Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal

Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan

Page 146

૫ સુ]
પેશવાઈ સત્તાની પડતી
[ ૧૨૪
કરાવે. એ કાયાઁ સૌરાષ્ટ્રમાં જે અધિકારી રાખવામાં આવેલા હાય તેની દેખરેખ નીચે થાય અને જરૂર પડે તે ગાયકવાડની ફોજતો પણ ઉપયાગ એમાં લેવાય એમ યુ. મહીકાંઠા સંબ ંધમાં પણ આવુ જ નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું. આમ સૌરાષ્ટ્ર ઉપરાંત લગભગ આખા ગુજરાત પ્રાંતનું વહીવટીતંત્ર ગાયકવાડના રાજ્યને બાદ કરતાં બ્રિટિશ તાબામાં આવ્યું.
પાદટીપ
1.
શ્રી. મગનલાલ વખતચંદ સદાદરાવ ગણેશના અમલ બે વર્ષ ચાલ્યા હોવાનું જણાવે છે, તેએ માનાજીખાનું નામ આપતા નથી (‘અમદાવાદના ઇતિહાસ ’, પૃ. ૪૨), પણ ઈસ. ૧૭૮૦ ના સપ્ટેમ્બર માસમાં લખાયેલ એક ખતપત્રમાં એ સમયે ક્રોસિંહ ગાયકવાડ વતી ભદ્રકોટ મધ્યે માનાજીખા સૂબેદાર હાવાનું સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે ( ભેા. જે. વિદ્યાભવન, ખતપત્ર ન. ૧૦૪), આથી સદાશિવ ગણેશના અમલના સમય ફેબ્રુઆરી ૧૭૮૦ થી સપ્ટેમ્બર ૧૭૮૦ દરમ્યાન ઘેાડા સમય રહ્યો હાવાનું ને એ પછી ૧૭૮૨ સુધી માનાજીખાને વહીવટ ચાલ્યા હાવાનું જણાય છે. —સ. Gazetteer of Bombay Presidency (GBP), Vol. IV : Ahmedabad, p. 259
૩.
3.
૪.
૫.
૬.
મગનલાલ વખતચંદ, ઉપર્યુક્ત, પૃ. ૪૨
ભેા. જે. વિદ્યાભવન, ખતપત્ર ન. ૩૮ ~સ'.
૧૨.
મગનલાલ વખતચંદ, ઉપર્યુક્ત, પૃ. ૪૨
ભેા. જે. વિદ્યાભવન, ખતપત્ર નં. ૫૬. ૨૭મી જાન્યુઆરી ૧૭૯૩ ના આ ખતપત્રમાં જણાવ્યું છે કે એ સમયે સૂબેદાર આબાસાહેબ ( રોકર) પુણે હાવાથી એના વતી ગુજરાતમાં અમદાવાદ ભદ્રકટમાં પડંત કાશીપથ બાખા અને અડધા ગાયક્રવાડી ભાગના સૂબેદાર માનાજી ખાખા હાવાથી એમના વતી અમદાવાદ હવેલીમાં પ આના વહીવટકર્તા હતા. —સ.
૧૭૯૫ ના ખતપત્ર( નં. ૧૦૫ )માં આખા સાહેખ કૃષ્ણરાય( શેકર ) પુણે હાવાથી એમના વતી વહીવટકર્તા એના નાયબ પલશીકર પંડિત હાવાનું જણાવ્યું છે, જ્યારે ૧૭૯૭ ના ખતપત્ર(નં. ૧૦૬)માં આખા સાહેબ કૃષ્ણરાય ( શેલૂકર ) શહેરમૂખા હતા ત્યારે એમના વતી દીવાન ખાલાજીરાંમ પલશીકર દાદા અને ગાયકવાડ વતી પંડિત આનાજી વહીટ સભાળતા હેાવાનું નાંધાયું છે. સ. GBP, Vol. IV : Ahmedabad, p. 259 મગનલાલ વખતચંદ્ર, ઉપર્યુક્ત, પૃ. ૪૨
૭.
૮.
૯. ભેા. જે. વિદ્યાસવન, ખતપત્ર નં. ૩૦ —સ'. ૧૦-૧૧. મગનલાલ વખતચંદ, ઉપર્યુક્ત, પૃ.
નગર : અમદાવાદ ’. પૃ. ૧પર
ભેા. જે. વિદ્યાભવન, ખતપત્ર નં. ૧૭ ~સ'.
૪૨; રત્નમણિરાવ જોટ, ‘ ગૂજરાતનું પાટ.