Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૫ સુ]
પેશવાઈ સત્તાની પડતી
[ ૧૦૫
વીસને લીધા. એમ છતાં વડાદરામાં એને પ્રવેશ મુશ્કેલીજનક બની રહ્યો. એક તરફ પેશવા સરકારે વાદરા રાજ્ય પર પોતાની અધિસત્તા સ્થાપી દીધી હતી અને જુદા જુદા પ્રકારના પોતાના હક્કદાવા રજુ કરી એના પરના આર્થિક મેજો અસહ્ય બને એવી રીતે લાદી દીધા હતા.૧૫ આવા સ જોગામાં ગાવિંદરાવ વડાદરા પહાંચ્યા, પરંતુ એના અનૌરસ પુત્ર કાન્હાજીરાવે એને સામને કર્યાં. કાન્હાજીરાવના જ ભાડૂતી લશ્કરે છેવટે એને દગા દીધા અને કેદ કર્યો અને ગાવિંદરાવને સોંપ્યા, પર ંતુ કાન્હાજીરાવ પિતાની કેદમાંથી નાસી છૂટયો અને ડુ ંગર–વિસ્તારામાં જઈ પહેાંચ્યા. ત્યાંના ભીલે એની સાથે જોડાયા અને એમણે સખેડા-મહાધરપુરના વિસ્તારમાં લૂંટફાટ ચલાવી, એમની સાથે કડીના સદ્ગત જાગીરદાર ખંડેરાવને પુત્ર મહારરાવ પણ જોડાયા. મલ્હારરાવ પાતાની ગાયકવાડને આપવાની થતી પેશકશ 'ની રકમ તથા લશ્કરી સેવાની રકમ માફ કરાવવા માગતા હતા. ફોસિહરાવ ગાયકવાડે એની જાગીરમાંથી નડિયાદ લઈ લીધુ હતુ . કાન્હાજીરાવ નાસી જતાં ગેવિંદરાવે રાજા તરીકેની ફરજો સભાળી લીધી હતી. ૧૭૯૪ માં ગાયકવાડની ફાજે ખંભાત પર આક્રમણ કર્યુ, પરંતુ ત્યાંના અ ંગ્રેજોએ એને પાછી હટાવી દીધી હતી. ૧૭૯૫ માં પેશવા અને નિઝામ વચ્ચે થયેલી ખાઁની લડાઈમાં (માર્ચ ૧૧ ) ગાવિંદરાવ ગાયકવાડે પોતાનાં દળ પેશવા પક્ષે ભાગ લેવા માકલ્યાં હતાં,
•
પેશવાના સૂએ આખા શેલૂકર
ગાવિ દરાવ ગાયકવાડે વડેાદરામાં સત્તા હાથમાં લીધા બાદ એ વર્ષાં શાંતિ રહી. પેશવા માધવરાવ બીજાનું અવસાન થયુ ( ઑકટોબર ૨૭, ૧૯૯૫ ). ખટપટના કારણે વિલંબ પછી રઘુનાથરાવ(રાધાબા)નેા પુત્ર બાજીરાવ પેશવા અન્યા ( ડિસેમ્બર ૬, ૧૭૯૬ ). એણે પેશવાપદ ધારણ કર્યાં બાદ તરત જ પેાતાના દસ વર્ષોંના ભાઈ ચિમણાજીને ગુજરાતના સૂબેદાર તરીકે નીમ્યા અને મરાઠા રીત પ્રમાણે એના નાયબ તરીકે આખા શેલૂકરને માકલ્યા. દખ્ખણના મરાઠા રાજકારણમાં જે બનાવ બનેલા હતા તેમાં એક પ્રસ ંગે દોલતરાવ સિંધિયાએ નાના ફડનવીસને એના સાથીદારા સાથે કેદ કર્યાં હતા તેમાં આખા શૈલૂકરના પણ સમાવેશ થતેા હતેા (ડિસેમ્બર ૩૧, ૧૭૯૭). શેલૂકરે પોતાના છુટકારા માટે દસ લાખ રૂપિયા સિંધિયાને આપવા એવી કબૂલાત આપી હતી. એ રકમની ચુકવણી કરી શકે એ માટે એને નાના ફડનવીસે બાજીરાવના ભાઈ ચિમણાજીના નાયબ તરીકે ગુજરાતાં મેાકટ્યા.
