Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
જૂ૭૪ ]
મરાઠા કાલ
[ પ્ર.
- હલમલ કરી, પણ એમનું કંઈ વળ્યું નહિ. મેરામણે રાજકોટનું સરધાર પરગણુ ખેદાન–મેદાન કરી નાખ્યું. આ સમયે ભાવનગરના વખતિસંહજી રાવળ ઢાડી સાથે મેદાને પડયો હતા અને જસદણમાં છાવણી નાખી પડયો હતા. એ સમયે કાઠીઓની મદદે જૂનાગઢને નવાબ હામદખાન આવ્યા હતા. મેરામણ આ મામલામાં વચ્ચે પડયો અતે એણે જૂનાગઢ-ભાવનગર વચ્ચે સમાધાન કરાવી આપ્યું. જાડેજા ભાયાતા મેરામણને પહેાંચી શકે એમ નહાતા તેથી તેએએ કચ્છના રાવની મદદ માગી ને કચ્છના જમાદાર ફતેહમામદને અગાઉ રાવ ગાડજીને પાછા ડી– જવાના પ્રસંગો અલા લેવા માટા સૈન્ય સાથે નવાનગરના પ્રદેશ ઉપર ચડી આવવા અરજ કરી. આની જાણ થતાં ભવાન ખવાસ સામના કરવા આગળ વધ્યા અને ખાખરા ખેલા ગામ નજીક છાવણી નાખી રહ્યો. ફતેહમામદે એને આગળ વધવા દીધા અને પોતે પડધરી કૂચ કરી ગયા. ભવાન પાછા વળી એની પાછળ આવ્યા. મુકાબલામાં કચ્છી સૈન્યને વિજય થયા અને ભવાન ખવાસ પોતાના સૈન્ય સાથે નવાનગર ચાલ્યા આવ્યા. તેહમામદે નવાનગરને અલગ રાખી છેક જામખંભાળિયા સુધી આગળ વધી લૂંટ ચલાવી અને પછી પાછો ફરી આવ્યા. આ ચળવળની પાછળ જામ જસેાજી અને એની રાણી અશ્રુતાની ખાનગી । હોવાની ગધ આવતાં મેરામણે એ બંને પર વધુ જાતે રાખવા માંડયો. આનાથી મૂંઝવણ વધતાં જસેાજીએ કચ્છના રાવ રાયધણજી અને જાડેજા સરદારને પેાતાને બચાવી લેવા નિમંત્રણ આપ્યું. અમદાવાદ ખાતેના પેશવાના પ્રતિનિધિ આખા શેલૂકરના નેતૃત્વે ઈ. સ. ૧૭૯૪ માં મરાઠા લશ્કર આવી પહોંચતાં ઉપરનું અસ્તિત્વમાં આવી શકયુ નહિ. મેરામણે મરાઠાઓને સારી એવી રકમ આપી ગાંડળના પરગણાને સાફ કરી નાખવા પ્રેર્યાં. ઈ.સ. ૧૭૯૫ માં મેરામણ ઓખામંડળ ઉપર ચડાઈ લઈ ગયા અને એણે વાઘેરેની સત્તા નીચેથી રણુની પૂવ બાજૂનાં ગાંગા ગુડગઢ વગેરે કબજે કરી લીધાં. ઈ.સ. ૧૭૯૭ માં જામ જસેાજી અને એના ભાઈ સતાજીએ મેરામણના સક ંજામાંથી નીકળવા પ્રયાસ કર્યાં, પર ંતુ મેરામણે વધુ મજબૂત પકડ કરી તેને તાબે કર્યાં અને એમની હિલચાલ ઉપર વધુ સખત જાપ્તા રાખવા માંડયો. એ માસ સુધી મેરામણે પેાતાના જ મકાનમાં જસેાજીને જાપ્તામાં રાખ્યા હતા. આ વર્ષે ભવાન ખવાસનું અવસાન થયું'. એ જ વર્ષમાં મોડેથી કચ્છના જમાદાર ફતેહમામદે રણુ દ્વારા આવવા કર્યું. પણ મેરામણે એવા પ્રબળ સામના કર્યો કે જેથી તે રાજ્યો વચ્ચેના ઝધડા માટે લવાદીના સિદ્ધાંતતા સ્વીકાર કરી ફતેહમામદ યુદ્ધ આપ્યા વિના જ કચ્છ તરફ પાછા વળી ગયા. ઈ. સ. ૧૭૯૮ માં મેરામણને થયું કે રાજ્યમાં પોતાની
