Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
સમકાલીન જે ૫૦,૦૦૦ ધીર્યા. ૧૮૦૮ માં આ રાજ્ય કંપની સત્તાના રક્ષણ નીચે આવ્યું અને રાણાને સહાય થવા એક કૅપ્ટન સાથે ૧૦૦ ગોરાઓનું થાણું મૂકવામાં આવ્યું.
સરતાનજી ઈ. સ. ૧૮૧૩માં મરણ પામ્યો તે પૂર્વે હાલેજીનું ૧૮૧૨ માં જ અવસાન થયેલું એટલે હાલેજીને ભેટે પુત્ર પ્રથીરાજજી “ખીજી” નામ ધારણ કરી ગાદીએ આવ્યો.પિરબંદરથી વાયવ્યકોણે સમુદ્રકાંઠે આવેલા મૈત્રકકાલીન મંદિર–સમૂહમાંના મુખ્ય મંદિરના જૂના ભીમેશ્વર મહાદેવનું ખીમેશ્વર ” નામ આ ખીમજીએ કરાવેલી મરામતને કારણે પડયું.૧૧
' ૩. ઝાલા વંશ ૧. હળવદ-ધ્રાંગધ્રાના ઝાલા
કૌટુંબિક કલેશને લઈને ગજસિંહજીની ચાવડી રાણી જીજીબા પિતાના કુમાર જસવંતસિંહજીને લઈ વરસડા રહેતી હતી. ગજસિંહજી ઉપર સાયલાના સેસાભાઈનો ઘણે દાબ હતો, એની ઈચ્છા ગજસિંહજીને ઉઠાડી મૂકી હળવદની સત્તા કબજે કરવાનો હતો, એને ખ્યાલ આવી જતાં ગજસિંહજી બાવલીના રાણા કલાભાઈને ત્યાં રહ્યો અને એમની સહાયથી એણે હળવદનો કબજે પાછો લીધે. સેસાભાઈએ ધ્રાંગધ્રા કબજે કરી યુદ્ધની તૈયારી કરી. આની ખબર જીજીબાને મળતાં એણે વિરમગામના કબાતીઓની મદદથી સેસાભાઈ પાસેથી ધ્રાંગધ્રા હસ્તગત કરવા પ્રયત્ન કર્યો, પણ સફળતા ન મળી એટલે પેશવાનો સરદાર ઝાલાવાડમાં ખંડણી ઉઘરાવવા આવ્યો તેની અને રાધનપુરના કમાલુદ્દીનખાનની સહાય મેળવી જીજીબાએ ધ્રાંગધ્રા જીતી લીધું ને પેશવાના સરદાર ભગવંતરાવને નજરાણું અને ખંડણી આપ્યાં. ગજસિંહજીએ જ્યાંસુધી હળવદમાં રહી સત્તા ભેગવી ત્યાંસુધી જીજીબાએ ધ્રાંગધ્રામાં રહી પિતાની અલગ સત્તા ભોગવી. બંને મરાઠાઓને અડધી અડધી ખંડણી આપતાં. ઈ. સ. ૧૭૫૩ માં હળવદ પર આક્રમણ કરી મરાઠાઓ ગજસિંહજીને અમદાવાદ લઈ ગયેલા પછી એની પાસેથી બળપૂર્વક ૧,૨૦,૦૦૦ રૂપિયા પેશકશરૂપે વસૂલ કર્યા.
ઈ. સ. ૧૭૬૫ માં ગજસિંહજીનું અવસાન થતાં ૧૨ પાટવી કુંવર જસવંતસિંહજી ગાદીએ આવ્યો અને રાજધાની ધ્રાંગધ્રા છતાં હળવદમાં રહી વહીવટ ચાલતું હતું તે બદલી ધ્રાંગધ્રામાં શરૂ કર્યો. એણે રાજ્યની સુવ્યવસ્થા કરવામાં સારો સમય ગાળ્યો. ઈ. સ. ૧૮૦૧ માં એનું અવસાન થતાં એને મે કુમાર રાયસિંહજી ગાદીએ આવ્યો. એ ૧૮૦૪ માં મરણ પામતાં એને
