે હવે ગાયકવાડને રાજ્યના કારોબારમાં કઈ જાતની ડખલ કરવાનું રહેલું નહિ; એટલું જ કે કોઈ સગા કે ઇતર સત્તા રાજ્યને તકલીફમાં મુકે ત્યારે સહાય કરવાની જન્મેદારી અંગ્રેજોની રહી.૪૩ ૩. વાડાસિનોરના બાબી
બાબી જાફરખાનના બે પુત્રોમાંના સલાબત મુહમ્મદખાનને મુઘલ સત્તા તરફથી પ્રથમ ગોહિલવાડમાં અને પાછળથી વિરમગામમાં સૂબેદારી મળી હતી. પછીથી ઘોઘા (જિ. ભાવનગર) અને વાડાશિનેર(જિ. ખેડા)માં જાગીર મળી હતી. આ રીતે બાબીઓનો વાડાશિનેર સાથે સંબંધ શરૂ થયો હતો. એના ઈ.સ. ૧૭૩૦ માં થયેલા અવસાને એના પુત્ર મુહમ્મદ બહાદુર(શેરખાન)ને પિલાજ ગાયકવાડે અભયસિંહ રાઠોડને મારી નાખી વડેદરાનો અધિકાર સેપેલે, પરંતુ પછીથી પિલાજીના ભાઈ માધજીએ જંબુસર (જિ. ભરૂચ) આવી, વડોદરા કબજે કરી મુહમ્મદ બહાદુરખાનને દૂર કર્યો અને એ પાછો વાડાસિનોર આવી ગયો. એને સેરઠના સૂબેદારે બોલાવી ને રીના બદલામાં સેરઠની જાગીરમાં અડધાં પરગણાં આપ્યાં (ઈ. સ. ૧૨૭૩૮-૩૯ ). આ પછી થોડા જ સમયમાં સોરઠની સત્તા પિતાના હાથમાં કરી, ઈ. સ. ૧૭૫૭માં દિલ્હીથી તદ્દન સ્વતંત્ર થઈ એણે જુનાગઢમાં બાબી વંશની સત્તા સ્થાપી. વળતે વર્ષે “બહાદુરખાન' નામથી સત્તા ઉપર આવેલ મુહમ્મદ બહાદુર(શેરખાન)નું અવસાન થતાં મેટ નવાબજાદે મહાબતખાન જૂનાગઢમાં ગાદીએ આવ્યો અને નાના ભાઈ સરદાર મુહમ્મદખાને વાડાશિનેરમાં સ્વતંત્ર બાબી સત્તાને આરંભ કર્યો. મરાઠાઓ સાથે એને મેળ નહોતું એટલે પેશવાના સરદાર સદાશિવ રામચંદ્ર વાડાસિનોર પર ચડાઈ કરી ખંડણી કબુલાવી હતી. ઈ.સ. ૧૭૬૦માં સેનાપતિ ભગવંતરાવે વાડાશિનર કબજે કરી લીધું હતું, પણ બીજે વર્ષે ખંડણી આપવી કબૂલ કરવાથી નવાબ મુહમ્મદખાનને વાડાશિનેરની સત્તા પાછી મેંપી હતી. આ નવાબના અવસાને એને પુત્ર જમિયતખાન અને એના અવસાને એને કુમાર સલાબતખાન ગાદીએ આવ્યા. એના સમયમાં પેશવા અને ગાયકવાડે
