Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
'']
સચીન રાજ્યે
[ta
સ્થપાતાં ૧૮૦૦ માં વખતસિંહજી દ્વારકાની યાત્રાએે ગયા તે પેાતાના સાળા રાણા સરતાનજીને પણ મળ્યા.
ઈ. સ. ૧૮૦૨ માં અંગ્રેજો અને પેશવા વચ્ચે થયેલા વસઈના કરાશને અંગે હવે અંગ્રેજોને પગપેસારા ગુજરાતમાં પણુ પ્રળતાથી યેા. વખતસિ હૂજીને અંગ્રેજો સાથે આ પહેલાં જ સારા સંબંધ બધાઈ ગયા હતા તેથી હવે ગ્રેને ભાવનગર રાજ્યના રક્ષક ખૂની રહ્યા. પેલા કરાર પ્રમાણે ખંડણી પણ હવે અ ંગ્રેજોને લેવાની મળી,
ઈ.સ. ૧૮૦૪ માં ગાયકવાડી દીવાન બાબાજી આપાજી મોટા સૈન્ય સાથે શિદ્ધાર પર ચડી આવ્યા અને આંબલા પાસે છાવણી નાખી, વખતસિંહજી પાસે ખંડણીની ઉધરાણી કરી. વખતસ ંહજીએ નકાર ભણ્યો અને પ્રબળ સામને આપ્યો એટલે બાબાજી ભાવનગર તરફ આગળ વધ્યો, ગઢેચી પાસે છાવણી નાખી અને ભાવનગર પર તેાપ મારા કર્યો. નુકસાન વધુ થયુ હતુ. તેથી આ સÖમાં ઉકેલ કાઢવા વખતસિંહજીએ ખંડણી આપી બાબાજીને પાછા વાળ્યો. ઈ. સ. ૧૮૦૬ માં ગોંડળના ભા કુંભાના પ્રયત્ને એના પુત્રના સસરા બનેલા વખસિ હજી અને પાલીતાણાના ઊનડજી વચ્ચે સલાહ-સંપ થયાં.
હવે ૧૮૦૭-૦૮ માં ડેાદરાના રેસિડન્ટ કર્નલ વોકરે ગાયકવાડ વતી સૌરાષ્ટ્રના રાજવીએ સાથે કરાર કર્યા તેમાં ભાવનગરને। સમાવેશ થઈ ગયો. પેવા અને ગાયકવાડ વચ્ચે ખંડણી ઉધરાવવાના વિષયના મતભેદ હતા તે ઈ. સ. ૧૮૧૭ માં ટળ્યો અને પેશવા વતી હવે અંગ્રેજ સત્તા સીધી ખંડણી ઉઘરાવવા લાગી
વસઈના કરારની રૂએ ધંધુકા રાણપુર અને ધાબા પરગણાં પેશવા તરફથી અંગ્રેજોને મળેલાં હાઈ ભાવનગરના સ ંપર્કમાં આવવુ થતું હતુ. વખતસિહજી પાતાને પ્રદેશ સચવાઈ રહે એ માટે અંગ્રેજ સત્તાની દે!સ્તી જરૂરી માનતા હતા, છતાં ઉપરનાં ત્રણ પરગણાંને કારણે અંગ્રેજો સાથે સંઘમાં આવવાનું થયું. છેવટે ત્રણે પરગણાંની ઘેાડી ઝાઝી ખાંડણી આપવાનું નક્કી કરી ૧૮૧૦ મ શાંતિ પ્રસરાવી.
૧૮૧૨ માં વૃદ્ધાવસ્થાને કારણે વખતસિહજીએ રાજ-વહીવટ કુમાર વજેસિહજીને સોંપ્યો. ૧૮૧૩-૧૪ માં દુકાળ પડયો. એક ગાયના વધને કારણે વખતસિદ્ધઃએ વધ કરનારને મોતની સજા કરી, પરિણામે ખેડાના કલેકટર અને
ઇ-૭-૧૩
