Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૨૨૮ ]
. મરાઠા કાલ
[ પ્ર
વળતર તરીકે રૂા. ૪,૬૦૦ની રકમ પણ દર વર્ષે નવાબના કુટુંબને મળે એવું નક્કી થયેલું. આમ ભરૂચની નવાબીને અંત આવ્ય (ઈ.સ. ૧૭૭૩).૧૫
૧૭. સચીનના સીદી નવાબ સૌથી પ્રથમ જંજીરાની જાગીર ઈ. સ. ૧૪૮૯માં મહમૂદ બેગડાએ આફ્રિકાના સીદી વંશના એક અમલદારને દરિયાઈ લશ્કરના વડાના દરજે આપી હતી. આ ફરજ આ વંશના હાકેમોએ ઈ.સ. ૧૬૮૬ સુધી બજાવી. એ પછી મુઘલ શાસનનું ઉ૫રિપણું ફગાવી દઈ દરિયામાંથી પસાર થતાં વિદેશી વેપારીઓનાં વહાણ લૂંટવાને તેઓએ ધંધો શરૂ કર્યો. એમણે મરાઠાઓ સાથે દુશ્મનાવટ ચાલુ. રાખી હતી. પરિણામે ઈ.સ. ૧૭૩૬-૭ માં એ લેકની જાગીર કેટલેક ભાગ બાજીરાવ પેશવાએ તાબે કર્યો હતો, પણ જંજીરાને કિલ્લે જિતા નહોતે.
જંજીરાની ગાદી સીદી અબ્દુલરહીમ નામના સરદારની સત્તામાં હતી તે ઈ. સ. ૧૭૬ર માં યાકૃત નામના સીદીએ ઝૂંટવી લીધી હતી. આ કારણે અબ્દુલરહીમ બહારવટે નીકળ્યો અને સીદી યાતને ખૂબ જ પજવ્યું. પરિણામે સંધિ થઈ તેમાં એવું કહ્યું કે સીદી યાતના અવસાને અબ્દુલરહીમને જંજીરાની ગાદી મળે. ઈ.સ. ૧૭૭૨ માં યાતનું અવસાન થતાં હવે અબ્દુલરહીમ સત્તા ઉપર આવી ગયો. ઈ.સ. ૧૭૮૪ માં એનું અવસાન થતાં એના પુત્ર અબ્દુલકરીમ યાકુતખાનને બાજુએ રાખી સીદી જેહર નામને લશ્કરી સરદાર જંજીરાની ગાદી બચાવી પડ્યો તેથી અબ્દુલકરીમ પુણે ગયે, જ્યાં પેશવાએ એને જંજીરા ઉપરને હક્ક માન્ય રાખે, પણ એવામાં અબ્દુલકરીમે કંપની સત્તાના એક અમલદાર મિ.માલેટ દ્વારા પિતાના બધા હકક કંપની સરકારને લખાણ કરી સ્વાધીન કર્યા, જેના બદલામાં એને અંગ્રેજ સત્તા તરફથી ઈ. સ. ૧૭૯૦ માં સુરત નજીક આવેલા સચીન(તા.ચોર્યાસી, જિ.સુરત)ની જાગીર મળી આમાં એને ર૦ ગામ મળ્યાં હતાં. એ સુરતમાં રહી આને વહીવટ કરતો હતો. પછીથી સચીનને રાજધાની બનાવી ત્યાં રહેવાનું શરૂ કરેલું. એણે બાદશાહ શાહઆલમને નજરાણું મેકલેલું એનાથી બાદશાહ તરફથી એને “નવાબને ઈલકાબ મળે.
ઈ. સ. ૧૮૦૨માં નવાબ અબ્દુલકરીમ યાતખાનના અવસાને એનો પુત્ર ઇબ્રાહીમ મુહમ્મદ યાકુતખાન ગાદીએ આવ્યો. ઈ.સ. ૧૮૧૬માં એણે કંપની સરકારને કબૂલાત આપી કે રાજ્યના ફોજદારી ગુનાઓનો ઈન્સાફ અંગ્રેજી અદાલતમાં કરે, પરંતુ આ અને અન્ય શરતેનું નવાબ પાલન નહોતું કરતો એટલે પાછળથી એ કરાર રદ થયા હતા.'
