Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૧૯૦ ) મરાઠા કાલ
[પ્ર. હ, એ ઝાંઝમેર (તા. તળાજા-દાંતા), ઊંચડી (તા. તળાજા દાંતા), કોટડા (તા.મહુવા) અને બીજાં કેટલાંક ગામ વાજા ગિરાસદાર પાસેથી ઝુંટવી લઈ, ઝાંઝમેરને રાજધાની કરી તળાજાનાં ગામડાં લૂંટવા લાગ્યો. તળાજાનો વહીવટ કરનારા ખીમાભાઈ વાળાએ આ હકીકત ભાવનગર મોકલી આપતાં ઈ. સ. ૧૭૮૧ માં વખતસિંહ ઝાંઝમેર પર ચડી આવ્યો અને એણે હમીરને હરાવી ત્યાંથી - હાંકી કાઢ્યો. એ ગેપનાથના મહંતને શરણે ગયા ત્યાં પાછળ વખતસિંહજી પણ જઈ પહોંચ્યો. મહંતે એને સોંપ્યો નહિ અને સંધિ કરાવી આપતાં હમીરનાં જીતેલાં જેટલાં ગામ હતાં તેટલાં આપતાં અને હવેથી લૂંટ ન કરવાની શરત સ્વીકારતાં વખતસિંહ ભાવનગર ચાલ્યો આવ્યો. એ પછી વખતસિંહે વાજ ગિરાસદારોનો પ્રદેશ છતી એકાદ ગામ આપી શાંતિ સ્થાપી. હવે મહુવામાં હમીર ખસિયાનો કાકે જ સત્તા ભોગવતું હતું તેના ઉપર વખતસિંહે ચડાઈ કરી. છએક દિવસ બરાબર સામનો કર્યો, પણ કિલ્લાની દીવાલમાં બાકોરું પડવાનું જાણતાં જસોજી રાજુલા નાસી ગયો. આમ મહુવા પણ ભાવનગરની સત્તા નીચે આવ્યું. મહુવાનું જૂનાગઢનું થાણું પણ બંધ થયું. જસાએ રાજુલાના ભોળા ધાંખડાને મહુવા છતી આપવા ઉશ્કેર્યો, પણ વખતસિંહજી આવી પહોંચતાં જસાને નાસી જવાનું કહી પિતે વખતસિંહને શરણે આવ્યો. વખતસિંહે રાજુલામાં પણ થાણું મૂક્યું અને એના તાબાનો કેટલોક પ્રદેશ ખાલસા કર્યો. જસ રાજુલાથી ડેડાણ (તા. રાજુલા, જિ. અમરેલી) ગયો, પણ ત્યાંના દંતા કેટિલાએ આશરે ન આપતાં એ ગીરમાં નાસી ગયો. દંતાએ પણ વખતસિંહજીને નજરાણું ધરી તાબેદારી સ્વીકારી લીધી (ઈ. સ. ૧૭૮૨).
કુંડલા(તા. કુંડલા, જિ. ભાવનગર)ને શાસક આલા ખુમાણના શરણે એના છ દીકરા વચ્ચે વારસાના વિષયમાં ઝઘડે પડ્યો. મોટા ભોજે વખતસિંહની મદદ માગી, તે બીજા ભાગદારાએ જૂનાગઢની સહાય માગી. વખતસિંહે એમાં વચ્ચે પડી હકીકતે નામશી વહેરી. બંને વખતે એના સૈન્યને પરાજય મળ્યો, કુંડલા સુધી ન પહોંચાયું. આ દરમ્યાન ગીરમાં નાસીને જઈ ભરાયેલા મહુવાવાળા જ ખસિયો બહારવટે ચડયો. એને વાઘનગર(તા.મહુવા)વાળે હમીર ખસિયા દૂફ આપે છે એની જાણ થતાં વખતસિંહે મહુવાના કિલ્લેદારને મોકલી વાઘનગર જીતી લીધું. આમ થતાં હમીર અને જસે બંને ગીરમાં ભરાયા અને ગીરનાં ગામડાં ધમરોળવા લાગ્યા. આ પછી વખતસિંહે કુંડલા પણ હસ્તગત કરી લીધું. ખુમાણ મિતિયાળા (તા. કુંડલા) જતા રહ્યા તો ત્યાં પહોંચી, મિતિયાળા જીત્યું અને ત્યાં થાણું બેસાડયું. ત્યાંથી ગુંદરણા (તા. મહુવા) અને
