Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૧૫૪ ] મરાઠા કાલ
[ પ્રપણ માનતા હો, આથી એણે ધાકજીને એની અગાઉ બનેલા બનાવથી. અજાણ રાખ્યો અને દરેક બાબતમાં શાહુકાર બેચર માણેકદાસની સલાહ લેવાનું રાખ્યું. આ સ્થિતિ રેસિડેન્ટ બેચરને સલાહકાર તરીકે કરવાની વિનંતી કરી
ત્યાં સુધી રહી. ફરસિંહરાવનું વલણ હવે બંને પક્ષે સાથે ઝઘડાખોર બન્યું. રેસિડેન્ટ સાથે ઘણી બાબતોમાં મતભેદ વધતા ગયા અને એકબીજા પ્રત્યે અસહિષ્ણુતાનું વાતાવરણ સર્જાયું. રેસિડેન્ટ તે ફરસિંહરાવ વડોદરા રાજ્યની હિત-વિરોધી પ્રવૃત્તિ કરવા લાંચ લે છે એ પણ આક્ષેપ કર્યો હતે (ઑગસ્ટ ૧૫, ૧૮૧૬), પરંતુ મુંબઈની સત્તા વડોદરા રાજ્યની આંતરિક બાબતમાં
અને વહીવટમાં ઊંડી દરમ્યાનગીરી કરવામાંથી દૂર રહેવા માગતી હતી. દીવાનની નિમણૂકની બાબતમાં છેવટે એણે અંગ્રેજ સત્તાની બાંહેધરી થી શાસ્ત્રીને મે પુત્ર ભીમશંકર, જે કિશોર વયનો હતો, તેને વડોદરાના દીવાન તરીકે નીમ્યો. (ડિસેમ્બર ૯, ૧૮૧૬), ને દીવાનની ફરજો યશવંતરાવ દાદાએ સંભાળી.. ઓખામંડળમાં બખેઠા
૧૮૦૯માં વડોદરા સત્તાએ ઓખામંડળના વાઘેર મુખીઓ માટે પોતાની જામીનગીરી આપી હતી છતાં એમણે ૧૮૧૦ માં લૂંટફાટની પ્રવૃત્તિઓ શરૂ કરી. એ સમયે રેસિડેન્ટ તરીકે કર્નલ વકરની જગ્યાએ કેપ્ટન કર્નાક આવ્યો હત તેણે “વડેદરા-સવારદળ” નામે ઓળખાતી ટુકડી દ્વારકા મોકલી અને પરિસ્થિતિ કાબૂમાં લીધી. ૧૮૧૩માં અમરેલીના આસિસ્ટન્ટ રેસિડેન્ટ કેપ્ટન બેલેન્ટાઈને વાઘેરોને કર્નલ વોકરે નાંખે દંડ ભરવાની તાકીદ કરી, પરંતુ એ બીજા વર્ષ સુધીમાં માત્ર એક તૃતીયાંશ જેટલે દંડ મહામુશ્કેલી એ ઉઘરાવી શક્યો હતે. આવી સખતાઈ છતાં વાઘેરેએ એમની મૂળ પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ રાખી હતી, આથી મુંબઈ સત્તાએ એમને નમાવીને શરણે લાવવા મક્કમ નિર્ધાર કર્યો. ૧૮૧૬માં કર્નલ ઈસ્ટનને મોકલવામાં આવ્યો તેણે એ કામ પૂરું કર્યું. દ્વારકા અને બેટ ઢાપુ હિંદુઓનાં પવિત્ર ધાર્મિક સ્થળ હતાં તેથી સંપૂર્ણ સર્વોપરિ સત્તા સાથે એ સ્થળે ગાયકવાડને સોંપી દેવા વિચાર્યું અને એ માટે પૂરક કરાર કરવામાં આવ્યો (નવેમ્બર ૧૮૧૭). ૧૮૧૮ માં પતરામલ, માણેકની આગેવાની નીચે વાઘેરોએ ડાં રમખાણ કર્યા હતાં, પણ એ સવર દાબી દેવાયાં.• પુણે-કરાર
વસાઈના કરારને પંદર વર્ષ થઈ ગયાં હતાં અને વાટાઘાટે ચાલુ થયાને પાંચ વર્ષ થયાં હતાં છતાં પણ પેશવાને સંતોષ થતો ન હતો અને ગાયકવાડ
