Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૨૯૪]
મરાઠા કાલ
[ પ્ર.
માધવરાવ ઈ. સ. ૧૭૬૧માં પેશવા થશે અને એને કાકે ઈ. સ. ૧૭૬૮ સુધી એમની સાથે વહીવટમાં સંકળાયેલું હતું, આથી કવિની આ કૃતિ ઈ. સ. ૧૭૬૧-૬૮ સુધીમાં રચાઈ હેવી જોઈએ. માધવરાવના સંદર્ભમાં કવિએ એના સુપ્રસિદ્ધ ન્યાયાધીશ રામશાસ્ત્રીના પણ પ્રશસ્તિ કરી છે ને એમાં એને ગૌતમ તથા કણાદની કક્ષામાં મૂક્યા છે.' જિનલાભસૂરિ સં. ૧૭૮૪ (ઈ.સ. ૧૭૨૭-૨૮) થી સં. ૧૮૩૪ (ઈ.સ. ૧૭૭૭-૭૮)
જિનલાભસૂરિ ખરતરગચ્છના પ્રખ્યાત આચાર્ય હતા. એમના ગુરુનું નામ જિનભક્તિસૂરિ હતું. એમને સં. ૧૮૦૪(ઈ. સ. ૧૭૪૭-૪૮)માં સૂરિપદ પ્રાપ્ત થયું હતું. સૂરિપદનો મહોત્સવ કરછના માંડવી બંદરે થયેલ. એ સ્થળે એમણે આત્મપ્રબોધ' નામના ગ્રંથની રચના કરેલી. ગ્રંથની સમાપ્તિ એમણે સં. ૧૮૩૩(ઈ.સ. ૧૭૭૬-૭૭)માં મનરા(મુદ્રા)માં કરી હતી. આ ગ્રંથમાં આત્મારૂપી પદાર્થને ઓળખવા જે સાધને જોઈએ તે સાધને યુક્તિ અને પ્રમાણ સાથે પ્રતિપાદિત કરેલાં છે. મનુષ્યોમાં કમજનિત જે દોષો રહેલા છે તેઓને દૂર કરી આત્મામાં રહેલ ઉચ્ચ લક્ષણો ખીલવવા સર્વોત્તમ સાધન સમ્યક્ત્વ વિશે આ ગ્રંથમાં સવિસ્તર વિવેચન કરેલું છે. ગ્રંથનાં પ્રકરણોને,
પ્રકાશ” નામ આપવામાં આવ્યું છે. ગ્રંથ ચાર પ્રકાશમાં વિભક્ત છે : ૧. સમ્યફ વનિર્ણય, ર. દેશવિરતિ, ૩. સર્વવિરતિ અને ૪. પરમાત્મસ્વરૂપ.
કૃતિને અંતે ગ્રંથપ્રશસ્તિમાં ગુરુ પરંપરા આપવામાં આવી છે. પદ્મવિજયગણિ સં. ૧૭૯૨( ઈ.સ. ૧૭૩૫-૩૬)થી સં. ૧૮૬૨ (ઈ.સ. ૧૮૦૫-૦૬),
તપાગચ્છના આ પદ્ધવિજયગણિના ગુરુ ઉત્તમવિજય હતા. સં. ૧૮૦૫ માં એમણે રાજનગર(અમદાવાદ)માં દીક્ષા લીધેલી અને સં. ૧૮૧૦ માં રાધનપુરમાં પંડિત પદ પ્રાપ્ત થયેલું. સં.૧૮૫૮–૧૮ દરમ્યાન એમનો નિવાસ લીંબડીમાં
હતા.
. ૧૮૩૦(ઈ. સ. ૧૭૭૩-૭૪)માં એમણે યશોવિજયજીના શ્રી સીમંધર જિનવિજ્ઞપ્તિરૂપ સ્તવન પર બાલાવબંધ રચેલ છે, જેની પ્રશસ્તિ સંસ્કૃતમાં રચી છે. વળી સં. ૧૮૪૯(ઈ. સ. ૧૭૯૨-૯૩)માં યોવિજયજીને વીરસ્તુતિરૂપ દૂડીના સ્તવન પર એમણે બાલાવબેધ ગુજરાતમાં રચેલ છે, જેની પ્રશસ્તિ પણ સંસ્કૃત ભાષામાં છે
પદ્મવિજયગણિએ “જ્યાનંદચરિત” સંસ્કૃત ગદ્યમાં સં. ૧૮૫૮(ઈ. સ. ૧૮૦૧-૦૨ )માં રચ્યું. એના મંગલાચરણમાં વર્ધમાન મહાવીરની સ્તુતિ કરવામાં
