Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
[ 5.
૨૧૭ ].
મરાઠા કાજ અંગ્રેજોને વાડાશિનેર ઉપરનું સાર્વભૌમત્વ સોંપી આપ્યું હતું. આ રીતે શિવાને હક્ક ઈ. સ. ૧૭૬૮ માં વધીને વાર્ષિક રૂ. ૧૦,૦૦૦ને થયેલે તે ઈ. સ. ૧૮૧૮ ના વર્ષમાં કંપની સરકારને મળે. આમાં ઈ. સ. ૧૮૧૩ ની સાલમાં ગાયકવાડને અંગ્રેજ સત્તા નીચે રૂ. ૩૬ ૦૧-૦૦ ને હક્ક નક્કી થયેલ તે પણ સામેલ હતા.૪૫ (૪) બાંટવા-માણાવદર-સરદારગઢના બાબી
શેરખાન બાબી ઈ. સ. ૧૭૩૭-૩૮ માં સોરઠી-જૂનાગઢ પ્રદેશના કેટલેક અંશે એક સત્તાધીશ બન્યો હતો ત્યારે એના દિલેરખાન અને શેરજમાનખાન એ ભાઈઓએ જૂનાગઢના પ્રદેશમાં ભાગનો હકક રજૂ કર્યો ત્યારે સલામતી ન જોખમાય માટે એણે બાંટવા તથા લીંબુડા પરગણાનાં ૮૪ ગામ અને થાણદેવડીનાં ૨૪ ગામ તેઓને કાઢી આપ્યાં. ઈ.સ. ૧૭૪૯ માં એ બંનેએ ડયા (તા. ગંડળ) , ત્રાકુડા (તા. ગોંડળ) અને ચરખડી (તા. ગંડળ) એ ત્રણ ગામ પણ દબાવી કબજે કરી લીધાં હતાં. આમ છતાં પણ અસંતોષ રહેતાં ઝઘડો વંશપરંપરાગત ચાલુ જ રહ્યો હતો.
આ પરગણાઓની આબાદી આ બંને ભાઈઓએ ઈ. સ. ૧૭પર માં બાંટવા આવી શરૂ કરી; પેલાં વધારાનાં ત્રણ ગામ ગોંડળને સુપરત કરી દીધાં.
ઈ.સ ૧૭૭૦ માં આ બંને ભાઈઓએ પિતાના ભાગોની વહેચણી કરી, જેમાં માણાવદર પરગણાનાં ગામ અલગ કરાવી દિલેરખાને વહીવટ શરૂ કર્યો.
જ્યારે ગીદડ પાછળથી છેક ઈ. સ. ૧૮૯૮ માં “સરદારગઢ) અને બાંટવા પરગણુઓને વહીવટ શેરજમાનખાને શરૂ કર્યો. આમ બે શાખા અલગ પડી. હજી કેટલાંક ગામ મજનૂ હતાં તેમાંનાં કેટલાંકની વહેંચણી ઈ. સ. ૧૭૪૬ માં થયેલી.
૧૭૭૯ માં શેરજમાનખાનનું અવસાન થતાં સહિયારી સત્તા એના બેઉ પુત્રો એદલખાનજી ઉર્ફે શેરખાનજી અને મુખત્યારખાનજીના હાથમાં હતી. ઈ.સ. ૧૮૧૨ ના વર્ષમાં બેઉ વચ્ચે ભાગ પડતાં બાંટવા–હિસ્સો અલખાનજીના હાથમાં આવ્યું. આમ બાંટવાની શાખા બની.
મુખત્યાર ખાનના હાથમાં ગીદડ પરગણું આવ્યું. એનું ઈ. સ. ૧૮૧૧ માં અવસાન થતાં એની હયાતીમાં ઈ. સ. ૧૮૦૫ માં ગુજરી ગયેલા શાહજાદા સલાબતખાનને શાહજાદે નથખાન સત્તા પર આવ્યો. આમ ગીદડની શાખા થઈ.
