Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
મરાઠા કાલ
[ . ઈ.સ. ૧૭૯૩ માં કેદ કર્યો, એનાં સગાંઓને બંધનમાં નાખ્યાં અને મિલકત તૂટી લીધી. રણછોડજી આ સમયે ચોરવાડમાં હતા અને ભાઈ અનંતજી ઊનામાં હતા. બંનેએ ઘઘલા (કેડિનાર પાસે), સરસિયા (તા. ધારી), માળિયા (તા. માળિયા હાટીના), કાગવદર (તા. જાફરાબાદ) અને આદરી(તા. પાટણ-વેરાવળ). ના કિલ્લાઓમાં લૂંટ ચલાવી, આ સમય દરમ્યાન રસુતછના પ્રભાસપાટણવાળા
આ જીભાઈ દેસાઈએ લૂંટફાટ ન કરતાં સ્વતંત્ર રાજ્ય જ જમાવવા પ્રયત્ન કરે જોઈએ એમ કહેતાં રણછોડજીએ પ્રભાસપાટણ ઉપર હલ્લે કરી એનો કબજે કરી લીધે.
રઘુનાથજી અને મોરારજીને નવાબે મુક્ત કરતાં તેઓ નવાનગર ચાલ્યા ગયા, રણછોડજી પણ પાટણ છોડી નવાનગર જઈ પહોંચ્યો અને ત્યાં જતાં મેર ખવાસે એને જામની નોકરીમાં સ્થાન આપ્યું. મોરારજી ભાવનગર ગયો,
જ્યાં એને જાગીર મળી. ગોવિંદજીના પુત્ર મંગળછની સર્વ સંપત્તિ લૂંટાઈ ગઈ અને એ રિબંદર જઈ રહ્યો.
નાગરી દીવાનગીરી એ સમયે આમ ખતમ થઈ અને નવાબે કલ્યાણ શઠ નામના ઈસમને દીવાનગીરી આપી. આ તકનો લાભ લઈ વખતસિંહજીએ જૂનાગઢની સત્તા નીચેથી કુંડલા અને રાજુલા કબજે કરી ભાવનગરની સત્તા નીચે લઈ લીધાં. નવાબ એ પાછાં મેળવવા ભાવનગર તરફ ધસી ગયો. ઢસા આગળ પ્રબળ મુકાબલે થયો. હારી જવાના ભયે નવાબે એક લાખ પંદર હજાર રૂપિયા લઈ એ બેઉ ગામ વખતસિંહજીને કબજે માન્ય રાખ્યાં. બદલામાં વખતસિંહજીએ જૂનાગઢની જોરતલબી ભરવાને સ્વીકાર કર્યો.
ચિત્તળના કાઠીઓ ઉપર વખતસિંહે આક્રમણ કર્યું ત્યારે નવાબે સૈન્ય મોકલેલું, પણ એ હારી નાસી આવ્યું હતું.
રઘુનાથજી પછી કલ્યાણ શેઠ, એના પછી મૂળચંદ મહેતે, અને ફરી લ્યાણ શેક અને માધુરાય જોડિયા દીવાન થયેલ.
ઈ.સ ૧૭૮૬ માં આબા શેલકર અને ૧૭૮૯માં જમાદાર અમીન ગાયકવાડ તરફથી ખંડણી ઉઘરાવવા આવેલા તેમને મેટી ખંડણી આપી પાછા વાળેલા.
નવાબે ધાંધલપુર(તા. સાયલા)ના ગોદડ ખવડ ઉપર ચડાઈ કરેલી તેમાં એને સરિયામ નિષ્ફળતા મળેલી. આર્થિક સ્થિતિ તદ્દન નબળી હતી, સૈનિકોના પગાર ચૂકવી શકાતા નહતા, તેથી એ રઘુનાથજીને જાતે મનાવવા ગયો, પણ
