Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 07 Maratha Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
-૧૪૨ ]
મરાઠા કાલ
[ મ.
બીજી વધારાની રૂ. ૧૧,૭૦,૦૦૦ ની ઊપજવાળા જિલ્લા આપવામાં આવ્યા. એમાં ધાળકા નડિયાદ વિજાપુર અને માતર તથા મહુધાને સમાવેશ કરવામાં આવ્યા. કડીના ટપ્પો તથા કીમ--કઠોદરા પણુ આપવામાં આવ્યાં. આપવામાં આવેલા આ પ્રદેશાની ઊપજ ૧૦ લાખ અને ૭૦ હજારની મૂકવામાં આવી અને -બાકીની ખૂટતી રકમ માટે સૌરાષ્ટ્રમાંથી જોગવાઈ કરવામાં આવી. ગાયકવાડના -વડાદરા રાજ્યની પરદેશનીતિનું સંચાલન અંગ્રેજ સત્તા દ્વારા થાય, ગાયકવાડ કોઈ પણ યુરાપીય કે અમેરિકનને અથવા હિંદુ દેશના કેાઈ વતનીને અંગ્રેજ -સત્તાની પરવાનગી વગર નાકરીએ રાખે નહિ, અંગ્રેજ સતા પણ ગાયકવાડની સ ંપતિ વગર ગાયકવાડના નાકા કે આશ્રિતા અથવા ગુલામાને નાકરીએ રાખે નહીં, પેશવા સાથેના તમામ મતભેદ્યનુ નિરાકરણ બ્રિટિશ લવાદીને સોંપાય, એકબીજાના પ્રદેશની ભાગેડુ વ્યક્તિ અરસપરસના પ્રદેશમાં આશા લે તે એને પરત કરે એવી બાંહેધરી આપવા જેવી બાબતેનેા સમાવેશ કરવામાં આવ્યા.
૧૮૦૮ માં બીજા કરાર થયા (જુલાઈ ૧૨), જે પૂરક કરાર ( The :supplementry Treaty) કહેવાયાo એમાં ૧૮૦૫ ના કરારના ફરીથી સમાવેશ કરાયા અને એ કરારમાં અપાયેલા પ્રદેશાની ઊપજતી રકમ અગાઉ નક્કી કરાયેલી રૂ. ૧,૭૬,૧૬૮ ની રકમથી ઓછી આવતાં, રકમને મેળ પડી -શકે માટે ભાવનગર તરફથી આવતી ધાસદાણની રક્રમ અને નડિયાદ સેાખડા સાદર–મખજી હૈદરાબાદની વેરાની રકમા તથા ધેાળકા મોઢેરામાં અમુક ગામો, માતર વિજાપુર વગેરે બધુ મળી કુલ રૂ. ૧,૭૬,૧૬૮ ની ઊપજ મળે તેવા પ્રદેશ અંગ્રેજ સરકારે લીધા.
ત્તેસિંહરાવ ( બીજો ) ગાયકવાડ (રાજ્યપાલક) ૧૮૦૬-૧૮૧૮
મહારાજા આનંદરાવની ચિત્તભ્રમની સ્થિતિ ચાલુ રહી, દીવાન સીતારામની ઉશ્કેરણીજનક પ્રવૃત્તિઓ ચાલુ હતી એ રાજ્યમાં સુધારા કરવામાં અરેધક ખની રહ્યો હતા. એણે ૧૮૦૭ ના આર ંભમાં સૌરાષ્ટ્રમાં રહેલા બાબાજીને પોતાની મદદે આવવા વિન ંતી કરી હતી, પણ બામાજી એની પ્રવૃત્તિઓથી નાખુશ હતે. સીતારામે મહારાજાની જાણ બહાર બેફામ ખર્ચો કર્યા હતા, આથી એના તરફના ભય બને તેટલા એ કરવા ફોસિહરાવની રાજ્યપાલક તરીકે પસંદગી કરવામાં આવી. મુંબઈની અંગ્રેજ સત્તા પણ સીતારામની પ્રવૃત્તિઓથી નાખુશ ન્હતી, આથી મેજર વોકરે મુંબઈ સરકારને રાજ્યની વહીવટી સમિતિ સભ્ય
