Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
પ્રકરણ ૬
સમકાલીન રાજયો
૧. જાડેજા વંશ ૧. કચ્છના જાડેજા
ઈ સ. ૧૭૬૦ માં રાવ લખપતજીનું અવસાન થતાં એને પુત્ર ગોડજી સત્તા પર આવ્યો. એણે આવીને જૂના દીવાન પૂજા શેઠને વિદાયગીરી આપી અને એના જ એક સેવક જીવણને દીવાન બનાવ્યો, આથી પૂજે શેઠ પિતાને ભારે અપમાનિત થયેલ માની સિંધમાં રાજ્ય કરતા ગુલામશાહને ઉકેરી એને કરછ પર ૭૦,૦૦૦ ની સેના સાથે લઈ આવ્યો. દીવાન છવણ કચ્છ અને રાધનપુરના સંયુક્ત લશ્કરને લઈ ઝારા નામક સ્થળે સામે જઈ પહોંચ્યો, જયાં પાંચ દિવસ સુધી કાતિલ યુદ્ધ થયું, જેમાં કચ્છના ૪૦,૦૦૦ અને ગુલામશાહના ૩૦,૦૦૦ -માણસોની ખુવારી થઈ. દીવાન જીવણ આ જંગમાં માર્યો ગયો. આ ખુવારી સાથે ગુલામશાહ પાછા ફરી ગયો. એને પાછો મેકલવામાં પૂજે શેઠ પણ કારણભૂત હતો. શેઠને એમ લાગેલું કે કચ્છ પર મુસ્લિમ શાસન આવશે તો કચ્છ ખેદાનમેદાન થઈ જશે, એટલે કચ્છ જીતીને એના પર શાસન કરવામાં કાંઈ લાભ નથી એવું જણાવી એને પાછો વાળેલ. પૂજે શેઠ કચ્છમાં જ હતો. રાવે એને કેદ પકડી દેહાંતદંડની સજા કરી. આ સાંભળી ગુલામશાહ ફરી ૫૦,૦૦૦ નું સન્મ લઈ આવ્યો, પરંતુ જાડેજાની એક કન્યાથી સંતોષ માની એ પરત ચાલ્યો ગયો.'
કચ્છની આ પરિસ્થિતિને લાભ નવાનગરના મેરુ ખવાસે લીધે અને કચ્છની સત્તા નીચેને બાલ ભાને કિલ્લે કબજે કરી લીધો. ગુલામશાહે કચ્છ ઉપર ત્રીજે હુમલે કરેલે, પરંતુ એ એમાં પણ નિરાશા સાથે પરત ગયો.
રાવ ગોડજીના ઈ. સ. ૧૭૭૮ માં થયેલા અવસાને એના બે કુમારોમાંનો મેટે રાયધણજી ગાદીએ આવ્યું. એણે ડા સમયમાં બેત્રણ દીવાન બદલી નાખ્યા. એના સમયમાં મુહંમદ પન્ના નામના એક મુસ્લિમે રાયધણજીને હિંદુ ધર્મ પ્રત્યે એટલે સુગાળ બનાવી દીધો કે રાયધણજી મુસ્લિમ ધર્મ સ્વીકારવા -તૈયાર થઈ ગયો. આને કારણે ભૂજની આખી વસ્તીમાં હાહાકાર મચી ગયો. અધૂરામાં પૂરું દીવાન વાઘજી અને બીજા અમલદારોએ રાવને કબજે કરવા
